İçeriğe atla

Vali

Makale serilerinden
Devlet başkanı
Hükûmet
Hükûmet başkanı
Kabine
Bakanlık
Diğer
Yönetim biçimleri
Listeler

Vali ya da ilbay[1] bir ili ya da federal devletlerde bir eyaleti devlet tüzel kişisini temsilen yöneten en üst düzey idari amirdir. Valiler, yürütme erkinin bir organı olup, devlet hiyerarşisinde devlet başkanının hemen ardından gelir. Belediye başkanı gibi kendi özerk tüzel kişiliği yoktur, onun yerine devlet tüzel kişisine bağlıdır. Bir vali, seçimle ya da atamayla göreve gelebilir. Valilerin yetki alanları ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Bazı valiler, bölgesel hükûmetin tümü üzerinde topyekün kontrole sahipken kimilerinin göreviyse tamamen semboliktir. Kavram olarak eski Türklerdeki İlteber kavramı ile benzerlik göstermektedir.[2][3][4]

Türkiye Cumhuriyeti'nde vali

Valiler, doğrudan cumhurbaşkanı tarafından, cumhurbaşkanı kararı ile atanırlar.[5]

Vali, ilde Cumhurbaşkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtasıdır.[6]

Cumhuriyet tarihinde bugüne kadar sekiz kadın vali atanmıştır. 1991-1995 yılları arasında Muğla valiliği yapan Lale Aytaman vali olarak atanan ilk kadın olmuştur. 2011 yılında Yalova valiliğine atanan ve bu görevi 2014 yılına kadar sürdüren Esengül Civelek ikinci kadın vali olurken, 2014 yılında Kırklareli valiliğine, 2017 yılında ise Muğla valiliğine atanmıştır. 19 Şubat 2015 valiler kararnamesi ile Sinop valiliğine atanan Yasemin Özata Çetinkaya'nın ardından 31 Mayıs 2016 tarihinde açıklanan yeni valiler kararnamesi ile de Tuğba Yılmaz Yalova valisi olarak atanmış ve cumhuriyetin dördüncü kadın valisi olmuştur.[7]

Afyonkarahisar valisi olarak atanan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan Yardımcısı Kübra Güran Yiğitbaşı, ilk başörtülü ve 5. kadın vali oldu.[8]

Vali yardımcısı

Vali yardımcısı veya vali muavini, il idaresi kanunu çerçevesinde ilde valinin işlerini vali adına yapan mülki idare sınıfına mensup görevdeki kişilere verilen unvandır.

İl özel idaresi ve vali

Vali, bir mahalli idare birimi olan il özel idaresinin başıdır.

Dünyada vali kavramı

Valiler her ülkede olmamakla birlikte aşağıdaki ülkelerde belirtilen şekilde görev yaparlar:

  • ABD'nin eyaletlerini
  • Rusya'da 89 federal bölgeyi
  • Arjantin'de illeri
  • Brezilya'da eyaletleri
  • Japonya'da illeri
  • Meksika'nın eyaletlerini
  • Türkiye'de illeri

valiler yönetir.

Hitaplarda vali kavramı

(X) Vilayet-i celilesi, Vali-i alisi (x Bey)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024. 
  2. ^ "ilteber ne demek?". 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022. 
  3. ^ Bilge Kağan Yazıtı, D37
  4. ^ "Ethno Cultural Dictionary, TÜRIK BITIG". 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016. 
  5. ^ "ÜST KADEME KAMU YÖNETİCİLERİ İLE KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA ATAMA USÛLLERİNE DAİR CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ". 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2021. 
  6. ^ "İL İDARESİ KANUNU". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2021. 
  7. ^ Türkiye'nin ikinci kadın Valisi
  8. ^ "Jet valiler kararnamesi". milliyet.com.tr. 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin illeri</span> Türkiye Cumhuriyetinin birinci düzey idari bölümü

Anadolu yarımadası ile Trakya toprakları üzerine kurulan Türkiye'nin, 81 ili vardır. İller, Türkiye'nin en büyük idari bölümleridir. Bu seksen bir il, dokuz yüz yetmiş üç ilçeye bölünmüştür. Bu ilçeler, en küçük idari birim olan mahalle ve köyleri içinde barındırır. İllerde yönetme ve yürütme görevi, içişleri bakanı tarafından önerilen ve bakanlar kurulunun onayından sonra cumhurbaşkanı tarafından atanan valiler tarafından yerine getirilir.

Ahmet Altıparmak, Türk bürokrat.

Orhan Alimoğlu,, Türk bürokrat.

Mehmet Ersoy,, Türk bürokrat.

Mustafa Hakan Güvençer,, Türk bürokrat.

Vahdettin Özkan, Türk bürokrat. Konya Valisi.

<span class="mw-page-title-main">Vasip Şahin</span> Türk bürokrat

Vasip Şahin, Türk bürokrat ve günümüzdeki Ankara valisi. Şahin birçok farklı ilde vali olarak çalışmış, 26 Ekim 2018 tarihli 2018/202 sayılı Cumhurbaşkanlığı Atama Kararı ile Ankara Valiliğine atanmıştır.

