Venedik'te Bir Gece

Venedikte Bir Gece (orijinal Almanca ismi Eine Nacht in Venedig) Johann Strauss II tarafından bestelenmiş 3 perdelik bir operettir. Eserin librettosu F. Zell (Camillo Walzel) ve Richard Genée tarafından Jules Cormon'un yazdığı Le Château Trompette adlı eserden uyarlanarak yazılmıştır. Operetin prömiyeri Berlin'de "Neues Friedrich Wilhelmstadisches Theater" 3 Ekim 1883'te yapılmıştır ve böylece prömiyeri Viyanada yapılmamış tek Genç Johans Strauss opereti olmuştur.

Fakat ilk prömiyer librettosu eserin sonradan opera evleri sahnelenmeleri için kullanılan versiyon değildir. İlk verziyona birçok değişmeler yapılmıştır. Berlin'deki prömiyerin kritikleri Strauss'un müziksel katkısını beğenmekte iken liberettoyu çok tenkit etmişlerdir. Örneğin çok güzel bir vals melodisi çalınmakta iken başroldeki Dük Urbino kedi miyavlaması taklidi pasajlarından oluşan bir metni şarkı olarak söylemekte idi. Bu tenkitleri göz önüne alan Strauss, libretistleri ile birlikte metinde birçok değişmeler yapmış ve bir revizyonlu versiyon ortaya çıkartılmıştır. Bu yeni versiyon 9 Ekim 1883'te Viyanada Theater an der Wiende oynanmaya başlamış ve 44 performans bunu takip etmiştir. Ondan sonra bu operet Strauss'un diğer ünlü operetleri ile bir ünlü üçlü (yani Venedikte bir gece, Yarasa ve Çingene baron) teşkil etmiştir. Ayrıca bu eser içinde bulunan popüler parçalar Strauss konser parçaları olarak tektek yayımlanmış ve bunlar da çok tutunmuştur. Bu konser parçaları arasında Lagunen Walzer Lagunlar Valsi op.411 ve Die Tauben von San Marco Polka San Marko güvercinleri polkası op.414 başta isimleri verilebilir.

Zaman: 18. yüzyılda Karnaval zamanı Mekân: Venedik

Venedik'te Dükalık Sarayı ile Grand Kanal arasındaki meydan

18. yuzyilda Venedik'te bir aksam. Dukalik Sarayı ve D+San Giorgio adasının'daki kilisesinin görülebildiği bir manzarası olan Grand Kanal yanında bulunan bir meydanda güneş batmakta iken meydanda ahali gezinti yapmakta ve satıcı kadınlar da bağırarak sattıklarının işportasını yapmaktalar. Napoli'li bir makarna aşçısı genç olan Pappacoda Venedik'in o kadar gösterişli bir yer olmasına rağmen bir güzel makarna hazırlayabilecek bir makarna aşçısı olmadan Venedik'in tam olamayacağını iddia etmeye koyulur. Pappacoda kendi katkısının "Grand Kanal kadar uzun olan pişmiş makarna ve üstünde Lido'daki kumdan daha fazla rendelenmiş peynir" olduğunu bildirir. Bir bahriye subayı olan Enrico gence yaklaşarak Senatör Delacqua'nin evinde olup olmadığını sorar. Onun Senato oturumunu takip ettiği bildirilince, Enrico bunu Senator'un genç karisi olan Barbara ile birkaç dakikalık kaçamak yapmak için bir fırsat olduğunu düşünür. Fakat bu kadın da evinde değildir. Bunun üzerine Enrico, Papaco'nun eline biraz para tutuşturarak önceden hazırlamış olduğu bir ask pusulasını Barbara'ya elden iletmesini ister. Bu pusulada bulunan mesaj Enrico'nun o aksam ancak saat 9'da eli boşalacağını ve o zaman Barbara'yi görmeyi beklediğidir.

