İçeriğe atla

Van kedisi

Van kedisi
Yetişkin bir farklı gözlü Van kedisi
ÜlkeTürkiye
Irk standartları
CFAstandardı
FIFestandardı
TICAstandardı
AACEstandardı
ACFstandardı
ACFA/CAAstandardı
GCCFstandardı
Turkish Van ve Ankara kedisi ile karıştırılmamalıdır.

Van kedisi, adını Van Gölü bölgesine dayanan köklerinden alan, iyi bir yüzücü olan, gözleri mavi veya yeşil rengi ya da biri mavi diğeri yeşil olabilen bir kedi ırkı. Genelde Van kedisi yavrularının iki kulağı arasında bir veya iki adet siyah nokta bulunur.

Van kedisi, 22. 04. 2006 Tarih ve 26147 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 2006/16 no’lu tebliğle bütün özellikleri kayıt altına alınarak, millî ırk olarak tescillenmiştir.[1]

Göz rengi

Mavi-yeşil gözlü (heterokromik gözlü) bir yavru Van kedisi

Van kedisinin göz rengi üç gruba ayrılır. Her iki gözü mavi (daima turkuaz mavisi), her iki gözü kehribar (sarı renk ve tonları, çok nadiren kahverengi) ve tek-göz (heterokromik; yani bir gözü mavi diğer gözü kehribar renkte olanlar) diye gruplandırılır. Mavi renk, daima turkuaz mavisi özelliğinde olurken, kehribar rengi farklı tonlarda görülebilir. Bununla birlikte, mavi gözlü Van kedileri de kendi arasında "mavi gözlü kısa, kadife kürklü" ve "mavi gözlü-uzun, ipek kürklü" olarak ikiye ayrılır.

Van kedilerinde, yeni doğan yavruların gözleri grimsi renktedir. Yavru kedinin doğumundan 25 gün sonra göz renkleri farklılaşmaya başlar ve 40 gün sonra da göz renkleri netleşir. İki kulağı arasında bir veya iki adet siyah nokta bulunan Van kedisi yavrularının çoğu tek-göz olur. Ve bu siyah noktalar âdeta tek-göz kedilerin mührü olarak tanımlanır.

Van kedisi gibi değişik göz rengine sahip köpeklerin, evcil güvercinlerin ve insanların da bulunduğu ve bu özelliğin genetik bir defekt sendrom olduğu bilinmektedir.

Kavram kargaşası

Turkish Van

Terminoloji açısından, Türkiye dışındaki kediseverler boyutunda bir diğer olası kavram kargaşası mevcuttur. Literatürde, Türkiye'de bir yabancıya "Van kedisi" olarak satılan ve sonrasında yurt dışına giden ilk kedi olarak 1955'te İngiliz Laura Lushington ve Sonia Halliday'e 500 sterline satılan, biri "Van güzeli İskenderun" isimli iki kedi kaydedilmektedir. "Van güzeli İskenderun"un ve hemcinsinin safkan Van kedileri olmamaları, baş ve kuyruk kısımlarının renkli ve benekli olması nedeniyle bayan Lushington'ın bu kedilerden türettiği kedi türü, günümüzde "Van" ismi taşımakla birlikte, Van kedisinden farklı bir ırk oluşturmuştur. Bayan Lushington bu kedilere Turkish Van ismini vermiştir, bu isim Fransızcaya "Turc de Van", Almancaya "Türkisch Van" şeklinde geçmiştir.

Başka bir deyişle, Van kedisi ve Batı dünyasındaki Turkish Van farklı kedilerdir. Ancak, Turkish Van isimli kedi cinsi de iyi yüzücüdür ve göz renkleri üç çeşittir. Aradaki farkın az çok anlaşılmaya başladığı günümüzde, safkan Van kedisi, Turkish Van'den ayrılmak için Batı literatüründe de Türkçe olarak "Van kedisi" veya "çift renkli gözlü kedi" şeklinde anılmaktadır.

Kızgınlık dönemi

Gündüz saatleri uzamaya başladığında, gitgide daha uzun süreler boyunca gün ışığı gören kedinin beynindeki hipotalamus bölgesi uyarılır ve FSH denen hormon üretilmeye başlar. FSH, hem yumurtalıkların yumurta üretmesini hem de östrojen hormonunun salgılanmasını sağlayarak dişi kedileri çiftleşmeye hazırlar. Bu döneme kızgınlık (Östrus) periyodu denir.

