İçeriğe atla

Vandallar Savaşı

Vandallar Savaşı (533-534)
I. Justinianus'un antik Roma İmparatorluğu Kuzey Afrika ve Sardinya adası arazilerini tekrar ele geçirme seferi

Vandallar Savaşı askeri kampanyaları haritası
TarihHaziran 533 – Mart 534 MS
Bölge
Modern Libya, Tunus ve doğu Cezayir, Sardinya
SonuçBizans İmparatorluğu'nun kesin zaferi
Coğrafi
Değişiklikler
Vandal Krallığı'nın Bizans İmparatorluğu tarafından işgal edilip kaldırılması. "Afrika praetoria idaresi" kurulması
Taraflar
Bizans İmparatorluğu Vandal Krallığı
Komutanlar ve liderler
Belisarius Gelimer

Vandallar Savaşı, Haziran 533 - Mart 534 döneminde Bizans İmparatorluğu ile Vandal Krallığı arasında yapılan, Vandal Krallığı'nın yenilip ortadan kaldırılması ile sonuçlanan ve çoğunluğu modern Tunus'ta yer alan savaştır. Bu savaş kendini tüm Roma İmparatoru olarak gören Bizans İmparatoru (veya Doğu Roma İmparatoru) I. Justinianus'un Batı Roma İmparatorluğu'nun batıdaki arazileri tekrar eski sınırlarına kadar eline geçirmek amacı ile giriştiği bir seri muharebeden oluşan savaşların ilki idi.

Germen asıllı olup Kavimler Göçü sırasında Avrupa'da İspanya'ya göç eden Vandallar Batı Roma İmparatorluğu elinde bulunan Kuzey Afrika'ya (özellikle eski Kartaca ve modern Tunus'a) 5. yüzyıl başında göçüp; bu arazileri ellerine geçirip burada Kartaca merkezli bir bağımsız Vandal Krallığı kurmuşlardı. Vandal Krallığı'nın ilk kralı olan Genserik gayet güçlü bir donanma kurup donattı. Bu güçlü donanma ile Akdeniz sahillerine korsan saldırıları düzenlemeye başladı. 465'te bu donanma ile Roma şehrini vurdu ve talan etti. 468 kendisine saldırmak amacı ile imparatorluğun hazırladığı gayet büyük bir istila ordusunu mağlup edip dağıttı. Genserik'in ölümünden sonra Doğu Roma İmparatorluğu ile Vandal Krallığı arasındaki ilişkiler daha barışçıl oldu. Ancak Vandalların İsa'nın tanrısallığının inkâr eden Aryanizm mezhebine gayet koyu bir inançla bağlanmaları ve bu mezhebe karşı Kalkedon Konsili ile ortaya çıkmış Hristiyanlığa inanan bu arazilerde yerleşmiş olan halka zaman zaman din değiştirmek için dinsel baskılar ve zulümler yapmaları dolayısıyla Vandallar ve Bizans İmparatorluğu'nun arası çatışmalı idi.

530'de Kartaca'da ortaya çıkan bir saray komplosu ile Bizans yanlısı olana Vandal Kralı Hilderik bu krallık tahtından indirildi ve yerine onun kuzeni olan Gelimer Vandal Kralı yapıldı. Bizans İmparatoru olan I. Justinianus bunu Vandal Krallığı'na müdahale etmek için bir fırsat olarak gördü. İmparatorI. Justinianus'un sekreteri olan ünlü tarihçi Procopius Savaşlar hakkında adlı bu zamanda hazırladığı Bizans İmparatorluk Tarihi kitabında bundan sonraki gelişmeleri gayet detaylı olarak Kitap III-IV'de vermiştir.

Justinianus 532'de doğuda Sasaniler'e karşı imparatorluk sınırlarını güvenceye alabilmişti. Kuzey Afrika'daki Vandal Krallığı'na saldırıda bulunmak ve onların yönettiği arazileri tekrar Roma idaresi altına almak hedefi idi. Bunun için birçok yeni ticari asker kaydederek bir sefer ordusu hazırlamaya başladı ve bu ordu komutanlığına kendine yakın olan Belisarius'u getirdi. Bu sırada I. Justinianus teşviki ve hatta direkt desteği ile Vandal Krallığı'nın uçlarında bulunan Trablusgarp Eyaleti ve Sardinya Adası Kartaca'daki merkezi idareye karşı isyana başladı. Bu isyanlarla uğraşıp bunları bastırmak için yeni kral Gelimer Vandal donanmasının büyük bir filosunu ve ordunun büyük bir kısmını kardeşi Tzazon komutasına vererek bu eyaletlere gönderdi. Bu ayaklanmalarla uğraşmakta olan Vandal kralının Bizanslıların savaş hazırlıklarından dikkatini ayırmasına neden olduğu gibi ayaklanmayı bastırmak için gönderilen deniz filosu ve ordu kısmı Vandal Krallığı'nın Bizans ordu ve donanmasına karşı savunma gücünü epeyce zayıflattı.

