İçeriğe atla

Van Kırgızları

Van Kırgızları (Kırgızca: Ван кыргыздары / Van Kırgızdarı) - Dünyadaki Kırgızların diasporalık kısımlarından biridir. Van Kırgızları günümüzde Türkiyenin doğusundaki Van gölünün kuzeyinde Ulupamir köyünde 1980'li yıllardan beri yaşamaktadır, bu yüzden Kırgızistan'daki akademisyenler "Van Kırgızları" olarak adlandırmışlardır. Esas kökleri - Afganistan Pamir yöresine yerleşen "İçeri Kırgızları"ndan gelirler.

Kısaca tanıtım

Günümüzde Türkiye'nin Doğu Anadolu bölgesindeki Van iline yerleşen Kırgızlar "Van Kırgızları" olarak adlandırılmıştır. Bu Kırgızların Orta Asya'dan ayrılışları Rus işgaliyle başlamıştır. Tacikistan'da Murgab tarafından Afganistan Pamir yöresine gelinmiş, yörenin yerli Kırgızları ile bütünleşilmiştir. Sovyet ordusunun baskısı neticesi Afganistan'da Sosyalist bir yönetim oluşturulunca buradaki Kırgızların bir bölümü de Rahmankul Han başkanlığında Pakistan'a giderler. Fakat burada çok kalamazlar, sonunda Türkiye'ye 1982 yılında gelirler. Van Kırgızlarının gerek Kırgızistan'da gerekse Orta Asya'nın başka ülkelerinde yakınları bulunur. Kırgızistan'da Oş ilinin Çon-Alay ilçesinin Kaşka-suu köyü sakinleri akrabadırlar. Bişkek'te de akrabaları bulunur.

Gelenek Görenek

Milli oyunları, yemek kültürleri Kırgızistan'dan ayrı gayri değildir. Türkiye'ye yerleşmiş Kırgız Türklerinin çoğunluğu günümüzde Kırgız Türkçesini unutmaya başlamış ve çoğunlukla gençler birbirleriyle Türkiye Türkçesi ile konuşur olmuşlardır. Ulusal oyunlardan “Er oodarış”, “Ulak tartış”, “At çabış” oyunları oynanır.

İlmi çalışmalar

  • Süleyman Kayıpov. Folklor Üzerine Yazılar: Makaleler, Bildiriler. – Ankara, 2006.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bişkek</span> Kırgızistanın başkenti

Bişkek, Kırgızistan'ın başkentidir. 1878 yılında kurulan kentte, 2023 sayımına göre 1.104.742 kişi yaşar. Kent, Sovyetler Birliği döneminde, Bolşevik askeri önderlerinden Mihail Frunze'nin anısına Frunze adıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Kırgızistan, resmî adıyla Kırgız Cumhuriyeti, Orta Asya'daki bir ülkedir. Kırgızistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan</span> Orta Asyada tarihî ve coğrafi bölge

Türkistan, Orta Asya'da batıda Hazar Denizi ve Aşağı İdil'den başlamak üzere doğuda Moğolistan'daki Altay Dağları'na, güneyde Kopet-Hindukuş-Kunlun dağlarına, kuzeyde Aral ve Balkaş göllerinin ötesinde Kırgız bozkırına kadar uzanan yüzölçümü 6.000.000 km²'den geniş coğrafî ve tarihî bölge. Nüfusu 2001 yılı itibarıyla 43.210.802'dur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Kırgızistan bayrağı, Kırgızistan'ın SSCB'den ayrıldıktan sonra 3 Mart, 1992'de onayladığı ulusal bayraktır.

<span class="mw-page-title-main">Oş</span>

, Fergana Vadisi'nin güneyinde bulunan ve "güneyin başkenti" olarak adlandırılan, Kırgızistan'ın en büyük ikinci şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar</span> Orta Asyada yaşayan bir halkı

Kazaklar, Kazakistan'da yaşayan Türk halkı. Kazaklar, 15. yüzyılda Türk ve Moğol kökenli Orta Çağ kabilelerinin birleşmesinden ortaya çıktı. Dilleri Kazakçadır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Bedehşan</span>