Van kedisi her yıl Şubat-Mart-Haziran aylarından birinde kızgınlık periyoduna girer. Bu periyot 10 gün kadar sürer. Kızgınlık döneminde gebe kalırsa genellikle o yıl içinde bir daha kızgınlık göstermez. Gebelik süresi 62 gün kadardır. Gebeliğin birinci ayından sonra karnı şişmeye başlar ve bu dönemden itibaren karnını kimseye dokundurtmaz. Sevgi istekleri özellikle gebelik döneminde daha fazladır. Van kedisi de diğer kedilerde olduğu gibi gözlerden uzakta doğurmayı sevdiğinden, birinci ayın sonundan itibaren ıssız ve karanlık yerler aramaya başlar. Doğumdan hemen sonra göbek bağı (Plasenta) anne kedi tarafından ısırılarak koparılır. Anne kedi, yavrularını 50-60 gün süreyle emzirir. Fakat bu süre kısalabileceği gibi uzayabilir de.

Bununla birlikte, yapay olarak aydınlatılan ve ısıtılan bir ev ortamında yaşayan bütün kediler gibi, Van kedileri de tüm yıl boyunca kızgınlık dönemi yaşayabilirler.

Bakım

Bu ırkın tüylerini her hafta düzenli olarak birkaç kez taramak tüy dökülmesini engelleyecektir.[2] Bu ırkın kedisi yaşlıysa, tarama sayısının arttırılması gerekecektir. Bunun sebebi ise yaşlı kedilerin daha yoğun tüylere sahip olmasıdır. Suyu çok seven bu kedi ırkının banyo yapmayı çok sevdikleri bilinmektedir. 2 aylık kadar oldukları andan itibaren sıcak havalarda banyo ettirilebilirler.[3]

Safkan Van kedisi

Safkan Van kedileri tamamen beyazdır. En dikkate değer genetik özellikleri, genellikle uyumsuz olan gözleridir. Türün en değerli üyeleri biri kehribar yeşili ve biri mavi göze sahiptir.[4]

Van kedilerinin ayırt edici özelliklerinden biri olarak, dünyaya yeni gelen ve kafalarında "Van mührü" olarak adlandırılan 10-17 siyah tüy bulunan beyaz kedilerin orijinal Van kedisi olduğu belirlenmiştir. Bu özelliğe sahip kedilerde sağırlığa rastlanmamasının çeşitli araştırmalarla kanıtlanmış olmasının yanı sıra, 50'ye yakın beyaz kedi ırkı arasında sadece Van kedilerinde bu mührün bulunduğu gözlemlenmiştir.[5]

Ayrıca, Van Kedisinin genetik, morfolojik ve fizyolojik özelliklerinin korunabilmesi amacıyla, Van 100.Yıl Üniversitesi tarafından 1992'de Van Kedisi Araştırma Merkezi (VKAM) kurulmuştur.[6]

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Van kedisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Van Kedisi | Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi". vankedisi.yyu.edu.tr. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  2. ^ "Van Kedisi Bakımı". kediblog.com. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Van Kedisi Özellikleri ve Bakımı". blog.zoo.com.tr. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Van Kedisi Özellikleri Nelerdir? Bakımı Nasıl Yapılmalıdır? - Zoo Blog". blog.zoo.com.tr. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  5. ^ "Van kedileri kafalarındaki 'mühür' ile ayırt ediliyor". www.aa.com.tr. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  6. ^ "Van Kedisi". www.van.gov.tr. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arap atı</span> Bir at cinsi

Arap atı, zekâsı, sadakati ve dayanıklılığı ile bilinen bir at cinsidir. Kökeni İlk Çağ'a kadar dayanır. Genellikle Türkçede "Küheylan" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Siyam kedisi</span>

Siyam kedisi, Güneydoğu Asya'da resmî adıyla Tayland olarak bilinen Siyam'da kutsal tapınaklarda beslenen ve buradan tüm dünyaya yayılan kedi ırkı. Siyam kedisi Güneydoğu Asya'da görülen bir cins kedi olduğu için ismini Siyam’dan alır. Tayland dilindeki adı Wichien Maat'tır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara kedisi</span> Kedi cinsi

Ankara kedisi veya Angora kedisi, dünyaca tanınan bir kedi ırkı. Ana yurdu Ankara olan Ankara kedisi, en eski uzun kıllı kedi soylarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bengal kedisi</span>

Bengal kedileri güzel, zeki ve vahşi görünümlü kedilerdir. Bu melez kedi cinsi, kalıpları ve kişilikleri nedeniyle popülaritesini artırıyor ve büyük bir ev kedisi ile yaklaşık aynı boyutta kalıyor. Bir Asya leopar kedisi Abyssinian, Mısır mau veya Amerikan shorthair gibi evcil bir ev kedisiyle üretilerek geliştirildi.

