İçeriğe atla

Vatikan

Vatikan

Vatikan Şehir Devleti
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Ulusal Mühür
  • Sigillo dello Stato della Città del Vaticano (İtalyanca)
    Sigillum Stati Civitatis Vaticanae (Latince)
Vatikan Ulusal Mührü
Vatikan haritadaki konumu
BaşkentVatikan Şehri[a]
41°54.2′K 12°27.2′D / 41.9033°K 12.4533°D / 41.9033; 12.4533
Resmî dil(ler)İtalyanca
Latince[b]
Resmî din
Katolik Hristiyanlık
DemonimYok (de jure)[1]
Vatikanlı (de facto)
HükûmetÜniter teokratik Katolik seçimli mutlak monarşi[2][3][4][5]
Kutsal Makam
• Papa
Franciscus (Jorge Mario Bergoglio)
• Kardinal Dışişleri Bakanı
Pietro Parolin
• Devlet Komisyonu Başkanı
Fernando Vérgez Alzaga
Yasama organıPapalık Komisyonu[c]
Frank Krallığı ve İtalya'dan bağımsızlık
• Pepin'in Bağışı
754
11 Şubat 1929
Yüzölçümü
• Toplam
0,49[d] km2 (195.)
Nüfus
• 2023 tahminî
764[10] (234.)
• Yoğunluk
1559/km2 (2.)
GSYİH (SAGP)2021 tahminî
• Toplam
€14.859.970
• Kişi başına
€19.450,22
Para birimiEuro (€) (EUR)
Zaman dilimiUTC+1 (OAS)
• Yaz (YSU)
UTC+2 (OAYS)
Trafik akışısağ[e]
Telefon kodu+379[f]
ISO 3166 koduVA
İnternet alan adı.va
Resmî site
Resmî site

Vatikan, resmî adıyla Vatikan Şehir Devleti (İtalyanca: Stato della Città del Vaticano; Latince: Status Civitatis Vaticanae), İtalya'nın Roma şehrinde bulunan, Hristiyanlık dininin Katolik mezhebinin yönetim merkezi olan bağımsız devlet. Ülkedeki yerleşik nüfus 1.000 civarındadır,[3] fakat Vatikan turistik bir yer olduğundan ülkedeki kişi sayısı turistlerle birlikte artmaktadır. Çevresi yüksek duvarlarla kaplıdır ve kameralarla izlenmektedir. Vatikan, hem yüz ölçümü hem de nüfus bakımından en küçük bağımsız ülkedir.[11]

Mutlak monarşiye dayalı bir yönetim uygulanır. Devlet başkanı olarak Papa'nın sözleri yasa hükmündedir. Papa, hem devlet başkanı, hem de Katolik mezhebinin ruhani lideridir. Katolik kilisesinin genel başkanı, Vatikan Devleti'nin de başkanı olur. Papa yasama, yürütme ve yargının da başkanıdır. Vatikan'ın, 100 kişilik İsviçre vatandaşı ve Katolik olması şart olan, geleneksel giysili muhafızlardan oluşan ve İsviçreli Muhafızlar olarak adlandırılan sembolik yapıda küçük bir ordusu vardır.[]

Tarih

Ana madde: Vatikan tarihi
Antik Roma mozaikleri, Sala Rotonda, Vatikan Müzeleri

İtalya'nın tarihiyle hemen hemen aynı tarihe sahip olan dünya Katolik dininin merkezi kabul edilen 0,44 km karelik alana sahiptir. Pontificio ruhban sınıfı tarafından yönetilir. Devlet başkanı Papa'dır.

