İçeriğe atla

Velveleçay

{{{başlık}}}
{{{başlık}}}

Velveleçay (AzericeVəlvələçay) Azerbaycan'da, Guba ve Haçmaz rayonlarından geçen bir nehirdir.

Etimolojisi

Arapça "velvele" – "büyük gürültü", "bağırma", "kargaşa" ve Azerbaycanca "çay" – "nehir" sözlerinden üremiştir.[1][2] Yerel halk nehre "Babaçay" adını veriyor ve bu da muhtemelen nehrin kaynağı olan dağ'ın ismiyle konumuyla ilgili.[3]

Coğrafyası

Deniz seviyesinden yaklaşık 3,500 m yükseklikteki Babadağ Dağı'ndan doğar ve Çaygaragaşlı köyü yakınlarında Hazar Denizi'ne akar. Nehir istikrarsız bir rejime sahip sularla doludur. Velveleçay, Talış, Yerfi, Nohurdüzü, Afurca, Tengealtı, Velvele, Çilegir gibi köylerden geçmektedir. Nehir havzasının üst kısmında dik kayalık kıyılarıyla Tengin deresi yer alır.[4] Nehir havzasında Atuc, Yerfi vb. göllerin de aralarında bulunduğu heyelan kökenli göller bulunmaktadır.[5]

1933'te V.A. Dolitskiy, Velveleçay nehri yakınında paleojen çökeltilerini fark etmişti.[6] Tahtakörpü rezervuarındaki su rezervlerinin yenilenmesi kaynağıdır.[7]

Kaynakça

  1. ^ Giyasaddin Geybullayev (1983). К происхождению некоторых гидронимов Азербайджана. 2. Известия АН Азерб. ССР. s. 79. 
  2. ^ Olga Molchanova (1979). Топонимический словарь Горного Алтая. Gorno-Altaysk: Горно-алтайское отделение Алтайского книжного издательства. s. 85. 
  3. ^ Hajiyev I., Nuraliyev N. (1987). Крепость у селения Ерфи Кубинского района. XLIII. Докл. АН АзССР. s. 168. 
  4. ^ Hajiyev V. (1970). Высокогорная растительность Большого Кавказа (в пределах Азербайджана) и ее хозяйственное значение. Baku: Elm. s. 20. 
  5. ^ Mammadov V. (1975). О генезисе котловин горных озёр Азербайджана. 107. «Известия Всесоюзного географического общества». s. 261. 
  6. ^ Xalilov D. (1962). Микрофауна и стратиграфия палеогеновых отложений Азербайджана. I. Baku: Издательство АН Азерб. ССР. s. 9. 
  7. ^ "Ильхам Алиев принял участие в церемонии сдачи в эксплуатацию канала Вельвелечай-Тахтакерпю и начала заполнения водой Тахтакерпюнского водохранилища". president.az (Rusça). 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Havza, bir nehir ya da göl havzası, nehrin kaynağı ile sonlandığı yer arasında kalan, nehre su veren tüm alanı kapsamaktadır. Akarsuyun ana kolu ve yan kolları ile birlikte sularını topladığı ve drene ettiği bu alana akaçlama havzası da denilir.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Urartular</span> Van Gölü civarında kurulmuş Demir Çağ krallığı

Urartular, başkenti Tuşpa (Van) olan tarihi krallık. Urartu Devleti en güçlü döneminde, günümüzdeki Doğu Anadolu Bölgesi, Kuzeybatı İran, Irak'ın küçük bir bölümü ile kuzeyde Aras Vadisi'ne egemendi.

<span class="mw-page-title-main">Aras</span> Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan ve İrandan geçerek Hazar Denizine akan nehir

Aras Nehri, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi'de dökülen bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Brest-Litovsk Antlaşması</span>

Brest-Litovsk Antlaşması, 3 Mart 1918 tarihinde Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan Krallığı arasında imzalanmış, İttifak Devletleri'nin yenilmesi üzerine geçersiz kalmış bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı Devleti'nin toprak kazandığı en son antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Yangtze</span> Asyanın en uzun nehri

Yangtze Nehri, Yangzi Jiang veya Gök Irmak; Asya'nın en uzun, dünyanın Nil ve Amazon'dan sonra üçüncü en uzun nehridir. Uzunluğu 6.370 km olup Çin'in batısından Doğu Çin Denizi'ne akar. Çincede anlamı "uzun nehir"dir. Dünyada sadece bir ülkeyi sulayan en büyük nehirdir. Tibet Platosu'ndan Min adıyla doğar, Yibin'de Jinsha nehriyle birleşerek Yangtze adını alır. Çongçing, Vuhan, Nankin ve Şanghay'dan geçerek Yangtze Deltası'ndan Doğu Çin Denizi'ne dökülür. Nehir, denge profiline ulaşmış olup ulaşım için elverişlidir. Yolcu ve yük taşımacılığı yapılır. Özellikle delta bölgesine çok yakında bulunan ve dünyanın en büyük limanlarından olan Şanghay Limanı nehir üzerinde en yoğun gemi trafiğinin yaşandığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki nehirler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Azerbaycan'daki akarsular, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarından akan bütün nehir, dere, çay ve suları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan kültürü</span>

Azerbaycan kültürü Azerbaycan'da yaşayan halkların ve Azerbaycan tarihinde yer alan devletlerin kültürü. Bölgede yaşanan siyasi ve askeri olaylar ve Azerbaycan'ın Doğu ve Batı arasında yerleşmesi kültürün gelişimini etkileyen temel faktörlerdir. Azerbaycan Doğu Avrupa ve Batı Asya'dadır ve Avrupa Konseyi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Abbaskulu Bey Şadlinski</span>

Abbaskulu Bey Şadlinski Ermenistan ve Nahçıvan'da Sovyet yönetiminin tesisinde önemli rol oynamış, Sovyet devrimci, "Kızıl Tabur" adı verilen partizan çetesinin lideri.

