İçeriğe atla

Vanilla planifolia

Vanilya
Vanilla planifolia
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Liliopsida
Takım: Asparagales
Familya: Orchidaceae
Alt familya: Epidendroideae
Oymak: Vanilleae
Alt oymak: Vanillinae
Cins: Vanilla
Tür: V. planifolia
Vanilla planifolia
Miller

Vanilya (Vanilla planifolia), Orchidaceae (salepgiller) familyasından birçok tropikal ülkelerde yetiştirilen, tırmanıcı gövdeli bir bitki türü.

Sıcak ve nemli tropikal iklimlerde yetişir.[1] Başlıca yetiştirilme bölgesi Veracruz, Meksika, Tahiti, Endonezya ve Madagaskar'dır.[1]

Kullanımı

Yeşilken toplanıp, sonra suda haşlandıktan sonra kurutulan meyveleri kullanılır. Özel kokulu vanilin maddesi ancak fermentatif bir kurutma sonucunda meydana gelmektedir. Vanilin meyveden glikosit ile bağlı durumdadır. Ancak böyle bir kurutma esnasındaki mayalanma ile serbest hale geçmektedir. Genellikle evlerde kullanılan vanilya doğal değildir. Pasta, çikolata, dondurma, şekerleme, kahve, kakao ve kola, likör gibi pek çok ürüne tat katmak için kullanılır. Vanilya, mide ve sinir sistemini üzerinde uyarıcı etkilere sahiptir. Koku verici olarak gıda ve parfüm sanayiinde kullanılmaktadır.

Vanilya 3 şekilde kullanılabilir. Çubuk vanilyayı bütün olarak, öğütülmüş olarak veya Vanilya Özü olarak kullanabilirsiniz. Vanilyanın belki de en fazla sevildiği alan Dondurma ve sütlü tatlılardır. Ancak genel olarak tüm tatlılarda, hamur işlerinde, kahve, çikolata ve pek çok diğer gıda ürünün tadını ve aromasını zenginleştirir. Ayrıca kozmetik sektörü de vanilyanın yoğun kullanıldığı alanlardan biridir.

Bütün olarak (Vanilya çubuğu)

Vanilya bütün olarak yemeklere ve tatlılara eklenebilmektedir. Bununla birlikte vanilyanın değişik kullanım yöntemleri de bulunmaktadır. Bunlardan birisi sütlü tatlılarda sütü kaynatırken belirli bir süre vanilya çubuğu ile kaynatılmasıdır. Kuvvetli bir aroma vermek istenildiğinde, vanilya çubuğunu ortadan uzunlamasına ikiye ayırarak kullanılabilmektedir. Ayrıca yemek ve tatlılarda süsleme amaçlı olarak da kullanılır. Bunun dışında şeker, bal veya reçel gibi ürünlerin içinde bekletilerek 1-2 hafta gibi sürelerde aromasını tamamen ürüne verilebilmektedir.

Çekilmiş olarak (sade veya şekerle karıştırılarak)

Vanilya hazır öğütülmüş olarak alarak veya direkt öğütülerek kullanılabilir. Bu şekilde öğütülmüş vanilya genelde şekerle karıştırılabilir veya tatlılarda kullanılabilir.

Vanilya Özü olarak (Alkol veya gliserol ile karıştırılarak)

Vanilya çubuklarının belirli bir süre için alkol veya gliserollü bir karışımda bekletilmesi ile elde edilir. Bu şekilde kullanım pratik olduğu için endüstriyel veya ticari kullanımlarda tercih edilmektedir. Vanilya ve solüsyonun oranına göre derecelendirilmektedir. Örneğin 2X olan bir öz 1X olan öze göre 2 kat daha fazla Vanilya özü içerir, yani daha yoğundur ve daha az kullanarak aynı sonucu elde edebilirsiniz demektir.

Vanilya çiçeğinin boyuna kesiti

Kaynakça

  1. ^ a b "GRIN-Global Web v 1.9.4.2: Taxonomy of Vanilla planifolia". 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çikolata</span> Kakao çekirdeklerinin işlenip içine çeşitli malzemeler katılması yoluyla hazırlanan enerji değeri yüksek besin

Çikolata, tropik kakao ağacının çekirdek denen tohumlarından yapılan yiyecektir. Çikolataya istendiğinde fıstık, fındık ve süt de katılır. Çikolata kalori değeri yüksek, enerji veren bir yiyecektir. Çikolatanın eş anlamlısı itimil sözcüğüdür.

