İçeriğe atla

Vasıf Çınar

Başlığın diğer anlamları için Çınar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Vasıf Çınar
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
Görev süresi
28 Şubat 1929 - 7 Nisan 1929
CumhurbaşkanıMustafa Kemal Atatürk
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiğiİsmet İnönü
Yerine gelenRecep Peker
Görev süresi
8 Mart 1924 - 21 Kasım 1924[1]
CumhurbaşkanıMustafa Kemal Atatürk
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiğiİsmail Safa Özler
Yerine gelenŞükrü Saracoğlu
Türkiye Büyük Millet Meclisi
2., 3. ve 4. Dönem Milletvekili
Görev süresi
11 Ağustos 1923 - 23 Aralık 1934
Seçim bölgesi1923 - Manisa
1927 - İzmir
1931 - İzmir
Kişisel bilgiler
Doğum 1896
Kandiye, Girit, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 2 Haziran 1935 (38-39 yaşlarında)
Moskova, Sovyetler Birliği
Defin yeri Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Hüseyin Vasıf Çınar (1896, Kandiye - 2 Haziran 1935, Moskova), Türk öğretmen, gazeteci, siyasetçi ve diplomattır.

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Türklerin direnişine destek olmuş bir milletvekili ve devlet adamıdır. İki kez Millî Eğitim Bakanlığı yapmış ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun uygulayıcısı olmuştur. Prag, Paris ve Moskova büyükelçiliği görevlerinde bulunmuştur. Altay Spor Kulübü’nün kurucularındandır. Milletvekili Esat Çınar'ın kardeşidir. Eski Hazine müsteşarı ve Tekirdağ milletvekili Faik Öztrak'ın annesinin dayısıdır.[2][3][4]

Yaşamı

1896 yılında Kandiye’de dünyaya geldi.[5] Bedirhanîler’den Kaymakam Abdullah Hulusi Bey'in oğludur.[6] Lise öğrenimini 1910 yılında İzmir İdadisi'nde (Lise) tamamladı. Yükseköğrenim için İstanbul’a gitti ve İstanbul Hukuk Mektebi’nde okudu. Savaş nedeniyle yarım kalan hukuk öğrenimini İzmir’in işgalinden az önce yeniden İstanbul’a gelerek 1916’da tamamladı.

Mustafa Necati Bey ile birlikte 1915 yılında kurdukları Özel Şark Mektebi İdadisi'nde yöneticilik ve tarih öğretmenliği yaparak meslek yaşamına başladı. Burada 3 yıl görev yaptı. Lisede spor yapmaya teşvik ettiği gençlerle Altay Spor Kulübü’nün kurulmasına önayak oldu. İzmir Türk Ocağı’nın aktif bir üyesi oldu.

Fenerbahçe SK 438 sicil numaralı üyesiydi.[7] İzmir'in Yunanlar tarafından işgali sırasında Mustafa Necati Bey ile beraber işgalin önlenmesi ve direniş örgütlenmesi için çalıştı; İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti'ni kurucuları arasında yer aldı; işgal üzerine kardeşi Mehmet Esat ile birlikte Balıkesir’e gitti ve Balıkesir Kuvâ-yi Milliyesi’ne katıldı. II. Balıkesir Kongresi'nden itibaren toplanan kongrelere "İzmir Türk Ocağı Delegesi" olarak katıldı.

İzmir’e Doğru gazetesi

Hüseyin Vasıf Bey’in Millî Mücadele’ye verdiği desteğin en önemlisi, Balıkesir’de bulunduğu dönemde İzmir’e Doğru gazetesini çıkarmasıdır. Millî Mücadele basınında seçkin bir yeri olan İzmir’e Doğru gazetesinin sahibi olan Hüseyin Vasıf, burada ateşli makaleler yazdı. “Ulusal Kurtuluş Hareketinin Destekçisi ve Yürütücüsüdür” alt başlığı ile çıkan gazeten yazı işleri müdürü kardeşi Mehmet Esat, başyazarı arkadaşı Mustafa Necati idi. Yayına başladığı 16 Kasım 1919’dan itibaren haftada iki gün, Ocak 1920’den sonra haftada üç gün çıkan gazete, 74 sayı boyunca yayın hayatına devam etti.

Balıkesir’in işgali üzerine gazetenin yayını sona ermesinin ardından Hüseyin Vasıf şehirden ayrıldı; Maarif Vekaleti Özel Kalem Müdürlüğü’ne atandı.[8] İzmir, Yunan işgalinden kurtulduktan sonra İzmir Maarif Müdürlüğü'ne atandı (1922).

