İçeriğe atla

Varşova toplama kampı

Koordinatlar: 52°14′54.3″K 20°59′23.7″D / 52.248417°K 20.989917°D / 52.248417; 20.989917
Varşova toplama kampı
Kamp krematoryumu
Polonya üzerinde Varşova
Varşova
Varşova
Kampın Polonya'daki konumu
Koordinatlar
Tanınma sebebiHolokost
İnşa edenNazi Almanyası
İşletenSchutzstaffel
KomendantWilhelm Göcke
Asıl kullanım sebebiToplama kampı
MahkumlarÇoğunlukla Polonya dışındaki ülkelerden gelen Yahudiler
Mahkum sayısı8.000–9.000
Ölü4.000–5.000
Kurtuluş5 Şubat 1944
KurtaranArmia Krajowa
İnternet sitesihttps://www.jewishvirtuallibrary.org/vaivara

Varşova toplama kampı, İkinci Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki Polonya'da bulunan bir Alman toplama kampıydı. Reichsführer-SS Heinrich Himmler'in emriyle, bugün Muranów'un Varşova mahallesi olan, şu anda var olmayan Gęsiówka hapishanesinin temelinde kuruldu. Kamp Temmuz 1943'ten Ağustos 1944'e kadar faaliyet gösterdi.[1]

Varşova Gettosu'nun harabelerinde yer alan KL Warschau, ilk olarak kendi başına bir kamp olarak işlev gördü, ancak Mayıs 1944'te Majdanek toplama kampının bir şubesine geldi. Aynı yılın Temmuz ayı sonlarında Kızıl Ordu'nun Varşova'ya yaklaşması nedeniyle Naziler kampı boşaltmaya başladı. Yaklaşık 4.000 mahkûm yürüyerek Kutno'ya yürümek zorunda kaldı.Hayatta kalanlar daha sonra Dachau'ya nakledildi. 5 Ağustos 1944'te KL Warschau, Varşova Ayaklanması sırasında Tabur Zośka tarafından hâlâ tesislerinde kalan 348 Yahudiyi kurtardı. Polonya'da Müttefik birlikleri yerine Nazi karşıtı direniş güçleri tarafından kurtarılan tek Alman kampıydı. Kızıl Ordu'nun Ocak 1945'te Almanları Varşova'dan kesin olarak çıkarmasından sonra, yeni komünist yönetim binaları 1956'da kapatılıncaya kadar önce zorunlu çalışma kampı, ardından hapishane olarak işletmeye devam etti. Kampın tüm binaları 1965'te yıkıldı.

Kamplar ve Gettolar Ansiklopedisi burada toplam 8.000 ila 9.000 mahkûmun tutulduğunu belirtirken, Bogusław Kopka bu sayının en az 7.250 mahkûm olduğunu tahmin ediyor, bunların 300'ü dışında tümü çeşitli Avrupa ülkelerinden, özellikle Macaristan ve Yunanistan'dan gelen Yahudilerdi. Yahudi mahkûmlar, eski getto bölgesinde bir park oluşturmak amacıyla Varşova Gettosu'nun kalıntılarını temizlemek için zorunlu işçi olarak kullanıldı. Ayrıca kendi topraklarında kalan değerli eşyaları da bulup sınıflandırmaları gerekiyordu. Kamp ve bitişik harabeler ayrıca Alman yönetimi tarafından bir infaz yeri olarak kullanıldı. Kampın varlığı sırasında yaklaşık 4.000 ila 5.000 mahkûm öldü,[2] kampta öldürülenlerin toplam sayısının ise 20.000 olduğu tahmin ediliyor.[3] [4]

Kamp, Holokost'ta nispeten küçük bir rol oynadı ve bu nedenle ana akım tarih yazımında nadiren yer alıyor.[5][6] Ancak, ilk olarak Polonya Milletine Karşı İşlenen Suçları Soruşturma Baş Komisyonu'nun 22 yıl üyesi olarak görev yapan Polonyalı yargıç Maria Trzcińska tarafından öne sürülen bir komplo teorisinin merkezinde yer aldı. Ana akım tarihçiler tarafından yalanlanan teori, KL Warschau'nun Warszawa Zachodnia demiryolu istasyonu yakınındaki bir tünel içinde dev bir gaz odası işleten bir imha kampı olduğunu ve çoğunluğu Yahudi olmayan 200.000 Polonyalının burada gazla öldürüldüğünü ileri sürüyor.[4]

