İçeriğe atla

Venetia Burney

Venetia Burney
DoğumVenetia Katharine Douglas Burney
11 Temmuz 1918
Ölüm30 Nisan 2009 (90 yaşında)
Banstead  Birleşik Krallık
Tanınma nedeniPlüton'un adlandırılması
EvlilikEdward Maxwell Phair (1947 - 2006)
Çocuk(lar)Patrick
Akraba(lar)Falconer Madan (dedesi)

Venetia Phair (evlilik öncesi soyadı Burney; 11 Temmuz 1918 - 30 Nisan 2009, Banstead), Clyde Tombaugh'ın 18 Şubat 1930 yılında keşfini yaptığı Kuiper kuşağında bulunan Plüton gezegenine (daha sonra 2006'da cüce gezegen olarak sınıflandırılmıştır.[1]) Plüton adını öneren kişidir. Öneriyi yaptığı esnada Oxford'da yaşıyordu ve henüz 11 yaşındaydı.

Biyografi

Burney'in dedesi olan Falconer Madan, Oxford Üniversitesi bünyesinde bulunan Bodleian Kütüphanesinde kütüphanecilik yapmıştır. Burney Downe Evi Okulu, Berkshire ve Newnham Kolejlerinde okudu ve Cambridge'de matematik eğitim gördü. Mezun olduktan sonra bir süre yeminli mali müşavirlik yaptı. Daha sonra Londra'nın güneybatısında ekonomi ve matematik öğretmenliği yaptı. 1947'de evlendiği Edward Maxwell Phair ile 2006 yılına kadar evli kaldı. Kocası yatılı bir okulda klasik edebiyat dersleri veriyordu.

Ayrıca Venetia'nın adı, onun onuruna bir astreoid olan 6235 Burney'e verilmiştir.[2]

Plüton'un adlandırılması

Plüton'un gezegen olarak keşfedilmesi, tüm dünyada yankı uyandırdı. Bu yeni cismi adlandırma hakkına sahip olan Lowell Gözlemevi'ne Atlas'tan Zymal'e kadar 1000'i aşkın isim önerisi geldi.[3] Tombaugh başka bir isim bulunup kalıplaşmadan, bu yeni cismin adlandırılması gerektiğini Slipher'e bildirdi.[3] Slipher önce Zeus adını teklif etti, ardından Percival ve son olarak da kendi ilk adı olan Constance'yi önerdi. Bu öneriler kabul görmedi.[4]

Bu dönemde Plüton adı Burney tarafından ortaya atıldı.[5] Venetia, gökbilimin yanı sıra klasik mitolojiyle de ilgileniyordu. Plüton'un da muhtemelen karanlık ve soğuk bir gök cismi olduğunu düşündüğü için bu yeni cisme klasik mitolojide yer altı dünyasının tanrısı olarak kabul edilen "Plüton" adını önerdi. Venetia'nın aklına bu fikir dedesi ile yaptığı bir sohbet sırasında gelmişti. Madan bu düşünceyi, Professor Herbert Hall Turner'e aktardı. Turner de bu düşünceyi ABD'deki meslektaşlarına aktardı.[6]

Cisim resmî olarak 24 Mart 1930'da kabul edildi.[7][8] Lowell Gözlemevi'nin her üyesine üç isimden oluşan küçük bir liste sunuldu ve bu listeden bir ismi seçmeleri istendi. İsim adayları Minerva (başka bir asteroidin ismi olarak kabul edildi), Cronus (döneminde pek sevilmeyen bir astronom olan Thomas Jefferson Jackson See tarafından önerildiği için değer yitirdi) ve Plüton'du. Plüton oy birliğiyle seçildi.[9] Bu ad 1 Mayıs 1930'da duyuruldu. Bu duyurunun üzerine dedesi Madan, Venetia'ya 5 paund ödül verdi.[5]

Kaynakça

  1. ^ A. Akwagyiram (2 Ağustos 2005). "Elveda Plüto?". BBC News. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.  (İngilizce)
  2. ^ "JPL Küçük-Gövdeli Veritabanı Tarayıcı". nasa.gov. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.  (İngilizce)
  3. ^ a b J. Rao (11 Mart 2005). "Plüto Buluşu: Zorlu Görev, Hatta 75 Yıl Sonra Bile". SPACE.com. 23 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.  (İngilizce)
  4. ^ "Arama Devam Ediyor". Plüton: Gezegen X Keşfi. B. Mager. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2007.  (İngilizce)
  5. ^ a b P. Rincon (13 Ocak 2006). "Bir kızı adlandırdığı gezegen". Plüton: Gezegen X Keşfi. BBC News. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.  (İngilizce)
  6. ^ K. M. Claxton. "Gezegen 'Plüton'". Diamond Jubilee Veliler Birliği Okul Dergisi, 1891–1951 (Ambleside: 1951), s. 30–32. 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012.  (İngilizce)
  7. ^ "Neptün'ün Ötesinde Bulundu : Plüton adı arandı". The Times. 27 Mayıs 1930. s. 15.  (İngilizce)
  8. ^ "Name Pluto Given to Body Believed to Be Planet X". The New York Times. New York. Associated Press. 25 Mayıs 1930. s. 1. 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012.  (İngilizce)
  9. ^ Croswell pp. 54–55

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi</span> Güneş ve Güneş merkezli astronomik cisimler

Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer.

