İçeriğe atla

Veri kurtarma

Veri kurtarma veya Data recovery, cep telefonu, bilgisayar, notebook gibi ikincil depolama cihazlarındaki bilgilerin, herhangi bir nedenle bu bilgilere ulaşılamaması durumunda, bilgilerin yeniden ulaşılabilir hale getirilmesini, bir başka deyişle kaybolmuş bilgilerin geri getirilmesini ifade eder.[1]

Bir başka tanım yapacak olursak, herhangi bir taşıyıcı medya üzerine kaydettiğimiz bilgilere ulaşılamaması durumunda, bilgilere yeniden ulaşmamızı sağlayan işlemler bütünüdür. Hemen belirtmemiz gerekir ki; bilgi taşıyıcı medyadan günümüzde sabit disk sürücüleri (HDD'ler), katı hal sürücüsü (SSD), SD kartlar, USB Flash bellekler vb. araçları anlamalıyız.

Bilginin öneminin iyice açığa çıktığı günümüzde, bilgilerin iyi depolanması, iyi saklanması, işlenebilmesi ve beklenmedik kayıp durumlarında yeniden ulaşılabilir kılınması çok önemlidir. Bu doğrultuda, yazılım firmaları, 1980'li yıllardan günümüze dek çözüm arayışlarını sürdürürlerken, donanım firmaları da veri kaybının önlenmesi ya da veri kaybı sonrası kurtarmanın çok kolay bir hale getirilebilmesi için 80'li yıllardan günümüze, çalışmalarını devam ettirmektedirler.

Veri kaybı sonrası yapılması gerekenler

Ayrıca bakınız: Data recovery hardware

Çoğu kez dile getirilmesine rağmen anlaşılmayan bir durum olması sebebiyle birkaç cümle ile özetleyecek olursak;

  • Veri kaybı yaşanan depolama cihazında veri kaybı yaşandıktan sonra, her tavsiye adı altında verilen şeyi denemek verilerinizi kurtarmayacağı gibi kalıcı veri kayıplarına sebebiyet verebilir. Bu konuda alanında uzman kurumlardan destek alabilirsiniz. Bu tür bir durumdan sonra verilerinizin kurtarılması ciddi maliyetler doğurabilir.
  • Veri kurtarılacak ortam eğer mantıksal hasarlı ise öncelikle imajı alınır ve veri kaybı yaşanan diske donanımsal müdahale edilmez.
  • Fiziksel hasar olmadıkça veri kaybı yaşanan disk hiçbir şekilde sökülmez. Oluşabilecek sorunlara karşı fiziksel hasarı giderilen diskin imajı alınır ve kurtarma işlemi imaj üzerinden gerçekleştirilir.
  • İnternet üzerinden paylaşılan veri kurtarma (Recovery) yazılımları ücretli veya ücretsiz sürümler olmakla birlikte silinen verileri kurtarmak konusunda kullanıcılara destek sağlamaktadır. Fakat bilinmesi gerekir ki yazılımsal olarak yapılan veri kurtarma işlemleri 100% kurtarma garantisi sunmaz. Genellikle virüs saldırısı, yanlışlıkla silme veya SHIFT + DELETE yanlışlıkla kullanılması gibi durumlar nedeniyle veri kurtarma programları kullanılmaktadır.[2]
Ayrıca bakınız: List of data recovery software

CCTV Veri Kurtarma Her hangi bir sebepten dolayı cctv sistemlerinde geriye dönük silinmiş kayıtlara ulaşma ihtiyacı olabilmektedir. Bu tarz bir durumla karşılaştığınız anda mümkün ise kaydı durdurmanız ve mevcut kayıtlara zarar gelmemesi adına kayıt cihazı üzerinde takılı olan diskleri sökmeniz gerekir. Aksi takdirde silinmiş görüntülerin üzerine yazılan her veri, ulaşmak istediğiniz görüntülere ulaşamamanıza sebebiyet verir. CCTV sistemlerden veri kurtarmak için özel olarak yazılmamış sıradan veri kurtarma programları, kayıt cihazlarından veri kurtarmak için yeterli değildir. CCTV sistemlerinde kullanılan işletim sistemleri piyasada yaygın olarak kullanılan işletim sistemlerinden farklıdır ve birçok markanın kendisi için özelleştirdiği işletim sistemleri bulunmaktadır. Gerek dosyalama sistemleri (wfs, hfs, dvfs, wsda, rsfs.. vb.), gerek dosya yapıları tamamen birbirinden farklılık göstermektedir. Yaygın olarak kullanılan yazılımlar hem dosyalama sistemini tanımadıkları, hem de kayıt cihazlarına özel olarak yazılan dosya türlerine ait dijital imzalara sahip olmadıkları için sağlıklı bir veri kurtarma yapılamayacaktır. Dolayısı ile silinen kamera kayıt cihazları için özel olarak üretilen donanım ve yazılımlara sahip olmadan, kayıt cihazından veri kurtarma işlemi gerçekleştirilemez. Bu gereksinimlere sahip olmadan yapılacak her işlem, verilerinize zarar verecek ve kurtarılma ihtimali olan görüntülerinizin kurtarılamamasına sebebiyet verecektir.[3]

