İçeriğe atla

Vanuatu

Vanuatu
Ripablik Blong Vanuatu (Bislamaca)
République de Vanuatu (Frans.)
Republic of Vanuatu (İng.)
Vanuatu Cumhuriyeti
Slogan
Long God yumi stanap
Vanuatu haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Port Vila
Resmî dil(ler)Bislamaca, İngilizce, Fransızca
HükûmetCumhuriyet
• Başkan
Nikenike Vurobaravu
• Başbakan
Charlot Salwai
Yasama organıParlamento
Tarihçe 
• Fransa ve Britanya'dan
30 Temmuz, 1980
Yüzölçümü
• Toplam
12.189 km2 (162.)
• Su (%)
0
Nüfus
• 2020 tahminî
307.815[1] (181.)
• 2016 sayımı
272.459[2]
• Yoğunluk
19,7/km2 (188.)
GSYİH (SAGP)2020 tahminî
• Toplam
795 milyon $ (181.)
• Kişi başına
2.649 $ (160.)
GSYİH (nominal)2020 tahminî
• Toplam
864 milyon $ (183.)
• Kişi başına
2.879 $ (127.)
Gini (2010)37.6
orta
İGE (2019)Sabit 0.609
orta · 140.
Para birimiVanuatu vatu (VUV)
Zaman dilimiUTC+11
Telefon kodu678
İnternet alan adı.vu
Provinces of Vanuatu
Provinces of Vanuatu

Vanuatu ya da resmî adıyla Vanuatu Cumhuriyeti, Güney Büyük Okyanus'ta yer alan bir ada ülkesidir. Volkanik kökene sahip olan takımada, Avustralya'nın 1750 km doğusunda, Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeyinde, Fiji'nin batısında, Solomon Adaları'nın güneydoğusunda, Yeni Gine adası yakınlarında bulunur.

Vanuatu'nun ilk sakinleri Melanezyalılar idi, Avrupalılar adaları 1606'da Fernandes de Queirós liderliğindeki İspanyol kâşiflerin Espiritu Santo'ya varmasıyla keşfetti. 1880'lerde Fransa ve Birleşik Krallık adalarda hak iddia etti ve 1906'da takımadayı bir Britanya-Fransız Kondominyumu ile, Yeni Hebridler adı altında yönetmek üzere bir antlaşma imzaladılar. 1970'lerde bir bağımsızlık hareketi oldu ve 1980 yılında Vanuatu Cumhuriyeti bağımsızlığına kavuştu.

Tarihçe

Ana madde: Vanuatu tarihi

Vanuatu'nun tarihöncesi dönemi belirsizdir, arkeolojik kanıtlar adaya 4000 yıl kadar önce Avustronezya dillerini konuşan insanların geldiğini gösterir. MÖ 1300-1100 yıllarına tarihlenen çömlek kırıkları bulunmuştur.[3]

Vanuatu takımadası Avrupalılar tarafından 1606 yılında Portekizli kâşif Pedro Fernandes de Queirós'un İspanyol İmparatorluğu adına gelip Espiritu Santo adasını keşfetmesi ile bulunmuştur. Terra Australis veya Avustralya'ya vardıklarını düşünen kaşifler, ulaştıkları yeri La Austrialia del Espiritu Santo (Kutsal Ruhun Güney Toprakları) olarak adlandırdı. 1768'de Louis Antoine de Bougainville adaları yeniden keşfedene kadar Avrupalılar geri dönmediler. 1774'te, Kaptan James Cook, adaları Yeni Hebridler olarak adlandırdı, bu ad bağımsızlığa kadar kullanılmaya devam etti.[3]

1825 yılında tüccar Peter Dillon, Erromango adasında sandal ağacı varlığını keşfetti. Bu, adalara 1830 yılında göçmenler ile Polinezyalı işçiler arasında gerçekleşen bir çatışma ile biten bir göçmen akınını başlattı. 1860'larda, Avustralya, Fiji, Yeni İspanya ve Samana Adları'ndaki sömürgeciler, işçi talebi yüzünden "blackbirding" adını verdikleri bir işçi ticaretini başlattı. Bu ticaretin zirve noktasında, pek çok adanın erkek nüfusunun yarısından fazlası adalar dışında çalışmaktaydı. Parçalar halinde olan kanıtlar, adaların günümüzdeki nüfusun keşif öncesi nüfuslarından büyük oranda daha az olduğunu göstermektedir.[3]