<span class="mw-page-title-main">Plüton</span> Cüce gezegen

Plüton, Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. 2006 yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen</span> bir yıldız veya yıldız kalıntısının yörüngesinde dolanan gök cismi

Gezegen; genellikle bir yıldız, yıldız kalıntısı ya da kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisimdir. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, karasal gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars; dev gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir bulutsunun kendi içine çökmesi sonucu bir yıldızlararası bulut meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir önyıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir öngezegen diski oluşturduğunu öne süren bulutsu hipotezidir. Gezegenler bu disk içinde, kütleçekiminin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, yığılma (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

<span class="mw-page-title-main">Cüce gezegen</span> Güneşin veya başka bir yıldızın etrafında hareket eden, gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan yuvarlak bir metal ve kaya veya gaz kütlesi

Cüce gezegen, doğrudan Güneş etrafında hareket ettiği bir yörüngede bulunan, bu nedenle başka bir cismin doğal uydusu olmayan, kütleçekimsel olarak yuvarlak olacak kadar büyük, ancak Güneş Sistemi'nin sekiz klasik gezegeni gibi yörünge baskınlığı elde etmek için yetersiz olan küçük gezegen kütleli bir cisimdir. En tipik cüce gezegen örneği, 2006 yılında "cüce" kavramı benimsenmeden önce onlarca yıl boyunca bir gezegen olarak kabul edilen Plüton'dur.

<span class="mw-page-title-main">2006 yeni gezegen tanımı</span>

Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) Ağustos 2006'da Güneş Sistemi'ndeki bir gezegenin aşağıdaki özelliklere sahip bir gök cismi olduğunu tanımlamıştır:

  1. Güneş etrafında yörüngede olması,
  2. Hidrostatik dengeye sahip olacak kadar kütleye sahip olması ve
  3. Yörüngesi etrafındaki "bölgeyi temizlemiş" olması.

Ağırlık, bir cisme uygulanan kütleçekim kuvvetidir. Ağırlığın birimi newton'dur ve simgesi 'N' olarak gösterilir. Bir kiloluk bir cisim dünyada yaklaşık 9,8 Newtondur. Ölçü aracı dinamometredir. Kütleçekim kuvveti, çekim merkezinden uzaklaştıkça azalacağından Dünya'nın geoit şeklinden dolayı kutuplara gidildikçe artar, ekvatora gidildikçe azalır..

<span class="mw-page-title-main">Clyde Tombaugh</span> Amerikalı gökbilimci (1906 – 1997)

Clyde William Tombaugh, Amerikalı astronom. 1930 yılında cüce gezegen Plüton'u keşfetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Charon (uydu)</span> Küçük gezegen Plütonun en büyük doğal uydusu

Charon, cüce gezegen Plüton'un bilinen beş doğal uydusunun en büyüğüdür. Ortalama yarıçapı 606 km (377 mi) olan Charon, Plüton, Eris, Haumea, Makemake ve Gonggong'dan sonra bilinen altıncı büyük Neptün ötesi cisimdir. 1978 yılında James Christy tarafından Washington, DC'deki Amerika Birleşik Devletleri Deniz Gözlemevi'nin Flagstaff İstasyonu'nda (NOFS) çekilen fotoğraf plakaları kullanılarak keşfedildi. Plüton'un diğer uyduları Nix ve Hydra'nın 2005 yılında, Kerberos'un 2011 yılında ve Styx'in ise 2012 yılında keşfinden sonra (134340) Pluto I olarak da tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Güneş Sistemi cismi</span>

Küçük Güneş Sistemi Cismi, 2006 yılındaki kararla Uluslararası Astronomi Birliği'nce (UAB) tanımlanan güneş sisteminde bulunup ne gezegen, ne de cüce gezegen olan bir cisimdir:

Güneş'in etrafından dönen diğer cisimlere topluca "Küçük Güneş Sistemi Cismi" olarak telmih edilecek... Bunlar, şu anda Güneş Sistemi'nin çoğu asteroitlerini, çoğu Neptün-ötesi cisimleri (NÖC), kuyruklu yıldızlar ve diğer küçük cisimleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">Makemake</span> Güneş Sisteminde bir cüce gezegen

