İçeriğe atla

Vezir (satranç)

Satranç taşları

Şah

Vezir

Kale

Fil

At

Piyon

Vezir (♕ ♛), satranç oyunundaki saldırı alanı en geniş taştır. Satranç oyununda her oyuncu oyuna şahın yanında konumlandırılmış bir vezirle başlar. Maddi değeri 9 piyon birimidir.

Oyunun başlangıcında beyaz vezir beyaz karede siyah vezir ise siyah karede bulunur. Vezirin başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için d1, siyah taşlarla oynayan oyuncu için d8 karesidir.

Etimolojisi

Türkçe de dahil çoğu Asya ve Doğu Avrupa dilindeki adı bir sultanın danışmanı ya da bakanı anlamına gelen vezirlerden türemiştir. Türkçedeki vezir kelimesinin kökeni Arapça وزیر (wazir) kelimesine dayanır. Taşın Rusça adı olan ферзь (ferz) de Farsça aracılığıyla bu Arapça kökenden gelmektedir. Benzer şekilde Lehçede vezir için tarihte önemli bir askeri-siyasi rütbe olan hetman ve Estonyacada sancak anlamındaki lipp adı verilmiştir.

Batı toplumlarında ise vezir yerine "kraliçe" anlamına gelen adlar tercih edilmektedir.[1] (örn: İngilizce queen, İtalyanca regina, İspanyolca dama ) Bir teoriye göre bu durumun nedeni vezir kavramının bilinmediği Orta Çağ'da Batı Avrupa'nın çok güçlü kraliçeler tarafından yönetilmiş olmasının etkisidir.

Vezirin hareketi

Satranç oyununda vezir düz, yatay ve çapraz olarak her yöne gidebilir, ancak taşların üstünden atlayamaz.

a8 __b8 __c8 __d8 qde8 __f8 __g8 __h8 __
a7 __b7 __c7 __d7 __e7 __f7 __g7 __h7 __
a6 __b6 __c6 __d6 __e6 __f6 __g6 __h6 __
a5 __b5 __c5 __d5 __e5 __f5 __g5 __h5 __
a4 __b4 __c4 __d4 __e4 __f4 __g4 __h4 __
a3 __b3 __c3 __d3 __e3 __f3 __g3 __h3 __
a2 __b2 __c2 __d2 __e2 __f2 __g2 __h2 __
a1 __b1 __c1 __d1 qle1 __f1 __g1 __h1 __
Vezirlerin bir satranç oyunundaki başlangıç konumu
a8b8c8d8 xwe8f8g8h8 xw
a7 xwb7c7d7 xwe7f7g7 xwh7
a6b6 xwc6d6 xwe6f6 xwg6h6
a5b5c5 xwd5 xwe5 xwf5g5h5
a4 xwb4 xwc4 xwd4 qle4 xwf4 xwg4 xwh4 xw
a3b3c3 xwd3 xwe3 xwf3g3h3
a2b2 xwc2d2 xwe2f2 xwg2h2
a1 xwb1c1d1 xwe1f1g1 xwh1
Vezir yatay, dikey ve çapraz olarak her yöne hareket eder

Strateji

Vezir, hareket ve saldırı kabiliyeti bakımından satrançtaki en güçlü taş olması sebebiyle şahtan sonra en kıymetlisidir de. Korumalı bir vezir, diğer tüm taşların aksine yanına yerleştirildiği şahı tek başına kolayca mat edebilir. Bu sebeple saldırı oynarkenki rolü kıymetlidir ve yine bu sebeple vezirin gücü ve kıymeti onun dezavantajına da dönüşebilir. Raikibin vezirine saldırmak, rakibi vezirini korumaya zorlayacağından satrançta hamle kazanmanın çok etkili bir yöntemidir. Bu sebeple oyuncular, vezirlerini kolayca saldırı altına girebileceği, bir çatal veya şişe kurban gidebileceği yerlere koymamalıdır. Aynı şekilde veziri çok erken geliştirmek de onu saldırılara açarak hamle kaybına yol açabilir.

Rakibinden bir vezir geride olmak, oyunu kazanmayı imkansıza yakın bir hale getirecek kadar önemli bir dezavantajdır ve genelde oyundan çekilmek için yeterli nedendir. Bu sebeple rakibi mata zorlamak mümkün değilse vezir asla feda edilmemelidir.

İki taraftan karşılıklı vezir takasları, saldırı olanaklarını büyük ölçüde ortadan kaldırarak oyunu sakinleştirir, bu sebeple saldıran oyuncunun aleyhine, savunan oyuncunun lehinedir. Mat olmayan oyunlarda neredeyse her zaman vezir takasları gerçekleşir ve bu takas anı, çoğunlukla oyun sonunun başlangıç noktası kabul edilir. Taş üstünlüğü olmadan hiçbir oyun sonu kazanılamayacağı için taş üstünlüğünü kaybeden oyuncu vezir takasından kaçınmalıdır. Aynı şekilde taş üstülünlüğünü elde eden oyuncu vezir takasını zorlamalıdır. Çok erken vezir takası yapılan oyunlar bu sebepten genellikle berabere biter. Aynı şekilde vezirler dışında her taşın takas edildiği, iki tarafın da vezirleri dışında hiçbir taşlarının kalmadığı oyun sonları da genellikle beraberlikle biter.