Herkes akşamüstü gezintisine devam etmekte iken, bir balık satıcı-kız olan Anina içinde satacağı balıklar bulunan bir sandalla kanal kıyısına yanaşır ve balıklarının tazeliğini bağırarak ilan edip müşteri çekmeye çalışır. Pappacoda ona selam verir ve gerçekte kızın bu kıyıya yanaşmasının nedenin Urbina Duku'nun ve onun yanında çalışan sevgilisi berber Caramello'nun hemen gelmesinin beklemekte olduğunu söyler. Kız, "Caramello bir canavardır; hiçbir ise yaramaz ve ayni zamanda kendini beğenmiş aptalın biridir" der. Pappacoda bir istiridyenin kabuğunu açıp içini yemekte "Aptallık aşık olmak için herhangi engel değildir." cevabini verir. "Baksana ben bile Bayan Delacqua'nin güzel ahcisi olan Ciboletta'ya sırılsıklam aşığım. Halbuki onun bu istiridye kadar bile akilli yok; ama ayni bu istiridye gibi çok tatlı lezzetli ve bu nedenle yakalamak için çabalara girişmeye değer."

Barbara Delacqua evine geri donduğunde Pappadoca ona Enrico'nun vermiş olduğu pusulayı teslim eder ve bunun için bir daha bahis ile mukafatlandırılır. Sonra Barbara Anina ile birlikte ayrılır ve böylece Pappadoca'ya sevgilisi Ciboletta ile yalnız kalması fırsatı sağlanmış olur. Ciboletta ne zaman evlenebileceklerini merak etmektedir. Pappadoca büyük bir eve aşçı olarak hizmete girmesi halinde hemen nikâh yapılabilmesine hazır olabileceğini sevgilisine söz verir.

Senatorler çok tartışmalı geçen bir senato toplantısından geri dönmeye başlarlar. Kendi aralarında o gün yıllık Karnaval için Venedik'i ziyaret etmesi beklenen Urbino Dukunun vereceği ziyafet hakkında konuşmaya başlarlar. Duk'un çok tanınmış bir zampara olduğu iyi bilinmektedir. Daha şimdiden bu yılki kandırma ve flört etme adayı olarak Barbara'yi seçtiği çok olasıdır. Onun için tedbir alan Delacqua karısının bir gondolla Murano'ya gitmesini ve orada bir manastırda başrahibe olan bir yaşlı teyzesiyle kalmasını organize etmiştir.

Duk'un gelmesi önce kendi şahsi berberi olan Caramello'nun bir gondolla sahile yanaşıp inmesi ile sanki ilan edilmiştir. Caramello sahildeki halk tarafından sıcak alkışlarla karşılanır. Caramello, Duk'e olan yakınlığının gösterisine başlar ve halka olan sevgisini göstermek için bir de çok kıvrak tarantella dansı yapar. Hemen halk arasında bulunan Anina'yi görür; ama Anina onun bu ilgisine karşılık vermez görünür; çünkü geçen yıl boyunca Caramello kendini unutmuş gibi hareket etmiş ve yıl boyunca kendisine hiçbir haber veya bir selam bile vermemiştir. Caramello ile Anina konuşmaya başlayınca konu evliliğe gelince Anina'nin ilgisi artar ama Caramello evlik ve eve bark düşünmeden önce Duk'un vekilharcı görevine atanmasını büyük bir sabırsızlıkla beklediğini söyler.

Duk de gondolu ile gelir ve sahildeki Venedik halkı tarafında coşkunlukla karşılanır. Duk Her Venedikliyi gayet çok sevdiğini ilan eder; ama herkes bilmektedir ki diğer ahaliden çok Dukun sevgisinin ve gözlerinin hedefi Venedikli güzel kızlar ve kadınlardır. Caramello Duk'e Barbara'yi Murano'ya götürecek olan gondulcuya bahis vererek onun yerini aldığını açıklar ve bu Duk'u çok memnun eder. Caramello Barbara'yi Mureno'ya götüreceğine gizlice onu Duk'un sarayına götürmeyi planlamıştır. Bir gondolcu pelerinine iyice sarınarak ve yüzüne maske takarak bu maceracı planını uygulamaya koyulur.

