İçeriğe atla

Vedat Ar

Vedat Ar
DoğumÖmer Vedat Ar
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm12 Mart 2001
İstanbul
Defin yeriNafi Baba Türbesi
MeslekSanatçı
Evlilikİclal Ar

Vedat Ar (1907, İstanbul - 12 Mart 2001, İstanbul) Türk seramik sanatçısı, dekoratör, animasyon sanatçısı, film rejisörü, belgesel yapımcısı, reklamcı, profesör.

Muhsin Ertuğrul'un tek başına egemen olduğu, sinemamızda Tiyatrocular Dönemi diye adlandırılan dönemde Ertuğrul'un yönettiği filmlerin dekorlarını Vedat Ar hazırlamıştır.

Hayatı

Vedat Ar 1928'de Sanayi-i Nefise Mektebi (sonra İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi) Afiş Şubesi'ni bitirir, açılan bir yarışmayı kazanıp burslu öğrenci olarak Paris’e gider. 1928-1931 arasında Ecole Municipale des Arts Appliqués à l'Industrie'de (Uygulamalı El Sanatları Bölümü) öğrenim görürken 25-30 filmin çekim setlerinde bulunur. René Clair’in dekoratörüne yardımcılık yapar. İpekçilerle, Muhsin Ertuğrul’la oraya geldiklerinde tanışır.

İstanbul'a dönünce Güzel Sanatlar Akademisi Seramik bölümünde öğretim üyeliğine başlar, karşılaştığı çok ilkel bir atölye olur. Vedat Ar kalıp çıkararak çoğaltma yöntemini uygular ilk kez. 1942’de Akademi’nin 60. yıl sergisini gezen "Milli Şef" İsmet İnönü, onu tebrik eder ve Sümerbank’a seramik fabrikası açılması buyruğunu verir. Vedat Ar, Yıldız Fabrikası kurulurken danışman olarak çalışır.

Bir yandan İpek Film Stüdyosu'nda ve Dârülbedâyi’de (sonra Şehir Tiyatroları) dekoratörlük yapmaya başlar. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği 7 sinema filminin dekoratörlüğünü yapar. Vedat Ar 1933'te İclâl hanımla evlenirken Muhsin Ertuğrul nikâh şahitliğini yapar.[1]

1936-1944 yılları arasında İzmir Fuarı'ndaki pek çok pavyon dekorasyonu gerçekleştirir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Basın Yayın Umum Müdürü Selim Sarper'in isteği üzerine, halkı tifüs salgınına karşı uyarıcı bir film de hazırlayan Vedat Ar, bu film için balmumundan bitler yaptırmıştı.

Akademi’de kurs açarak birkaç öğrenciye çizgi film yapımı tekniklerini öğretir. Savaş dolayısıyla selüloit bulunamadığından, 1947’de ilk Türk canlandırma filmi "Zeybek Oyunu" öğrencilerce pelür kâğıtları üzerine çizilerek gerçekleştirilir. 3 dakikalık Zeybek Oyunu ilk Türk animasyonu olarak anılmaktadır.[2] Bu çizgi filmle ilgili 4 Nisan 1947 tarihli Vatan Gazetesi'nde şu haber yayınlanmış: "Haber aldığımıza göre Güzel Sanatlar Akademisi talebelerinden Ali Ferruh Durukan, Adnan Çoker ve Orhan Dağ, Walt Disney’in Miki Fare filmleri gibi resimlerin hareketleri ile bir film çevirmeğe muvaffak olmuşlardır. Üç dakikalık ilk tecrübe filmi bugünlerde hususi olarak gösterilecektir. Genç talebelere hocaları Prof. Vedat Ar yardım etmektedir. İlk büyük film fabrikatör Eflatun Nuri’nin yardımı ile bugünlerde hazırlanmaya başlanacaktır."[3]

1950'li yıllara doğru bazı iş adamları ve kuruluşlar sinema reklamcılığının önemini fark ettiler ve film prodüksiyon kuruluşlarına basit de olsa reklam filmleri yaptırarak sinema mecrasına girdiler. Bu işin öncülüğünü, o günlerde Vedat Ar üstlendi ve kurduğu Filmar adlı şirket aracılığıyla, 1948-1970 yılları arasında üç yüzü aşkın reklam filmi çekti.[4]

Vedat Ar o günleri Alpay Kabacalı'ya şöyle anlatmıştı:[5] "Zevk aldığım için, sevgiyle yapıyordum. Ticari tarafı ikinci plandaydı. Bir ara film yarışmaları açıldı. Reklam filmleri için de yarışma açalım, demişler. Karşı çıkanlar olmuş. 'Yalnız Filmar yapıyor, o da Avrupa'dan, Amerika'dan alıp burada seslendiriyor' demişler. Bunu işitince, aman öyle bilsinler, dedim; daha iyisini yapmaya çalıştım. Televizyon yayına başlayıp da reklam filmleri kabulü için bir sürü şart öne sürünce firmayı kapadım."

