Vestal Bakiresi

Vestal Bakiresi

Özgün isim	La vestale
Müzik	Gaspare Spontini
Libretto	Étienne de Jouy
Gala	15 Aralık, 1807
İlk gösterim yeri	Académie Impériale de Musique, Salle Montansie (modern Paris Opera)
Oyuncular	Licinius, Romalı general, tenõr Cinna, Bir Roma Lejyon komutanı, tenör Başrahip, bas Julia, Genc vestal bakire rahibe, soprano Büyük Vestal, başrahibe, mezzo-soprano Hepatoskopi Kahinlerinin Başı, bas Bir Roma konsülü, bas

Vestal Bakiresi (Fransızca: La Vestale) Gaspare Spontini tarafından bestelenmiş üç perdelik tragédie lyrique janrında opera. Eserin librettosu, Fransızca olarak Étienne de Jouy tarafından yazılmıştır. Eserin ilk temsili 15 Aralık 1807'de Paris'te o zamanki "Académie İmpériale de Musique"'na (modern Paris Operası) ait olan Salle Montansier tiyatrosunda yapılmıştır. Bu eser Gespare Spotini'nin şaheseri olduğu kabul edilmektedir. Eserin müzik stili Gluck'ten etkilenmiş ve ileride Berlioz, Wagner ve XIX. yüzyıl Fransız Grand Operası'na büyük etkileri olmuştur.^[1]

Gaspare Spotini Paris'e 1803'te gelip yerleşmiş ve "Faydeau Tiyatrosu" için 3 opera-komik janrında opera eseri bestelemişti. Yeni eseri için antik Romalılar konularına ve Napolyon Boneparte'nin imparatorluk döneminin ruhuna uygun monarşi ve cumhuriyet arasında bir sentez sağlayan ve Ancien Rejim ile Devrim Rejimi arasında yeni bir karışık rejimi ortaya çıkaracak konulu bir opera hazırlamak istenilmekteydi. Libretto yazarı Etienne de Jouy, Fransız yazar Jean-Gaspard Dubois'nın hazırladığı " Éricie ou la Vestale" adlı eserden uyarlanan Johann Joachim Winckelmann hazırladığı "Vestale" adlı trajedi oyunundan uyarlanarak "La Vestale" adlı bir libretto hazırlamıştı. Ama bu librettoyu o zamanın Paris'te tanınmış opera bestecileri olan Étienne Méhul ve François-Adrien Boieldieu opara haline geçirmekten kaçınmışlardı. Bu libertto konusu gayet dramatik idi ama sahneye koymak için imparatorluk simgeleri olan özel kostümler, özel mizansenler, çok sayıda ekstra, sessiz ama gayet ahenkli yürüyüş yapabilecek ve dinsel merasimlerde rol yapabilecek aktörler gerektirmekte idi ve bu masrafların gayet yüklü olacağı kabul edilmişti.

Gaspare Spotini Etienne de Jouy'un La Vastale librettosunu kabul edip operasını bestelenmesine koyuldu ve 1805 yazında bestelemeyi bitirdi. Fakat Paris Opera'sının ilerigelen idarecileri tarafından bu eser küçümsendi ve diğer rakip opera besteciler de yaygın olarak tenkide başladılar. Bu eserin prömiyer temsili ancak İmparatoriçe Jozefin Bonaparte'nin destek sağlaması ile mümkün oldu. Bu halde bile eser "Jean-Baptiste Rey" ile "Louis-Luc Loiseau de Persuis" tarafından rearanjman yapıldıktan sonra kabul edildi.