Bizans İmparatorluğu'nun Vandal Krallığı'nı istila etme sefer ordusu ve donanması Konstantinopolis'ten Haziran 533 sonlarında ayrıldı. Bu sefer donanması ve ordusu ve Yunan yarımadası kıyılarından güney İtalya sahillerinden dolanarak Kartaca'ya yakın Afrika sahiline "Kaputvada" mevkine Eylül başında erişip karaya çıkmaya başladı. Bu çıkartma Vandal Kralı Gelimer'e büyük bir sürpriz oldu. Vandal Kralı Gelimer geride kalan ordusu yanında, Kartaca ve etrafından yeni asker topladı ve Bizans ordusu ile 13 Eylül 533'te Kartaca yakınlarında Ad Decimum Muharebesi'ne girişti. Bu muharabeden önce Kral Gelimer gayet ayrıntılı bir plan yaparak, kardeşlerini iki koldan yanlardan düşmanın arkasına geçirip Bizans ordusu sarmaya almak ve imha etmeyi öngörmüştü. Fakat Bizans ordusunun Hun asıllı ticari askerlerden oluşan bir güçlü birliği bu iki kola sırayla üstün gelerek ve komutanlarını öldürerek bu planın uygulanmasını önlediler. Gelimer ve Vandal ordusu Kartaca'yı da Bizanslılara bırakarak kaçtı.

Tam bu sırada kralın kardeşi Tzazon Sardinya'dan ordusu ile Tunus'a döndü. Vandallar Kral Gelimer ve kardeşi Tzazon komutasında Aralık'ta tekrar Kartaca'ya doğru ilerlemeye başladılar. Bizanslılar ordusu ve Vandal Krallığı ordusu bu sefer Kartaca'nın 50 km batısında Tricamarum Muharebesi'ne giriştiler. Bizans süvarileri yaptıkları taarruzların üçüncüsünde kralın kardeşi ve ortak Vandal komutanı olan Tzazon'u öldürdüler. Moralini kaybeden Kral Gelimer muharabe meydanından kaçarak bir uzak ve sapa yollu bir dağ kalesine sığındı. Burada Bizans güçleri tarafında blokaja uğratıldı. 534 ilkbaharında Vandal Kralı Gelimer Bizans güçlerine teslim oldu.

Belisarius eline geçirmiş olduğu Vandal Krallığı hazinesi ve esir olmuş Vandal Kralı Gelimer ile birlikte Konstantinopolis'e geri döndü. Kendisine gayet şatafatlı antik Roma usulü bir "Zafer Alayı" tertip edildi. Eski antik Roma eyaleti olan Kuzey Afrika'nın Vandal Krallığı yönetimi altında bulunan kısmı Bizans İmparatorluğu'na bağlandı ve "Afrika praetoria idaresi" adı verilerek bir Bizans eyaleti oldu.

Fakat Mavritanyalı, (sonradan Mağribi veya Moro adı verilen) kabileleri antik Roma devletine bağlı olmakla beraber Vandal Krallığı'na gayet zayıf olarak bağlı idiler ve hemen hemen kendi kendilerini yönetmekte idiler. Bizanslıların Afrika praetoria idaresi bu kabilelere Bizans yönetimini uygulamayı çalışmaya başlayınca bu kabilelerin büyük bir direnişi ile karşılaştı. Bu valilik bu direnişi yapan kabilelerle sonradan Moro Savaşları adı verilen bir savaş yapıp asker zoru ile onları Bizans yönetimi altına alması ancak 548'de mümkün olabildi.

Arka plan

Vandal Krallığı'nın kurulması

533'te kadar Vandal-Bizans ilişkileri

Savaş

Belisarius'un Afrika'ya ordusu ve gemilerle gitmesi

Kartaca üzerine ilerleme ve Ad Decimum Muharebesi

Belisarius'un Kartaca'ya girişi ve Gelimer'in karşı taarruzu

Tricamarum Muharebesi ve Gelimer'in teslim olması

Savaş sonuçları

Belisarius'un zafer kutlamaları

Afrika'da Bizans yönetim sisteminin kurulması ve Afrika praetoria idaresi Savaşları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