19. yüzyılda Katolik ve Protestan misyonerler adalara geldi. Pamuk üretimi yapmak için arazi arayan yerleşimciler de geldi. Uluslararası pamuk fiyatları çökünce, çiftçiler kahve, kakao, muz ve en başarılısı olan Hindistan cevizine yöneldiler. İlk başlarda, Avustralya'dan gelen Britanyalılar adalarda çoğunluğu oluşturmaktaydı, 1882 yılında Yeni Hebridler Kaledonya Şirketi'nin kurulmasından sonra ise, Fransızlar adaya gelmeye başladı ve yüzyıl sona erdiğinde adalarda Britanyalıların iki katı Fransız nüfus oluştu.[3]

Adadaki Fransız ve Britanya çıkarlarının birbirine karışması, adaların iki ülkeden birinin topraklarına katılması isteğini doğurdu; fakat 1906'da Fransa ve Birleşik Krallık adaları birlikte yönetmek üzere anlaştılar. Fransız-Britanya Kondominyumu olarak adlandırılan bu eşsiz yönetim, sadece mahkemelerle birbirine bağlanan iki farklı yönetimden oluşuyordu. Melanezyalıların iki güçten herhangi birinin vatandaşlığına girmesi ise yasaklanmıştı.[3]

Coğrafî Yapısı ve İklimi

Efate Adası'ndaki Port Vila Plajı, Vanuatu

Avustralya'nın 1750 km doğusunda Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeydoğusunda Fiji'nin batısında ve Solomon Adalarının güneyinde Pasifik Okyanusu'nda (Büyük Okyanus) yer alan adalar grubudur.

Yüzölçümü 12.200 km2 olup, toplam sahil şeridi 2.528 km'dir. Tropikal iklime sahiptir. Adaların genelinde dağlar ve volkanik özellikli ovalar yer alır. Ülkenin en yüksek noktası Tabwemasana 1.877 m'dir.

Ülke yeraltı kaynakları bakımından fakirdir. Manganez çıkartılır ve işlenerek ihraç edilir.

Halk ve Sosyal Hayat

Vanuatu'nun nüfusu 208,869 (Temmuz 2006 verileri) kişidir. Ülkenin en büyük şehri başkent Port Vila'dır. Nüfusun büyük çoğunluğunu Ni-Vanuatu (%98.5) halkı oluşturmaktadır. Kalan %1.5 oranını ise Yeni Zelandalı ve Avustralyalılar oluşturur. Ülkenin %36,7'si Presbyterian, %15'i Anglikan, %15'i Roma Katolikleri, %7,6'sı yerel dinlere, %19,5'i ise diğer dinlere inanmaktadır. Ülkede, İngilizce ve Fransızca resmi dil olup halkın çoğunluğu yerel dilleri konuşur. Ülkedeki okur-yazar oranı (15 yaş ve üzeri için) nüfusun %74'tür.

Yönetim

Ülkenin resmi adı Vanuatu Cumhuriyeti, eski adı Yeni Hebridler'dir. Cumhuriyet ile yönetilmektedir. 30 Temmuz 1980 yılında ülke ortak yönetim olan Fransa ve Birleşik Krallık'tan koparak bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı tarihte meclis anayasasını kabul etmiştir. Başkan ve 40 üyeli meclis, 5 yılda bir halk tarafından seçilir.

Başkent Port Vila'dır. Toplam 6 bölgede idari edilir. Malampa, Penama, Sanma, Shefa, Tafea, Torba'dır.

Kaynakça

  1. ^ "Vanuatu Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
  2. ^ "2016 Post-TC Pam Mini-Census Report". vnso.gov.vu. Government of Vanuatu. 21 Temmuz 2017. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017. 
  3. ^ a b c d e "Background Note: Vanuatu" 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. U.S. Department of State (April 2008). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avustralya</span> Güney Yarımkürede yer alan kıta ülkesi

Avustralya, resmî adıyla Avustralya Milletler Topluluğu, Güney Yarımkürede yer alan bir kıta ülkesidir. Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında uzanır. Okyanusya kıtasında bulunur ve kıtanın çok büyük bir bölümünü kaplar. Komşuları Endonezya, Doğu Timor, Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, Vanuatu, Yeni Kaledonya ve Yeni Zelanda'dır. Başkenti Canberra, en büyük şehri ise Sidney'dir.