Vedat Ar 1950'de Nâzım Hikmet’le İpek Film Stüdyosu’nda tanışır. Bir yıl süren dostluk ve iş arkadaşlığı sırasında Vedat Ar, senaryosunu Nâzım Hikmet’in takma adla yazdığı iki film yönetir: Üçüncü Selim'in Gözdesi ve Lale Devri. Vedat Ar şöyle anlatmış: "Ben stüdyoda dekoratör olarak çalıştım uzun yıllar. Filmleri Muhsin Ertuğrul yönetirdi. O sıra Muhsin Ankara’ya gitmiş, Nâzım da hapisten yeni çıkmıştı. Nâzım ilk senaryoyu yazdıktan sonra, ‘Buna bir modern kısım ekleyelim’ dedi. Doğrudan doğruya tarihi bir film yapsaydık, gülünç olurdu. Çünkü eldeki imkânlar çok dar. Otantik bir tarihi film yapmak, büyük para, bol vakit işi... Konservatuar öğrencileri bir eser sahneye koysunlar, olaylar aynı zamanda sahnede geçmiş olsun, dedim. Nâzım da kabul etti. İki filmde de böyle modern kısımlar vardır. Bir de fiyasko... Lâle Devri’nde, padişah gece havuz başında kızlarla oturmuş, fanuslarda mumlar yanıyor, şarkılar söyleniyor, iyş ü nûş var... Havuz başına güvercinler geliyor... Gece güvercin uçar mı? Ayaklarından bağlatıp çekmiştim. Sonra Ulunay eleştirdi haklı olarak. Ama kimse güvercinlerin gece uçmadığını söylemedi, bizim de aklımıza gelmedi."

Birçok başarılı seramikçi yetiştirmenin yanı sıra, Türkiye'yi tanıtan belgesel filmlere de imza attı. Maliye Bakanlığı’nca açılan Madeni Paralar Yarışması’nda iki kez birincilik aldı. 1982'de DGSA'nın 100. kuruluş yıldönümünde Onur Ödülü'ne layık görülen Prof. Vedat Ar 12 Mart 2001'de, 94 yaşında İstanbul'da öldü.[6]

Filmografi

Yönetmen

Senarist

Dekor Tasarım

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "İclâl Ar - Kızıl Saçlı Soprano". Gökhan Akçura. 6 Ekim 2007. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Vedat Ar". Animasyon Gastesi. 2 Şubat 2016. 30 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Canlı Resimlerden İlk Türk Filmi. Vatan Gazetesi. 4 Nisan 1947. 
  4. ^ "Türkiye'de Reklama Emek Verenler - Vedat Ar". 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Alpay Kabacalı. Kültürümüzden İnsan Adaları. Yapı Kredi Yayınları. 
  6. ^ "Ömer Vedat Ar". İstanbul Büyükşehir Belediyesi-Vefat Bilgisi Sorgulama. 
  7. ^ "Üçüncü Selim'in Gözdesi". imdb. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ a b "Lale Devri". imdb. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Kaçakçılar". TSA. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "İstanbul Sokaklarında". TSA. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Bir Millet Uyanıyor". TSA. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Cici Berber". TSA. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Söz Bir Allah Bir". TSA. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Karım Beni Aldatırsa". TSA. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Milyon Avcıları". TSA. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Barbaros Hayrettin Pasa". imdb. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Ertuğrul</span> Türk oyuncu, yönetmen ve yapımcı (1892–1979)

Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı, yönetmen, oyuncu ve yapımcı.

<span class="mw-page-title-main">Cahide Sonku</span> Türk oyuncu ve yönetmen

Cahide Sonku ya da doğumdaki adıyla Cahide Serap, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Şevkiye May</span> Türk oyuncu

Şevkiye May, Türk tiyatro, operet ve sinema oyuncusudur.

Havva İclal Ar, Türk opera sanatçsı

<i>Aysel Bataklı Damın Kızı</i> 1934 yapımı Türk filmi

Aysel Bataklı Damın Kızı, 1934 yapımı siyah-beyaz Türk filmi.

İpek Film, Türk sineması tarihinde Kemal Film'den sonra 1928 yılında kurulmuş, ikinci özel film stüdyosu ve yapım şirketidir.

Mehmet İhsan İpekçi, Türk sinemacı, romancı, senarist. Gazeteci ve siyasetçi İsmail Cem'in babasıdır.

<i>Ankara Postası</i> 1929 yapımı Türk filmi

Ankara Postası, Muhsin Ertuğrul’un beyazperdeye aktardığı, Türk Kurtuluş Savaşı konulu 1929 tarihli sessiz filmdir.