Klasik referans

  • Prokopius, De Bellis (Savaşlar hakkında), "Kitap III-IV De Bello Vandalico",
    • Latince: [1] (Latince)
    • Yunanca ve İngilizce: [2]

Modern referanslar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vandallar</span>

Vandallar, Doğu Cermen kavimlerindendir. Kavimler Göçü sırasında 5. yüzyılda Roma İmparatorluğu'nun değişik eyaletlerini yağmalamalarıyla tanınırlar. Bu eyaletler sırasıyla Galya (Gallia), Galiçya, Endülüs, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Belisarius</span> 6. yüzyıl Bizans generali (505-565)

Flavius Belisarius (Yunanca: Φλάβιος Βελισάριος, 505, İllirya - Mart 565, Konstantinopolis, İmparator I. Justinianus döneminde Doğu Roma İmparatorluğu başkomutanı. Döneminin en büyük komutanı olarak kabul edilir. Dönemin önemli askeri seferlerinde ordulara komuta etmiştir. Konstantinopolis'e yönelen Barbar akınları'nda, Sasani İmparatorluğu, Kuzey Afrika'daki Vandal Krallığı'na ve İtalya'daki Ostrogotlar Krallığı'lara karşı yürütülen çatışmalara katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Afrika (eyalet)</span>

Afrika (Africa), Roma İmparatorluğuna bağlı bir eyalet. Kabaca günümüz Tunus topraklarının kuzeyini ve batı Libya'nın Gabes Körfezi boyunca uzanan Akdeniz kıyılarını içerirdi. Kıta Afrika adını bu Roma eyaletinden sonra almıştır. Aynı bölge, daha sonra Araplar tarafından da orijinal lisanına sadık kalınarak İfrikiya olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gotlar Savaşı (535-554)</span> Bizans–Cermen çatışması (535–554)

Gotlar Savaşı, 535'ten 554'e kadar Bizans İmparatorluğu ile Ostrogot Krallığı arasında yapılan ve İtalya ve Dalmaçya'da yer alan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Ostrogot Krallığı</span>

Ostrogot Krallığı, Germen asıllı Ostrogotlar kavmininin kralları Büyük Teoderik yönetimi altına İtalya'ya göçüp yerleşip kurduğu ve 493-553 döneminde İtalya'da ve Kuzeybatı Balkanlarda hüküm süren krallık.

<span class="mw-page-title-main">Vandal Krallığı</span>

Vandal Krallığı ya da Vandallar ve Alanlar Krallığı MS 435 ile MS 534 yılları arasında Kuzey Afrika ve Akdeniz adalarında Kral Genserik hükümdarlığı altında Cermen Vandallar tarafından kurulan krallıktır.

<span class="mw-page-title-main">Ad Decimum Muharebesi</span>

Ad Decimum Muharebesi 13 Eylül 533'te Vandal Kralı Gelimer komutasındaki Vandallar ordusu ile general Belisarius komutasındaki Bizans İmparatorluğu sefer ordusu arasında yapılan bir muharebedir. Bu muharebe olayına ve ertesi yıl ortaya çıkan askeri çatışmalara Vandallar Savaşı veya bazı tarihçiler tarafından "Kartaca Savaşı" adı da verilmektedir. Bizanslıların kazandığı bu muharebe, Vandal Krallığı'nın ortadan kalkacağının ve Bizans İmparatorluğu'nun ve imparator I. Justinianus'un tekrar Antik Roma İmparatorluğu'nun eski arazilerini geri alacağının müjdecisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Roma'nın Yağmalanması (455)</span> 455te yaşanon, Vandalların Romayı talan etmesi olayı

Roma'nın Yağmalanması, 455 yılında Kartaca'da yeni kurulan Vandal Krallığı'nın kralı Genserik komutasındaki Vandalların Roma'yı talan etmesi.

Martinus, İmparator I. Justinianus hükümdarlığında Bizans ordusu hizmetinde çeşitli cephelerde görev yapmış Trakya kökenli Bizanslı generaldir.

Herulili Faras, 6. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'na sadık Heruli kuvvetlerinin komutanı, Prokopius'un I. Justinianus savaşları anlatımında kısaca yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Afrika praetoria idaresi</span>

Afrika praetoria idaresi, Mağrip'de kurulu Doğu Roma İmparatorluğu'nun ana idari bölümlerinden biridir. İdare merkezi Kartaca'dır. 533-534 yıllarında Kuzeybatı Afrika'nın Vandallardan geri alınmasından sonra kurulmuştur. 580lerin sonlarına kadar varlığını sürdürmüş, sonra yerini Afrika Eksarhlığı'na bırakmıştır.

