İçeriğe atla

Vedik dönem

Erken Vedik dönem
(y. M.Ö. 1500-1100)
Vedik dönem'in yayılımını gösteren harita.
Coğrafi aralıkHint alt kıtası
ÇağBronz Çağı
Öncül
ArdılGeç Vedik dönem

Vedik dönem (y. M.Ö. 1500 - y M.Ö. 500), Hindistan tarihinin geç Tunç Çağı ve erken Demir Çağı'na denk gelen, Vedalar (y. M.Ö. 1300-900) da dahil olmak üzere Vedik literatürün kuzey Hint alt kıtasında yazıldığı, İndus Vadisi uygarlığının sonu ile M.Ö. 600 civarında orta Hint-Ganj Ovası'nda başlayan ikinci bir kentleşme arasında oluşturulduğu dönemdir.[1] Brahmanik ideolojinin temelini oluşturan ve Kuru Krallığı'nda gelişen litürjik metinler olan Vedalar, dönemin başlarında Hint alt kıtasının kuzeybatı bölgelerine göç eden Eski Hint-Aryan dilini konuşanlar tarafından oluşturulmuş ve titizlikle sözlü olarak aktarılmıştır. Ayrıca Vedalar, bu döneme ait yaşamın ayrıntıları hakkında bilgi sahibi olmak için kullanılabilecek birincil kaynaklar olmakla birlikte, arkeolojik buluntularla birlikte Hint-Aryan ve Vedik kültürün evriminden çıkarım yapılmasına da yardımcı olur.[2]

Geç Vedik dönem
(y. M.Ö. 1100 – y. 500)
Vedik dönem'in yayılımını gösteren harita.
Coğrafi aralıkHint alt kıtası
ÇağDemir Çağı
ÖncülErken Vedik dönem
ArdılHaryanka Hanedanı Mahajanapadas

Vedik toplumu ataerkil ve patrilineal (baba soyuna dayalı) bir yapıya sahipti. Eski Hint-Aryanlar, Pencap bölgesinde, krallıklardan ziyade kabileler halinde örgütlenmişti ve çoğunlukla pastoral bir yaşam tarzı benimseyen bir Geç Tunç Çağı topluluğuydu. M.Ö. 1200–1000 yılları arasında Aryan kültürü, doğuya, Batı Ganj Ovası'na yayıldı. Demir aletlerin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte yerleşik bir yaşam tarzı ve tarım benimsendi. Vedik dönemin ikinci yarısı, kasabaların, krallıkların ve Hindistan'a özgü karmaşık sosyal farklılaşmanın ortaya çıktığı bir dönemdi.[2] Bu süre zarfında, merkezi Ganj Ovası, Büyük Magadha'nın Vedik olmayan Hint-Aryan kültürünün hakimiyeti altındaydı. Vedik dönemin sonlarında ise büyük şehirler ve Mahajanapadas gibi devletler ortaya çıktı ve Caynizm ve Budizm gibi śramaṇic hareketler yükselişe geçti.[3]

Kaynakça

  1. ^ McClish, Mark; Olivelle, Patrick (7 Eylül 2012). The Artha__stra: Selections from the Classic Indian Work on Statecraft (İngilizce). M.S. Koṭhārī. ISBN 978-1-60384-903-6. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  2. ^ a b Stein 2010, s. 50.
  3. ^ Flood 1996, s. 82.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anadolu</span> Türkiye topraklarının büyük bölümünü oluşturan Batı Asya yarımadası

Anadolu, Anadolu Yarımadası veya coğrafi olarak Asya Kıtası'nın tüm özelliklerini içerdiğinden Küçük Asya, Asya kıtasının en batısında Karadeniz, Akdeniz ve Ege denizi arasında kalan yaklaşık 755.000 km²'lik bir alanı kaplayan dağlık bir yarımadadır.

Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemidir.

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Tunç Çağı</span> Tarihsel dönem (yaklaşık MÖ 3300-1200)

Tunç Çağı veya Bronz Çağı, bölgeden bölgeye fark etmekle birlikte yaklaşık olarak MÖ 3300'den MÖ 1200'e kadar süren, bronz kullanımı, bazı bölgelerde yazı'nın varlığı ve diğer erken kentsel uygarlığın özellikleriyle tanımlanan tarihi bir dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Hinduizm</span> Hindistan merkezli bir din

Hinduizm, çok kapsamlı inanç ve yaşam felsefesinin toplamıdır. Özellikle Hindistan, Nepal ve Bangladeş'te yaygındır. Günümüzde yaklaşık 1.25 milyar izleyeni ile Hristiyanlık ve İslam'dan sonra üçüncü sırada yer alan Hinduizm inancının neredeyse tüm takipçileri Hindistan ve çevresinde bulunmaktadır. Budizm ve Zen Budizmi gibi çeşitli ekoller Hinduizm'den kaynaklanıp ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rigveda</span>

Rigveda veya Rig Veda, Vedik Sanskrit ilahilerinin (sūktas) eski bir Hint koleksiyonudur. Vedalar olarak bilinen dört kutsal kanonik Hindu metninden (śruti) biridir. Bugün pek çok Shakha'dan Śakalya Shakha olmak üzere yalnızca biri hayatta kaldı. Geri kalan Shakha'larda bulunan içeriklerin çoğu artık kaybolmuştur veya halka açık şekilde mevcut değildir.

