Veretragna - Turkipedia

Veretragna
I. Kanişka'nın sikkelerine basılmış Orlagno (Veretragna), MS 2. yüzyıl.^[1]^[2]

Zerdüştçülük
Makale serilerinden

Ana konular Zerdüştçülük Mazdekçilik Ahura Mazda Zerdüşt Eşa Fravaşi
Melekler ve felekler İmşâspend Yazata Ahura Mazda Daeva Ehrimen
Yazılar ve ibadet Avesta Gatalar Vendidad Ahuna Vairya Ateş Tapınakları
Tutanaklar ve destanlar Denkard Bundahişn Arda Viraf Jamasp Namag Sanjan Hikayesi
Tarih ve kültür Zurvanizm Takvim Festivals Evlilik Ahiret
Müritler İran'da Zerdüştçülük Parsiler İraniler Zerdüştlüğe karşı baskılar

Veretragna veya Behram (Avestaca: vərəθraγna) bir Zerdüşt tanrısıdır.^[3]^[4]

Cinsiyetsiz isim "veretragna", Avestaca "veretra" (engel) ve "veretragnan" (muzaffer) ile ilişkilidir.^[5] Bu kavramı temsil eden tanrı Veretragna, "zafer" hipostazıdır ve "zafer bahşeden Veretragna'nın eski zamanlarda çok popüler olduğu açıkça görülmektedir."^[6] Zerdüştlükte Orta Farsça'da, Veretragna 𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 Varahrām'a dönüşmüş ve buradan Vahram, Vehram, Bahram, Behram ve diğer varyantlar türemiştir.

Proto-Aryanca sıfat *vrtraghan, Avestaca isim Veretragna'ya karşılık gelir ve aynı zamanda Vedik Sanskritçede Vrtra adlı bir etimolojik eşleniği vardır. Vedik literatürde, Vrtrahan genellikle İndra'nın Vrtra'yı yendikten sonra İndra için kullanılmış bir sıfattır.^[7] Vrtrahan kelime anlamıyla "Vrtra'nın katili" demektir.

Ayrıca bakınız

İndra

Kaynakça

Özel

^ Fleming, Benjamin; Mann, Richard (26 Mart 2014). Material Culture and Asian Religions: Text, Image, Object (İngilizce). Routledge. s. 433. ISBN 978-1-135-01372-1.
^ Stewart, Sarah; Williams, Alan; Hintze, Almut (16 Şubat 2016). The Zoroastrian Flame: Exploring Religion, History and Tradition (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 184. ISBN 978-0-85772-815-9.
^ Kuehn, Sara (12 Temmuz 2011). The Dragon in Medieval East Christian and Islamic Art. BRILL. s. 103. ISBN 978-90-04-18663-7. With a foreword by Robert Hillenbrand
^ Fragner, Bert G. (30 September – 4 Ekim 1991). "[no title cited]". Proceedings of the Second European Conference of Iranian Studies: Held in Bamberg, 30th September to 4th October 1991, by the Societas Iranologica Europaea. Istituto italiano per il Medio ed Estremo Oriente (1995 tarihinde yayınlandı).
^ Gnoli (1989), s. 510.
^ Boyce (1975), s. 63.
^ Thieme 1960.

Genel

Benveniste, Émile; Renou, Louis (1934). Vrtra et Vrθragna. Paris, FR: Imprimerie Nationale.
Boyce, Mary (1975). History of Zoroastrianism. I, The early period. Leiden, NL: Brill. ISBN 90-04-10474-7.
Boyce, Mary (1982). History of Zoroastrianism. II, Under the Achamenians. Leiden, NL: Brill. ISBN 90-04-06506-7.
Duchesne-Guillemin, J. (1973). La religion de l'Iran ancien [Religion of ancient Iran] (Fransızca). Bombay, IN: Tata Press.
Gershevitch, Ilya, (Ed.) (1959). The Avestan Hymn to Mithra. Cambridge: Cambridge University Press. OCLC 459329059.
Gnoli, Gherardo (1989). "Bahram in old and middle Iranian texts". Encyclopaedia Iranica. 3. New York, NY: Routledge & Kegan Paul. ss. 510-513.
Gnoli, Gherardo; Jamzadeh, P. (1988). "Bahrām (Vərəθraγna)". Encyclopaedia Iranica. Vol. III, Fasc. 5, pages 510–514.
de Menasce, Jean-Pierre (1958). Une encyclopédie mazdéenne: le Dēnkart. Quatre conférences données à l'Université de Paris sous les auspices de la fondation Ratanbai Katrak. Paris: Presses Universitaires de France.
Thieme, Paul (Oct–Dec 1960). "The 'Aryan' gods of the Mitanni treaties". Journal of the American Oriental Society. 80 (4). ss. 301-317. doi:10.2307/595878. JSTOR 595878.
Zaehner, Richard Charles (1955). Zurvan, a Zoroastrian dilemma. Oxford, UK: Clarendon. ISBN 0-8196-0280-9.