<span class="mw-page-title-main">Komposto</span>

Komposto ya da hoşaf, meyvelerin şekerli su ile kaynatılması şeklinde hazırlanan bir tatlı türüdür. Kurutulmuş meyve ile yapılanına hoşaf, Slav ülkelerde taze meyve ile yapılanına kompot veya komposto denir. Orta Çağ Avrupa kökenli, şekerli şuruptaki bütün meyve parçalarından yapılmış bir tatlıdır. Bütün meyveler suda şeker ve baharatlarla pişirilir. Şurup, vanilya, limon veya portakal kabuğu, tarçın çubukları veya toz, karanfil, diğer baharatlar, öğütülmüş badem, rendelenmiş hindistan cevizi, şekerlenmiş meyve veya kuru üzüm ile baharatlandırılabilir. Komposto ya sıcak ya da soğuk servis edilir.

<i>Waffle</i> iki desenli, şekilli tabak arasında pişirilen hamur veya hamur bazlı yiyecekler

Waffle, Belçika asıllı bir hamur tatlısıdır. Üzerinde erimiş çikolata (pralin), krem şanti ve taze meyveler ile servis yapılan waffle, Belçika'da "Brüksel usulü" olarak adlandırılır. Yine Belçika'nın bir kenti olan Liège ise waffle hamurunun tek başına fırından çıktığı haliyle yenmesine verilen addır. Hamuru biraz daha altın sarısındadır, kremalize olan şekerin gevrekliği hamurun üstünde tadılabilir. Belçika usulü waffle hamuru dikdörtgen, Liège usulü ise uçları erimiş dikdörtgen görünümündedir. Her ikisi de kare şeklindeki derin çukur gözenekleri ile meşhurdur. Bu gözeneklerin derinlikleri 1 cm'yi bulur.

<span class="mw-page-title-main">Milkshake</span>

Milkshake, süt, ezilmiş buz, çeşitli meyveler, çikolata, serpinti, çırpılmış krema, krem şanti, yoğunlaştırılmış süt, buharlaştırılmış süt veya vanilya gibi aromaların mikser yardımı ile karıştırılması ile yapılan soğuk bir içecek. Smoothie ve kokteyl ile benzerdir. İngilizce milk (süt) ve shake (sallamak) sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşturulan isim, bazı ülkelerde de "frappé" adıyla anılır.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya mutfağı</span>

Endonezya mutfağı 17.000'den fazla adadan oluşan Endonezya üzerinde yaşayan binlerce kültürün çeşitliliğinden meydana gelir. Bu nedenle tek bir çeşit Endonezya mutfağı yoktur fakat bölgesel yemek çeşitleri vardır. Endonezya mutfağı Endonezya kültürünün bir yansımasıdır. Yemek pişirme tarzı ve stili bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Etimek</span>

Etimek, (rusk) kıtır ekmek, Zwieback ; yumurta ile yapılan ve iki kez pişmiş, şekerli ekmek türüdür. Sert, kuru bisküvi veya iki fırında pişmiş ekmekdir. Bazen bebek dişleri yiyecek olarak kullanılır. Bazı kültürlerde, rusk ekmek yerine pastadan yapılır: buna bazen pasta rusk denir. Birleşik Krallık'ta, isim aynı zamanda buğday bazlı bir gıda katkı maddesini ifade eder.

Arnavutluk tarih boyunca birçok devletin yönetimi altına girmiş, bu süreçte yalnızca siyasi veya askeri olarak değil, aynı zamanda kültürel açıdan da etkilenmiştir. Bu sebepten dolayı Arnavut mutfağı başta Türk, İtalyan ve Yunan mutfakları olmak üzere genel itibarıyla Akdeniz mutfağından izler taşımaktadır. Bugün Arnavut halkı tarafından sıkça tüketilen ve yapılan baklava, aşure, kadayıf gibi tatlılar; dolma, yaprak sarma, tarator gibi aperitifler ve ayran, siyah çay, Türk kahvesi gibi içecekler Osmanlı zamanından başlayarak Türk mutfağından Arnavut kültürüne geçen yiyecek ve içeceklerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gofret</span>

Gofret çok katlı, arasında çeşidine göre farklı kremalar bulunan tatlıdır. Üzeri çikolata kaplanabildiği gibi sadesi de bulunur. Çikolata sanayisinde bolca kullanılan bir üründür.

<span class="mw-page-title-main">Matcha</span> özel olarak yetiştirilen ve işlenen öğütülmüş bir yeşil çay tozu

Matcha, özel olarak yetiştirilen ve işlenen öğütülmüş bir yeşil çay tozudur. Geleneksel olarak, klasik Japon çay seremonisinde kullanılır. Ayrıca, wagashi tatlısı türlerine, yeşil çaylı dondurmaya, soba adlı yemeğe gıda ilavesi olarak kullanılmaktadır. Maçça tozuna da “Maçça” denir.

<span class="mw-page-title-main">Çikolata likörü</span> Likör Çeşiti

Çikolata likörü, çikolata gibi tatlandırılmış bir likördür.

<span class="mw-page-title-main">Plombir (Rus dondurması)</span> Rus dondurması

Plombir tam yağlı süt veya kremadan yapılmış, süt yağı, yumurta, aromatik ve aroma katkıların ilavesiyle olan bir Rus dondurma türüdür. İsmi glace plombières olarak tanınan 18. yüzyıllın Fransız tatlısından geliyor.