Sabit disk sürücüsünden başarısız veri kurtarma sonucu.

Fidye Virüsü Kaynaklı Veri Kayıpları

Fidye virüsü veya diğer adıyla Ransomware olarak bilinen ve birçok ev kullanıcısı, özel ve kamu kurumunun zarar görmesine yol açan bu zararlı yazılımlar, uzun bir süredir pek çok özel ve kamu kurumunun mağdur olmasına yol açmıştır. Saldırı yapılan kuruma bağlı olarak finansal, sağlık ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen bu saldırılar, hem izlerini kaybettirebilmeleri hem de kolay yoldan haksız kazanç elde edebilmeleri sayesinde gün geçtikçe artarak devam etmektedir. Zararlı ve crackli içerik barındıran siteler, açık bırakılan RDP portları, sahte e-mail ve bazen işletim sistemlerinin kendi açıklarından kaynaklanan sızmalar, bu virüslerin bulaşmasına ve kötü amaçlı aktivitelerini gerçekleştirmesine olanak sağlıyor. Böyle bir saldırıdan etkilendikten sonra virüsün sisteminize nasıl ve ne yolla bulaştığının tespiti, ileride oluşabilecek zararların bertaraf edilmesi için önemli bir konudur. Sistemlerinize bulaşan fidye virüsleri tüm kullanıcı dosyaları (Word, Excel, resim, video vb.) ile birlikte ticari yazılım ve otomasyon sistemlerinin vazgeçilmez dosyaları olan veritabanı (SQL) dosyalarını şifreleyerek sistemleri kullanılamaz hale getirmektedir. Şifrelenen dosyaların çözülebilmesi için istenilen fidye miktarı genelde sistemin kritikliğine bağlı olarak değişmektedir. Ev kullanıcıları için istenen fidye miktarı genel olarak düşük iken, kritik sistemler için istenen fidye miktarı binlerce dolarlardan başlamaktadır. Büyük bir şirketin veya kamu kurumunun (belediye, hastahane vb.) veritabanı dosyalarının şifrelenmesi şüphesiz ki bir ev kullanıcısının verilerinden çok daha önemli olduğu aşikardır. Bu tarz kritik veriler doğrudan toplumu ve sosyal yaşamı etkileyeceğinden dolayı en acil müdahale edilmesi gereken sistemler olması kaçınılmazdır. birçok şirket talep edilen ücreti düşündüğü hatta bir kısmının bu ücreti zaman kaybetmeden ödediği birçok olayda kayıtlara geçmiştir. Ne yazık ki yapılan ödemelere rağmen birçok firmanın verilerine ulaşamadığı da kayıtlara geçmiştir.[4][5]

Bozuk bölümler ve dosya sistemleri, medya hataları

Bazı durumlarda, sabit disk sürücüsündeki veriler bölümleme tablosuna veya dosya sistemine veya (aralıklı) ortam hatalarına bağlı olarak okunamayabilir. Bu vakaların çoğunda, orijinal verilerin en azından bir kısmı, TestDisk gibi özel veri kurtarma yazılımı kullanılarak hasarlı bölüm tablosu veya dosya sistemi onarılarak kurtarılabilir ; dd rescue gibi yazılımlar aralıklı hatalara rağmen medyayı görüntüleyebilir ve bölümleme tablosu veya dosya sistemi hasarı olduğunda görüntü ham verilerini görüntüleyebilir. Bu tür veri kurtarma, özel bir fiziksel ekipman veya plakalara erişim gerektirmediği için sürücü donanımında uzman olmayan kişiler tarafından gerçekleştirilebilir.[6]