Konuyla ilgili yayınlar

Dumezil, G. (1970). The destiny of the warrior. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 0-226-16970-7.
Lommel, Herman (1939). Der arische Kriegsgott. Frankfurt am Main, DE: Klostermann.
Puhvel, Jaan (1989). Comparative Mythology. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3938-6.
West, E.W. (1880). "Marvels of Zoroastrianism: The Bahman Yasht". Müller, F.M. (Ed.). Sacred Books of the East. 5. Oxford, UK: Oxford U. Press.

İlgili Araştırma Makaleleri

Vedalar, Aryan din edebiyatının tamamını içine alan bir terimdir. Hinduizm dinine inananlar için kutsaldırlar ve yine bu dine inananlar için açığa çıkmış bilgidirler. Veda kelimesi bilgi manasına gelir ve İngilizce farkında olmak manasına gelen wit sözcüğüyle aynı kökene sahiptir.

Aryan, antik Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dilleri konuşmuş halkların kendilerini tanımlamak ve bölgedeki diğer halklardan ayırt etmek için kullanmış oldukları bir terimdir. Vedik döneminde Hindistan’ın Āryāvarta olarak adlandırılan bölgesine yerleşmiş, Hint-Aryan dilleri koluna dahil diller konuşan Hint-Aryan etnik grubu ve bu bölgeyi tanımlamak için günümüzde kullanılan bir ifadedir. Bu topluluklar yüzyıllarca bölge toplumları üzerinde aristokratik bir sınıf olarak hüküm sürmüşlerdir. Etnik olarak yakın topluluklardan olan Antik İran halkları, Avesta’da kendilerini tanımlamak için bu etnik tanımı kullandılar. Günümüzde İran adının Aryan sözcüğünden türediği ileri sürülür.

Kartir Hangirpe Milattan sonra 3. yüzyılın ikinci yarısındaa yaşamış oldukça nüfuz sahibi Zerdüştçü bir yüksek rahipti ve en az üç Sasani imparatoruna danışmanlık yapmıştı.

Hint-İranlılar ya da kendi tarihsel adlandırmaları ile Arya veya Aryanlar Hint-Avrupa dil ailesinin önemli bir kolu olan, Hint-İran dillerinin, MÖ 3. binyılın ikinci yarısından sonra, Avrasya'nın geniş ve önemli bölgelerinde yayılmasına sebep olmuş olan bir grup Hint-Avrupa Halkıydı, zamansal süreçte İran ve Hint-Aryan halkları olarak bilinen, iki ayrı alt gruba bölündüler.

Atropatena veya Medya Atropatena, MÖ 4. yüzyılda çoğu bugünkü İran Azerbaycanı ve İran Kürdistanı olarak bilinen bölgede kurulmuş ve başkenti Gazaka kenti olmuş eski bir krallık. Günümüzdeki Azerbaycan'ın tarihi adı Atropatena'dan kaynaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zurvanizm</span> Zerdüştlüğün bugün inananı kalmamış bir dalı

Zurvanizm, Zerdüştlüğün bugün inananı kalmamış bir dalıdır. Zurvanizmde, Zerdüştlükten farklı olarak, "İlk Prensip" olarak Zurvan'a inanılır. Nitekim bu sebeple Zurvanizm olarak anılan inanca Zurvanî Zerdüştlük de denmiştir.

Orontid Hanedanı veya Yervanduni Hanedanı, MÖ 6. yüzyılda kurulan Ermenistan Satraplığı'nı yöneten İrani kökenli hanedandır. Bu hanedanın Helenleşmiş ve sonrasında Greko-Pers olarak anılan bir kolu Kommagene Krallığı'nı kurmuştur.

Kitâb el-Mecmû, Nusayrî inancının temelini teşkil eden gizli bir kutsal kitap olduğu iddia edilen metin. Nusayrîlerin çoğunluğu ise bu görüşü reddeder ve kitabın Hristiyan misyonerler tarafından uydurulduğunu iddia ederler.

Harold Walter Bailey, İngiliz doğubilimci ve İran dilleri uzmanıdır. Bailey, 20. yüzyılın en büyük doğubilimcilerinden birisiydi.

Turan, Orta Asya'da tarihi bir bölgedir. Terim İran kökenlidir ve belirli bir tarih öncesi insan yerleşimine, tarihi bir coğrafi bölgeye veya bir kültüre atıfta bulunabilir. İlk Turanlılar, İran Hükümdarı Feridun'un (Thraetaona) oğlu Tûr'un soyundan gelen İranlı bir kabileydi.

Mary Boyce araştırma konuları arasında Maniheizm, Zerdüştçülük ve İran dilleri bulunan Britanyalı bir İran tarihçisidir. Encyclopædia Iranica için çeşitli maddeler yazmıştır.

Baktriya dili, Orta Asya'nın Baktriya bölgesinde konuşulmuş bir İrani dildi. Dil, Kuşan ve Eftalit İmparatorluğu'nun resmi diliydi.