Siyasi yaşamı

Hüseyin Vasıf Bey, İzmir Maarif Müdürü iken TBMM 2. dönem milletvekilliği için seçimlere katıldı ve 1923 yılında Saruhan milletvekili olarak meclise girdi. Cumhuriyetin ilanı ve hilâfetin kaldırılması tartışmalarında parlamentoda etkili bir milletvekili oldu. Mecliste saltanat ve cumhuriyet tartışmalarının geride bırakılmasının ardından İstiklal Mahkemeleri içinde yer aldı. İstiklâl Mahkemesi savcısı olarak görev yaptı.[9]

22 Aralık 1923 tarihli Resimli Gazete'de İstiklal Mahkemesi müddei umumisi Vasıf Bey'e dair çizim.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu

Hüseyin Vasıf Bey, öğretimde mektep-medrese ikiliğini ortadan kaldırmak üzere öğretimin birleştirilmesi kanunu (Tevhid-i Tedrisat) için 50 arkadaşı ile birlikte önerge verdi. 3 Mart 1924’te teklifin kabul edilmesinden 3 gün sonra Millî Eğitim Bakanı olarak atandı. 8 aylık bakanlığı sırasında Tevhid-i tedrisat’ı uygulamaya geçirdi; medreseler kapatıldı, okullar laikleştirildi, öğretmen okullarının sayısının arttırılmasına başlandı, yabancı uzmanlar getirtilip eğitimin planlanlanması konusu ele alındı. Özellikle dünyanın en büyük eğitimcisi sayılan John Dewey çağrılmış ve bir rapor hazırlatılmıştı. Yaptığı radikal uygulamalar tutucu çevrelerin eleştirilerine neden olunca 21 Kasım 1924 tarihinde bakanlıktan istifa etti.

Vasıf Çınar'ın mezarı(Ortadaki), Cebeci Asri Mezarlığı. Ortadaki mezarda MEB için yerine geçtiği Mustafa Necati yatmaktadır.

Diplomatlık yılları

Hüseyin Vasıf Bey, Millî Eğitim Bakanlığı’nın istifasından sonra Dışişleri Bakanlığı kadrosuna girerek 3 yılda 3 büyük kente elçilik ve büyükelçilik yaptı.

16 Haziran 1925 günü Prag Elçisi olarak atandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin Çekoslovakya’daki ilk elçisi oldu.

2 yıl Prag’da görev yaptıktan sonra 11 Aralık 1927’de Budapeşte Elçisi olarak atandı, bir yıl bu görevde kaldı.

3 Kasım 1928 günü Moskova Büyükelçisi olarak atandı ancak bu görevde sadece 3 ay kalabildi. Millî Eğitim Bakanlığı yapmakta olan yakın arkadaşı Mustafa Necati Bey’in ani ölümü üzerine boşalan İzmir milletvekilliğine seçildi ve ikinci kez millî eğitim bakanı olarak atandı.

Hüseyin Vasıf Bey, 1932 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’ndan tekrar ayrılıp dışişleri bünyesinde çalışmaya başladı; bakanlık tarafından İtalya Büyükelçisi olarak görevlendirildi. 28 Mayıs 1931’de başladığı Roma’daki görevinden Moskova’ya atanması nedeniyle ayrıldı. 10 Eylül 1934 günü Moskova’daki görevine başladı. Bu göreve ek olarak Litvanya yanında Türkiye’yi ortaelçi olarak temsil etti.

Soyadı Kanunu çıktığında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, "Çınar gibi dallı budaklı bir aileye mensup olmasından ötürü" kendisine Çınar soyadını verdi.[10] Ani bir hastalık sonucu 2 Haziran 1935 günü Moskova'da hayatını kaybetti, cenazesi Ankara’ya getirilerek Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.

Kaynakça

  1. ^ "Vasıf Çınar". 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014. 
  2. ^ "30 Temmuz 2022 Cumartesi SÖZCÜ Vefat (Ölüm) – Başsağlığı – Anma – Teşekkür İlanları". 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022. 
  3. ^ "CHP, Faik Öztrak'ı aday gösterebilir". 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022. 
  4. ^ "Vedat Nedim Tör - Bedirhaniler - Doğu Perinçek - Faik Öztrak - Emin Çölaşan - Mehmet Eymür". 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Erol Kaya (Kış 2008), Milli Mücadele’de İzmir’e Doğru Gazetesi (PDF), 3 (7), Turkish Studies, 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 2 Eylül 2014 
  6. ^ Mahmut Çetin, Kart Kurt Sesleri (PDF), erişim tarihi: 2 Eylül 2014 []
  7. ^ Galip (23 Ekim 2020). "Vasıf Çınar | Fenerbahçe Tarihi Çalışma Organizasyonu". FenerbahceTarihi.org. 6 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2024. 
  8. ^ Doç. Dr. Tülay Alim Baran (Mart 2001), Cumhuriyet Dönemi Devlet Adamlarından Vasıf Çınar, 17 (49), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, erişim tarihi: 2 Eylül 2014 
  9. ^ "Hüseyin Vasıf Çınar". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014. 
  10. ^ Taha Kıvanç (23 Aralık 1999). "Büyük Sır". Yeni Şafak. 17 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014. 