Solomon, kuzey Mezopotamya'dan bir Doğu Roma (Bizans) generalidir, 533–534 yıllarında Vandallar Savaşı ve Kuzey Afrika'nın yeniden ele geçirmesinde öne çıkmıştır. Sonraki on yılın çoğunu, magister militum askeri görevi ile Praefectus praetorio sivil görevinin birleştirilmesiyle asker vali olarak Afrika'da geçirmiştir. Solomon, başarılı bir şekilde büyük ölçekli Moro isyanıyla mücadele etti, ancak 536'nın baharında ordu isyanının ardından kaçmak zorunda kaldı. Afrika'da ikinci görev dönemi 539 yılında başladı ve bu dönem Bizans'ın durumunu güçlendirdiği Morolara karşı zaferler içerir. Birkaç yıl refah izledi, ancak yeniden alevlenen Moro isyanı 544'teki Cillium Muharebesi'nde Solomon'un yenilgisi ve ölümüyle kısa kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Tricamarum Muharebesi</span> muharebe

Tricamarum Muharebesi, 15 Aralık 533'te Belisarius'un komutasında Bizans İmparatorluğu ile Kral Gelimer ve kardeşi Tzazon komutasında Vandal Krallığı orduları arasında gerçekleşmiştir. Ad Decimum Muharebesi'nde gerçekleşen Bizans zaferini takip etti ve Vandalların gücünü tamamen ortadan kaldırarak, Bizans İmparatoru I. Justinianus'un Kuzey Afrika'nın yeniden fethini tamamladı. Savaşın ana kaynağı dönemin tarihçisi Prokopius'dur, De Bello Vandalico, Prokopius'un Justinianus'un savaşları eserinin III. ve IV. Kitaplarını kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Hilderik</span> Vandalların Kralı

Hilderik Geç Antik Çağ'da Kuzey Afrika'daki Vandallar ve Alanların sondan bir önceki kralıdır. Vandal Krallığı, 534'te devrilmiş olsa da, o olayda kilit bir rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gelimer</span> Vandalların kralı

Gelimer, Vandallar ve Alanların kralıdır (530–534), Geç Antik Çağ'da Kuzey Afrika'daki Vandal Krallığı'nın son Cermen hükümdarıdır. O zamanlar Arian olan Vandalların arasında, Katolikliğe dönmesi ile Vandal soylularını tedirgin eden Hilderik'i tahttan indirdikten sonra 15 Haziran 530 günü hükümdar oldu.

Kartaca Muharebesi olarak bilinen en az 6 büyük çatışma vardır. Bunlar,

İoannes Troglita, Yunanca: Grekçe: Ἰωάννης Τρωγλίτης) 6. yüzyıl Bizanslı generaldir. Vandallar Savaşı'na katıldı ve Sasani İmparatorluğu ile yapılan savaşlar için doğuya gönderilmeden önce 533-538 yılları arasında Kuzey Afrika'da bölgesel bir askerî vali olarak görev yaptı. Dux Mesopotamiae olarak, birkaç savaşta sivrildi ve Bizans imparatoru I. Justinianus'un adamları tarafından fark edildi. 546 yazında Justinianus, yerli Moro kabilelerinin ve imparatorluk ordusunun kendisinin isyanlarının Bizans pozisyonunu ciddi şekilde azalttığı Afrika'daki Bizans kuvvetlerinin genel komutanı olarak İoannes Troglita'yı seçti. Troglita 546/547 kışında Byzacena Morolara karşı hızlı bir şekilde ilk zaferi aldı, ancak 547 yazında Tripolitanya kabileleri tarafından mağlup edildi ve Afrika bir kez daha yıkıcı baskınlara açık hale geldi. Troglita ordusunu yeniden düzenledi ve bazı kabile liderlerinin yardımını sağladı ve 548 yazında Cato Tarlaları'nda kabile koalisyonuyla yüzleşti ve kesin bir galibiyet kazandı. Bu zafer, Moro isyanının sonunu ve Afrika için bir barış dönemini gösterir. Troglita aynı zamanda Gotlar Savaşı'nda da yer aldı ve iki kez askerlerinin bir kısmını Ostrogotlara karşı yardım için İtalya'ya gönderdi.

<span class="mw-page-title-main">Bizans muharebeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıdakiler, 6. yüzyıldan 15. yüzyılın ortalarında dağılmasına kadar Doğu Roma veya Bizans İmparatorluğu tarafından yapılan muharebelerin, tarihe göre düzenlenmiş bir listesidir. Bu ayrıntılı bir liste değil. Bizans İmparatorluğu'nun Romalı öncülleri tarafından yapılan savaşlar için bkz.Roma muharebeleri listesi