Butun bu mizansen hazırlandıktan sonra ve zaman hala daha aksam üstü iken Duk Delacqua'nin konağının balkonuna bakarak, sanki bir gondolcu imiş gibi bir sernat yapmaya başlar. Delacqua'nin konağının içinde Barbara ve Anina son hazırlıklarını yapmaktadırlar. Karnaval için çok uygun olan ve kendilerini gizleyecek olan soytarı domino elbiselerini giymiştirler. Daha önceden anlaşmış olduklara gibi serenat yapan bir gondolcunun şarkısını beklemektedirler. Ayni sırada alt katta Ciboletta sevgilisi Pappacoda için bir karnaval kostümü getirmiştir.

En sonunda Carmello'nun yüksek sesle gondoldan bir gondolcu şarkısı söylediği duyulur. Delacqua yanında karisi olduğunu sandığı maskeli bir kadın ile kanal kıyısına iner ve orada güya karısına elveda eder. Hanimin gondolunun harekete geçmesini Duk büyük bir sabırsızlıkla beklemektedir. başlarında Enrico buluna bir grup bahriyeli ortaya çıkar, daha sonra bir gün yaş günü şerefine Delacqua'ya bir seranat şarkısı söylerler. Delacqua balkondan karşının gondolunun ayrılışını seyreder ve kendisi için serenat söyleyen bahriyelilere teşekkürlerini bildirir. Bütün bunlar olurken kıyafet değiştirip konakta kalmış olan Barbara Enrico'yla buluşmak için kocasının konağından çıkar. Doğum günü için serenad ile Carmelo'nun söylediği gondolcu şarkısının notaları uzaklaşıp birbirine karışmakta iken Venedik üzerine aksam çöker. Gondolcu kifayetine bürünmüş olan Caramello ile maskeli ve karnaval kıyafetli sevgilisi Annina birbirlerinden habersiz olarak birlikte gondolla randevu yerine gitmektedirler.

Venedik'teki Urbino Dükü sarayı

Sarayının kanala bakan bir dairesinde Dük sabırsızlıkla Carmello'nun bir gondolla getireceği Barbara'yı beklemektedir. Bu sırada diğer senatörlerin karıları olan Agricola, Constantia ve diğerleri kocalarının kendi namuslarına bir söz geleceği korkularına hiç aldırmadan karnaval kostümleri içinde saraya gelmişlerdir. Sonunda gondolun geldiği görülür ve Dük misafirlerini sarayın balo salona davet eder eve orada kendi özel hanım misafirini dörtgözle beklemeye koyulur. Gondol saray kanal kıyısı rıhtımına yanaşır; bir hanım ve bir erkek inerler ama maskeler çıktığı zaman Caramello, Dük'ün zevki için getirmiş olduğu kadının hüviyetini öğrenince çok ümitsizliğe düşer. Fakat gelen hanım Anina, Duk ile birlikte olma fırsatının kaderin kendine bağışlamış büyük bir şans olduğunu düşünüp hayallere dalmıştır.

Caramello Dük'e Anina'dan uzak durmasını tembih eder. Anina'nın "Herkesi ısırıp tırmalayan bir vahşi hayvan gibi olduğunu" ona söyler. Sonunda Anina ve Dük birlikte yalnız başlarına kalabilirler. Fakat Dük'ün daha önce Barbara'ya yaptığı kurları ve aldığı karşılıkları çok böbürlenerek hikâye olarak anlatmaya başlaması Annina'yi şoke etmiştir ve onun Duke karşı kendini savunucu tavırlar almasına neden olur. Balo salonundaki orkestra bir vals çalmaya başlayınca Dük çok gönülsüz tavırlar takınmakta olan Anina'yı kolları arasına alıp orada dansa koyulur.