Aryan mitolojisi, Pers ve Hint Vedik kültürün kurucuları antik Aryanlar tarafından inanılan mitolojidir.

Demir Çağı, demirin çeşitli alet ve silah yapımında esas malzeme olarak kullanıldığı bir arkeolojik devirdir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-İranlılar</span>

Hint-İranlılar ya da kendi tarihsel adlandırmaları ile Arya veya Aryanlar Hint-Avrupa dil ailesinin önemli bir kolu olan, Hint-İran dillerinin, MÖ 3. binyılın ikinci yarısından sonra, Avrasya'nın geniş ve önemli bölgelerinde yayılmasına sebep olmuş olan bir grup Hint-Avrupa Halkıydı, zamansal süreçte İran ve Hint-Aryan halkları olarak bilinen, iki ayrı alt gruba bölündüler.

<span class="mw-page-title-main">Tilmen Höyük</span>

Tilmen Höyük, Gaziantep ilinin İslahiye ilçesinin 10 km. doğusunda yer alan bir höyüktür. Karasu Irmağı kollarıyla çevrili bir arazide 225 metre çapında 21 metre yüksekliktedir. Sakçagözü Ovası'nın batı kenarında bulunmakta olup bu ovada ellinin üzerinde höyük yer almakta olup en büyüklerinden biridir.

Sos Höyük, Erzurum il merkezinin 24 km kuzeydoğusunda, Pasinler ilçesinin 13 km batısında yer alan bir höyüktür. Yakınındaki Yiğittaşı Köyü'nün eski adının Sos olmasından, arkeoloji literatüründe bu adla geçmektedir. Aras Nehri'nin bir kolu olan Çökender Deresi'nin hemen güney kıyısındadır. Tepe olarak 270 x 150 metre boyutlarında 1,2 hektarlık bir alanı kaplamakta olup 20 metre yüksekliktedir.

Kaman Kalehöyük, Kırşehir İl merkezinin kuzeybatısında, Kaman İlçesi'nin 3 km. doğu-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Tepe yaklaşık 280 metre çapında olup 16 metre yüksekliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Maurya İmparatorluğu</span> hindistanda kurulmuş büyük ve güçlü bir imparatorluk

Maurya İmparatorluğu, Antik Hindistan'da Demir Çağı'nda coğrafi olarak geniş bir tarihsel güç olan, M.Ö. 322 yılından M.Ö. 185 yılına kadar Mauryan hanedanı tarafından yönetilen imparatorluktur. Kökeni Hint yarımadasının doğusunda, Hint-Ganj Ovası'da hüküm süren Magadha Krallığı'na dayanan imparatorluğun başkenti Pataliputra oldu. İmparatorluk, Nanda İmparatorluğu'nu yıkan Chandragupta Maurya tarafından M.Ö. 322 yılında kuruldu. Büyük İskender'in generallerinden biri olan Seleukos'a karşı kazandığı zaferin ardından M.Ö. 305'te Afganistan'ın ve günümüz Pakistan'ının pek çok bölgesini ele geçirdi. Maurya, MÖ 324-297 yılları arasında, kendi rızasıyla oğlu Bindusara'ya tahtı bırakana kadar hüküm sürdü. Bindusara tahtta kaldığı dönemde Güney Hindistan'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi. Ölümü Bindusara'nın oğlu Asoka ve kardeşi arasında geçen bir savaşa yol açtı. Kardeşini yenen Asoka, M.Ö. 268 yılında tahta çıktı, küçük bir krallık olan Kalinga'yı ele geçirdi. Bütün hayatını Budizm'in yayılmasına adayan Asoka, Maurya Hanedanlığı'nın en başarılı ve güçlü hükümdarlarından biri oldu. Asoka'nın M.Ö. 232 yılında ölümünün ardından imparatorluk küçük krallıklara ayrılır. M.Ö. 2. yüzyılda nüfusu elli milyon olarak tahmin edilen büyük bir imparatorluktur.