Kapadokya takvimi, Pers Zerdüşt takviminden türetilen bir güneş takvimidir. Adını, günümüz Türkiye'sindeki tarihi bölge olan Kapadokya'dan almıştır. Her biri 30 günlük 12 ay ve beş epagomenal güne sahip olan takvim, Kapadokya'nın Pers Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu MÖ 550 ile 330 yılları arasında ortaya çıkmıştır. Kapadokya takvimi, Zerdüşt takvimiyle aynı olup yapısında Avestaca adlar ile ayların sıralaması yer almaktadır. Bölgedeki İran kültürel etkisini yansıtan takvimin mevcut kanıtları, Yunan gök bilimcilerin hesapları aracılığıyla Geç Antik Çağ'a kadar uzanmakta ve o zamana kadar zaten Jülyen takvimine uyarlanmıştır.

İlahi varlık, ilahi ya da kutsal kabul edilen doğaüstü varlıklardır. Dinler, taptıkları tanrı sayısına göre sınıflandırılabilir. Politeist dinler birden çok ilahi varlığı kabul ederken, monoteist dinler yalnızca bir tane ilahi varlığı kabul eder. Henoteist dinler, diğer tanrıları inkâr etmeden yalnızca bir ilahi varlığı kabul eder ve diğer inançları aynı ilahi ilkenin farklı yönleri olarak görür. Nonteist dinler, herhangi bir yaratıcıyı reddeder ancak bir panteonu kabul edebilir.

V. Fraates, aynı zamanda adının Phraataces, Phraatakes, MÖ 2'den MS 4'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallar Kralıydı. IV. Fraates ve Musa'nın küçük oğluydu.

Aramazd Zerdüştçülüğün Ermeni versiyonunda baş ve yaratıcı tanrıydı. Tanrı ve adı, MÖ 6. yüzyılda Medler'in Ermenistan'ı ele geçirmesinden sonra tanrı Ahura Mazda'dan türetilmiştir. Aramazd, cömert bir doğurganlık, yağmur ve bereket tanrısı ve Anahit, Mihr ve Nane gibi diğer tanrıların babası olarak görülüyordu. Ahura Mazda gibi, Aramazd da diğer tanrıların babası olarak görülüyordu, nadiren bir eşle, bazen de Anahit veya Spandaramet'in kocası olarak görülüyordu. Aramazd, Ahura Mazda'nın Partça biçimiydi.

Ahura Avestaca'da Zerdüşt tanrılarının belirli bir sınıfı için kullanılan bir isimdir. Terimin dilsel olarak Hint Vedik döneminin Asuralarıyla ilişkili olduğu varsayılmaktadır.

IV. Fraates, MÖ 37'den 2'ye kadar Part İmparatorluğu'nun Krallarının Kralıydı. II. Orodes'in oğlu ve halefiydi; kardeşi I. Pakorus'un ölümünden sonra tahta geçti. IV. Fraates kısa süre sonra tüm kardeşlerini ve muhtemelen babasını da öldürdü. Eylemleri Ermenileri ve ayrıca Romalı üçlü hükümdar Marcus Antonius'a kaçan ancak kısa süre sonra geri dönen ve IV. Fraates ile barışan seçkin Monaeses de dahil olmak üzere bazı soyluları yabancılaştırdı.

III. Tiridatis (y. 250ler - y. 330 Büyük Tiridates veya IV. Tiridatis olarak da bilinen, y. 298 ila y. 330 arasında Ermenistan'ın Arşak hanesine mensup kralıydı. 4. yüzyılın başlarında, Tiridatis, Hristiyanlığı Ermenistan'ın resmî dini ilan etti ve böylece Ermeni Krallığı, Hristiyanlığı resmi olarak kabul eden ilk devlet oldu.

Anahita, bir İran tanrıçasının Eski Farsça adıdır ve eski tam adı Aradvi Sura Anahita olarak geçmektedir. Avestaca olan bu ad, "Sular" (Aban) tanrısı olarak tapınılan ve bu nedenle bereket, şifa ve bilgelik ile ilişkilendirilen, Hint-İran dilindeki kozmolojik bir figürün adıdır. İran'da Anahita adında bir tapınak da bulunmaktadır. Anahita, Orta ve Modern Farsça Ardvisur Anahid ve Ermenicede Anahit olarak bilinir. Aradvi Sura Anahita'nın ikonik tapınak kültü, diğer tapınak kültleriyle birlikte "görünüşe göre MÖ 4. yüzyılda ortaya çıkmış ve Sasaniler dönemindeki ikonoklastik hareketle bastırılana kadar devam etmiştir." Tanrıça Anahita'nın sembolü Lotus çiçeğidir. Lotus Festivali, her yıl Temmuz ayının ilk haftasının sonunda düzenlenen bir İran festivalidir. Bu festivalin bu dönemde yapılmasının nedeni altında yazın başında lotus çiçeklerinin açması yatıyor olabilir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.