İçeriğe atla

Vedat Nedim Tör

Vedat Nedim Tör
Doğum1897
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm8 Nisan 1985 (88 yaşında)
İstanbul
Meslek
VatandaşlıkOsmanlı İmparatorluğu, Türkiye
EğitimGalatasaray Lisesi
Alma materBerlin Humboldt Üniversitesi
Önemli eserYıllar Böyle Geçti (Anı, 1976), Kemalizmin Dramı (1980), Atatürk Olmasaydı (1982)
AkrabalarAhmet Nedim Servet Tör (babası), Edip Servet Tör (amcası)

Vedat Nedim Tör, (1897 - 8 Nisan 1985), Türk siyasetçi, yazar ve gazeteci.

Türkiye'de Cumhuriyet döneminin tanınmış kültür ve sanat adamıdır. Yapı Kredi Bankası'nın sanat müşavirliğini yaptığı 25 yıl boyunca düzenlediği büyük çaplı yarışmalar, folklor alanında başlattığı araştırma ve derleme çalışmalar, yetişkinlere ve çocuklara hitap eden yayınları ile kültür alanında önemli hizmetler verdi, cumhuriyet değerlerinin topluma mal olması için çalıştı. Tiyatro oyunu ve roman gibi kurmaca eserler de kaleme aldı.

Hayatı

1897 yılında İstanbul'da doğdu. Babası yazar ve bürokrat Ahmet Nedim Servet Tör, annesi Behice Hanım'dır.[1] 1916 yılında Galatasaray Lisesini bitirdi. Ticaret Nezareti'nin açtığı sınavı kazanarak Berlin Yüksek Ticaret Okulu'nda (Berlin Humboldt Üniversitesi) yükseköğrenim görmek üzere Almanya'ya gitti. İktisat alanında doktorasını "Türkiye Nasıl Bir Emperyalizm Konusu Oldu?" başlıklı çalışması ile tamamladı.[2]

Berlin'deki öğrenciliği sırasında Alice Hanım’la evlendi ve bu evliliğinden Engin ve Manuella olmak üzere iki çocuğu oldu.[2] Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkasının (TİÇSF) Almanya’daki yönetici ve kurucuları içerisinde yer aldı. Partinin Berlin’deki temsilciliğini 1922 yılına kadar devam ettirdi. 5 Kasım- 5 Aralık 1922’de Moskova’da yapılan Komintern’in IV. Kongresine İstanbul Komünist Grubu Temsilcisi olarak Berlin’den giderek katıldı.

1923 yılında Türkiye'ye döndü. Türkiye Komünist Partisi’nde yer aldı ve partiye yakın bir gazete olan “Aydınlık” Gazetesinde yazılar yazdı. Mayıs 1926'da Viyana'daki Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası Konferansı'nda partinin genel başkanlığını üstlendi. 1927 yılında partiden ayrılarak partinin bütün gizli dokümanlarını polise teslim etti. 1927 Tevkifatı sırasında TİÇSF aleyhine şahitlik yapan Tör, aynı davada yargılanıp beraat etti. İzlediği tutumdan dolayı partinin kurucusu Şefik Hüsnü tarafından dönek ilan edildi.

1932 yılında kurulan Kadro dergisinin kurucuları arasında yer aldı ve bu dergide yazılar yayımladı.

1934 yılında derginin kapanmasından sonra 1938 yılına kadar bazı devlet kurumlarında çalıştı. Matbuat Umum Müdürlüğü (1933-1937), Turizm Müdürlüğü (1938), Ankara Radyosu Müdürlüğü (1938-1943), Ankara Elektrik Şirketi gibi çeşitli kurumlarda yönetici olarak çalıştı. Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yazılar yazdı.[3] 1933'te Matbuat Umum Müdürlüğü sırasında çıkardığı La Turquie Kémaliste dergisi, yeni Türkiye'nin dünyaya tanıtımında önemli rol üstlendi.

İstanbul Radyosu Haziran 1943'te Vedat Nedim Tör yönetiminde deneme yayınına başladı. Beyoğlu Postanesi üzerinde kurulan geçici stüdyoda çalışmalarını sürdüren İstanbul Radyosu, Batı Müziği ve Ankara Radyosu'ndan telefon aracılığıyla iletilen ajans haberlerini yayınladı.