Caramello bu fazla yakınlığı önlemek için bir çare bulmuştur. Annina ile birlikte Duk'un ana balo salonuna gitmelerini sağlar. Duk kendi odasından ayrılmış iken Caramello odanın kapılarını acar ve misafirler de bu odalara girip çıkmaya başlarlar. Bunlar arasında Papadoca da bulunmaktadır. Papadoca'nin kıyafet biraz pejmürde senatör giysileri halindedir; acayip yumru bir burun ile bunun üzerine acayip şekilde oturtulmuş gözlüğü vardır ve giysisini ceplerinde sosisler, salamlar ve hamur işi börek ve çörekler sarkmaktadır. Pappadoca yalnız da gelmemiştir ve arkadaşı olan çeşitli pazar tüccarlarına Caramello'nun kendine verdiği balo davetiyelerini dağıtmış ve onlar da birlikte getirmiştir. Bunları Papadoca Carmello'ya tanıştırır ve Duk'un misafirperverliğine ve sunduğu yiyeceklere hayran olan bu çarşı esnafını hiç sıkılmadan bunları yemeğe başlamaya davet eder.

Duk Anina ile yalnız kalmak için bir yer aramakta iken bir grup senatör ve karıları tarafından durdurulup konuşmaya alınır. Bunlar arasında Senator Delacqua ve karisi olarak takdim ettiği maskeli bir hanim da bulunmaktadır. Duk ikinci bir Barbara'ya tanıştırıldığı için bir şaşkınlığa kapılır. Fakat Anina Duk'e bu kadın'in Barbara olmayıp maskeli Ciboletta olduğunu usulca söyler. Duk daha önceki karnaval zamanlarında Barbara'nin penceresi önünde söylediği serenatları hatırlayıp Senatörü daha fazla kızdırmamak için, Senator'un karısını Dukten saklama isteğiyle Ciboletta'ya bu rolü oynamaya sevkettiğini bildiğini Senatör'e açıklamaz. Delecqua karisi rolünde olan kadına Duk'un vekilharcı görevi için yardım etmek istediği kişinin özelliklerini Duke bahsetmesini ve böylece Dukun onu bu göreve almasını sağlamasında yardım etmesini istediğini söyler. Fakat Ciboletta Duk'le konuşmaları sırasında Duk'e Pappacoda'nin kendine iyi bir şahsi aşçı olacağından bahseder ve onu şahsi aşçılık görevine seçmesini tavsiye eder. Guya Senator'un karisi hatırı için Duk bu tavsiyeyi kabul ettiğini bildirir ve böylece Pappadoca için bir aşçılık görevi bulunmus olur. Delacqua gerçek karisi Barbara'yi saklanmış olduğu Murano'da görmek üzere balodan ayrılır. Duk de Anina ile Ciboletta ile birlikte balo salondan çıkarlar ve bir geç aksam kahvaltısı yemek için bir diğer salona giderler. Caramello hizmetkarları yatmaya göndermiştir ve kendisi ve Pappadoca şahsen bu yemeğe oturan üç kişi için hizmet yaparlar. Bu suretle sevdikleri kadınlara Duk'un fazla yakınlık göstermesini önlemek için onlara göz kulak olurlar.

Duk yemek sırasında iki hanıma kur yapmaya başlar. Ama Caramello ve Pappacoda zaman zaman oraya girip çıkarak onun ciddi bir flirt yapmasına önlerler. Pappacoda yemek zevki ve aşçılık sanatı üzerine bir uzun konuşma yapmaya başlar. çok geçmeden Duk'un nerede olduğunu öğrenen diğer senatör karıları da yanlarına gelerek Duk'un ilgisini çekmeye çalışmaya başlarlar.

Geceyarısi saati yaklaşmaktadır ve o zaman Duk'un kendi balosundan ayrılıp San Marko meydanında toplanmış olan halkın eğlencelerine öncülük etmesi gerekmektedir. San Marko Katedrali'nin canlarının geceyarısi getirmek için çalınmaya başladığı zaman Anina da balodan ayrılıp meydanda eğlenmeye karar verir. Bunları takip eden diğer balo misafirleri maskeleri ile meydanda eğlenmek üzere balodan ayrılırlar.