Dağlık Bedehşan Özerk Bölgesi Pamir Dağları'nda bulunan ve Tacikistan'ın doğusunda yer alan özerk (muhtar) bir bölgedir. Yüzölçümü Tacikistan'ın %45'ini kaplasa da nüfus olarak ülkenin sadece %3'ünü oluşturmaktadır. Başkenti Horog şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızlar</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Kırgızlar, çoğunluğu Kırgızistan'da yaşayan Türk halkı. Türklerin bilinen en eski yazılı belgeleri olan Yenisey ve Orhon Yazıtları'nda Kırgızlar, tarihleri çok eskiye dayanan Türk kavimleri arasında zikredilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulupamir, Erciş</span>

Ulupamir, Van ilinin Erciş ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun</span> Orta Asyanın en uzun nehirlerinden biri

Ceyhun Alp ya da Amuderya, Orta Asya'nın en uzun ırmaklarından biridir. Ceyhun, Afganistan'dan, Pamir ve Hindukuş dağlarının kesiştiği yerden, yaklaşık 4950 m rakımdaki kaynağından Aksu adı altında doğarak batıya doğru ilerler ve kuzeyden, başlıca Pamir Vahan suyu, Kızılsu (Vahş/Uranovodsk), Kâfirnihân ve Surhân, güneyden de Kökçesu kollarını kendisine katarak Kunduz-Belh hizasında kuzeybatıya döner. Bu dönüşten sonrası bir bölümü çöller ve stepler içinde kurak iklim kuşağından geçerek, hiçbir kol kendisine katılmadan kuzeybatı yönünde ilerler ve sonunda değişik kollara ayrılarak Aral Gölü'ne suyunu boşaltır. 2540 km uzunluğundaki ırmağın kıyılarında tarih boyunca önemli yerleşim merkezleri kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan coğrafyası</span>

Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fethullahçı okulları</span>

Fethullah Gülen okulları, Türk girişimcilerce dünyanın çeşitli yerlerinde açılan okul öncesi, ilk ve orta öğretim ile üniversite düzeyindeki özel okullardır. 160 ülkede faaliyet gösteren ve sayısı 2.000'den fazla olduğu tahmin edilen bu okullar isim ve hukuki bakımdan birbirinden bağımsızdırlar.

Ersarı - büyük türkmen boylarından biri. Çoğunlukla Türkmenistan'ın güneyinde, güneydoğusunda, Afganistan'ın kuzeyinde, Pakistan'da yaşarlar. Sayısı 2,1 milyon civarındadır. Bunun yaklaşık 1 milyonu Türkmenistan'da, 900 bini Afganistan'da, 200 bini de Pakistan'da, Türkiye'de, Rusya'da, İran'da, İngiltere'de, ABD'de ve diğer ülkelerdedir.

<span class="mw-page-title-main">Tınçtıkbek Çorotegin</span> Kırgız Tarihçi ve Gazeteci

Tınçtıkbek Kadırmambetoviç Çoroev / Çorotegin – Kırgız tarihçisi ve gazetecisi. Tarih Alanında Doktor (1998), Profesör (2002). Cengiz Aytmatov adındaki uluslararası Akademi üyesi. Milleti - Kırgız.

Türkiye'deki Kırgızlar, Türkiye Kırgızları ya da Türkiye Kırgız Türkleri, 20. yüzyılda Orta Asya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra kimi yıllarda az sayıda olarak Türkiye topraklarına gelen Kırgızların Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır. Türkiye'deki Kırgızların sayısı 15 bin dolayındadır.

<span class="mw-page-title-main">Pamir Kırgızları</span>

Pamir Kırgızları, 1575 yılından beri Pamir Dağları'nın eteklerine yerleşen Kırgızlardan bir bölük. Kırgızistan'da Sovyetlerin işgaliyle Pamir'e iki dalga göç oldu. Ayrıca esas geçim kaynağı hayvancılığın kamulaştırılması, kişilerin geçim kaynaklarını kaybetmesiyle Sovyet Kırgızistan'ından Pamir'e göçün sebebi olmuştur. 1920'li — 1930'lu yıllar Kırgızistan'dan Pamir'e doğru bazı göçlere sahne olur.

Rahmankul Han, Hacı Rahman Kul Kutlu, ; Ağustos, 1913 - 06-Ağustos, 1990) – Küçük Pamir'deki Güney Türkistan'daki Kırgızların hanı (1949-1978).

<span class="mw-page-title-main">Rémy Dor</span>

Remi Dor - Fransız Türkolog ve Kırgız kültürü araştırmacısı.

<span class="mw-page-title-main">Çınıbay Tursunbekov</span>

Çınıbay Tursunbekov siyasetçi, şair ve aktivist.