<span class="mw-page-title-main">Asya tarihi</span> Kıta Tarihi

Asya tarihi, Asya'nın çeşitli bölgelerinde, merkezi Avrasya bozkırlarındaki duruma bağlı olarak daha fazla veya daha az bağlama sahip Doğu Asya, Güney Asya ve Orta Doğu'nun tarihi olarak görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">İssos</span> Hatayın kuzeydoğusundaki bir antik kent

İssos veya Issos Hatay'ın kuzeydoğusunda İskenderun 'un kuzeyinde Akdeniz kıyısında yer alan önemli bir antik şehirdir. Günümüzde Hatay'ın Dörtyol ilçesine bağlı olan Yeşilköy bölgesinde, İskenderun Körfezinin doğu kıyısında, denize 500 mesafede yer alan antik kenttir. Zeminden 26 metre yükseklikteki höyük 33 dönüm alana yayılmış durumdadır. Günümüz Kinet Höyük olarak bilinmektedir. İssos [Yunanca Ἱσσός] Antik Kenti Kilikya'daki en büyük antik [Klasik Çağ öncesi] yerleşimi olarak kabul edilmektedir. İssos [Ἱσσός] Antik Kenti Hititçe Izziya olarak bilinmektedir. Höyükte yapılan kazılarda Geç Neolitik Çağ, İlk Tunç Çağı [MÖ 2.500-2.000], Orta Tunç Çağı [MÖ 1.650-1.550], Son Tunç Çağı / Hitit Dönemi [MÖ 1.400-1.200], Demir Çağı [MÖ 1.200-400] ve Geç Demir Çağı'ndan Helenistik Dönem'e kadar [MÖ 7.-1. Yüzyıllar] yerleşimleri ortaya çıkartılmıştır. MÖ 333 yılında, Ahameniş [Pers] hükümdarı III. Darius ile Makedonya kralı Büyük İskender arasında yapılan İssos Savaşı İssos Ovası'nda yapılmıştır. Savaş Büyük İskender komutasındaki Makedon ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Veda uygarlığı</span>

Veda uygarlığı kökeni ortak bir noktadan çıkan Hint-Avrupa dili konuşan Aryan kabillelerinin Hindistan’a yaptıkları göçe dayanır. Saraswati

<span class="mw-page-title-main">Güney Asya Taş Devri</span>

Güney Asya taş devri Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik çağları kapsar. Modern İnsan'dan önce Homo Erectuslar varlık gösterdi. 75.000 yıl önce günümüzden ilk defa Homo Sapiensler geldi. Paleolitik çağ MÖ 2.500.000 - 250.000 yılları arasında yaşanmıştır. Neolitik çağ ise 10.800 - 3300 yılları arasında yaşanmıştır. 9000 yıl önce ise yerleşik hayata geçiş yapıldı.

Hinduizm tarihi, Hint alt kıtasına özgü çok çeşitli ilgili dini gelenekleri kapsar. Tarihi, Demir Çağı'ndan bu yana Hint alt kıtasında dinin gelişimiyle örtüşür veya örtüşür; geleneklerinden bazıları, Tunç Çağı İndus Vadisi Uygarlığı gibi tarih öncesi dinlere kadar uzanır. Bu nedenle dünyadaki "en eski din" olarak adlandırılmıştır. Bilim adamları Hinduizmi, çeşitli köklere sahip ve tek bir kurucusu olmayan çeşitli Hint kültür ve geleneklerinin bir sentezi olarak görürler. Bu Hindu sentezi, Vedik dönemden sonra, M.Ö. 500-200 M.Ö. ve ca. 300 CE, Destanlar ve ilk Puranas'ın oluşturulduğu İkinci Şehirleşme döneminde ve Hinduizmin erken klasik döneminde. Orta Çağ'da Hindistan'da Budizm'in düşüşüyle birlikte gelişti.

Pauravas, antik Hindistan tarihinde önemli bir kabile ve krallık olarak bilinir. Pauravas, Rigveda dönemi boyunca ve Mahabharata savaşına kadar etkili olan bir kavimdir.

<span class="mw-page-title-main">Satavahana Hanedanı</span>

Satavahanalar, Dekken bölgesinde bulunan eski bir Hint hanedanıydı. Modern bilim insanlarının çoğu Satavahana yönetiminin MÖ 2. yüzyılın sonlarında başladığına ve MS 3. yüzyılın başlarına kadar sürdüğüne inanırlar ancak bazıları yönetiminin başlangıcını Puranalara dayanarak MÖ 3. yüzyıla kadar geriye çekmektedir ancak bu teori arkeolojik kanıtlarla desteklenmez. Satavahana krallığı esas olarak bugünkü Andhra Pradesh, Telangana ve Maharaştra'dan oluşuyordu. Farklı zamanlarda yönetimi modern Gujarat, Madhya Pradeş ve Karnataka'nın bazı bölgelerine yayıldı. Hanedanlığın farklı zamanlarda Pratishthana (Paithan) ve Amaravati (Dharanikota) gibi olmak üzere farklı başkentleri vardı.