Ayrıca oyuncular, piyonlarını vezire terfi ettirerek kazanmalarını garantileyecek çok büyük bir avantaj elde edebilirler. Bunun başarılması durumunda terfi yapan oyuncunun rakibini mat etmesi çok kolay olacaktır.

Ayrıca bakınız

  • 8 vezir bulmacası
  • Satranç taşları

Kaynakça

  1. ^ "What Is the Queen Chess Piece? How to Move Queens". MasterClass staff. 17 Haziran 2021. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç açılışları</span> satranç oyununun ilk hamleleriyle yapılan dizilim

Satranç açılışları ya da satranç açılımları, bir satranç oyununun ilk adımını oluşturan ve oyun ortasındaki pozisyonu belirlemede önemli olan "açılış hamleleri"dir. Tüm açılış dizilimleri beyazın hamlesiyle başlar ve siyahın bu hamleye yanıt vermesiyle biter. Çok sayıda açılış hamlesi ve bir o kadar da varyantları vardır. Bu açılışlar durgun pozisyon oyunlarından vahşi taktik oyunlarına kadar uzanır. Satranç oyunlarında, oyun 3'e ayrılır. "Açılış" oyunun ilk kısmıdır, piyonlarla merkez kuşatılır ve taş geliştirme yapılır, ardından genelde taş değişiminin yapıldığı "oyun ortası" ve son taşların kaldığı maçın kaderinin hemen hemen belirlendiği "oyun sonu" kısmı gelir.

Mat, satrançta taraflardan birinin şahı tehdit altında iken yapacak hiçbir hamlesi olmaması durumudur. Oyun bu durumda iken şahı tehdit altında olan oyuncu mat olmuştur. Eğer oyunu mat durumuna geçiren hamle kurallı bir hamle ise, mat olan oyuncu oyunu kaybeder.

Kale, satranç oyununda kullanılan vezirden sonra en güçlü satranç taşıdır. Bu taş satranç tahtası üzerinde uygun dizilişte en sağ ve en solda yer almak üzere bir oyuncuda iki tanedir. Maddi değeri 5 piyon birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Çaturanga</span>

Caturanga Sanskritçe'de catur ("dört") ve anga, anlamına gelir. Bilinen satrancın ilk atasıdır, 6. yüzyılda Hindistan’da ortaya çıkmıştır. Bazen "satrançın türevi" olarak tanımlansa da, icat tarihi itibari ile satranç, kural ve konseptini çaturangadan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şogi</span> oyun

Japon satrancı veya Kumandanlar Oyunu olarak da bilinen Şogi ya da Shōgi, Japonya kökenli, satrançla akraba iki kişilik soyut kombinatoryal ve eksiksiz enformasyonlu bir strateji oyunudur. Satranç ailesi içinde Japonya’da en yaygın oynanan çeşit olup 17 Kasım’da bayramı kutlanır. Shōgi, Japoncada kumandanın masa oyunu anlamına gelir.

Şah, satranç oyunundaki en önemli taştır. Şah taşının rakip tarafından kıpırdayamayacak şekilde tehdit edilmesine şah mat denir ve oyunun sona erdiği anlamına gelir. Fakat eğer şah tehdit altında değilse, başka bir yere oynayamıyorsa ve oyuncunun oynatacak başka taşı yoksa bu duruma da Pat denir. Satranç tahtasında kendi rengi dışındaki diğer renkteki karede, yani esas kurallara göre beyaz şah e1, siyah şah e8 karesinde oyuna başlar. Şah ayrıca, bir piyonun rakibin son karesine geldiğinde terfi edemeyeceği tek taştır.

<span class="mw-page-title-main">Fil (satranç)</span> Satranç taşı

Fil satranç oyununda bulunan hafif taşlardan biridir. Her oyuncu satranç oyununa iki fil ile başlar. Oyuna başlarken fillerden birisi şah tarafındaki at ile şahın arasında, diğeri ise vezir tarafındaki at ile vezir arasında yer alır. Fillerin başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için c1 ve f1, siyah taşlarla oynayan oyuncu için c8 ve f8 kareleridir. Bir fil, yalnızca olduğu yerden kendi rengindeki karelere çapraz olarak gidebilir. Maddi değeri 3 piyon birimidir.

Piyon, satranç oyunundaki en zayıf ve sayıca en fazla olan taştır. Satranç bir savaş oyunu olarak düşünülürse piyonlar bu savaştaki en yalın asker olan piyadeyi temsil eder. Satranç oyununda her oyuncu oyuna sekiz piyonla başlar. Bu piyonlar oyuncunun gördüğü taraftan bakıldığında satranç tahtasının ikinci sırasını kaplar. Piyonların başlangıç konumu beyaz taşlarla oynayan oyuncu için a2, b2, c2, d2, e2, f2, g2 ve h2, siyah taşlarla oynayan oyuncu için a7, b7, c7, d7, e7, f7, g7 ve h7 kareleridir. Piyonlar karşı takımın son yatayına ulaştığında at, fil, kale veya vezire terfi edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç türevi</span>

Bir satranç türevi, satranç oyunundan türetilmiş, bu oyunla ilgili ya da bu oyuna benzer bir oyundur.