Göze renk veren anatomik yapı iristir.

<span class="mw-page-title-main">Güvercin</span>

Güvercin, Güvercingiller (Columbidae) familyasına ait bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Rus kedisi</span>

Mavi Rus kedisi , kısa tüylü, maviye çalan gümüş renkli bir kedi ırkıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran kedisi</span> kedi cinsi

İran kedisi, yuvarlak yüzü ve ufak ağzıyla ayırt edilen uzun tüylü bir kedi cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Tekir (kedi)</span>

Tekir, postu siyah çizgilerle ve beneklerle süslü, kül renginde veya boz olan çoğunlukla kafasının ön tarafında "M" harfine benzer deseni olan melez ırklı bir kedi türüdür. Afrika yaban kedisi ve Avrupa'nın Mahalli Vahşi Kedisi karışımıdır. Sokak kedilerinin çoğunluğu bu melez ırktandır. Tekirler bazen hatalı bir biçimde sadece bir kedi soyu olarak düşünülmektedir, ama aslına bakılırsa tekir deseni genel melez nüfuslu birçok türde bulunur. Tekir deseni, kedilerde Avrupa yaban kedisinin yanı sıra aynı renklere sahip olan Afrika yaban kedisine de bağlı olabilecek doğal şekilde oluşan bir özelliktir.

<span class="mw-page-title-main">Malta köpeği</span>

Malta köpeği veya Maltese yaklaşık 2800 yıl öncesine dayanır. Maltese kelimesinin sonuna Terrier kelimesini ekleyenlerin aksine uluslararası bir kuruluş olan FCI'a göre ırkın adı Maltese'dir. Maltese ırkı köpeklerin Malta'da üretildiği düşünülmesine rağmen bu Maltese'in anavatanının Malta olduğu anlamına gelmez. Maltese kelimesi Sami dillerinde bulunan "Malat" kelimesinden gelmektedir. Malat, liman gibi anlamlara gelmektedir. Kökeni esasında orta akdenizdir. FCI'a göre 9. Grup olan refakatçi, süs köpeği grubunda değerlendirilir. Yetişkinleri yaklaşık 24 cm yüksekliğinde (gövde) ve 3–4 kg ağırlığındadır. Irkın spesifik özelliği şunlardır; Uzun beyaz tüylü, siyah iri gözlü. Maltese; siyah burunlu, siyah göz çevresi olan, siyah dudaklı, siyah pati yastıklı, siyah tırnaklı bir köpek ırkıdır. Sarkık kulaklı ve ufak vücutludur. Burunda depigmente ve siyah dışı renk tolore edilmez. Diskalifiye sebebidir. Çok az tüy döktüğünden dolayı non-alerjik köpeklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Calico kedisi</span>

Baskın bir beyaz rengin üstünde sarı ve siyah renkli noktacıkların veya desenlerin bulunduğu kediler Calico kedisi olarak adlandırılır. Bir kedi cinsini değil renk şablonunu tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Scottish Fold</span>