Dursun Ali Şahin, Türk bürokrat.

Rahmi Doğan, Türk bürokrat.

Yavuz Selim Köşger, Türk bürokrat, Adana Valisi. 30 Haziran 2017'den 10 Haziran 2020'ye kadar Aydın Valisi olarak görev yapmıştır. 10 Haziran 2020 tarihinde İzmir Valisi olarak atanmıştır.

Orhan Öztürk, Türk bürokrat ve siyasetçidir.

Mehmet Aktaş, Türk bürokrat, İçişleri Bakan Yardımcısı. Aktaş, Karabük ve Şırnak'ta vali olarak görev yapmış, 18 Temmuz 2019 tarihli cumhurbaşkanı kararı ile Emniyet Genel Müdürü olarak atanmıştır.

Ekrem Canalp, Türk bürokrat. 12 Mayıs 2022'de Resmî Gazete'de yayımlanan cumhurbaşkanlığı valiler kararnamesi ile Batman valisi olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">İdris Akbıyık</span> Türk bürokrat

İdris Akbıyık, Türk bürokrat. 10 Ağustos 2023 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Muğla Valisi olarak atanan İdris Akbıyık, 16 Ağustos 2023 tarihinde başladığı Muğla Valiliği görevini halen sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bursa valileri listesi</span>

Türkiye Cumhuriyeti Bursa Valiliği ya da kısaca T.C. Bursa Valiliği, Bursa ilinde hem ulusal hükûmetten hem de devlet işlerinden sorumlu bürokratik devlet görevlisidir. Türkiye'nin diğer 81 İlinin Valilerinde olduğu gibi, Bursa Valisi de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanır ve Bursa'da hükûmet mevzuatının uygulanmasından sorumludur. Vali, aynı zamanda hem Bursa İl Emniyet Müdürlüğü hem de Bursa Jandarma Komutanlığı'nın en kıdemli komutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antalya valileri listesi</span> Antalya valilerini içeren liste

Türkiye Cumhuriyeti Antalya Valiliği ya da kısaca T.C. Antalya Valiliği, Antalya ilinde hem ulusal hükûmetten hem de devlet işlerinden sorumlu bürokratik devlet görevlisidir. Türkiye'nin diğer 81 İlinin Valilerinde olduğu gibi, Antalya Valisi de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanır ve Antalya'da hükûmet mevzuatının uygulanmasından sorumludur. Vali, aynı zamanda hem Antalya İl Emniyet Müdürlüğü hem de Antalya Jandarma Komutanlığı'nın en kıdemli komutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Konya valileri listesi</span> Konya ilinin Valiler listesi

Türkiye Cumhuriyeti Konya Valiliği ya da da kısaca T.C. Konya Valiliği, Konya ilinde hem ulusal hükûmetten hem de devlet işlerinden sorumlu bürokratik devlet görevlisidir. Türkiye'nin diğer 81 ilinin valilerinde olduğu gibi, Konya Valisi de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanır ve Konya'da hükûmet mevzuatının uygulanmasından sorumludur. Vali, aynı zamanda hem Konya İl Emniyet Müdürlüğü hem de Konya Jandarma Komutanlığı'nın en kıdemli komutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şanlıurfa valileri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye Cumhuriyeti Şanlıurfa Valiliği ya da kısaca T.C. Şanlıurfa Valiliği, Şanlıurfa ilinde hem ulusal hükûmetten hem de devlet işlerinden sorumlu bürokratik devlet görevlisidir. Türkiye'nin diğer 81 İlinin Valilerinde olduğu gibi, Şanlıurfa Valisi de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanır ve Şanlıurfa'da hükûmet mevzuatının uygulanmasından sorumludur. Vali, aynı zamanda hem Şanlıurfa İl Emniyet Müdürlüğü hem de Şanlıurfa Jandarma Komutanlığı'nın en kıdemli komutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gaziantep valileri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye Cumhuriyeti Gaziantep Valiliği ya da kısaca T.C. Gaziantep Valiliği, Gaziantep ilinde hem ulusal hükûmetten hem de devlet işlerinden sorumlu bürokratik devlet görevlisidir. Türkiye'nin diğer 81 İlinin Valilerinde olduğu gibi, Gaziantep Valisi de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanır ve Gaziantep'te hükûmet mevzuatının uygulanmasından sorumludur. Vali, aynı zamanda hem Gaziantep İl Emniyet Müdürlüğü hem de Gaziantep Jandarma Komutanlığı'nın en kıdemli komutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Balıkesir valileri listesi</span>

Türkiye Cumhuriyeti Balıkesir Valiliği ya da da kısaca T.C. Balıkesir Valiliği, Balıkesir ilinde hem ulusal hükûmetten hem de devlet işlerinden sorumlu bürokratik devlet görevlisidir. Türkiye'nin diğer 81 İlinin Valilerinde olduğu gibi, Balıkesir Valisi de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile atanır ve Balıkesir'de hükûmet mevzuatının uygulanmasından sorumludur. Vali, aynı zamanda hem Balıkesir İl Emniyet Müdürlüğü hem de Balıkesir Jandarma Komutanlığı'nın en kıdemli komutanıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.