İçeriğe atla

Vezir Gambiti (roman)

Vezir Gambiti
The Queen's Gambit
YazarWalter Tevis
ÇevirmenKerem Sanatel
ÜlkeABD
Dilİngilizce
TürlerGerilim, Psikolojik Gerilim
Yayımcıİthaki
Sayfa336
ISBN9786257737654

Vezir Gambiti (The Queen's Gambit), Walter Tevis'in 1983 tarihli Amerikan romanı olup, Beth Harmon adında bir satranç dâhisi kadının hayatını anlatır. Bir oluşum romanı veya olgunlaşma hikâyesi; evlat edinme, feminizm, satranç, uyuşturucu bağımlılığı ve alkolizm temalarını kapsar. Kitap, aynı adlı 2020 Netflix mini dizisi için uyarlandı.

Epigrafi

Romanın epigrafı, WB Yeats'in yazdığı "The Long-Legged Fly" şiiridir. Bu şiir, romanın ele aldığı ana konulardan birini vurguluyor: bir kadındaki dehanın içsel işleyişi. Tevis bu konuyu ölümünden bir yıl önce,[1][2] 1983'teki bir röportajda tartıştı.

Gelişim

Tevis, kitabının yayınlandığı sırada yayınlanan bir New York Times röportajında, hikâyenin "zeki kadınlara bir övgü" olduğunu belirtti.[3] Bruce Pandolfinii, televizyon mini-dizinin yayınlandığı sırada, yönetmeni Scott Frank ile yaptığı bir röportajda[4] Walter Tevis'in hiçbir zaman Amerikalı genç satranç dahisi, (birçok yorumcunun tahmin ettiği üzere, on yıl önce Dünya Satranç Şampiyonasını kazanan ana kahramanı için açık bir ilham kaynağı olan[5][6][7][8] ) Bobby Fischer'i referans gösterme niyetinde olmadığını açıkladı.

Pandolfini yayından önce satranç pozisyonlarına danıştı ve kitabın nihai başlığı bir satranç açılışı olan "Vezir Gambiti"nden esinlenildi.[4][9] Otuz sekiz yıl sonra kitap Netflix'e uyarlandı ve The Queen's Gambit adlı dizi vizyona girdi.

Konu

Vezir Gambiti, satranç dehası Beth Harmon'un, yetimhanedeki çocukluğundan, sakinleştirici ve alkol bağımlılığı ile mücadele verdiği; Büyük Usta rütbesine yükselişine kadar izini sürüyor.

Sekiz yaşındaki öksüz Beth Harmon, sessiz, somurtkan ve görünüşe bakılırsa önemsizdir -ta ki ilk satranç oyununu oynayana kadar. Duyguları keskinleşir, düşünceleri daha netleşir ve hayatında ilk kez kendini tamamen kontrol altında hisseder. On altı yaşına geldiğinde, ABD Açık şampiyonası için yarışır. Ancak profesyonel çevrede becerilerini geliştirdikçe, riskler yükselir, izolasyonu daha da korkutucu hale gelir ve kaçma düşüncesi daha da çekici hale gelir.

Edebi önemi ve kabulü

Roman, gerilim, spor/oyun romanı ve oluşum romanı arasında bir yer kaplaması sebebiyle sınıflandırmak zordur.


Ayrıca satranç tasvirlerinin teknik doğruluğu için de büyük övgüler almıştır:


Tevis, satranç sahnelerini "C sınıfı" bir oyuncu olarak kendi deneyimlerine ve oyunla ilgili uzun çalışmasına dayandırdı. Bunu, romanı için Yazarın Notunda şöyle açıklamıştır:


Edward Winter'dan bazı eleştiriler:


Ekran uyarlaması: The Queen's Gambit mini dizisi

Mart 2019'da Netflix, yine Vezir Gambiti adlı romandan uyarlanan yedi bölümlük sınırlı bir dizi sipariş etti. Dizinin başrolünü Anya Taylor-Joy oynamış, Scott Frank ise yazar, yönetmen ve yönetici yapımcı olarak görev yapmıştır.[11] Yaygın ilgi ve eleştirmenlerin beğenisini kazanmak için 23 Ekim 2020'de yayınlandı.[12][13]

2020'deki Netflix mini dizisinden önce, kitabı uyarlamak için iki başarısız girişimde bulunuldu. 1983'te The New York Times muhabiri Jesse Kornbluth senaryo haklarını almıştı fakat 1984'te Tevis'in ölümüyle proje iptal edildi.[14] 1992'de İskoç senarist Allan Scott, hakları Tevis'in dul eşinden satın aldı[15] ancak planladığı sanat evi filminden hiçbir şey gelmedi. Scott, 2007'de, Ocak 2008'deki ölümünden önce Heath Ledger ile onun ilk yönetmenlik denemesi üzerine çalışıyordu.[16] Scott, 2020 Netflix serisinin ortak yaratıcısı ve ortak yapımcılığını üstlendi.[17]