Kaynakça

  1. ^ Kossoy, Edward (2004). "The Gesiówka Story: A Little Known Page of Jewish Fighting History". Yad Vashem Studies. 32: 323-350. CiteSeerX live $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2021. 
  2. ^ Finder, Gabriel N. (2009). Warschau main camp (PDF). Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945. I. Bloomington, Ind.: Indiana University Press. ss. 1512-1515. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r |ad2= eksik |soyadı2= (yardım)
  3. ^ Kopka 2007.
  4. ^ a b Davies, Christian (9 Mayıs 2019). "Under the Railway Line". London Review of Books. 41 (9). CiteSeerX live $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). ISSN 0260-9592. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2019. 
  5. ^ Finder, Gabriel N. (2009). Warschau main camp (PDF). Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945. I. Bloomington, Ind.: Indiana University Press. ss. 1512-1515. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r |ad2= eksik |soyadı2= (yardım)
  6. ^ Mix, Andreas (Center for Research on Antisemitism) (2003). "M. Trzcinska: Konzentrationslager Warschau". H-Soz-Kult. CiteSeerX live $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). ISBN 9788388822162. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Piyanist</i> (film, 2002) 2002 yapımı film

Piyanist ya da orijinal ismiyle The Pianist, Roman Polanski'nin 2002 yapımı uzun metrajlı dramatik ve biyografik savaş filmidir. Fransız–İngiliz–Alman–Polonyalı ortak yapımı olan film, gerçek bir hikâyeyi anlatmaktadır. 1930'lar Polonya'sının başarılı piyanist ve bestecilerinden biri olan Yahudi kökenli Władek Szpilman'ın, Varşova Ayaklanması'nın bastırılmasından hemen sonra Wehrmacht subayı Wilm Hosenfeld'ın önemli yardımları sayesinde nasıl hayatta kaldığını anlattığı Śmierć Miasta isimli otobiyografisine dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi toplama kampları</span> nazi yönetiminin kurduğu masum sivil ve esirlerin zorla çalıştırıldığı ve sistematik olarak katledildiği yerleşkeler

Nazi toplama kampları veya konsantrasyon kampları, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde Almanya'da ve işgal edilen bölgelerde, Nazilerce topluma faydasız olarak görülen kişileri zorunlu çalıştırmak üzere kurulmuşlardı. Aynı zamanda terim Yahudiler başta olmak üzere Nazilerin siyasi ya da ideolojik düşmanlarını kitlesel olarak imha etmek amacıyla kurulmuş olan imha kamplarını da ifade etmek için kullanılır. Buralara daha çok Yahudilerin getirilmesiyle birlikte, Romanlar, bazı Slav ırklarından olanlar ve akıl hastası olduğu düşünülenler de kurbanlar arasındadır. Eşcinsel insanlar da burada öldürüldüler. Öldürülme sebepleri ise üremeye bir katkıları olmamalarıydı. Büyük bir kısmı Polonya'da bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Treblinka imha kampı</span>

Treblinka imha kampı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal altındaki Polonya'da inşa edilen ve işletilen en ölümcül ikinci imha kampıydı. Varşova'nın kuzey doğusunda, günümüzde Mazovya voyvodalığı olan Treblinka köyünün 4 km güneyindeki bir ormanda bulunuyordu. Kamp, Nihai Çözüm'ün en ölümcül aşaması olan Reinhardt Operasyonu'nun bir parçası olarak 23 Temmuz 1942 ile 19 Ekim 1943 tarihleri arasında faaliyet göstermiştir. Bu süre zarfında gaz odalarında 700.000 ila 900.000 Yahudi'nin ve 2.000 Roman'ın öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Treblinka'da Auschwitz-Birkenau dışındaki diğer Nazi imha kamplarından daha fazla Yahudi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Buchenwald toplama kampı</span>

Buchenwald toplama kampı, Almanya sınırları içerisindeki en büyük toplama kamplarından birisidir. Haziran 1937 ile Nisan 1945 yılları arasında Weimar yakınlarında Ettersberg'de çalışma kampı olarak işletilmiştir. Bu zaman içerisinde, Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden yaklaşık 250.000 insan, tutuklanarak Buchenwald Toplama Kampı'na gönderilmiştir. 11.000 kişi Yahudi olmak üzere 56.000 kişinin öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Kommando 99 "boyundan vurma tekniği" ile Sovyet mahkûmları Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında sistematik olarak öldürdü.

