Veziristan Savaşı
| Veziristan Savaşı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Terörizmle Savaş | ||||||||
 Pakistan hükümeti kontrolünde Taliban ve El Kaide kontrolünde | ||||||||
| ||||||||
| Taraflar | ||||||||
| İsyancı Gruplar
|
| ||||||
| Güçler | ||||||||
Pakistan 140,000 Pakistan askeri[5] | İsyancı Gruplar | DEAŞ | ||||||
| Kayıplar | ||||||||
| Pakistan: 6,076 asker öldürüldü[11] and 8,671+ asker yaralandı[12] Birleşik Devletler: 15 asker öldürüldü[13] | 30,323 militan öldürüldü[11] | Bilinmiyor | ||||||
| 20,076 sivil öldü[11] 35,600–52,000 arası ölü (2004–2010)[14] (11 Fransız, 4 Çinli, 3 Amerikalı, 1 Çek, 1 Danimarkalı, 1 Leh, 1 Türk ve 1 Vietnamlı sivil öldü)[15][16][17] 3.44 milyondan fazla sivil yerinden edildi[18] | ||||||||
Veziristan Savaşı ya da Kuzeybatı Pakistan Ayaklanması, Pakistan Ordusunun, radikal örgütler Pakistan Talibanı, Cundullah, Laşkari İslam, İslam Hukukunun Uygulanması Hareketi, El-Kaide ve DEAŞ'a karşı yürüttüğü savaştır.
Arka plan
Pakistan (beyaz)
Pakistan'a bağlı Veziristan bölgesi Kuzey Veziristan ve Güney Veziristan olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bölge, federal yönetilen kabile bölgelerinin olduğu Kuzeybatı Pakistan'ın içinde bulunmaktadır. Bölgenin büyük çoğunluğunu Taliban'ın da merkezini oluşturan Peştunlar oluşturmaktadır. Bundan dolayı da Veziristan bölgesi her zaman radikal örgütler için bir geçiş noktası ve yaşama sahası görevi görmüştür. Bölgede şeriat hükümlerinin geçerli olması ve merkezi hükûmetin de etkisinin hemen hemen hiç olmaması radikal örgütlerin işini kolaylaştırmaktadır. 2001 sonrası yapılan araştırmalarda pek çok Taliban ve El-Kaide üyesinin de Veziristan'da eğitim yaptığı keşfedilmiştir.[19] Bununla birlikte Pakistan istihbaratı bölgede pek çok gizli tünel keşfetmiş ve bunların Tora Bora dağlık bölgesine gizlice ulaşmada kullanıldığını düşünmüşlerdir.[20]
2001 yılında Afganistan'daki Taliban rejiminin çökmesi sonrası pek çok örgüt üyesi Afganistan'dan Pakistan sınırına geçti. Burada toparlanma süreci sonrası ve bazı aşiretlerin de desteğiyle Taliban gerilla savaşı başlattı. Pakistan ve ABD hava saldırıları Taliban örgütünün zayıflatmak amacıyla Veziristan bölgesindeki yerleşim yerlerini de vurmaya başladı. Hava saldırıları yerel halka da zarar vermeye başlayınca bazı aşiretler de ABD'ye ve Pakistan'a karşı radikal örgütleri desteklemeye başladı.[21]
2004-2014 Koalisyon Dönemi
2004 yılında Pakistan Ordusu bölgeye yığınak yapmaya başlayınca ve hava sahası içerisinde uçuşlarını yoğunlaştırınca; bölgedeki aşiretler bunu yarı özerk yönetimlerine karşı bir 'boyun eğdirme' hareketi olarak değerlendirmişlerdir.[22]
16 Mart 2004 tarihinde El-Kaide'ye bağlı yabancı savaşçılar Güney Veziristan'da Pakistan Ordusu ile çatışmaya girmişlerdir.[23] Pakistan Ordusu bölgedeki yabancı savaşçıların bölgeyi kullanarak Tora Bora dağlarına geçtiğini iddia etmiştir.