Harddisk Veri Kurtarma

Taşınabilir harici ve dahili harddisk olarak kullanılan veri depolama medyasıdır. Düşme, yüksek alçak voltaj gibi nedenlerden dolayı arızalanma sorunu sık görülmektedir. Düşme sonucu medya (verilerin yazıldığı plaka) ve okuyucu uç(verileri yazıp, okuma yapan başlık) hasar görebilmektedir. Veri kurtarma çalışmalarında okuyucu uç özel laboratuvar ortamında mühendis tarafından değiştirilerek, imajlama(veri kopyası oluşturma) işlemi yapılarak kurtarma işlemi yapılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Veri kurtarma çözümleri". r3datarecovery. s. İngilizce. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2013. 
  2. ^ "Dr Disk Lab | Veri Kurtarma ve Analiz İşlemleri". drdisklab.com. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  3. ^ "Dr Disk Lab | Veri Kurtarma ve Analiz İşlemleri". drdisklab.com. 30 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Dr Disk Lab | Veri Kurtarma ve Analiz İşlemleri". drdisklab.com. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  5. ^ "Dr Disk Lab | Veri Kurtarma ve Analiz İşlemleri". drdisklab.com. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 

[1]

Dış bağlantılar

  1. ^ acilverikurtarma (4 Temmuz 2019). "Bozulan harddiskten veri kurtarma". Acil Veri Kurtarma. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Bilişim, bilişim bilimi ya da bilgisayar bilimi, bilgi ve hesaplamanın kuramsal temellerini ve bunların bilgisayar sistemlerinde uygulanabilmeleri sağlayan pratik teknikleri araştıran bir yapısal bilim dalıdır. Bilişimciler ya da bilgisayar bilimcileri bilgi oluşturan, tanımlayan ve dönüştüren algoritmik süreçler icat edip, kompleks sistemleri tasarlamak ve modellemek için uygun soyutlamalar formüle ederler. Bilişim Dünya'da hızla gelişmeye devam eden önemli bir teknolojidir.

Bilgisayar virüsü, kullanıcının izni ya da bilgisi dahilinde olmadan bilgisayarın çalışma şeklini değiştiren ve kendini diğer dosyaların içerisinde gizlemeye çalışan aslında bir tür bilgisayar programıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sabit disk sürücüsü</span> veri depo cihazı

Sabit disk ya da Hard disk kısaca HDD ya da Türkçesi ile sabit disk sürücüsü veri depolanması amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Önceleri büyük boyutları ve yüksek fiyatları nedeni ile sadece bilgisayar merkezlerinde kullanılan sabit diskler, cep telefonları ve sayısal fotoğraf makineleri içine sığabilecek kadar küçülen boyutları ile günlük hayatımıza girmişlerdir.

Bozuk kesim veri depolama aygıtlarında fiziksel veya manyetik hasara uğrayarak işlevini yitiren kesimlerdir. Veri depolama aygıtlarında en küçük mantıksal depolama birimi kesimlerdir. Bir kesim normal ayırmada 512 bayttır. Bu alanlardan bazıları zamanla fiziksel hasara uğrayarak işlevini yitirir. Bozuk kesimler biçimlendirme sırasında tespit edilerek işaretlenir ve o kesimler kullanılmaz veya manyetik bir hataysa o sektör tekrar oluşturulur. Böylece "göz göre göre" veri kaybı önlenir. Diğer bir senaryo ile zaten yazılı olan bir kesimin fiziksel olarak bozulması durumunda oluşan bozuk kesim durumunda o kesimde yazan veri kaybolacaktır. Bunun sonucunda o kesimde yazan veri her ne ile ilgiliyse o çalışmayacak ya da yanlış çalışacaktır.

Donanım yazılımı (İng: firmware), sayısal veri işleme yeteneği bulunan her tür donanımın kendisinden beklenen işlevleri yerine getirebilmesi için kullandığı yazılımlara verilen addır. Elektronikte ve bilişimde donanım yazılımı, kalıcı bellek, program kodu ve veri deposudur. Donanım yazılımının bulunduğu cihazlara tipik örnekler; gömülü sistemler, bilgisayar çevre birimleri, cep telefonu, dijital fotoğraf makinesi verilebilir. Bu cihazlarda bulunan yazılım, cihazın kontrol programını barındırır. Donanım yazılımı ROM, EPROM, flaş bellek gibi kalıcı bellekte saklanır. Bir cihaz yazılımının değiştirilmesi, cihazın ömrü boyunca ya hiç yapılmaz ya da sadece birkaç kez yapılır. Bazı cihazların yazılımları üretim aşamasından sonra değiştirilemez. Donanım yazılımında güncelleştirme ya yazılım hatası ya da cihaza yeni bir özellik eklemek için yapılır. Bunun için mikroçip ROM'u değiştirilmesi gerekebilir veya flaş belleğin özel bir yöntemle tekrar programlanması gerekir. Bilgisayardaki BIOS yazılımı yalnızca, cihazın temel işlevlerini saklar, işletim sistemi gibi yüksek seviye yazılımlara önayak olur.