<span class="mw-page-title-main">Josef Blösche</span>

Josef Blösche, Almanya'da Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi üyesi ve bir Rottenführer olarak II. Dünya Savaşı sırasında SS ve SD'de görev yapan asker. Blösche birçok Yahudiyi vurup öldümüş ve çok daha fazla Yahudiyi imha kamplarında ölüme yollamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu</span>

Varşova Gettosu, 1 Nisan 1940 tarihinde Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında işgal ettiği Polonya'nın başkenti Varşova'da kurmuş olduğu gettodur. Kurucusu Polonya'nın Genel Valisi Hans Frank'tır. Daha sonra Nürnberg duruşmaları sonucunda idam edildi. Aynı zamanda bu getto Nazi Almanyası'nın işgal ettiği diğer bölgelerde kurmuş olduğu 400'den fazla gettonun en büyüğüdür. Burada yaklaşık 400.000'den fazla Yahudi vardı. Bu gettoda kısmi olarak Romanlar da vardı. Nihai çözüm adı altında Yahudiler'i öldürmeye başlanılmasıyla 254.000 Getto sakini Treblinka imha kampına gönderildi. Bunların hepsi öldürüldü. Ancak bu sevkiyatı durdurmak amacıyla direnişler de gösterildi. Varşova Getto Ayaklanması olarak bilinen ayaklanma gerçekleşti. Toplama kamplarında meydana gelen en büyük direniş, bu kampın imha olmasına sebep oldu.

Bialystok Gettosu Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal edilen Polonya'nın Bialystok kentinde kurulan gettodaki ayaklanmadır. Bu ayaklanma Varşova Gettosu Ayaklanması'ndan sonraki en büyük ikinci getto ayaklanmasıdır. Direniş Anti-Faşist Askeri Örgüt tarafından düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Belzec imha kampı</span>

Belzec, Polonya'nın güney doğusunda bulunan Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı yıllarında özellikle Çingene soykırımı (Porajmos) ve Yahudi soykırımı (Holokost) için kullanılmış imha kampı ve toplama kampı. Günümüzde Polonya'nın Lublin Voyvodalığı'nın güney sınırına yakın bir köyde bulunmaktadır. Auschwitz-Birkenau ve Treblinka'nın ardından en büyük katliamın yaşandığı üçüncü toplama ve imha kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VI-C</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan yerleşke

Stalag VI-C, II. Dünya Savaşı döneminde Nazi Almanyası tarafından kullanılan savaş esiri kampı. Almanya'nın kuzeybatısında yer alan Emsland'ın 6'da batısındaki Oberlanger köyünde yer alır. Başlangıçta Naziler için bir hapishane kampı (Straflager) olarak buradaki bataklık alanda beş kişiyle birlikte inşa edildi. 1939'dan 1945'e kadar savaş esiri kampı olarak kullanıldı.

Białystok Ghetto'su, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altında bulunan Polonya sınırları içerisinde yeni adıyla Bezirk, Białystok mevkiinde, Nazi Almanya'sı tarafından oluşturulmuş bir Yahudi Ghetto'sudur. Kurulmaya başlandığı ilk tarih 26 Temmuz 1941'dir. Białystok ve çevre bölgelerinden getirilen yaklaşık 50.000 Yahudi, şehrin küçük bir alanında izole edilmiştir. Ortasından geçen Biała Nehri Getto'yu iki bölüme ayırmaktadır. Getirilen çoğu Yahudi Alman Savaş makinesine yardım etmesi için zorunlu çalıştırma işletmelerine yollanmış ve buralarda büyük tekstil fabrikalarında ya da kimyasal maddeler üreten fabrikalarda çalışmaya zorlanmışlardır. Getto, 1943 yılının kasım ayında dağıtılmış, sakinleri ise trenlerle Treblinka İmha Kampı'na ya da Majdenak Toplama Kampı'na gönderilmiştir. Getto'da yaşayan binlerce kişiden sadece birkaç yüz kişi; şehrin Polonya bölgesinde kalan kısmında saklanarak, direniş hareketiyle Getto'dan kurtulmayı başararak veya Getto'nun içerisinde hayatta kalarak savaşı atlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kraków-Płaszów toplama kampı</span> Polonyada ki bir alman toplama kampı

Płaszów ya da Krakau-Plaszow, SS tarafından Kraków'un güney banliyösü Płaszów'de inşa edilen bir Nazi çalışma ve toplama kampı, Almanya'nın Polonya'yı işgaliyle Genel Hükûmet'in güney-orta Polonya bölgesinde kurulmuştur.