Vatikan içinde sunak

1929'da İtalya Devleti'yle Kilise arasında Laterano Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla ülkenin resmî dininin Katolik dini olduğu ve Roma'nın kutsal bir şehir olduğu ilan edildi.[]

Papa'nın kabul günü

Aziz Petrus Meydanı, Vatikan
Aziz Petrus Bazilikası

Papa'nın kabul günü genellikle kışın haftada bir kez çarşamba günleri Vatikan şehrinde, yazın ise Roma'ya yaklaşık 40 km uzaklıktaki Castel Gandolfo'da gerçekleştirilir. Bu genel kabul gününe katılmak için Prefetto della Casa Pontificia, 00120 Città del Vaticano adresinde bulunan büroya başvurmak gerekir. Katolik dinine mensup olanların bağlı olduğu kiliseden bir yazı getirmesi istenmektedir. Papa'nın kabul gününe katılacak kadınların, uzun kollu, başı kapalı, koyu renkli veya dikkati çekmeyen sade giysilerle; erkeklerin ise koyu renkli ceket ve kravatla katılmaları gerekmektedir.[]

Ekonomi

Vatikan’ın doğrudan ya da dolaylı olarak sahibi olduğu veya yönlendirdiği günlük, haftalık ve aylık 200’den fazla gazete ve dergi, 154 radyo istasyonu veya emisyonu, 49 TV kanalı veya kablolu yayını bulunmaktadır.

Bütçesi; Katoliklerden kesilen kilise vergisi, aidatlar, bağışlar, şirket gelirleri, hisse senedi-tahvil-bono gelirleri, bankacılık ve faiz gelirleri, hediyelik eşya satışlarından elde edilen gelirlerle basın yayından elde edilen reklâm gelirlerinden oluşmaktadır.[]

Akımlar

Vatikan'da etkileri ve güçleri tartışılamayacak başlıca birkaç akım vardır. Bunlardan ikisi laik, diğerleri dinsel niteliktedir. Laik akımlar Opus Dei (Tanrı’nın Eseri)'yle Malta Şövalyeleri’dir.

Domeniken tarikatı: Domeniken kelimesi Latinceden Türkçeye çevrilmiştir, asıl telaffuzu Domenicani'dir. Domenicani kelimesi, üç şekilde kullanmaktadırlar.

  • Domenicani tarikatı adını kurucusu olan Aziz Domeniko tarafından almıştır.
  • Domenicani İtalyanca'da Pazarcılar diye geçer. Pazarcılar kelimesinden anlaşılabileceği gibi bu tarikata bağlı olan rahipler, her pazar kilisede vaaz vermektedirler. Vaaz işlemi her rahip için zorunlu tutulmuştur. Böylece İncil'i ve Tanrı'nın söylediklerini insanlara daha iyi anlatabilmektedirler.
  • Domenicani kelimesini Latinceye çevirdiğimizde "Domini-Cani" "Tanrı'nın Köpekleri" anlamı ortaya çıkmaktadır. Bu kelimeyle domeniken tarikatının Tanrı'nın hizmetlileri olduğu ve Tanrı için çalıştıkları ifade edilmek istenmektedir.

Domeniken Tarikatı'ndaki rahip ve rahibeler, kendilerini Meryem'e adamış din adamlarıdır. Bunlar için en önemli husus, kurum olarak Kilise’nin sürekliliğinin korunması ve her koşul altında savunulmasıdır. Dominikenler, Kiliseye öncelik prensibine dayanan tarikattır.

Fransiskenler: Yoksullardan yana, din adına karşılıksız çalışan keşişler topluluğudur. Adlarını kurucusu olan Assisili Aziz Fransua'dan almıştır.

Cizvitler tarikatı: Katolik aleminin entelektüelleri olan Cizvitler için önemli olan Papalık Makamı'dır. Papaların kendileri veya Kilise'nin kendi değil, Papalık Makamı'nın korunması ve savunulması öncelik taşımaktadır. Ayrıca bu tarikat papalık makamının korunması için kendi bankası olan Dünya Bankası'nı kurup tüm gelirini bu makamı güçlendirmek için kullanmıştır.[]

Coğrafyası

Vatikan haritası ve çevresindeki sınırlar

Güney Avrupa'da, İtalya'da yer alır. Ilıman bir iklime sahiptir ve alçak tepeliklerden oluşur.[]