Makemake Güneş Sistemi'ndeki bilinen dördüncü büyük cüce gezegen ve Klasik Kuiper kuşağı cismi popülasyonundaki ikinci büyük Kuiper kuşağı cismidir. Makemake'nin çapı kabaca Plüton'un dörtte üçü kadardır. S/2015 (136472) 1 adında bir uydusu vardır. Bu gezegenin ortalama 30 K olan aşırı düşük sıcaklığı bize yüzeyi hakkında bazı detaylar vermektedir. Tahminlere göre yüzeyi; metan, etan ve olasılıkla nitrojen buzulları ile kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">51 Pegasi b</span>

51 Pegasi b, Bellerofon olarak da bilinir, 51 Peg b diye kısaltılır, Kanatlıat takımyıldızında 50 ışık yılı uzaklıkta bir güneşdışı gezegendir. 51 Pegasi b, Güneş-benzeri bir yıldızın çevresinde yörüngede keşfedilen ilk gezegendir ve astronomik araştırmada bir atılım olarak işaretlenmiştir. Sıcak Jüpiter denilen gezegen sınıfının bir prototipidir.

<span class="mw-page-title-main">Michael E. Brown</span> Amerikalı gökbilimci

Michael E. Brown Amerikalı bir astronomdur.

<span class="mw-page-title-main">Styx (uydu)</span> Plütonun en küçük doğal uydusu

Styx, Plüton'un en küçük doğal uydusudur. Keşfiyle 11 Temmuz 2012'de açıklanan Styx, New Horizons uzay aracı tarafından Temmuz 2015'te, Plüton ve gezegenin diğer uydularıyla birlikte görüntülenerek tek bir fotoğrafı çekildi. Gezegene en yakın ikinci uydu olup keşfi Temmuz 2011'de açıklanan Kerberos'un ardından gezegenin keşfedilen beşinci uydusudur. En uzun ekseninin uzunluğu yaklaşık 16 km olan Styx'in yörünge periyodu 20,1 gündür.

Vesto Melvin Slipher Amerikalı astronom.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un coğrafyası</span>

Plüton'un coğrafyası Plüton ile ilgili bölgelerin sınırlarının çizilmesini ve karakterizasyonu gerektirir. Plüton coğrafyası ağırlıklı olarak Dünya'da fizikî coğrafya adı verilene odaklanmıştır; yani Plüton üzerindeki fiziksel özelliklerin dağılımı ve kartografik temsillerini konu alır. 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı Plüton'a uçan ilk uzay aracı olmuştur. Gök cisminin yanındanki kısa geçişi sırasında New Horizons, detaylı coğrafî ölçümler ve Plüton ile uydularının rasatını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Lowell Gözlemevi</span> astronomik gözlemevi

Lowell Gözlemevi, Flagstaff, Arizona, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan bir gözlemevidir. Lowell Gözlemevi 1894'te kurulmuştur. Böylece, Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulmuş en eski gözlemevlerinden biri olmuştur. 1965 yılında ise National Historic Landmark ismiyle yeniden adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Flagstaff, Arizona</span>

Flagstaff; ABD'nin güneybatısındaki Arizona eyaletinin kuzeyinde Coconino İlçesinde bulunan ve bu ilçenin merkezi olan bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Johann Gottfried Galle</span> Astronom

Johann Gottfried Galle, Alman astronom. Radis, Almanya'da doğan Galle, Berlin Gözlemevi'nde 23 Eylül 1846'da öğrencisi Heinrich Louis d'Arrest'in yardımıyla Neptün'ü bilerek gözlemleyen ilk kişi oldu. Urbain Le Verrier, Neptün'ün varlığını ve konumunu ilk öngören kişiydi, koordinatları Galle'ye göndererek doğrulamasını istedi. Galle, Le Verrier'in mektubunu aldığı akşam yaptığı gözlemde mektuptaki koordinatların 1° yakınında gezegeni gözlemledi.

<span class="mw-page-title-main">15760 Albion</span>

15760 Albion (geçici atama 1992 QB1), Plüton ve Charon'dan sonra keşfedilen ilk Neptün ötesi cisimdir. Çapı yaklaşık 108–167 kilometre olan bu asteroit, 1992'de Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevleri'nde David C. Jewitt ve Jane X. Luu tarafından keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Elizabeth Langdon Williams</span>

Elizabeth Langdon Williams, çalışmaları Pluto veya Planet X'in keşfine yardımcı olan Amerikalı bir insan bilgisayar ve astronomdur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.