1944 yılından sonra 25 yıl boyunca Yapı Kredi Bankasında kültür ve sanat danışmanı olarak görev yaptı. Aile, Doğan Kardeş, Sanat Dünyası adlı dergileri çıkarttı. Türkiye fotoğraf arşivini kurdu. Bankanın para ve altın koleksiyonunun kurulmasına öncülük etti.[4] 1970 yılında sonra Akbank'ta kültür ve sanat danışmanı olarak görev yaptı. 1974 yılında yeniden Yapı ve Kredi Bankası’na geçti.[5] 1977 yılında emekli oldu.

Toplumun hem bireyin yaşadığı çelişkilere yer veren tiyatro eserleri yazdı, oyunlarının birçoğu sahnelendi. Tiyatro türü üzerine yazdığı yazılarla da tiyatro sanatına katkı verdi.[6] Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren yaşamına dair önemli anılarını Yıllar Böyle Geçti (1976) adlı kitapta anlattı. Tek romanı Resim Öğretmeni'nde (1943) ise bir resim öğretmeninin atandığı kasabada yaşadığı olayları, kasabalıların eğitimi için mücadelesini konu edindi.[6]

1985 yılında İstanbul'da öldü.

Vedat Nedim Tör Müzesi

Yapı Kredi bünyesinde 1992 yılında İstanbul'da Vedat Nedim Tör adını taşıyan özel müze kurulmuştur. Müzede 1950'lere dayanan etnografik ve nümizmatik koleksiyonları ve 55 bin parçalık bir madeni para koleksiyonu bulunur.

Eserleri

Tiyatro oyunları

  • Fevkalasriler (1928)
  • İmralı'nın İnsanları
  • Hayvan Fikri Yedi (1929)
  • Kör (1935)
  • Köksüzler (1937)
  • Üç Kişi Arasında (1938)
  • Değişen Adam (1941)
  • İmralı’nın İnsanları (1942)
  • Sanatkâr Aşkı (1945)
  • Hep ve Hiç (1951)
  • Siyah-Beyaz (1952)
  • Aşağıdan Yukarı (1952)
  • Sahte Kahramanlar (1975)
  • Kadın Polis Olursa
  • Görücü
  • Çarliston
  • Halıcı Kız
  • İstenilmeyen Mucize
  • Dağ Başındaki Kız
  • Sonsuz
  • Hacivat Diplomat
  • Batista
  • Büyük İhtilâl (çeviri)

Anı

  • Yıllar Böyle Geçti, Milliyet Yayınları (1976)

Deneme

  • Dinimiz (1940)
  • Kemalizmin Dramı (1980)
  • Atatürk Olmasaydı (1982)

Kaynakça

  1. ^ Şahin, Elmas (Haziran 2013). "Ahmet Nedim Servet Tör: Türk'ün Destanı" (PDF). 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2022. 
  2. ^ a b Yaman, Hikmet (2017). "Bir Cumhuriyet Aydını: Vedat Nedim Tör" (PDF). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. []
  3. ^ Sahin, Elmas (2013). "Ahmet Nedim Servet Tör: The Epic of the Turks". International Journal Of Turkish Literature Culture Education. 2/2 (2): 203-218. doi:10.7884/teke.147. ISSN 2147-0146. []
  4. ^ Arolat, Osman (18 Mart 2022). "Vedat Nedim Tör: Eski komünist bir kültür insanı". Dunya.com. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
  5. ^ "Vedat Nedim Tör". kitap.ykykultur.com.tr. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
  6. ^ a b Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Vedat Nedim Tör". teis.yesevi.edu.tr. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Vedat Günyol, Türk çevirmen, eleştirmen, yayımcı ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (1920)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1920–1987)

Türkiye Komünist Partisi, 1920 yılında kurulan, Türkiye'de faaliyet göstermiş komünist siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Halit Fahri Ozansoy</span> Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmen (1891-1971)

Halit Fahri Ozansoy, Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">Burhan Belge</span>

Hüseyin Burhanettin Daybelge, Türk gazeteci, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Şefik Hüsnü Deymer</span> Türk siyasetçi ve yazar

Mehmet Şefik Deymer, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin ilk kuruluş yıllarından 1959 yılına dek liderliğini üstlenen komünist siyasetçi, tıp doktoru, gazeteci, yazar ve çevirmen.