Prömiyer temsil 15 Aralık 1807'de Paris'te o zamanki "Académie İmpériale de Musique"'na (modern Paris Operası) ait olan Salle Montansier tiyatrosunda yapıldı. Opera seyirciler tarafından çok tutuldu. 1830 yılına kadar Paris'te devamlı olarak temsil edildi. Bu tarihe kadar yapılan temsil sayısının 200'u geçtiği bildirilmektedir. Eserin popülerliği diğer Avrupa operaevleri tarafından hemen duyuldu. 1810'a gelindiğinde opera Fransızca olarak Brüksel'de yapımlanıp temsil edilmeye başlandı. 1811'de librettonun Almancaya yapılan tercümesinden sonra 1810'de Viyana'da, 1811'de Berlin'de ve 1812'de Münih'te prömiyer temsilleri yapıldı ve sonra diğer Alman operaevlerinde temsiller yapılmaya başlandı. İtalya'da liberetto "Giovanni Schmidt" tarafından İtalyancaya tercüme edildikten sonra prömiyeri 1811'de Napoli'de yapıldı ve sonra diğer İtalyan operaevleri repertuvarlarına girdi. Bu yaygın popülarite yeni tip "Opera Seria"'nın gelişmesinde kararlayıcı rol oynadı. 1844'te Spotini'nin de bulunduğu bir özel temsilde Richard Wagner tarafından yönetilen orkestra ile bu opera eserinin prova temsili yapıldı.

Zaman: MÖ 269

Mekân: Antik Roma

Antik Roma'da büyük Vesta Tapınağı avlusu:

Tapınağın ayin salonunda bakire Vesta rahibeleri bir merasim için hazırlıklar yapmaktadırlar. Salon ortasında Romalı komutan olan Licinus gayet düşünceli olarak beklemektedir. Arkadaşı olan lejyon komutanı Cinna sahneye girince hemen Licinus yanına gelip ona niçin çok düşünceli olduğunu sorar.

Licinus içinde bulunduğu durumu ona anlatır. Orta hâlli bir aileden olan Licinus 5 yıl önce daha askerlik kariyerine girmeden Roma kişizadelerinden birinin kızı olan Julia'yı sevmiş; ondan karşılık görmüş ve birlikte evlenmeye karar vermişlerdi. Ama Licinus kızın babasından kızı ile evlenmek isteyince baba onu kızına layık sınıftan olarak görmemiş ve onun kızı ile evlilik teklifini reddetmiştir. Licinus da askerliğe yazılarak savaşmak için birliği ile Galya'ya gitmiştir. Orada üstün yetenekler göstererek başarılı olmuş ordu generalliğine yükselmiştir. Kazandığı askeri başarılar dolayısıyla Roma'ya bir zafer alayına katılmak üzere çağrılmıştır.

Fakat Roma'ya gelince sevdiği Julia'nın babasının arzusu üzerine bakire Vesta rahibeliğine katıldığını ve Roma'daki büyük Vesta Tapınağında bakire rahibelik yaptığını öğrenmiştir. Böylece iki gencin evlenme imkânı kalmadığı için Licinus çok düşünceli ve üzgündür. Cinna arkadaşına Tanrılar ve ilahlara ait sorunlarda gayet temkinli davranmasını tavsiye eder. Ama her ne olursa olsun kendisinin arkadaşı Licinus'e destek ve yardım vermeye hazır olduğunu da bildirir. İki arkadaş sahneden ayrılırlar.

Sahneye Büyük Vestal Rahibesi yanından Julia ve diğer rahibeler olarak girer. Vesta Tapınağında kahraman bir asker için yapılacak ayin töreni için rahibelere iş verilmektedir. Julia'ya altından yapılmış zafer çelengini galip komutan Licius'un başına giydirme görevi verilir. Julia bu görevi kabul etmek istemez. Fakat Büyük Vestal Rahibesi bir Vesta rahibesinin bakire olması gerektiğini ve bir erkeğe aşık olmanın bir bakire Vesta rahibesi için ölümle cezalandırılabilecek büyük bir suç olduğunu ona bildirir. Büyük Vestal Rahibesi Julia'ya kendine verilen görevi yapması için kati bir emir verir. Julia Licinus'a karşı olan sevgisi ile rahibelik için bakire olma şartı arasında kendini gayet imkânsız bir durumda hissetmektedir. Ama altın çelengi alır ve başlayan zafer alayı merasimi için Licinus'un önüne gelip ona altın çelenk tacını giydirir. Licinus Julia'nın yaklaşmasını fırsat bilip ona kısık bir fısıltı ile bu akşam onu tapınaktan kaçıracağını ve sonra da evlenip karı-koca olarak saklanıp birlikte yaşayabilecekleri bir yere gidebileceklerini bildirir,