Redundant Array of Inexpensive Disks ve Redundant Array of Independent Disks kısaca RAID, diskler arasında veri kopyalama veya paylaşımı için birden fazla sabit diski kullanarak yapılan veri depolama tasarısıdır. Tek diske göre, RAID'in yararı, veri bütünlüğünü, hata toleransını, iş çıkarma yeteneğini ve toplam disk kapasitesini artırmasıdır. Özgün uygulamalarda, anahtar avantajı disk kapasiteyi artırmakla beraber disk performansını da yükseltmesi ve verileri eş zamanlı olarak yedeklemeyi sağlamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">BIOS</span> EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan yazılım

BIOS,. EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin herhangi bir sürücüden yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar güvenliği</span> bilgisayar sistemlerinin ve ağlarının, hırsızlık, hasar, kötüye kullanım gibi durumlara karşı koruma mekanizmaları

Bilgisayar güvenliği, elektronik ortamlarda verilerin veya bilgilerin saklanması ve taşınması esnasında bilgilerin bütünlüğü bozulmadan, izinsiz erişimlerden korunması için, güvenli bir bilgi işleme platformu oluşturma çabalarının tümüdür. Bunun sağlanması için duruma uygun güvenlik politikasının belirlenmesi ve uygulanması gereklidir.

<span class="mw-page-title-main">DVD+RW</span>

DVD+RW optik diskler için standart bir isimdir: DVD'nin birkaç türünden biridir ve 4,7 GB'lık kapasiteye sahiptir (yaklaşık olarak 4.7 × 109 bayt; normalde her bir sektörde 2048 bayt olan 2295104 sektör bulunur) film, müzik ve diğer verileri depolamak için kullanılır.

MyISAM, MySQL ilişkisel veri tabanı yönetim sisteminin kullandığı ön tanımlı kayıt motorudur. Öncülü ISAM kodu temel alınarak geliştirilen MyISAM birçok yararlı özelliğe sahiptir. Ne var ki, MySQL'in son sürümleri aktarım ve veri tutarlılığı kısıtlamaları desteği sunan ve yüksek eşgüdüm öngören InnoDB'yi yeğlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Disk bölümlendirme</span>

Bölümlere ayırma, bilgisayarda sabit disk üzerinde işletim sistemlerine özgü mantıksal formatlamaya izin veren mantıksal bölümlerin oluşturulması, bilgisayar mühendisliğinde sabit disk sürücüsünün bölümlere ayırılması ile gerçekleştirilir. Diskin bölümlere ayrılması mantıksal hacim yönetiminin önünü açan bir tekniktir.

<span class="mw-page-title-main">Root (Android)</span> İşletim sistemindeki kısıtlamaların bazılarını kaldırmaya yarayan yazılımsal işlem

Rootlama, Android cihaz kullanıcılarının genellikle akıllı telefonlar ve tabletler olmak üzere cihazın çeşitli alt sistemleri üzerinde ayrıcalıklı yetki elde edebilmeleri işlemidir. Android, Linux çekirdeğinin değiştirilmiş bir sürümünü temel aldığından, bir Android cihazının "rootlanması", Linux'ta, FreeBSD'de veya macOS gibi bir Unix benzeri işletim sisteminde olduğu gibi yönetim (root) izinlerine benzer erişim sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Canlı sistem</span> bilgisayarın geçici belleğinde (RAM) çalışarak kurulum gerektirmeyen bir yazılım ürünü

Canlı sistem, bilgisayarın sabit diskine yazılmadan tamamen bir CD/DVD/USB bellek gibi ortam üzerinden okunarak bilgisayarın geçici belleğinde (RAM'de) çalışan, kurulum gerektirmeyen bir üründür. "Çalışan sistem" olarak da bilinir.

Zararlı yazılım, kötü amaçlı yazılım veya malware, bilgisayar ve mobil cihazların işlevlerini bozmak, kritik bilgileri toplamak, özel bilgisayar sistemlerine erişim sağlamak ve istenmeyen reklamları göstermek amacı ile kullanılan yazılımdır. 1990 yılında Yisrael Radai tarafından malware ismi konulmadan önce, bu tür yazılımlara bilgisayar virüsü adı veriliyordu. Kötü amaçlı yazılımların ilk türü, parazit (asalak) yazılım parçalarını yürütülebilir, çalışan içeriklere eklemekle ilgileniyordu. Bu yazılım parçaları, mevcut çalışan uygulamayı, sistem üstünde çalışan programları ve hatta bilgisayar sistemlerinin ayağa kaldırılmasında önemli rol oynayan önyükleme (boot) kodlarını etkileyen makine kodları olabilir. Kötü amaçlı yazılımlar, kullanıcıların gereksinimlerine karşı bir davranış sergiler ve sistemin yetersizliğinden kaynaklanan bir sorun yüzünden istemsiz, rastgele bir şekilde verecek yazılım parçaları içermez.