2004, 2005 ve 2006 yıllarında Pakistan hükûmeti ve militanlar arasında barış görüşmeleri olmuştur. Fakat etkili olamamıştır. 2007 yılında İslamabad ilinde çatışmalar yoğunlaşmış ve barış görüşmeleri bozulmuştur.[24]
Mavi: federal yönetilen kabile bölgeleri
Yeşil: Hayber-Pahtunhva eyaleti
2008 ve 2010 yılları arasında Orta Asyalı gruplar ve Arap gruplar da Pakistan Ordusuna karşı çatışmalara dahil olmuştur. Aynı zamanda Çeçen, Tacik ve Özbek militanlar halk arasında da huzursuzluğa sebep olmuşlardır. Pakistan Ordusu, Veziristan'ın kuzeyindeki Bajor Bölgesinden çekilmiştir. Bunun yanında yabancı savaşçılara karşı, Bajor aşiretlerine destek vermiştir. Aşiretler 30,000 kişilik bir güç oluşturmuş ve radikal örgütleri bölgeden atmaya and içmişlerdir. Bununla birlikte radikal örgütlerle, ordu arasındaki savaşta 300,000 insanın yurdundan edilmesi Bajor bölgesindeki halkın radikal örgütlere karşı isyan bayrağını açmasını tetiklemiştir.[25] Buna karşı Taliban kendisine karşı olan aşiretlere karşı da silahlı saldırılara ve intihar saldırılarına girişmiştir. 2009 yılında Pakistan Ordusu, Bajor bölgesindeki yabancı savaşçıları tamamen yenilgiye uğrattığını duyurmuştur.[26] Aynı yıl içerisinde Hayber-Pahtunhva eyaletindeki Swat Vadisi de Taliban'dan temizlemiştir. Bunun üzerine Pakistan Ordusu çevre eyaletleri temizleyerek dikkatini yeniden Veziristan'a vermiştir.
2009 yılının sonlarına doğru Pakistan Ordusu güney ve doğudan Güney Veziristan'a pek çok askerî operasyon gerçekleştirmiştir. 12 Aralık 2009 tarihinde de bölgede militanlara karşı zafer ilan emiştir.[27]
2009 yılında Bajor ve Swat Vadisinde geri çekiliş, Ağustos ayında liderleri Beytullah Mesud'un öldürülmesi Pakistan Taliban'ın zayıflamasına sebep olmuştur. Ancak Taliban bu iddiaların aksini göstermek için 2010 yılında Pakistan'ın pek çok şehrinde intihar saldırılarına girişmiştir. 2011 ve 2012 yıllarında da daha çok intihar saldırıları gerçekleştirilmiştir.
2013 yılının Ocak ayında hükûmet destekli Ensar el-İslam örgütü ile Laşkari İslam ve Taliban arasında çatışmalar sonucu Veziristan'ın kuzeyindeki Tirah Vadisi radikal militanları eline geçmiştir. Bunun üzerine Pakistan Ordusu yeniden operasyon kararı almıştır. 'Şehadet Yolu' ismi verilen operasyon ile bölge militanlardan temizlenmiştir. Aynı yıl Pakistan Ordusu, Kuzey Veziristan'a operasyon başlatmıştır. 2014 yılının Haziran ayında militanlar Cinnah Uluslararası Havalimanına saldırı gerçekleştirmiş, bunun üzerine ordu 30,000 kişilik bir kuvvet ile Kuzey Veziristan'a bir kez daha operasyon düzenlemiş ve bölgenin %90'ının temizlendiğini açıklamıştır.[28]
Koalisyonun Afganistan'dan Çekilmesi Sonrası
28 Aralık 2014 tarihinde Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti Afganistan'daki savaş misyonunu sona erdirmiştir.[29] Böylece Afganistan'da Taliban ile olan mücadele Afgan Ulusal Ordusu'nun üzerine bırakılmıştır. Bu durumun Pakistan'ın Veziristan bölgesindeki radikal örgütlerle olan mücadeleyi de olumsuz etkilemesinden endişe edilmektedir. Afganistan Ordusunun Taliban ve diğer marjinal örgütleri durduramayıp, örgütlerin Pakistan'daki güçlerini arttırmasından endişe edilmektedir.