<i>Kızılırmak</i> (film, 1946) 1946 filmi

Kızılırmak, Nâzım Hikmet'in senaryosunu yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un yönettiği 1946 yılında çekilmiş olan, Türk yapımı sinema filmidir. Yapımcısı Fuat Rutkay'dır.

<i>Üçüncü Selimin Gözdesi</i>

Üçüncü Selim'in Gözdesi, yönetmenliğini Vedat Ar'ın yaptığı senaryosunu Nâzım Hikmet ve İhsan İpekçi'nin yazdığı, başrollerinde Münir Nurettin Selçuk ve Perihan Altındağ Sözeri'nin oynadığı 1950 yapımı Türk filmidir.

<i>İstanbul Sokaklarında</i> (film, 1931)

İstanbul Sokakları'nda 1931 yılında İpek Film tarafından çekilen bir Türk müzikal, dram filmidir. Film ayrıca dönemin yüksek maliyetli filmleri arasında yer almaktadır. Muhsin Ertuğrul'un yönetmenliğini üstlendiği filmde Semiha Berksoy, Hazım Körmükçü, Talat Artemel, Behzat Butak, İsmail Galip Arcan ve Bedia Muvahhit gibi oyuncular yer almaktadır.

<i>Şehvet Kurbanı</i>

Şehvet Kurbanı 1940 yılında çekilen Nâzım Hikmet'in senaryosunu yazdığı Türk filmi. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği filmde kendisinin yanı sıra Cahide Sonku, Ferdi Tayfur, Suavi Tedü, Nevin Akkaya gibi oyuncular oynamıştır. Film İstanbul Haydarpaşa Garı, Maltepe, Mecidiyeköy ve Eminönü'ündeki stüdyolarda çekilmiştir. İpek Sineması'nda gösterime giren film Marlene Dietrich'e ün kazandıran 1930 yapımı Mavi Melek filminden uyarlanmıştır.

<i>Kahveci Güzeli</i> (film, 1941)

Kahveci Güzeli 1941 yılında çekilen, Nâzım Hikmet'in senaryosunu yazdığı Türk filmi. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği filmde Münir Nurettin Selçuk, Nezihe Becerikli, Hazım Körmükçü, Behzat Butak ve Nevin Seval gibi oyuncular oynamıştır. İpek Film stüdyolarında çekilen filmin müzik direktörü Sâdeddin Kaynak olup filmde yer alan eserleri Münir Nurettin Selçuk ve Müzeyyen Senar birlikte seslendirmiştir.

<i>Lale Devri</i> (film)

Lale Devri, Nezihe Muhiddin eserinden uyarlanmış 1951 yapımı Vedat Ar filmi.

<i>Leblebici Horhor Ağa</i> (film, 1934) Filmde mirasyedi Hurşit beyin, Horhor adlı bir leblebicinin kızı Fadime’nin aşk öyküsü işlenmektedir. Film, orijinal metni 1875’te bestelenen, librettosu Takvor Nalyan’a, müziği Dikran Çuhacıyan’a ait Leblebici Horhor Ağa operetinden

Leblebici Horhor Ağa, 1934 yılında Muhsin Ertuğrul tarafından güldürü (komedi) janrında beyaz-siyah sesli olarak çekilen film.

Reşit Baran, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, oyun yazarı ve çevirmendir.

<i>Bir Millet Uyanıyor</i> (film, 1932)

Bir Millet Uyanıyor, Nizamettin Nazif Tepedelenlioglu'nun aynı adlı eserinden senaryolaştırılan ve Muhsin Ertuğrul'un yönettiği 1932 yapımı Türk filmi. İsta Türkçe sesli ilk yapımdır. Atatürk'ün sağlığında çekilmiştir ve onun Ordu Foto Film Merkezi'nden alınma bazı görüntülerine filmde yer verilmiştir. Türkiye'nin 1932 yılındaki koşullarının yetersizliklerine rağmen Batılı benzerlerinden pek de geri kalmama çabasıyla yapılmış bir milli mücadele filmidir. O güne dek, Darülbedayi oyuncularının dışında pek eleman kullanılmayan Türk sinemasında, tiyatro çevresinin dışından gelen oyunculara ilk kez önemli roller teslim edilmiştir. Filmin bir özelliği de Nâzım Hikmet'in asistan olarak görev yapmış olmasıdır.

<i>Karım Beni Aldatırsa</i>

Karım Beni Aldatırsa; Nazım Hikmet'in senaryosunu yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un yönetmeliğini yaptığı 1933 yapımı Türk filmidir.

<i>Naşit Dolandırıcı</i>

Naşit Dolandırıcı; Nazım Hikmet'in senaryosunu yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un yönetmeliğini yaptığı 1933 yapımı Türk filmidir.

<i>Fena Yol</i>

Fena Yol; Nazım Hikmet'in senaryosunu yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un yönetmeliğini yaptığı 1933 yapımı Türk-Yunan ortak yapımı bir filmidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.