Mobil güvenlik ya da mobil telefon güvenliği, mobil işlemenin öneminin ve kullanılan akıllı telefonların sayısının artması ile birlikte öne çıkmıştır. Genel olarak bakıldığında, mobil güvenlik, mobil cihazlarda saklanan bilgilerin ve servislerin koruma altına alınması olarak değerlendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Fidye virüsü</span>

Fidye yazılımı, şantaj yazılımı, fidye virüsü veya ransomware olarak adlandırılan fidye yazılımlarına verilen genel bir addır. Fidye virüsleri bulaştığı bilişim sistemleri üzerinde dosyaları erişimi engelleyerek kullanıcılardan fidye talep eden zararlı yazılımlardır. Fidye virüsü, kurbanın cihazı üzerinde gizlice kendini yükleyen veya kurbanın verisini rehin tutan kriptoviroloji ile kriptoviral alıkoyma saldırısı başlatan ya da fidye ödenene kadar kurbanın verisini yayınlamakla tehdit eden bir kriptoviroloji saldırısı başlatan bir bilgisayar zararlı yazılımıdır. Basit bir fidye virüsü, bilgili bir kişinin geriye çevirmesi zor olan bir şekilde sistemi kilitler ve kilidi açmak için ödeme isteyen bir mesaj gösterir. Daha da gelişmiş zararlı yazılımlar, kurbanın dosyalarını şifreler, bunları erişilemez kılar ve bunların şifresini çözmek için bir fidyenin ödenmesini talep eder. Fidye virüsü, bilgisayarın Ana Dosya Tablosu (MFT) veya tüm sabit sürücüsünü de şifreleyebilir. Şifreleme anahtarı olmadan dosyaların şifrelerinin çözülmesine karşı olduğu için, fidye virüsü bilgisayar kullanıcılarının dosyalarına erişimini engelleyen bir erişim dışı bırakma saldırısıdır, Fidye virüsü saldırıları, geçerli bir dosya olarak kendisini gizleyen bir Truva atı kullanılarak yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Windows Önyükleme Ortamı</span>

Windows Preinstallation Environment, PC'ler, iş istasyonları ve sunucular dağıtım için kullanılan Windows'un hafif versiyonudur veya çevrimdışı iken bir sorun çekimi işletim sistemidir. MS-DOS boot diskleri değiştirmek için tasarlanmıştır ve USB bellek aygıtı, IPXE, PXE, CD-ROM ya da sabit disk üzerinden booting edilebilir. Geleneksel büyük şirketler ve OEM tarafından kullanılır, ve Windows Otomatik Yükleme Seti (WAIK) üzerinden şimdi ücretsiz yazılım olarak kullanılabilir.

Disk şifreleme içerisindeki bilgiyi kimliği doğrulanmamış kişilerden korumak için kolayca çözülemeyecek okunmaz bir koda dönüştüren bir teknolojidir. Disk şifreleme disk şifreleme yazılımı veya diske veya diskin herhangi bir bölümüne giden her bir bit veriyi şifreleyen bir donanım kullanır. Veri belleğine kimliği doğrulanmamış kişilerin erişmesini engeller.

<span class="mw-page-title-main">SystemRescue</span> Linux dağıtımı

SystemRescue, x86 ve x64 mimarili bilgisayarlar için tasarlanan bir Linux dağıtımıdır. SystemRescueCD'nin temel amacı, bir sistem çökmesinden sonra önyüklenemeyen veya başka şekilde hasar görmüş bilgisayar sistemlerini onarmaktır. SystemRescueCD'nin kalıcı bir işletim sistemi olarak kullanılması amaçlanmamıştır. Canlı CD, USB bellek veya her türlü sabit diskten çalışır. François Dupoux liderliğindeki bir ekip tarafından tasarlanmıştır. Arch Linux tabanlıdır. 6.0 sürümünden itibaren init sistemi olarak systemd'ye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Bağlama (bilgisayar bilimi)</span>

Bağlama, bilgisayarın işletim sisteminin, depolama aygıtındaki dosya ve dizinleri, bilgisayarın dosya sistemi aracılığıyla kullanıcıların erişimine sunduğu bir işlemdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.