Antik Roma'da büyük Vesta Tapınağı içerisi:

Tören bitince Büyük Vestal Rahibesi Vesta rahibelerine yeni görevler verir. Rahibe Julia'ya verilen akşam görevi kendine verilen kutsal asayı elinde tutarak Vesta ateşinin önünde tüm gece nöbet tutup o ateşin hiç sönmemesini sağlamaktır.

Julia gayet zor duruma düşmüştür. Tanrıça Vesta'ya dua edip yalvararak ona sevdiği Licinus'la beraber olmasını sağlamasını ister ve bir erkek sevdiği için işlediği büyük günahı da affetmesini ister. Licinus Julia'yı görüp onu kaçırmak amacıyla tapınağa gelmiştir ve Julia yanina gidip onunla konuşup onu kaçmaya kandırmaya çalışır. İki aşık birbirlerine dikkatlerini çekmişlerken kutsal ateş yavaş yavaş sönmeye başlar. İki aşık etraflarına dikkatlerini döndürdükleri zaman kutsal ateşin sönmüş olduğunu dehşet içinde kalarak görürler. Bu, ateşin sönmesine neden olan eline kutsal asa bulunan yetkili rahibenin, yanı Julia'nın, ölüm cezasına çarptırılmasını gerektiren bir suçtur.

Tam bu sırada Büyük Vestal Rahibesi ve maiyetindeki rahibeler kutsal ateşin bulunduğu tapınak salonuna girerler. Licinüs Büyük Vestal Rahibesi'ne rahibe Julia'yı affetmesi için yalvarır; ama bir rahibenin kutsal ateşi söndürmesi o kadar ciddi suçtur ki onu ölüm cezasında affedilip kurtulması fanilerin eline değil, ancak tanrıça Vesta'nin isteğine kalmıştır. Büyük Vestal Rahibesi Julia'dan niçin bunu yaptığını ve suçunu hafifletmek için kendine ortak bir diğer suçlu olup olmadığını açıklamasını ister. Ama Julia Licinus'u ele vermek istemeyip sorulara cevap vermeyip susar. Büyük Vestal Rahibesi Julia'ya büyük bir günah ve suç işlemiş olduğunu bildirir. Bu büyük suçun cezası olarak canlı olarak mezara gömülerek idam edilme olduğunu ona belirtir. Rahibeler Julia'nın mecazi olarak öldüğünü bildirmek için onun yüzünü bir siyah tül duvakla örterler.

Suçlular için mezarlık. Julia'nın ismi bulunan mezar taşı. Julia ağır suçu için canlı olarak bu mezara gömülecektir:

Licinus rahibe Julia'nın kutsal ateşi söndürme suçunun cezası olarak canlı olarak gömüleceği mezarın önüne gelmiştir. Sevdiğini bundan kurtarmak için elinden geleni yapmaya kararlıdır. Cinna'da gelip yanında bulunan gönüllü silah arkadaşlarını göstererek bu askerler birliğinin Licinus'un her istediğini yapıp ona destek yardım vermeye kabul ettiklerini Licinus'a bildirir.

Bu sırada rahipler ve rahibelerden oluşan maiyeti ile Başrahip gelir. Licinus Başrahip'ten Tanrılari temsilen Julia'yı affetmesini rica eder. Fakat Başrahip bunun imkânsız olduğunu ve Tanrıların işine hiçbir ölümlü insanın hatta devletin bile karışamayacağını Licinus'a bildirir.