Nüfus

Yaklaşık 900-1.000 civarı bir nüfus bulunur. Bunların çoğunu çeşitli ülkelerden gelen papazlar ve İsviçreli muhafızlar oluşturur.[]

Savunma

Ana meydan olan Aziz Petrus Meydanı'nın korumasını İtalyan polisi üstlenmiştir. Vatikan Devleti'nin geriye kalan kısmında orayı koruyacak bir polis ya da askerî güç, İsviçreli Muhafızlar Kıtası dışında yoktur.[]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Vatikan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Notlar

  1. ^ Vatikan Şehri bir şehir devletidir.
  2. ^ Şehrin bünyesindeki kurumlarda birçok farklı dil kullanılmaktadır. Kutsal Makam Latince'yi ana resmi dil, İtalyanca'yı ana çalışma dili ve Fransızca'yı ana diplomatik dil olarak kullanır. Ayrıca Sekreterlik İngilizce, Almanca, İtalyanca, Lehçe, Portekizce ve İspanyolca'yı kullanır. İsviçreli Muhafızlar geçit törenindeki komutları Almanca verir, ayrıca Fransızca, İtalyanca ve diğer iki resmi İsviçre dilini de kullanırlar.
  3. ^ Egemen tarafından devredilen tüm yetkiler[6][7]
  4. ^ The De Agostini Atlas Takvimi 1930 baskısında Vatikan Şehri'nin yüzölçümünü 44 hektar olarak listelemiştir[8] ancak 1945-1946 baskısında 49 hektar olarak düzeltilmiştir.[9] 44 hektarlık sayı, yanlışlığına rağmen hala pek çok kaynak tarafından yaygın bir şekilde alıntılanmaktadır.
  5. ^ Ziyaretçilerin ve turistlerin özel izni olmadıkça Vatikan'ın içine araçla girmeleri yasaktır. Bu izin normalde sadece Vatikan'da resmi iş için bulunacaklara verilir.
  6. ^ ITU-T Vatikan Şehri'ne 379 kodunu atamıştır. Yine de, Vatikan Şehri İtalyan telefon numaralama düzenine dahil edilmiştir ve İtalyan ülke kodu 39'u, onun arkasından 06 (Roma'nın kodu) ve 698'i kullanmaktadır.

Dipnotlar

  1. ^ "Vatican City :: Italy Explained". 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023. 
  2. ^ "Internet Portal of Vatican City State". Vatican City State. 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2011. 
  3. ^ a b "Holy See (Vatican City)". CIA—The World Factbook. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010. 
  4. ^ Robbers, Gerhard (2006) Encyclopedia of World Constitutions 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Infobase Publishing. 978-0-81606078-8. p. 1009
  5. ^ Nick Megoran (2009) "Theocracy" 4 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 226 in International Encyclopedia of Human Geography, vol. 11, Elsevier 978-0-08-044911-1
  6. ^ "Legislative and Executive Bodies". Vatican City State. 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022. 
  7. ^ Pope John Paul II (26 Kasım 2000). "Fundamental Law of Vatican City State" (PDF). Vatican City State. 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2022. 
  8. ^ De Agostini Atlas Calendar 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1930, p. 99. (İtalyanca)
  9. ^ De Agostini Atlas Calendar 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1945–1946, p. 128. (İtalyanca)
  10. ^ "Population" (İtalyanca). Vatican City State. 16 Mart 2024. 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024. 
  11. ^ "Europe :: Holy See (Vatican City) — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010. 

Dış kaynaklar

  • Çoban, Bekir Zakir (2009). Geçmişten Günümüze Papalık. İstanbul: İnsan Yayınları / Dinler Tarihi Dizisi. ISBN 9789755745169. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Opus Dei</span> Katolik örgüt

Opus Dei, 2 Ekim 1928'de Madrid’de sıradan bir papaz olan Jose Maria Escriva de Balaguery Albas tarafından kurulan Katolik bir örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">XXIII. Ioannes</span> 261. Katolik Kilisesi papası (1881-1963; pd. 1958-1963)

Papa (Aziz) XXIII. Ioannes, asıl adı Angelo Giuseppe Roncalli, 28 Ekim 1958-3 Haziran 1963 arasında 4 yıl, 218 gün papalık yapmıştır.