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen:
İsmet İnönü		Türkiye Millî Eğitim Bakanı
28 Şubat 1929 - 7 Nisan 1929 		Sonra gelen:
Recep Peker
Önce gelen:
İsmail Safa Özler		Türkiye Millî Eğitim Bakanı
8 Mart 1924 - 21 Kasım 1924 		Sonra gelen:
Şükrü Saracoğlu
Vikisöz'de Vasıf Çınar ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

İzmir Atatürk Lisesi 1888 yılında, bugün İl Vilayet Konağı'nın yanında, Konak Kaymakamlığı'nın bulunduğu yerdeki İzmir Adliyesi'nin bulunduğu binada (bu bina 1977'de kaymakamlık binasının yapılması için Mehmet Dağdelenli tarafından yıktırılmıştır) 5 senelik idadi mektebi olarak 120 öğrenci ile eğitime başlamıştır. İlk müdür aynı zamanda tarih ve coğrafya öğretmeni olan Abdurrahman Bey'dir. 1890'da 7 senelik idadi olmuştur. Emrullah Efendi'nin Millî Eğitim Bakanlığı zamanında 29 Ekim 1910 tarihinden Cumhuriyet dönemine kadar sultani (lise) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Heyet-i Temsiliye</span> Türk Kurtuluş Savaşı’nın, TBMM öncesi yürütme organı

Heyet-i Temsiliye, Mondros Mütarekesi’nden sonra Anadolu topraklarının İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine başlayan ulusal direniş sırasında, ulusal bir meclisin (TBMM) kuruluşuna dek Millî Mücadelenin yürütme organı olarak görev yapmış kuruldur.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Necati</span> Türk siyasetçi, avukat ve öğretmen

Mustafa Necati, Türk siyasetçi, avukat, öğretmen.

<span class="mw-page-title-main">Hacim Çarıklı</span> Türk siyasetçi

Hüseyin Hacim Çarıklı, Türk idareci ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu</span> Ülkedeki bütün eğitim kurumlarının Maarif Vekaleti’ne bağlanmasını öngören yasa

Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu , Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 3 Mart 1924 tarih ve 430 Kanun Numarası ile kabul edilmiş olan ve ülkedeki bütün eğitim kurumlarının Maarif Vekâleti'ne bağlanmasını öngören yasadır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Fuat Cebesoy</span> 6. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Suikastı</span> Atatürkün hedeflendiği 1926 tarihli suikast planı

İzmir Suikastı, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya 14 Haziran 1926 tarihinde, İzmir'de yapılması planlanan suikast girişimidir. Aralarında eski bakanlar, milletvekilleri ve valiler de bulunan bir grup tarafından planlanmış ancak hayata geçirilmeden engellenmiştir.

İsmail Habip Sevük ya da İsmail Hakkı Sevük, Türk yazar, edebiyat tarihçisi, gazeteci, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Saffet Arıkan</span> Türk siyaset adamı ve asker

Saffet Arıkan, Türk siyasetçi ve askerdir.

Adnan Öztrak, Türk bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Faik Öztrak (1954 doğumlu siyasetçi)</span> Türk politikacı

Faik Öztrak, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kırmızı-yeşil şeritli İstiklâl Madalyası Türk Kurtuluş Savaşı sırasında hem Türkiye Büyük Millet Meclisinde hem de cephe hattında üstün hizmet göstermiş kişilere verildi.

<span class="mw-page-title-main">Reşit Galip</span> Türk siyasetçi ve doktor

Mustafa Reşit, Türk siyasetçi ve doktor.

İlhan Öztrak, Türk siyasetçi ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Maârif-i Umûmiye Nezâreti</span> Osmanlının son dönemlerinde eğitim işlerinden sorumlu bakanlık

Maarif Nazırlığı ya da Maarif Nezareti son dönem Osmanlı Hükümetleri'nde eğitim işlerinden sorumlu olan nazırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Altay SK</span> Türk spor kulübü

Altay Spor Kulübü, 16 Ocak 1914'te İzmir'de Altay İdman Yurdu adıyla kurulan bir spor kulübüdür. Altay Spor Kulübü, Türk futbol tarihinde ilk deplasman yapan takımdır. Türkiye Kupası'nı kazanan ikinci, Anadolu'dan ise ilk takım olarak tarihe geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Nail Bey</span> Osmanlı siyaset ve devlet adamı

Mustafa Nail Bey, Osmanlı devlet adamı. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kısa bir süre maarif nazırlığı yapmış ve bu süre içinde daha sonraki İkinci Meşrutiyet eğitiminin temellerini atmıştır.

İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti, İzmir'in işgali üzerine kurulmuş bir millî cemiyettir. Kurucuları arasında Hüseyin Vasıf Çınar yer almaktadır. Cemiyet, Kuvâ-yi Milliye hareketinin başlamasını sağlamış ve İzmir'in Yunanlarca işgaline karşı koymuştur. Ayrıca, Balıkesir Kongresi ve Alaşehir Kongresi'ni düzenlemiştir.

Hüseyin Ragıp Baydur, Türk diplomat.

Mehmet Esat Çınar, Türk siyasetçidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.