Eserin Kasım 2023 tarihinde müzikale uyarlanacağı açıklanmıştı. Yapımın söz ve müziği Mitski Miyawaki'ye, senaryosu ise Eboni Booth'a aittir. Broadway müzikalinin yönetmenliği ise Whitney White imzasını taşımaktadır.[18]

Yayın tarihi

  • 1983, ABD, Random House
  • 2003, ABD, Vintage

Kaynakça

  1. ^ Tevis, Walter S. (15 Şubat 1983). "Walter Tevis Interview with Don Swaim". Don Swaim tarafından görüşme yapıldı. Don Swaim. Wiredforbooks.com. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Tevis, Walter S. (15 Şubat 1983). "Transcript of Book Beat radio feature on Walter S. Tevis, broadcast circa March 2, 1983". Don Swaim Collection, Mahn Center for Archives & Special Collections. Don Swaim tarafından görüşme yapıldı. Don Swaim. Ohio University Libraries. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020. 
  3. ^ AUTHOR WHO CHECKMATED ACADEME 24 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.nytimes.com, accessed 5 December 2020
  4. ^ a b Pandolfini (Kasım 2020). "The Queen's Gambit". Chess Life. ss. 30-. 
  5. ^ The Queen's Gambit Is Based on the True Story of Several Chess Players Including the Book Author 24 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 10 November 2020 www.menshealth.com, accessed 6 December 2020
  6. ^ Is The Queen's Gambit Based on a True Story? 24 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 23 November 2020 www.oprahmag.com, accessed 6 December 2020
  7. ^ ‘The Queen’s Gambit’: A Female Bobby Fischer Keeps Her Challengers in Check 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.rollingstone.com, accessed 6 December 2020
  8. ^ I’m a Chess Expert. Here’s What ‘The Queen’s Gambit’ Gets Right 5 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.nytimes.com, accessed 6 December 2020
  9. ^ Also see Author's Note for the novel quoted below
  10. ^ "Chess Note 877, by Edward Winter". 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020. 
  11. ^ "Anya Taylor-Joy to Star in 'The Queen's Gambit' Limited Series at Netflix". Variety. 19 Mart 2019. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2019. 
  12. ^ The Queen’s Gambit “phenomenon” becomes most popular limited series ever on Netflix 24 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.radiotimes.com, accessed 6 December 2020
  13. ^ "The Queen's Gambit Trailer: Anya Taylor-Joy Dives Into Chess, Drugs, and More Chess". Vulture. 27 Ağustos 2020. 27 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020. 
  14. ^ "The Queen's Gambit - Bookreporter.com". Bookreporter.com. 23 Ocak 2011. 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013. 
  15. ^ Bruce Pandolfini, page 30, November 2020, Chess Life
  16. ^ sharp (14 Mart 2008). "Heath Ledger – a prophetic tragedy". The Independent. 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020. 
  17. ^ The Queen’s Gambit Teaser: Anya Taylor-Joy Is Addicted to Chess, Drugs, and More Chess 16 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 24 September 2020 www.vulture.com, accessed 6 December 2020
  18. ^ "Walter Tevis'in Ünlü Romanı "The Queen's Gambit" Müzikal Oluyor". Kayıp Rıhtım. 20 Kasım 2023. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Morozeviç</span>

Aleksandr Morozeviç, Rus satranç oyuncusu

8 Vezir Bulmacası, 8x8'lik bir satranç tahtasına 8 adet vezirin hiçbiri olağan vezir hamleleriyle birbirini alamayacak biçimde yerleştirmesi sorunudur. Her bir vezirin konumunun diğer bir vezire saldırmasına engel olması için hiçbir vezir başka bir vezirle aynı satıra, aynı kolona ya da aynı köşegene yerleştirilemez. 8 Vezir Bulmacası daha genel olan n Vezir Bulmacası'nın özel bir durumudur.

<span class="mw-page-title-main">Satranç türevi</span>

Bir satranç türevi, satranç oyunundan türetilmiş, bu oyunla ilgili ya da bu oyuna benzer bir oyundur.