Scottish Fold, bir kedi ırkıdır. Genellikle gri veya beyaz tonlarında olan Scottish Fold, 1961 yılında İskoçya'da William Ross adındaki bir çiftçi tarafından fark edilmiştir. 1966 yılında kulak kıkırdağındaki bir mutasyon sebebiyle küçük ve içe doğru kıvrık kulak yapısı ile ünlenmiş olup GCCF tarafından kayıt altına alınmıştır. CFA tarafından, 1978 yılında şampiyonluk kazanmış olan Scottish Fold, en sevilen ve bakılan ırklar arasında yerini almıştır. 1980 yılından beri de ayrı bir kedi ırkı olarak kabul edilmiş ve ACF, CFF, CFA gibi birçok organizyon tarafından da kayıt altına alınmıştır. Diğer ırklara göre çok farklı kulak yapısına sahip olan Scottish Fold, 1960'lı yıllarda ”Governing Council of the Cat Fancy” adlı kuruluş tarafından resmi olarak kedi ırkı olarak kayıt edilmiştir. Kayıt edildikten 10 yıl sonra kulağındaki farklı yapının enfeksiyonlar ve genetik bozukluklardan kaynaklandığı tespit edildiği için, hastalığın genetik olmasından dolayı kayıt ve kabul işlemleri durdurulmuştur. Bazı kaynaklara göre bu ırkın British Shorthair'den geldiği kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pomeranian</span> Köpek cinsi

Pomeranian, Pomeranya köpeği veya kısaca pom, Orta Avrupa'nın Pomeranya bölgesi adını alan Spitz tipi köpek cinsidir. Genellikle süs köpeği olarak bilinir. Pomeranian özellikle büyük Spitz tipi köpekler, Alman Spitz soyundan üretilmiştir. Bu Alman Spitz cinsinin bir çeşidi olarak Fédération Internationale Cynologique tarafından tespit edilmiştir. Birçok ülkede, Zwergspitz olarak bilinir.

Anatomide heterokromi, farklı renklerin bulunmasıdır. Genellikle iriste görülür ama bazen saçta ve deride de görülebilir. Heterokromi melanin (pigment) fazlalığının ya da eksikliğinin sonucudur. Bu kalıtsal ya da genetik mozaizm, kimerizm, hastalık, travma gibi nedenlerden dolayı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Turkish Van</span> evcil kedi

Literatürde, Türkiye'den bir yabancıya "Van kedisi" olarak satılan ve sonrasında yurtdışına giden ilk kediler olarak 1955'te İngiliz Laura Lushington ve Sonia Halliday'e 500 Sterlin'e satılan, biri "Van güzeli İskenderun" isimli iki kedi kaydedilmektedir. Aslında "Van güzeli İskenderun"un ve hemcinsinin safkan Van kedileri olmadıkları, baş ve kuyruk kısımlarının renkli ve benekli olmalarından bellidir. Lushington'ın bu kedilerden türettiği kedi türü, günümüzde "Van" ismi taşımakta olsa bile safkan Van kedisinden farklı bir ırk oluşturmaktadır. Lushington bu kedilere Turkish Van ismini vermiştir ve bu isim Fransızcaya "Turc de Van", Almancaya da "Türkisch Van" şeklinde geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kara kedi (evcil kedi)</span>

Kara kedi siyah kürklü melez veya safkan evcil kedilerdir. Bombay ırkı sadece siyah renktedir. Sadece siyah kürk pigmentasyonu dişi kedilere kıyasla erkek kedilerde daha fazla görülür.

<span class="mw-page-title-main">British Shorthair</span> Büyük Britanya kökenli kedi ırkı

British Shorthair, Büyük Britanya kökenli bir kedi ırkıdır. En yaygın renk "British Blue" ve bakır renkte gözlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Heterokromik gözlü kedi</span>

Heterokromik gözlü kedi, bir mavi gözü ve bir gözü yeşil, sarı veya kahverengi olan bir kedidir. Bu, tam heterokrominin küçük kedi formudur, insanlar da dahil olmak üzere diğer bazı hayvanlarda da ortaya çıkan bir durumdur. Kısmi heterokromya da vardır, burada bir mavi göz ve bir göz kısmen mavi ve kısmen başka bir renk olabilir. Durum, en yaygın beyaz renkli kedileri etkiler, ancak beyaz lekelenme genine sahip olması şartıyla herhangi renkteki bir kedide de bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Evcil kaz</span>

Evcil kazın tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Mısır'da keşfedilen mağaralarda firavunlar zamanından kalma resimler ise buna kanıttır.

Ragdoll ya da Ragdoll kedisi, iri yapılı, mavi gözlü ve vücudunun belirli bölgelerinde yoğun renk koyulaşmalarına sahip bir kedi ırkıdır. Adını, kucağa alındığında oyuncak bir bez bebek gibi kendisini salıp yayılarak hareketsiz durması sebebiyle "oyuncak bez bebek" anlamına gelen “rag doll” sözcüğünden almıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.