Rahibeler etrafında olarak Julia canlı olarak gömüleceği mezarın başına getirilir. Başrahip rahibelere Julia'nın başına kutsal siyah tülden duvağı örtmeleri için emir verir. Eğer bu siyah tülden duvak daha Julia mezar içine girmeden yanmaya başlarsa Tanrıça Vesta'nın onu affettiği anlaşılacaktır. Herkes ne olacağını beklemeye koyulur ama duvak alev almaz. Julia'nın canlı olarak mezara konulup gömülmesi gerekmektedir. Bunun üzerine Licinus ve Cinna'nın yanlarında getirdikleri gönüllü askerler rahiplere saldırmaya başlarlar ve yapılan çatışmalarla ortalık karışır. Tam bu sırada birden hava bozulur; bir elektrik fırtınası ortaya çıkar ve gök gürleyip yıldırımlar düşmeye başlar. Bir yıldırım ateş topu Julia'nın üstüne gelip duvağının alev alıp yanmasına neden olur. Bir yıldırım da sunak üzerinde bulunan sönmüş kutsal ateş meşalesi üzerine düşer ve kutsal ateş yeniden yanmaya başlar.

Fırtına geldiği gibi çabuk geçer. Ortalık sakinleşince Başrahip tül duvağın yanmasını ve kutsal ateşin yeniden alev alıp yanmaya başlamasını kutsal mucizeler olduğunu ve Tanrıça Vesta'nın Julia'nın ateş söndürme suçunu bağışladığının işaretleri olduğunu ve Julia'nın bakire rahibe kalmak için ettiği yeminin Tanrıça Vesta tarafından geçersiz sayıldığı anlamına geleceğini açıklar.

Licinus ve Julia Roma'daki Venüs Tapınağı'ndadırlar ve nikâh merasimi yapılmaktadır. Tapınak rahip ve rahibeleri aşkı öven bir arya söylerler. Sonra iki aşık birbirlerine sadakat yemini ederler. Bu mutlu sahne ile perde kapanır.

Uvertür

• Dans ve Marş

• Foco divino, alma del mondo, Rahibeler korosu
• Tu che invoco con orrore, Arya: Julia
• O nume, tutelar degli infelici, Arya: Julia

• Ohimè, quale apparato, Arya: Licinus
• Tu sol dovrai tremare, Ikili: Licinus ve Cinna
• Scena ve marş
• Caro oggetto, il di cui nome, Arya: Julia

• Opera
• Gaspare Spontini

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "La vestale" maddesi kaynaklıdır. Online:[2]24 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

• Anselm, Gerhard, (1997), "Vestale, La", Kaynak:Stanley Sadie (Ed.), The New Grove Dictionary of Opera, Cilt.4 Say.977–979 Londra: MacMillan Publishers, Inc. ISBN 0-333-73432-7 ISBN 1-56159-228-5 (İngilizce)
• Holden, Amanda (ed.), (2001), The New Penguin Opera Guide, Londra: Penguin. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)

Wikimedia Commons'ta Vestal Bakiresi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Operaturkiye websitesinde "La Vestale" synopsis maddesi. Online : [3]^[] (Erisim:17.4.2017)
• "La vestale: tragédie lyrique en trois actes" Fransizca libretto 1815 edisyonu tipki basim [4]19 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) (Erişme:16.4.2017)
• "IMSLP.org" websitesinde La vestale (Spontini, Gaspare) maddesinde sesler için ve tüm eser için partitür notaları ve genel enformasyon, Online: ][5]18 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• "YouTube" websitesinde Spontini - La Vestale (on Period Instruments, Jérémie Rhorer maddesinde Spontini - La Vestale operasının Jeremie Rhorer ve "Le Cercle de l'Harmonie" yapımının tümünün video kaydı. Online: [6]26 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme:16.4.2017).
• "YouTube" websitesinde La Vestale - Gaspare Spontini - 1969 maddesinde Spotini, La Vestale operasının başrolde Leyla Gencer'in oynadığı yapımının audio kaydı [7]26 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme:16.4.2017).