İçeriğe atla

Vardosani Kalesi

Koordinatlar: 41°16′00″K 42°44′21″D / 41.26667°K 42.73917°D / 41.26667; 42.73917
Vardosani Kalesi
Harita
Genel bilgiler
DurumKalıntılar
TürMegalit, kale
KonumYamaçyolu, Hanak
Koordinatlar41°16′00″K 42°44′21″D / 41.26667°K 42.73917°D / 41.26667; 42.73917
Temel atmaİÖ 12-8. yüzyıl

Vardosani Kalesi (Gürcüce: ვარდოსანის ნაგებობა), tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu köyünün doğusunda megalit yapı kalıntısıdır. Bu yapının yakınında bir kaya üzerinde Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.[1]

Tarihçe

Vardosani köyü ve buradaki kale, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterindeki hane reislerinin adlarına bakınca buranın bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir. Vardosani Kalesi yakınlarında 2014 yılında Gürcüce yazıların tespit edilmiş olması da bu olguyu desteklemektedir. Söz konusu defterde bu yerleşim, Büyük Vardosani (Vardosan-i Büzürg) ve Küçük Vardosani (Vardosa-i Küçük) olmak üzere iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Vardosani Kalesi, Küçük Vardosani köyünde yer alıyordu.[1][2][3] Neredeyse tamamen yıkılmış olan Vardosani Kalesi'nin Diaohi döneminden (İÖ 12-8. yüzyıl) kaldığı tahmin edilmektedir.[4]

Kalıntılar

Vardosani Kalesi, Yamaçyolu köyünün doğusunda Çoti Deresi'nin sağ kıyısında, dere tarafında bir kaya üzerinde yer alır. Harç kullanılmadan inşa edilmiş olan bu yapı tamamen yıkılmış, geriye sadece bir duvarın parçası kalmıştır. Bu megalit yapının hemen batısında, alt kısmında bir mağaranın bulunduğu sarp bir kayanın üst kısmında kayaya kazınmış figürler ve Gürcüce yazılar tespit edilmiştir. Bu yazılardan birinde Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleri kullanılmıştır. Yazının stilinden hareketle bu Gürcüce yazıt 11. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Bu yazıt „ღ(მერთ)ო, შ(ეიწყალ)ე ლ(უ)კ(ა)ჲ“ (Tanrım, Luka'yı bağışla) biçiminde okunmuştur. Diğer bir yazıt da yine 11. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Bu Gürcüce yazıtın yarım kaldığı tahmin edilmektedir. Gürcü alfabesinin Nushuri harfleriyle yazılmış olan dört satırlık yazıt şu şekilde okunmuştur: „ს(ა)ხელითა | ღ{მრ}თის{ა}ჲთა, | ესე დედაჲ (?) | [---]“ (Tanrı'nın adıyla bu rahibeye (?)...).[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 16-17. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  2. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 465, 497". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023. 
  3. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 532". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023. 
  4. ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 7, 16-17. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Serinkuyu, Hanak</span>

Serinkuyu, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yamaçyolu, Hanak</span> Hanak ilçesinde bulunan bir köy

Yamaçyolu, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kumlukoz, Posof</span>

Kumlukoz, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bağdaşen, Ardahan</span>

Bağdaşen, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kalesi</span>

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti Kilisesi</span>

Ertşeti Kilisesi, Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Kotasi Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Kotasi olan Sabaholdu köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüze kilisenin bazı kısımları ulaşmıştır.

Orbuha Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Serinkuyu köyünün sınırları içinde ilk çağlardan kalma megalit bir yapıdır. Kale olduğunu tahmin edilen yapı, ortadan kalkmış olan Orbuha köyünde bulunmaktadır.

Balvana Harabeleri, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu sınırları içinde geniş bir alana yayılan eski bir yerleşimin kalıntılarıdır.

Petobani Kilisesi, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Petobani olan Kalkankaya köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Mglivani Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Ortadan kalkmış olan Mglivani köyünün kilisesiydi. Mglinavi Kilisesi olarak da bilinir.

Ğvime Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Ğvime olan Kumlukoz köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Kvacvari</span>

Kvacvari, Gürcü Hristiyan geleneğinde, haç formunda anıtsal mezar taşına verilen isimdir. Kvacvari kelimesi, taş anlamındaki "kva" (ქვა) ile haç anlamındaki "cvari" (ჯვარი) kelimelerinden oluşur ve "haçtaş" anlamına gelir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Mglivani, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir Gürcü köyüdür. Mglinavi (მგლინავი) ve Glinav olarak da adlandırılan bu yerleşimden geriye kilise ve kale kalmıştır.

Bergi Kilisesi, Börk Kilisesi ve Yukarı Bergi Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Bergi olan Börk köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Almona, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Sindisgomi olan Yalnızçam köyünün sınırları içinde eski bir yerleşim ve buradaki kalıntılardır.

Oşkisori Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşkisori olan Sapaca köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.