<span class="mw-page-title-main">Fiji</span> Okyanusyada bulunan bir ada devleti

Fiji ya da resmî adıyla Fiji Cumhuriyeti, Okyanusya'da bulunan bir ada ülkesidir. Pasifik okyanusunun güneyinde bulunan bir dizi adadan oluşan ülke, 215'i ıssız olmak üzere toplam 322 adadan ve 522 adacıktan oluşur. İki büyük ada, Viti Levu ve Vanua Levu, yerleşimin %87'sini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Okyanusya</span> coğrafi bölge

Okyanusya, Büyük Okyanus'a dağılmış adaları kapsayan ülkelerden ve Avustralya'dan oluşan coğrafi bölgedir. Asya'nın güney ve güneydoğusunda, Antarktika'nın kuzeyinde ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu'nun arasında yer alır. Yüzölçümü 8.970.000 km², nüfusu 35.669.267'dir.

<span class="mw-page-title-main">Solomon Adaları</span> Büyük Okyanusta bir ada devleti

Solomon Adaları, Okyanusya'da 6 büyük ve 900'den fazla küçük adadan oluşan bir ülkedir. Papua Yeni Gine'nin doğusunda ve Vanuatu'nun kuzeybatısındadır. Yüzölçümü 28.400 km² ve nüfusu 650.000 civarındadır. Başkent Honiara, Guadalcanal adasındadır. Ülke ismini üzerinde bulunduğu Solomon Takımadaları'ndan alır, Melanezya'ya dâhil olan bu takımadalar Solomon Adaları ülkesinin yanı sıra Kuzey Solomon Adaları olarak adlandırılan Papua Yeni Gine'ye bağlı Bougainville'i de içerir. Ancak Solomon Adaları'na bağlı olan Santa Cruz Adaları ile Rennell ve Bellona bu takımadalara dâhil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Kaledonya</span> Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu üyesi bölge

Yeni Kaledonya, Melanezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneybatısında yer alan, Fransa'ya bağlı bir bölge olarak özel bir statü ile kendine özgü bölge konumunda olan Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu üyesi bölge. Yeni Kaledonya'nın başkenti Nouméa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Norfolk Adası</span> Avustralyanın doğusunda yer alan Avustralyaya bağımlı ada

Norfolk Adası, Büyük Okyanus'ta, Yeni Zelanda ile Yeni Kaledonya arasında yer alan ve Avustralya'nın dış bölgesi olarak bu ülkeye bağlı olan ada. Norfolk adası, Nepean Adası ve Phillip Adası ile birlikte Norfolk Adası Bölgesi'ni oluşturmaktadır. Adanın başkenti Kingston'dır.

<span class="mw-page-title-main">Okyanusya Futbol Konfederasyonu</span> Uluslararası kuruluş

Okyanusya Futbol Federasyonu FIFA'ya bağlı 6 kıta konfederasyonundan en küçüğüdür. OFC Erkekler Uluslar Kupası'nı düzenleyen konfederasyona Amerikan Samoası, Cook Adaları, Fiji, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Samoa, Solomon Adaları, Tahiti, Tonga, Vanuatu, Yeni Kaledonya ülkelerinin futbol federasyonları tam üye, FIFA üyesi olmayan Kiribati, Niue Adası ve Tuvalu futbol federasyonları ise sınırlı üyelerdir. 1 Ocak 2006'ya kadar konfederasyona bağlı olan Avustralya bu tarihten itibaren AFC'ye katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Melanezya</span> Okyanusya alt bölgesi

Melanezya, Büyük Okyanus'ta Avustralya'nın kuzeyinde ve Endonezya'nın doğusunda yer alan ada öbeği.