<span class="mw-page-title-main">Altıgen satranç</span>

Altıgen satranç, altıgen bir tahtanın üzerinde oynanan satranç türevlerinin ortak adıdır. En fazla bilineni 1936 yılında Władysław Gliński tarafından oluşturulmuş Gliński'nin altıgen satrancıdır.

Öndelik, satranç oyununda birbirinden farklı güçteki oyuncuların oynadığı oyunun daha denk oynanması için bulunan bir yoldur. Değişik öndelik türleri vardır: eksik taşla başlayarak rakibe üstünlük tanıma, hareket önceliği verme, fazladan zaman verme vb. Öndelik özellikle satrancın para karşılığı bahis amaçlı oynandığı 18inci ve 19uncu yüzyıllarda, zayıf oyuncuların güçlü oyuncularla ayrıcalık almadan oynamaması nedeniyle oldukça çok kullanılan bir yol olmuştur. Ancak günümüzde fazla kullanılmamaktadır.

İki atlı oyun sonu satrançta iki at ve şaha karşı bir ya da iki piyonla şahın oluşturduğu bir oyun sonu konumudur. Bu oyun sonu iki fil ve şah ya da fil, at ve şahlı oyun sonlarında görülebilen şah mata izin vermez. Bu konumda gerçekleştirilebilecek mat pozisyonları mevcuttur ancak bunlar basit savunma teknikleriyle etkisiz duruma getirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Satrançta ilk hamle avantajı</span>

Satrançta ilk hamle avantajı, satrançta ilk hamleyi yapan taraf olan Beyazın doğal avantajıdır. Satranç oyuncuları ve teorisyenleri genellikle, Beyazın oyuna bazı avantajlarla başladığı konusunda hemfikirdir. 1851'den bu yana tutulan istatistikler bu görüşü desteklemektedir. Buna göre Beyaz, oyunu devamlı olarak Siyaha oranla az bir farkla da olsa daha sık kazanmaktadır. Beyazın kazanma oranı insanlar ile bilgisayarlar arasında yapılan turnuvalarda da yaklaşık olarak aynıdır. Öte yandan, Beyazın avantajı, hızlı oyunlar ile zayıf oyuncular arasındaki oyunlarda daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Çatal (satranç)</span>

Satrançta çatal, bir taşın aynı anda 2 veya daha fazla taşa saldırdığı bir taktiktir. Saldıran taraf genellikle çatal atılan taşlardan birini almayı veya mat etmekle tehdidi amaçlar. Savunan taraf 2 veya daha fazla saldırıyı tek bir hamle ile savuşturmakta zorlanır.

Satrançta terfi, piyonun satranç tahtasındaki son yataya gelmesiyle istenen bir alete terfi etmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Feda (satranç)</span>

Feda, bir oyuncunun taktik veya stratejik avantaj sağlamak amacıyla taşlarından birini kasıtlı olarak feda etmesi anlamına gelir. Feda, genellikle bir oyuncunun rakibin hamlelerini zor duruma sokma veya belirli bir pozisyonel üstünlük elde etme amacıyla kullanılır. Feda hamlesi, oyuncunun kendi daha değerli taşını, rakibin daha az değerli bir taşı karşılığında vermesiyle de yapılabilir.

Oyun ortası, satranç oyununun açılış ile oyun sonu arasındaki kısmıdır. Genellikle her oyuncunun taşlarının tamamını veya çoğunu geliştirmesi ve şahını göreceli güvenliğe getirmesi durumunda başladığı kabul edilir ve genellikle tahtada yalnızca birkaç taş kaldığında sona erdiği kabul edilir. Ancak açılış ile oyun ortası veya oyun ortası ile oyun sonu arasında net bir çizgi yoktur. Usta seviyesinde, açılış analizi oyun ortalarına doğru iyi bir şekilde ilerleyebilir; aynı şekilde oyun ortası da oyun sonuna karışabilir.

Kapalı Oyun veya Vezirlerin Piyonu Açılışı, şu hamlelerle başlayan bir satranç açılışıdır:

1. d4 d5

Satrançta kombinezon (kombinasyon); genellikle bir fedayla başlatılan, rakibe sınırlı seçenekler bırakan ve somut bir kazançla sonuçlanan hamleler dizisidir. Satranç oyunlarının çoğunda, her oyuncunun birden fazla mantıklı seçeneği olur ve bu da stratejik terimler dışında plan yapmayı zorlaştırır. Buna karşın, kombinezonlarda herhangi bir savunmaya karşı avantajın nasıl elde edileceğini tam olarak hesaplamak mümkündür. Gerçekten de, bir kombinezona başlamadan önce birkaç hamleyi tam olarak öngörmek genellikle gereklidir; aksi takdirde, ilk fedanın yapılmaması gerekir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.