<span class="mw-page-title-main">Tao (bölge)</span> Tarihi bölge

Tao, Gürcistan’ın tarihsel ve coğrafi bölgesidir. Tarihsel Mesheti bölgesinin bir parçası olan Tao, günümüzde Türkiye sınırları içinde yer alır. Çoruh havzasının orta kısmını kapsar. Tao ve Klarceti bölgeleri Tao-Klarceti olarak anılır. Tao bölgesinin adı Gürcü boyu Taohilerden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Allar Mağarası</span>

Allar Mağarası, arkeolojik bir alan ve Orta Paleolitik insan yerleşimidir. Mağara, Vileş Nehri'nin sol kıyısında, Azerbaycan'ın Yardımlı Rayonu'ndaki Allar köyünde, deniz seviyesinden 1.500 metre (4.900 ft) yükseklikte bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tufan Gölü</span>

Tufan Gölü, kaynağı Demiraparan Çayı'nın sol kolu olan ve Tufan Çayı'nın sağ kolunun merkezinden 4 km kuzeyinde, deniz seviyesinden 3.277 m yükseklikte bulunan bir göldür. Tufan Gölü dağlarla çevrilidir ve kar ve buzul sularıyla beslenen bir tatlı su gölüdür.

Oktay Abdülkerim oğlu Efendiyev, Azeri tarihçi, oryantalist ve profesördü. Tarih Bilimleri Doktoru ve Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'nin Sorumlu Üyesi olan Efendiyev Azerbaycan Safevi Araştırmaları Okulu'nun kurucusu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni-Azeri kültürel ilişkileri</span>

Ermeni - Azeri kültür ilişkileri, iki etnik grup arasındaki dil ve kültür ilişkileridir.

<span class="mw-page-title-main">Fuzuli'nin Azerbaycan türkcesindeki divanı</span>

Muhammed Fuzuli'nin Azerbaycan dilindeki divanı, şairin üç divanından biridir. Diğer ikisi Farsça ve Arapça yazılmıştır. Divan birkaç methiye, rubai ve üç yüz gazel içerir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdemir Muharebesi</span>

Kürdemir Muharebesi, 7-10 Temmuz 1918 tarihleri arasında, Osmanlı-Azerbaycan koalisyon kuvvetleri ile Stepan Şaumyan liderliğindeki Bakü Komünü birlikleri arasında Kürdemir'in kontrolü uğrunda yapılan muharebedir. Kürdemir istasyonu Transkafkasya Demiryolunun Bakü yolu üzerindeki en önemli stratejik noktasıydı. 10 Temmuz'da, Bakü'ye ilerleyen Kafkas İslam Ordusu ve Azerbaycan Millî Ordusu birlikleri Kürdemir'i ele geçirmiştir.

Azerbaycan'da kayıtlı dünyaca önemli mimari anıtların listesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararıyla onaylanan ve Azerbaycan'da tescil edildiği belirtilen dünya çapında öneme sahip mimari anıtların listesidir. Listedeki en eski anıtlar, Kafkas Albanyası dönemine ait Kah ilçesi topraklarındaki Lekit tapınağı ve Şabran ilçesi topraklarındaki Çırakkale'dir. Listelenen eserlerin on ikisi UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde, on altısı ise rezerv (aday) listesinde yer almaktadır. Listelenen anıtlardan dokuzu kültürel, mimari ve tarihi rezervlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tağıyev'in Tiyatrosu</span>

Hacı Zeynelabidin Tağıyev Tiyatrosu veya Tağıyev'in Tiyatrosu Bakü şehrinin ilk tiyatrosudur. 1883 yılında sanayici ve hayırsever Hacı Zeynelabidin Tağıyev tarafından yaptırılmıştır. Bu tiyatronun sahnesinde ulusal oyunlar, operalar ve dünya klasiklerinden eserler sahnelenmiştir. Ocak 1908'de Üzeyir Hacıbeyov'un ilk Azerbaycan milli operası "Leyla ve Mecnun" Tağıyev Tiyatrosu'nda prömiyeri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Girdımançay</span>

Girdımançay, Azerbaycan'da bir nehirdir.

Demiraparançay Azerbaycan'da Kebele Rayonu topraklarından geçen bir nehirdir. Nehir, yaklaşık 3,850 m yükseklikte Kürvedağ Dağı'ndan kaynaklanmaktadır. Bölgenin orta kısmından güneybatı yönünde akar, dallara ayrılır ve Turyançay ve Göyçay nehirlerine dökülür. Nehir, Bayramkokhaly köyünün güneydoğusunda deniz seviyesinden 385 m yükseklikte Göyçay ile buluşmaktadır. Gebele şehrinin kuzey kesiminde, batı yönünde, Savalan köyünün kuzeyinde Turyançay nehrine bağlanan nehirden Karaçay kanalı ayrılmaktadır.