San Marko Meydanı

Ay ışığı ile aydınlanmış San Marko Katedrali önündeki San Marko meydanında yılbaşını getirmek için gelen halk eğlentilerine devam etmektedir. Fakat Caramello bir köşede düşünceye daimi olarak görülmektedir; Anina'nin Duk ile flört etmesinden ve kadınların devamlı vefasız olduklarından cani sıkkındır. Ciboletta ise eğlenen halk arasında Papadoca'yi aramaktadır ve ona Duk'un şahsi aşçısı olma görevini bulduğu sürpriz haberini vermek istemektedir. Onu bulup bu haberi verdiği zaman Pappadoca'nin Ciboletta'nin Duk'le flört etmesinden kızgınlığı hemen kaybolur. Simdi Ciboletta ile evlilik yapması için hiç engel kalmamıştır. Pappadoca bunun için Duk'e şükranlığını bildirmek ve ona hürmetlerini sunmak için eğlenen kalabalıkta onu aramaya koyulur. Duk'u önceden bulan Cibalotta ise Duk'un balo salonda ve sonradan devamlı dikkatini verip kur yaptığı genç kadının Barbara olmayıp Caramello'nun sevgilisi Anina olduğunu açıklar. Duk Anina'yi aramaya koyulur. Onu bir grup senatör karisi arasında bulur ve Anina onlara bu gece Duk'le yaptıklarını ballandıra ballandıra anlatmakta olduğunu görür. Tam bu sırada borular ve trompetler çalınarak büyük Carnival geçidinin başlamak üzere olduğu ilan edilir. Bu geçit alayına çeşitli kıyafetlere bürünmüş her bölüm Venedik halkı iştirak etmektedir. Bu geçit sona erdiği zaman San Marko üzerinde bulunan binlerce güvercin oradan havalanarak meydan üzerende uçuşmaya başlarlar.

Delacqua geri dönmüştür. Karisi Barbara'yi Murano'da bulamamak yüzünden çok sinirli ve kederlidir. Tam o sırada Barbara Enrico ile birlikte gelir. genç adam teyzesi olan Barbara'yi kendini gondolcu olarak tanıtan bir taklitçinin tecavüzlerinden koruduğunu açıklar ve bu hikâyeyi Delacqua'ya inandırır. Duk, Enrico gibi büyük cüsseli bir genç adamın teyzesini koruması altında aldığını düşünerek, Barbara'yla flört etmekten vazgeçer. Bu tehlike olasılıktan kendini kurtardığı için de Caramelo'yi mükafatlandırmak için de onu kendine vekilharcı olarak tayin eder. Artık Caramello ile Anina'nin ve Pappacoda ile Ciboletta'nin evlenmeleri için hiçbir engel kalmamıştır. yılbaşı eğlenceleri için ta sabaha kadar bütün coşkunluğu ile devam edecektir.

• Uvertür
• Sei mir gegrüßt, du holdes Venetia
• Willkommen, meine Freunde
• Komm in die Gondel, mein Liebchen, o steige nur ein
• Treu sein, das liegt mir nicht
• Ach, wie so herrlich zu schaun sind all die reizenden Fraun
• Alle maskiert, wo Spass, wo Tollheit und Lust regiert!

• 1933: Yönetmen: Robert Wiene. Başrollerde: Tino Patiera, Tina Eilers, Ludwig Stoessel, Oskar Sima ve Lizzi von Balla. Bir Alman-Macar yapımı.
• 1941/42: Yönetmen: Paul Verhoeven. Başrollerde: Heidemarie Hatheyer, Lizzi Waldmüller, Harald Paulsen, Hans Nielsen ve Erich Ponto. Alman yapımı.

• Operet
• Johann Strauss II

• [1]6 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Almanca Wikipedia Eine Nacht in Venedig maddesi (Almanca) (Görülme tarihi:24.3.2009)
• [2]4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: İngilizce Wikipedia Eine Nacht in Venedig maddesi (İngilizce) (Görülme tarihi:24.3.2009)
• [3]^[]: Eine Nacht in Venedig eserinin konu özeti (Almanca) (Görülme tarihi:24.3.2009)
• [4]8 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Eine Nacht in Venedig için diskografi (Görülme tarihi:24.3.2009)