Tarihi roman veya tarihsel roman, tarihin değişik dönemindeki olaylar ile ilgili roman. Konularını tarihi olaylardan ya da tarihte yaşamış kahramanlarla, onları kuşatan gerçek veya hayali kişilerin hayat ve maceralarından alan roman türüdür. Sosyal roman çeşitlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Alexander Ipatov</span> Satranç Büyükustası

Alexander Ipatov Türk satranç büyükustası

<span class="mw-page-title-main">Phiona Mutesi</span> Ugandalı satranç oyuncusu

Phiona Mutesi, Ugandalı satranç oyuncusu. Kampala'nın sekiz gecekondularından en büyüğü olan Katwe bölgesinde dünyaya geldi. Mutesi, Uganda Kız Şampiyonasını üç kere kazandı, Uganda'yı dört satranç olimpiyat oyununda temsil etti ve Uganda'daki satranç hikâyesinde ilk başta yer alan kadın oyunculardan biridir. 2012'de kitabı ve 2016 yılı yapımı Queen Of Katwe isimli film, hayat hikâyesini anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Anya Taylor-Joy</span>

Anya Josephine Marie Taylor-Joy, ABD doğumlu Arjantinli-İngiliz sinema ve dizi oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Xie Jun</span> Santraç oyuncusu

Xie Jun (Çince: 謝軍; pinyin: Hsieh Chun, Çinli kadın satranç oyuncusudur. FIDE tarafından Büyükusta unvanıyla onurlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anya Chalotra</span>

Anya Chalotra, İngiliz oyuncu. Netflix orijinal dizisi The Witcher'da Vengerbergli Yennefer rolüyle tanınmaktadır. Ondan önce Wanderlust'ta rolü vardı.

<i>The Queens Gambit</i> (dizi)

The Queen's Gambit Walter Tevis'in 1983 tarihli aynı adlı romanına dayanan bir Amerikan dramatik televizyon mini dizisidir. Scott Frank ve Allan Scott tarafından oluşturuldu ve 23 Ekim 2020'de Netflix'te yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Zukertort</span> Alman satranç ustası (1842-1888)

Johannes Hermann Zukertort, Leh-Alman-İngiliz satranç oyuncusu. 19. yüzyılda dünyanın önde gelen satranç oyuncularından birisiydi. 1886 yılında ilk kez düzenlenen Dünya Satranç Şampiyonası'nda Wilhelm Steinitz karşısında yenildi. Körleme satrançta oldukça yetenekli olan Zukertort, aynı anda 16 körleme maç oynayarak Paul Morphy'nin rekorunu kırmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Harry Melling (aktör)</span>

Harry Edward Melling İngiliz aktördür. En çok Netflix mini dizisi The Queen's Gambit'deki Harry Beltik ve JK Rowling'in aynı adlı fantastik romanlarından uyarlanan Harry Potter filmlerinde Dudley Dursley rolleriyle tanınır.

Masum Hamleler, Steven Zaillian tarafından yazılan ve yönetilen ve Zaillian'ın ilk yönetmenlik denemesi olan 1993 yapımı bir Amerikan drama filmidir. Max Pomeranc, Joe Mantegna, Joan Allen, Ben Kingsley ve Laurence Fishburne'ün başrol oynadığı film, Pomeranc'ın canlandırdığı dahi satranç oyuncusu Joshua Waitzkin'in hayatını temel alıyor ve Joshua'nın babası Fred'in aynı adlı kitabından uyarlanıyor. Film, 66. Akademi Ödülleri'nde En İyi Görüntü Yönetmeni dalında aday gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Çatal (satranç)</span>

Satrançta çatal, bir taşın aynı anda 2 veya daha fazla taşa saldırdığı bir taktiktir. Saldıran taraf genellikle çatal atılan taşlardan birini almayı veya mat etmekle tehdidi amaçlar. Savunan taraf 2 veya daha fazla saldırıyı tek bir hamle ile savuşturmakta zorlanır.

<span class="mw-page-title-main">Yakov Neishtadt</span>

Yakov Isayeviç Neishtadt, sonradan İsrail vatandaşlığına geçen Sovyet-Rus satranç oyuncusu ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Levy Rozman</span>

Levy Rozman ya da internette bilinen ismiyle GothamChess, Amerikalı Uluslararası Satranç Ustası ve satranç yorumcusudur. Twitch ve YouTube gibi çevrimiçi platformlarda içerik üretmektedir.

Evans Gambiti, aşağıdaki hamlelerle başlayan bir satranç açılışıdır:

Damiano Savunması aşağıdaki hamlelerle başlayan bir satranç açılışıdır:

  1. e4 e5
  2. Af3 f6?

Satrançta transpozisyon, farklı bir hamle dizisiyle de ulaşılabilecek bir pozisyonu oluşturan hamleler dizisidir. Transpozisyonlar özellikle açılışlarda yaygındır çünkü belirli bir pozisyona farklı hamle dizileriyle ulaşılabilir. Oyuncular bazen transpozisyonları bilerek kullanırlar: beğenmedikleri varyantlardan kaçınmak, rakiplerini alışık olmadıkları veya rahatsız edici bir duruma çekmek ya da sadece rakiplerini endişelendirmek için. Bir hamle yaparak transpozisyon oluşturmak, “transpoze etmek” olarak adlandırılır.