Yapı Kredi Yayınları, Yapı Kredi Bankası'nın 1944 yılında başladığı, özellikle 1949 yılında çıkan Doğan Kardeş dergisiyle tanındığı yayıncılığı, 1992 yılında, Turhan Ilgaz'ın yönetiminde kurulan bir şirketle sürdüren yayıncılık kuruluşudur. Tam adı Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş., kısaltması YKY'dir.

<span class="mw-page-title-main">Suat Taşer</span>

Suat Taşer, Türk tiyatro oyuncusu, şair ve çevirmendir.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Rado</span> Türk gazeteci

Şevket Rado, Türk gazeteci, yazar, yayıncı.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Süreyya Aydemir</span> Türk ekonomist ve tarihçi

Şevket Süreyya Aydemir, Türk yazar, düşün insanı, iktisatçı ve tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Neyyire Neyir</span>

Neyyire Neyir gerçek adı ile Münire Eyüp Ertuğrul, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın oyuncularından birisidir. Türk tiyatrosu ve tiyatrosunun öncülerinden Muhsin Ertuğrul'un eşidir.

<i>Doğan Kardeş</i> Türk çizgi roman/çocuk dergisi

Doğan Kardeş, Türkiye'de 1945-1993 arasında aralıklar ile yayınlanmış popüler çocuk dergisidir. 2008-2011 arasında çizgi roman ve manga dergisi olarak yayınlamıştır.

Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (TİÇSF), Osmanlı Devleti'nde Mütareke döneminde kurulan sol görüşlü siyasi örgüt.

Dikmen Gürün, tiyatro eleştirmeni, akademisyen, yazar.

1927 Tevkifatı, Türkiye'de gizli faaliyet gösteren Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyelerine karşı 1927 sonbaharında yapılan yaygın tutuklamalardır. Dönemin TKP Merkez Komitesi Genel Sekreteri Vedat Nedim Tör'ün gizli parti belgelerini ve üye listelerini polise teslim etmesi üzerine o sırada Türkiye'de Komintern sorumlusu olarak bulunan Şefik Hüsnü'yü ve TKP Merkez Komitesi üyelerini de içine alan büyük bir tutuklama yapılarak 1928 TKP Davası açılmıştır. Bu tutuklamalarda Merkez Komitesi üyelerinden Şevket Süreyya Aydemir de Vedat Nedim Tör'le birlikte hareket ederek daha sonra Kadro dergisi hareketini başlatmışlardır.

<i>La Turquie Kemaliste</i> 1934-1949 yıllarında Türkiyeyi yabancı ülkelere tanıtmak için yayımlanan dergi

La Turquie Kemaliste ya da 1935'ten 1937'ye kadar La Turquie Kamâliste, 1934-1949 arasında Türkiye Cumhuriyeti Matbuat Umum Müdürlüğü tarafından 49 sayı çıkarılan propaganda dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Edip Servet Tör</span>

Mustafa Edip Tör, Türk siyaset adamı.

Yahya Akengin, Türk şair ve yazardır. Hisarcılar akımının temsilcilerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Sahne Topluluğu</span>

Küçük Sahne Tiyatrosu, Muhsin Ertuğrul'un İstanbul'da 1951 yılında kurduğu ve 1957'de perdelerini kapatan tiyatro topluluğudur.

<i>Aydınlık</i> (dergi, 1921)

Aydınlık, Haziran 1921 - 1925 yıllarında Şefik Hüsnü liderliğinde yayınlanan, mesul müdürlüğünü Sadreddin Celâl'in yaptığı aylık Marksist dergi. 1925 yılında 31. ve son sayısı Fevkalade Gençlik Nüshası olarak çıktı. Yazarları arasında Nâzım Hikmet, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Kerim Sadi, Leman Sadreddin gibi isimler yer aldı. Şefik Hüsnü tarafından yapılan ilk Komünist Manifesto çevirileri de Aydınlık dergisinde yayınlandı.

Ankara Şehir Tiyatrosu; Ankara'da yerleşik bulunan bir tiyatro topluluğudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.