İçeriğe atla

Vankulu Mehmed Efendi

Vânî Mehmed Efendi
insan
cinsiyetierkek Değiştir
ön adıMuhammed Değiştir
doğum yeriVan Değiştir
ölüm tarihi1592 Değiştir
ölüm yeriMedine Değiştir
Vankulu Lugatı

Vankulu Mehmed Efendi (ö.1592, Medine), Osmanlı devleti zamanında yaşamış din alimi ve yazar.

Daha ziyade Vankulu lakabıyla tanınan Mehmed Efendi, bazı kaynaklarda Vanî Mehmed Efendi ile (ö. 1685) karıştırılmıştır.[1] I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad devirlerinde yaşamıştır. Müderrislik, Rodos ve Manisa müftülüğü ile Kütahya ve Medine kadılıklarında bulunmuştur.

Dini bilimlerin yanında edebiyatla da ilgilenen Mehmed Efendi, İmam Gazali'nin Kimya-ı Saadet eserini Türkçeye çevirmiştir. Ama asıl bilinen eseri El Cevheri'nin 'El Şihah' isimli eserinin tercümesi olan Vankulu Lugatı'dır. Bu eser, Osmanlı tarihinde ve İbrahim Müteferrika'nın matbaasında basılan ilk kitaptır.

Kaynakça

  1. ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 42, s. 513

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">III. Mehmed</span> 13. Osmanlı padişahı (1595–1603)

III. Mehmed, divan edebiyatındaki mahlasıyla Adlî, 13. Osmanlı padişahı ve 92. İslam halifesidir. Sancağa giden son, I. Süleyman'dan 30 yıl sonra sefere çıkan ilk padişahtır ve bu nedenle de Avusturya’ya karşı kazanılan Eğri Kuşatması’nda ordunun başında olması nedeniyle kendisine Eğri Fatihi unvanı verilmiştir. Döneminde gerçekleşmiş olan Haçova Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa topraklarında kazandığı son büyük zaferidir. Sancak düzenini kaldırmış ve kendisinden önceki hükümdarlar dönemlerinde de süren Celali İsyanları’nı 1595-1603 yılları arasında kanlı şekilde bastırmıştır.

Lala, Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında Atabey karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. Saraya alınan acemilerin terbiyesine memur edilenlere de denir.

Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa III. Mustafa saltanatında 20 Ekim 1768 - 12 Ağustos 1769 tarihleri arasında dokuz ay yirmi üç gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Mehmet Sait Galip Paşa, Osmanlı diplomatı, yerel idarecisi ve II. Mahmud saltanatında 13 Aralık 1823 - 14 Eylül 1824 tarihleri arasında dokuz ay iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Burdurlu Derviş Mehmed Paşa, (1765 - 1837, Yenbu, Hicaz II. Mahmud saltanatı döneminde 5 Ocak 1818 - 5 Ocak 1820 tarihleri arasında iki yıl bir gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Müteferrika</span> Macar asıllı Osmanlı müteferrika, matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmen

İbrahim Müteferrika, Macar asıllı Osmanlı müteferrika, matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmen. Osmanlı Devletinde basımevi kurup Türkçe kitap yayımlayan ilk kişidir. IV. Mehmed ve II. Mustafa dönemlerinde yaşamıştır.

Osmanlılarda tarih yazıcılığı, Osmanlı Beyliği'nin kuruluşundan 100-150 yıl sonra başlamıştır. Osmanlı tarih yazıcılığının geç başlaması, Anadolu’da Osmanlılardan önce tarih yazıcılığının gelişmemesi ile bağlantılıdır.

Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi, bir Osmanlı şeyhülislamı, şair, besteciydi.

Mehmed Feyzullah Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker, müderris, şehzade hocası, padişah danışmanı.

<span class="mw-page-title-main">Müneccimbaşı Ahmed Dede</span>

Müneccimbaşı Ahmed Dede 17. yüzyıl Osmanlı tarihçisi. Çeşitli konularda çok sayıda eser vermiş olmakla birlikte, en tanınmış kitabı Osmanlı tarihinin önemli kaynaklarından biri olma konumunu günümüzde de sürdüren ve Arapça yazdığı Sahaifü'l-Ahbâr adlı eseridir. Aslında bir dünya tarihi olan söz konusu eser bu özelliği nedeniyle sonradan pek çok kaynakta "Câmiü’d-Düvel" adı ile anılagelmiştir. "Müneccimbaşı Tarihi" şeklinde de anılır.

Uryanizade Ahmed Esad Efendi, Osmanlı padişahı II. Abdülhamid döneminde 1878-1889 yılları arasında 11 yıllık süreyle Osmanlı Devleti'nin şeyhülislamlığı görevini yapmış bir din ve devlet adamıdır.

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Osmanlı din alimi, kadı, kazasker. şeyhülislam ve tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi</span>

Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi, İstanbul Beyazıt Meydanı'nda bulunan, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlı hat müzesidir.

Hasan Fehmi Efendi Osmanlı Devleti 149. şeyhülislamı, kazasker, müderris.

Ahmed Arif Hikmet Bey Efendi 1846 - 1854 doneminde Osmanlı Şeyhülislamı.

Hanefi Mehmed Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Efdalzade Hamîdüddin Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

<i>Vankulu Lugatı</i>

Vankulu Lugatı, Osmanlı İmparatorluğu’nda, Müteferrika matbaasında basımı yapılan ilk eser. Sözlükçü el-Cevheri’ye ait olan eserin Vankulu Mehmed Efendi tarafından 1589 yılında tercümesi edilmişti. Eserin asıl adı Tâcü’l-luġa ve ṣıḥâḥu’l-ʿArabiyye idi ve Osmanlı’da Terceme-i Sıhah-ı Cevheri adıyla yayımlanmıştı. Vankulu Lugatı olarak ün kazanan eserin Müteferrika matbaasındaki basım tarihi ise 1729’dur. Eser ilk olarak 500 kadar basılmıştı ancak medrese öğrencileri ve müderrislerin mutlaka edindiği bir eser olması nedeniyle farklı tarihlerde üç kez daha basıldı. Kemal Beydilli ve Dr. Coşkun Yılmaz’ın eser üzerine çalışmaları mevcuttur.

Vanî Mehmed Efendi, Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış vâiz ve müfessir.