Kondominyum bir uluslararası hukuk terimi olup iki veya daha çok sayıda egemen gücün bir politik bölgedeki egemenlik gücünün, bu bölgeyi ayrı milli bölgelere bölmeden, birlikte ortaklaşa yüklenildiği önerisi üzerinde resmen anlaşmaları ve bu ortak hakları birlikte ortakça yürütmeleridir. Latince köklü bir hukuk terimidir: com=birlikte + dominium=sahiplilik veya egemenlik hakkı parçalarından oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Adaları</span> Pasifik Okyanusu adalarından oluşan coğrafi bölge

Pasifik Adaları, Pasifik Okyanusu'ndaki adalardır. Üç büyük adalar grubu Polinezya, Mikronezya ve Melanezya'dır.

2012 OFC Uluslar Kupası, Okyanusya Futbol Konfederasyonu (OFC) tarafından düzenlenen tarihteki dokuzuncu OFC Erkekler Uluslar Kupası.

<span class="mw-page-title-main">Vanuatu bayrağı</span> Ulusal bayrak

Vanuatu bayrağı günümüzde de kullanılan hâli ile 30 Temmuz 1980 tarihinde kabul edilerek göndere çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Okyanusya 20 Yaş Altı Futbol Şampiyonası</span>

Okyanusya 20 Yaş Altı Futbol Şampiyonası, OFC'nin kendine bağlı ulusal federasyonların 20 yaş altı millî futbol takımlarının katılımıyla her iki senede bir organize ettiği futbol turnuvası. Bu turnuvada şampiyon olan takım bir sonraki düzenlenecek olan 20 Yaş Altı Dünya Kupası'na katılma hakkı kazanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Hebridler</span> Büyük Britanya ile Fransa tarafından ortak yönetilen bölge (1906-1980)

Yeni Hebridler veya resmî tam adıyla Yeni Hebridler Kondominyumu, Büyük Okyanus'ta Avustralya'nın kuzeydoğu açıklarında yer alan Yeni Hebridler, Banks Adaları ve Torres Adaları'nın 1906 ile 1980 yılları arasında Büyük Britanya ve Fransa tarafından ortaklaşa yönetildiği (kondominyum) bölgeye verilen isimdir. Söz konusu bölgeler 1980 yılında Vanuatu ismi ile bağımsızlığını elde etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Matthew ve Hunter Adaları</span>

Matthew ve Hunter Adaları, Büyük Okyanus'un güney bölümünde, Melanezya ada öbeği içerisinde yer alan volkanik ada. Hem Fransa'ya bağlı bir bölge olarak özel bir statü ile kendine özgü bölge konumunda olan Yeni Kaledonya, hem de Vanuatu adalar üzerinde hak iddia etmektedir.

Melanezya Mızrak Ucu Grubu (İngilizce: Melanesian Spearhead Group , Fransızca: Groupe mélanésien Fer de lance 1983 yılında siyasi bir dernek olarak Melanezya nüfusuna sahip olan devletler tarafından oluşturulan örgüttür. 23 Mart 2007 tarihinde organizasyon olarak kuruluşu adına anlaşma imzalanmıştır. Örgütün merkezi Vanuatu'nun başkenti Port Vila'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Luganville</span>

Luganville, Vanuatu'nun Sanma ilinin merkezi olan şehirdir. Şehir, Espiritu Santo Adası'nda yer almaktadır. Yüzölçümü 8,32 km² olan şehrin nüfusu 2020 yılı itibarı ile 16.312 olup ülkenin ikinci büyük kentidir.

Merelava, Vanuatu'nun kuzeyindeki Torba Eyaletinin Banks Adaları'ndaki bir adadır.

<span class="mw-page-title-main">Vanuatu tarihi</span> Vanuatu`nun tarihi

Vanuatu'nun tarihi 3.200 yıl öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Tikopia</span>

Tikopia ya da Tukopia, Okyanusya ülkesi Solomon Adaları'nda bir adadır. Ada, Pasifik Okyanusu'nun güneybatısında yer alan volkanik bir adadır. Solomon Adaları'na bağlılığı ile Melanezya bölgesinin bir parçasını oluşturmasına rağmen kültürel olarak Polinezya etkileri görülmektedir. Adaya ilk Avrupalılar, Pedro Fernandes de Queirós'un İspanyol keşif gezisinin bir parçası olarak 22 Nisan 1606'da geldi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.