Piskopos, bazı Hristiyan kiliselerinde, birkaç cemaatten oluşan bir bölgenin başpapazı olan, fetva verme yetkisine sahip üst kademeden din adamı.

<span class="mw-page-title-main">XI. Pius</span> 259. Katolik Kilisesi papası (1857-1939; pd. 1922-1939)

Papa XI. Pius, asıl adı Ambrogio Damiano Achille Ratti, 6 Şubat 1922–10 Şubat 1939 tarihleri arasında papa idi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Katolik Kilisesi</span> Romaya bağlı Doğu kökenli kilise

Arnavutluk Katolik Kilisesi, Papa'nın ruhanî önderliğindeki ve Vatikan merkezli ökumenik Dünya Katolik Kilisesi'nin alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">XII. Pius</span> 260. Katolik Kilisesi papası (1876-1958; pd. 1939-1958)

Papa XII. Pius, asıl adı Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli, 2 Mart 1939 – 9 Ekim 1958 arasında papa.

<span class="mw-page-title-main">Vatikan millî futbol takımı</span> Futbol takımı

Vatikan millî futbol takımı, uluslararası futbol müsabakalarında Vatikan'ı temsil eden takım. Monako, Tuvalu, Kiribati, Mikronezya Federal Devletleri, Nauru, Marshall Adaları ve Palau ile birlikte tüm ülkeler tarafından tanındığı halde FIFA üyesi olmayan sekiz takımdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Makam</span> Katolik Kilisesinin Piskoposluk Yönetimini ile Vatikanı yönetmek için piskoposlarca yönetilen bir yetki alanı oluşumu

Santa Sede (Latince: Sancta Sedes) veyahut Papalık Makamı; Batı Avrupa dillerinde "Aziz Sandalye", "Apostolik Makam", "Kutsal Koltuk" olarak adlandırılır. Bu isimlendirme Vatikan'ın devlet pozisyonunu belirleyen resmi isimlendirmesidir. Nihayetinde Roma’da bulunan Katolik Kilisesi'nin Piskoposluk Yönetimi'ni içerir ve devleti yönetmek için piskoposlarca yönetilen bir yetki alanı oluşumudur. Bu isimlendirme ise; Papa ile beraber Devlet Sekretaryasını, farklı Kongregasyonlarını ve papalık konseylerini içerir. Bütün bu sistemin başında bulunan kişiye de 'Başpiskopos' denir ve bu haliyle 'Papa'ya işaret etmektedir. Kısaca, Papalık Makamı, Katolik Kilise'sinin merkezi yönetimi olarak kabul edilebilir ve nihayetinde alışılagelen en basit isimlendirmesiyle buna Vatikan denilir.

<span class="mw-page-title-main">Vatikan pasaportu</span>

Vatikan pasaportu Uluslararası seyahat için Vatikan vatandaşlarına verilir. Vatikan tarafından verilen pasaportlar sadece diplomatik pasaport ve hizmet pasaportudur. Vatikan Pasaportu bizzat Papa tarafından verilir. Bu pasaport geçicidir. Vatikan istediği zaman tek taraflı olarak iptal edebilir. Vatikan pasaportunu almak için kişinin Katolik Kilisesi'ne kayıtlı dindar bir Katolik olması gerekmektedir.

Alois Estermann, Vatikan'da öldürülen kıdemli İsviçreli Muhafızlar subayı.