<i>Umschlagplatz</i>

Umschlagplatz, 'toplama noktası' veya 'yeniden yükleme noktası' manasına gelen Almanca kelimedir. Holokost sırasında Polonya'daki gettolarda tutulan Yahudilerin, ölüm kamplarına gönderilmek üzere toplandığı bir çeşit tren istasyonu rampasıydı. En büyük Umschlagplatz, Varşova Gettosu'nun hemen yanındaydı. 1942'de, Polonya'daki Holokost'un en ölümcül aşaması olan Reinhard Operasyonu sırasında 254,000–265,000 Yahudi, Treblinka İmha Kampı'na giderken Varşova Umschlagplatz'ndan geçti. Nakliye trenlerinin gelişini bekleyenler genellikle bir gece Umschlagplatz'da tutulurdu.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.

Alman Ekipman İşleri, II. Dünya Savaşı sırasında merkezi Berlin'de olan, Schutzstaffel'in (SS) sahibi olduğu ve işlettiği bir Nazi Alman savunma yüklenicisiydi. Alman işgali altındaki Avrupa'da, Nazi toplama kamplarından ve işgal altındaki Polonya'daki Yahudi gettolarından esir köle emeğini sömüren, el konulmuş fabrikalar ve kamp atölyelerinden oluşan bir ağdan oluşuyordu. Deutsche Ausrüstungswerke, Alman ordusunu beklenmedik bir kârla doğu cephesinde botlar, üniformalar ve malzemelerle donattı ve ahşap ve metal malzemelerin yanı sıra demiryolu hatları ve yük trenlerinde yeniden yapılanma çalışmaları sağladı.

Molat toplama kampı II. Dünya Savaşı sırasında Faşist İtalya tarafından Molat adasında kurulan ve İtalya İçişleri Bakanlığı'na bağlı bir İtalyan toplama kampıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kaiserwald Toplama Kampı</span>

Kaiserwald Toplama Kampı (Ķeizarmežs), günümüz Letonya'sındaki Mežaparks'ın Riga banliyösü yakınında bir Nazi toplama kampıydı. Kaiserwald, Mart 1943'te, Alman ordusunun Letonya'yı işgal ettiği dönemde inşa edildi. Kampın ilk mahkûmları Almanya'dan gelen birkaç yüz mahkûmdu. Haziran 1943'te Riga, Liepāja ve Daugavpils (Dvinsk) gettolarının tasfiyesinin ardından, Letonya Yahudilerinin geri kalanı, Vilna Gettosu'nun tasfiyesinden hayatta kalanların çoğuyla birlikte Kaiserwald'a sürüldü. 1944'ün başlarında, Riga çevresindeki bir dizi küçük kamp, Kaiserwald kampının yetkisi altına alındı. Macaristan'ın Almanlar tarafından işgal edilmesinin ardından, Macar Yahudileri ve Polonya'daki Łódź'dan bazı Yahudiler Kaiserwald'a gönderildi. Mart 1944 itibarıyla, kampta ve bağlı kuruluşlarında 6.182'si erkek ve 5.696'sı kadın olmak üzere 11.878 mahkûm vardı ve bunların yalnızca 5'i Yahudi olmayanlardandı.

<span class="mw-page-title-main">Vaivara toplama kampı</span>

Vaivara toplama kampı, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi rejimi tarafından işgal altındaki Estonya'da kurulan 22 toplama ve çalışma kampının en büyüğüydü. Çoğu Vilna ve Kovno Gettosu'ndan olmak üzere Letonya, Polonya, Macaristan ve Theresienstadt toplama kampından olmak üzere yaklaşık 20.000 Yahudi mahkûm kapılardan geçti. Vaivara kurulan son kamplardan biriydi. Ağustos 1943'ten Şubat 1944'e kadar faaliyetteydi.

<span class="mw-page-title-main">Nazi gettoları</span>

İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın işgaliyle başlayan Nazi rejimi, Yahudileri ve bazen de Romanları, sömürülerini daha da artırmak için kasaba ve şehirlerin küçük bölümlerine ayırmak ve hapsetmek amacıyla Alman işgali altındaki Doğu Avrupa'da gettolar kurdu. Alman belgelerinde ve getto girişlerindeki tabelalarda, Naziler onlardan genellikle Jüdischer Wohnbezirk veya Wohngebiet der Juden olarak bahsediyordu ve her ikisi de Yahudi Mahallesi olarak tercüme ediliyordu. Holokost tarihçilerinin tanımladığı şekliyle açık gettolar, kapalı gettolar, çalışma, geçiş ve yıkım gettoları dahil olmak üzere birçok farklı tür vardı. Bazı durumlarda, topluca getto ayaklanmaları olarak bilinen, Alman işgaline karşı Yahudi yeraltı direnişinin mekanıydılar.