16 Aralık 2014 tarihinde Peşaver kentinde okul katliamı Pakistan Ordusunun yeterliliğinin terörle mücadelede sorgulanmasına sebep olmuştur.[30] Okul katliamı sonrası Pakistan Ordusu Veziristan'daki saldırılarını yeniden arttırmıştır.[31] ABD de Pakistan'a terörle mücadelede destek sözü vermiştir.[32] ABD bölgede radikal unsurlara karşı hava saldırılarına devam etmektedir.[33]
Savaşa DEAŞ'ın dahil olması
Suriye ve Irak'ta halifelik ilan eden ve İslam dünyasında etkisini artırmak isteyen DEAŞ, 2015 yılının Ocak ayında Afganistan ve Pakistan'da teşkilatlanmaya başlamış ve teşkilatın başına bir emir atamıştır.[34] Böylece DEAŞ'ın katılımıyla beraber savaşta üçüncü bir taraf ortaya çıkmıştır. DEAŞ'ın El-Kaide olan rekabeti de ileride savaşın üç taraflı devam etme ihtimalini güçlendirmiştir. DEAŞ, bölgedeki Taliban güçlerini hedef almaya başlamıştır ve El-Kaide ile Taliban mensuplarını da DEAŞ bünyesine katmaya çalışmaktadır.[35]
Savaşın Pakistan'a etkisi
Kuzeybatı Pakistan'da radikal örgütlerle olan savaşın Pakistan'a olan maliyetinin ülke ekonomisini çok şiddetli bir şekilde vurduğu ifade edilmiştir.[36] 2001 ve 2002 yıllarında Pakistan'ın savaşa harcadığı para 2.67 milyar dolar iken, bu sayı 2009-2010 yıllarında 13.6 milyar dolara ve 2010-2011 yıllarında 17.8 milyar dolara yükselmiştir.[37]
Savaş boyunca toplumun Pakistan Silahlı Kuvvetlerine olan desteğin giderek arttığı görülmüştür. Bunun yanında Veziristan bölgesindeki hava saldırılarının zaman zaman sivilleri hedef alması ise pek çok kez eleştirilmiş ve bazı aşiretlerin desteklerinin radikal örgütlere kaymasına sebep olmuştur. ABD ile olan iş birliğine rağmen Pakistan halkının %60 ile %80 arası ABD'yi 'düşman savaşçı devlet' olarak görmektedir.[38] Her 10 Pakistanlıdan 4'ü Amerikan askeri ve ekonomik yardımının ülkelerine negatif etki yaptığını düşünmektedir. Her 10 Pakistanlıdan ise sadece 1 tanesi Amerikan askeri ve ekonomik yardımının pozitif etkisi olduğunu düşünmektedir.[39]
Kaynakça
- ^ "Aman Lashkar leader among 4 killed in Peshawar". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ a b c "ISIS Now Has Military Allies in 11 Countries – NYMag". Daily Intelligencer. 24 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014.
- ^ a b "Pakistan Taliban splinter group vows allegiance to Islamic State". Reuters. 18 Kasım 2014. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2014.
- ^ Barnes, Julian E. (23 Ocak 2010). "Pentagon chief defends arms sales to India, Pakistan". Los Angeles Times. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2011.
- ^ Bennett-Jones, Owen (25 Nisan 2014). "Pakistan army eyes Taliban talks with unease". BBC News. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2014.
- ^ "A Profile of Mangal Bagh" (PDF). TheLongWarJournal. 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Pak Taliban claims to be using Afghan soil". Rediff News. 26 Haziran 2012. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2012.
- ^ "Terrorist Organization Profile: Islamic Movement of Uzbekistan (IMU)". START. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2013.
- ^ "Al-Qaeda map: Isis, Boko Haram and other affiliates' strongholds across Africa and Asia". 12 Haziran 2014. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014.
- ^ a b c Fatalities in Terrorist Violence in Pakistan 2003–2015 7 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Satp.org (18 August 2013). Retrieved on 2013-08-22.
- ^ "With 35,000 deaths and $68 bn in losses, Pakistan fights on". awaztoday.com. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2011.
- ^ "U.S. Fatalities in and around Afghanistan". iCasualties. 9 Eylül 2005. 13 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2010.
- ^ Pakistani Civilians 4 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., costsofwar.org
- ^ "DefenseLink News Article: American Diplomat Killed In Pakistan Suicide Attack". Defenselink.mil. 29 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2008.
- ^ Stephen Graham (29 Eylül 2008). "Suicide attacks kill 1,188 in Pakistan since '07". Associated Press. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2008.
- ^ "GMANews.TV – Suicide attacks soar in Pakistan since 2007 – World – Official Website of GMA News and Public Affairs – Latest Philippine News – BETA". Gmanews.tv. 17 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2008.
- ^ "Red Cross 'gravely concerned' about conditions in Swat Valley". CNN. 31 Mayıs 2009. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