<span class="mw-page-title-main">Kalıp çikolata</span>

Kalıp çikolata dikdörtgen ya da kare biçimli levha formlu çikolata'lı bir şekerleme'dir. Ticari kullanım için üretilen dökme çikolatadan, ayrıca pastiller, bonbonlar ve çikolatalı trüf mantarları gibi çikolatalardan ayrılır. Çoğu zaman üzeri çizgilerle beraber parçalara bölünür. İngilizce konuşulan ülkelerde çikolata kalıbı, genellikle çikolatadan oluşan veya başka içerikler içeren tipik bir atıştırmalık olan ara öğüne karşılık gelir. İlk katı çikolata kalıbı 1847'de İngiltere'nin Bristol eyaletinde J. S. Fry & Sons şirketi tarafından üretildi. Daha sonra 1866'da Fry's Chocolate Cream olarak seri üretildi.

<span class="mw-page-title-main">Çırpılmış krema</span>

Çırpılmış krema, hafif ve kabarık olana kadar bir çırpacak veya karıştırıcı ile çırpılmış kremadır. Genellikle tatlandırılır ve bazen vanilya ile tatlandırılır. Buna Chantilly krem veya krem şanti de denir. Çırpılmış krema, ağır krema mekanik havalandırmaya tabi tutulduğunda üretilen bir mutfak kolloididir.

<span class="mw-page-title-main">Klondike (dondurma)</span>

Klondike, ince bir çikolata tabakası ile kaplanmış kare şekilli vanilya aromalı bir kalıp dondurmadır.

<span class="mw-page-title-main">Çikolatalı dondurma</span>

Çikolatalı dondurma, doğal veya yapay çikolata tadında dondurmadır. Çikolata, Amerika Birleşik Devletleri'nde vanilyadan sonra ikinci en yaygın dondurma lezzetidir.

<span class="mw-page-title-main">Vanilyalı dondurma</span>

Vanilyalı dondurma, özellikle Kuzey Amerika ve Avrupa'da dondurmayı lezzetlendirmek için sıklıkla kullanılır. Vanilyalı dondurma, diğer dondurma aromaları gibi, başlangıçta bir buz ve tuz kabının üzerine krema, şeker ve vanilyadan oluşan bir karışımın soğutulmasıyla yaratılmıştır. Dondurmayı tatlandırmak için kullanılan vanilya türü, yere göre değişir. Kuzey Amerika ve Avrupa'da tüketiciler daha belirgin, dumanlı bir tatla ilgilenirken, İrlanda'da daha fazla anason benzeri bir tat istiyorlar. Dondurmanın yumuşak kıvamını sağlamak için karışımın ara sıra karıştırılması ve sonra katılaşma işlemine devam etmek için buz ve tuz kabına geri döndürülmesi gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Damla çikolata</span>

Çikolata parçaları veya damla çikolata, tatlandırılmış karışımda ve daha az yaygın olarak krep gibi bazı kahvaltı yemeklerinde, birtakım tatlılarda bileşen olarak kullanılan tatlandırılmış çikolata parçalarıdır. Genellikle yassı dairesel tabanlara sahip gözyaşı damlası şeklindeki hacimler olarak üretilirler; başka bir çeşit çikolata parçacığı dikdörtgen veya kare blok şeklindedir. Çeşitli ebatlarda, genellikle 10 milimetreden daha küçüktürler.

<span class="mw-page-title-main">Damla çikolatalı kurabiye</span> çikolata parçası içeren kurabiye

Çikolata çikolatalı kurabiye Amerika Birleşik Devletleri kökenli bir çikolatalı kurabiye olup ayırt edici bileşeni olarak damla çikolata parçaları, M&M's veya çikolata şekerleri içerir. 1938 dolaylarında, Ruth Graves Wakefield, Nestlé yarı-tatlı bir çikolata çubuğundan bir kurabiyeye doğranmış parçalar ekledi.

<span class="mw-page-title-main">Twix</span> çikolata

Twix, Mars tarafından yapılan bir çikolatalı bisküvi markasıdır. Farklı şekerleme malzemeleri ve kaplamalarla uygulanan bir bisküvi tabakasından oluşur. Twix, bir sargıda iki veya dört çubukla paketlenir. Minyatür ve diğer Twix çubuk çeşitleri de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Cabernet Sauvignon</span>

Cabernet Sauvignon dünyanın en çok tanınan kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden biri. Kanada'nın Okanagan Vadisi'nden, Lübnan'ın Bekaa Vadisi'ne kadar hemen hemen her büyük şarap üreticisi ülkede geniş bir iklim yelpazesinde yetiştirilmektedir. Cabernet Sauvignon, genellikle Merlot ve Cabernet Franc ile harmanlandığı Bordeaux şarapları sayesinde uluslararası alanda tanınmıştır.