<span class="mw-page-title-main">İsviçreli Aziz Martin ve Sebastian</span> Romada kilise

İsviçreli Aziz Martin ve Sebastian Kilisesi Vatikan şehrindeki Katolik bir kilisedir. Kilise, 1568 yılında İsviçreli Muhafızlar'ın ibadet edebilmesi için Papa V. Pius tarafından inşa edilmiştir. Bu kilise Roma'da İsviçre ulusal kilisesi olarak kabul edilir. Şapel, her gün İsviçreli Muhafızlar'ın kışlalarından Portone di Bronzo'ya giderken ki güzergâh üzerinde bulunmaktadır. Muhafızlar, kiliseye gece ve gündüzleri girebilirler. Muhafızlar, vaftiz ve evlenme törenlerini Aziz Anna Kilisesi'nin papazının izniyle yapabilirler.

<span class="mw-page-title-main">XIV. Clemens</span> 249. Katolik Kilisesi papası (1705-1774; pd. 1769-1774)

Papa XIV. Clemens, asıl adı Giovanni Vincenzo Antonio Ganganelli . 19 Mayis 1769 ile 22 Eylül 1774 arasında papa. Clemens papalık ismini kullanan en son papadır.

<span class="mw-page-title-main">V. Paulus</span> Papa

Papa V. Paulus, asıl adı Camillo Borghese, 16 Mayıs 1605 – 28 Ocak 1621 döneminde papa.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Clemens</span> 1592-1605 yıllarında görev yapmış Floransalı Papa

Papa VIII. Clemens, asıl adı Ippolito Aldobrandini ; 30 Ocak 1592 – 3 Mart 1605 döneminde papa.

<span class="mw-page-title-main">XV. Benedictus</span> 258. Katolik Kilisesi papası (1854-1922; pd. 1914-1922)

XV. Benedictus, asıl adı Giacomo Paolo Giovanni Battista della Chiesa, 3 Eylül 1914 tarihinden 22 Ocak 1922 tarihindeki ölümüne dek görevde kalmış papadır. Papalığı I. Dünya Savaşı ve Avrupa'daki siyasi, sosyal ve insani sorunlar ile gölgelendi.

<i>Annuario Pontificio</i>

Annuario Pontificio, Katolik Kilisesi Kutsal Makamı'nın yıllık kaynak kitabıdır. Yıllıkta kronolojik sırada papalar listesi ve Kutsal Makam'da çalışmış tüm yetkililer listelenmiştir. Ayrıca tüm kardinal ve piskoposlar, piskoposluk bölgeleri, Roma Papalık mahkeme kayıtları, Kutsal Makam'ın dış temsilcilikleri, Kutsal Makam tarafından tanınmış büyükelçilikler, dini kurumların karargahları, belirli akademik kurumlar ve başka bilgiler de yer almaktadır. Kitap dizini, kitabın tüm bölümlerine ek olarak, "Monsenyör" unvanı verilen tüm rahipleri de kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Roma'nın düşüşü</span> İtalyan birleşmesinin (Risorgimento) bir parçası

Roma'nın düşüşü 20 Eylül 1870 tarihinde, hem Papalık Devleti'nin Papa IX. Pius yönetimindeki nihai yenilgisini hem de Savoy Hanedanı Kralı II. Victor Emmanuel yönetiminde İtalyan yarımadasının birleşmesini işaret eden, Risorgimento olarak da bilinen uzun İtalyan birleşmesi sürecinin son olayıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Makam ve Vatikan Şehri arması</span>

Vatikan arması, İtalya'nın Roma şehrinde bulunan, Hristiyanlık dininin Katolik mezhebinin yönetim merkezi olan Vatikan Şehir Devleti'nin resmî devlet armasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi Hiyerarşisi</span>

Katolik Kilisesi'nde hiyerarşi, episkoposlardan, rahiplerden ve diyakonlardan oluşur. "Hiyerarşi" terimi dini anlamda, gerçek bir birlik için gerekli olan armağanların ve görevlerin çeşitliliğine saygı göstermek amacıyla, Kilise'nin, yani Katolik inancına göre Mesih'in Bedeni'nin "kutsal düzeni" anlamına gelir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.