İçeriğe atla

Vale Meryem Ana Kilisesi

Koordinatlar: 41°37′00″K 42°51′59″D / 41.61667°K 42.86639°D / 41.61667; 42.86639
Vale Meryem Ana Kilisesi
Gürcüceვალეს ღვთისმშობლის ეკლესია
Vale Meryem Ana Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumVale, Samtshe-Cavaheti, Gürcistan
Koordinatlar41°37′00″K 42°51′59″D / 41.61667°K 42.86639°D / 41.61667; 42.86639
İnançHıristiyanlık
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumFaal, Ulusal Öneme Sahip Kültürel Varlık (2016)
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimOrta çağ
Tamamlanma16. yüzyıl
Özellikler
Çan kulesi sayısı1
MalzemelerTaş

Vale Meryem Ana Kilisesi (Gürcüce: ვალეს ღვთისმშობლის ეკლესია; okunuşu: vales ğvtismşoblis ek'lesia) Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Vale kentinde yer alan Orta Çağ Gürcü Ortodoks Kilisesidir. Meryem'e atfen inşa edilmiştir.

Kilisenin güney cephesi
Mimari detaylar ve kabartmalar

Tarihçe

Mevcut yapı, 16. yüzyıldan kalma üç nefli bir bazilikadır. 10. yüzyılda yapılmış kubbeli bir kilisenin yeniden yapılmasıyla bu halini almıştır. Eski kiliseden, rütbesiz erkek kilise üyelerinin, din adamlarının ve atlı azizlerin kabartma heykellerinin yanı sıra kornişler ve pencere çerçeveleri de günümüze kadar gelmiştir. Zengin dekorasyonu, 10. yüzyılın sanatına güzel bir örnektir. Kilisenin güney girişi, batı girişinden daha geniştir. Duvar dayağlarının tamir edildiğini fark etmek kolaydır. Duvar dayağları düzensizdir ve onlara bağlı olan düzenlemeler de değiştirilmiştir. Bu, 16. yüzyılda yapılan yenilemelerin bir sonucudur. Çatıdaki çan kulesi 18 ya da 19. yüzyıldan kalma bir eklentidir. Gürcüce alfabelerden asomtavruli ile 16. yüzyılda yazılmış yazıtlarda, kilisenin Vale köyünün de parçası olduğu Samtshe Atabeyliği'nin prensesi Dedisimedi tarafından 1561-1564 yılları arasında yaptırıldığı yazmaktadır.[1][2] 2006 yılında kilise, Gürcistan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca Ulusal Öneme Sahip Kültürel Varlıklar kategorisine eklendi.[3] Kilise, günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır.

Vale Meryem Ana Kilisesi'ndeki yazıt, Gürcü epigrafisinin nadide örneklerinden biridir. Bu yazıt, Samtshe hükümdarı II. Kaihosro'nun (1545-1573) karısı, İmereti kralı III. Bagrat'ın kızı Dedisimedi'nin yazıtıdır. Üç sütun halinde oyulmuş yazıt, 12, 13 ve 17 olmak üzere toplam 45 satırdan oluşur ve kilisenin güney sütununun güney ve doğu yanlarında yer alır.

Kaynakça

  1. ^ Tumanishvili, Dimitri (2010). Monuments of Georgia's Cultural Heritage. Tiflis: National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. s. 245. ISBN 978-9941-0-2725-3. 
  2. ^ Mamistvalishvili, Eldar (2009). ""პატრონობდა დედისიმედი სამცხეს" (XVI ს-ის სამცხე-საათაბაგოს ისტორიიდან)" ["Dedisimedi patronized Samtskhe" (From the 16th-century history of Samtskhe-Saatabago)] (PDF). Proceedings of the Institute of Georgian History (Gürcüce ve İngilizce). Cilt IX. ss. 105-111. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  3. ^ "კულტურის ზოგიერთი უძრავი ძეგლისათვის ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის მინიჭების შესახებ"". სსიპ ”საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე” (Gürcüce). 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Okros Kalesi</span>

Okros Kalesi Gürcistan'ın güneyindeki Samtshe-Cavaheti bölgesine bağlı Adigeni Belediyesi'ne bağlı Bolacuri köyünün kuzeyinde, Şoka köyünün yakınlarında yer alan bir Orta Çağ kalesidir. Tarihi Kvabliani vadisinde, erişilemez bir kayalık dağın üzerinde yer almaktadır. Kale, 16. yüzyılda yaşanan Gürcü-Osmanlı çatışmalarında belirgin bir şekilde kullanılmıştır. Osmanlılar, ele geçirdikten sonra Gürcüce adını çevirerek kaleyi Altunkala olarak adlandırmıştır. 2007'de, Okros Kalesi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültürel Anıtlar listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Atskuri Kilisesi</span>

Atskuri Meryem'in Ölümü Kilisesi Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahaltsihe Belediyesi'nden yer alan Atskuri köyünde konumlanmış harabe durumdaki bir Orta Çağ katedralidir. Aslen 10 ve 11. yüzyıllarda inşa edilmiş olan kilise, 1283'teki depremle yıkıldıktan kısa bir süre sonra yeniden inşa edilmiştir. Katedral, doğusunda üç çıkıntılı apsisi bulunan haçlı bir kubbe kiliseydi. Katedral, zamanında Gürcistan'daki en büyük katedrallerden biriydi, ancak kiliseden geriye günümüzde sadece yıkık duvarlar kalmıştır. 2016 yılında kiliseyi tamamen yenileme projesi başlatılmıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Baraleti Kilisesi</span>

Baraleti Theotokos Kilisesi Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahalkalaki Belediyesi'ne bağlı Baraleti köyünde yer alan bir Orta Çağ Hristiyan kilisesidir. Kilise, tarihi Javaheti ilinde, etnik açıdan karışık olan Ermeni-Gürcü köyünün kalbinde yer almaktadır. 13. yüzyıldan kalma Gürcüce yazıtlı iki nefli bir bazilikadır. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zeda Vardzia</span> 11. yüzyıl Ortodoks kilisesi

Zeda Vardzia Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Aspindza Belediyesi'nde yer alan bir 11. yüzyıl Theotokos Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kilise, Orta Çağ yontma kaya kompleksi Vardzia'nın 3 km kuzeybatısında yer almaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kvabishevi Kilisesi</span>

Kvabishevi Meryem'in Ölümü Kilisesi, ayrıca bilinen adıyla Mariamtsminda Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi Belediyesine bağlı Kvabishevi köyünün 2 km kuzeybatısında konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Üç nefli bazilika, 8. veya 9. yüzyılda kayalık yüksek bir dağın yamacında, derin nehir kanyonuna dik bakacak şekilde inşa edilmiştir. Kilise, Şota adındaki genç bir soylunun 12 ve 13. yüzyıllardan kalma fresk portreleri ile ünlüdür. Bu kişinin o dönemin popüler çağdaş şairi Şota Rustaveli olduğu düşünülmektedir. Kvabishevi kilisesi, Gürcistan Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültürel Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Samtsevrisi Kilisesi</span>

Samtsevrisi Aziz Yorgi Kilisesi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kareli Belediyesinin Samtsevrisi köyünde yer alan bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. "Serbest haç" planlı kilise, stilistik olarak 7. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Abelya Kilisesi</span>

Abelya Teslis Kilisesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Ağbulak Belediyesinde yer alan bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tek nefli sade bir tasarımı olan kilise, günümüzde Abeliani olarak bilinen tarihi Abelya köyünün eteklerinde konumlanmıştır. Kilisenin güney duvarındaki bir yazıtta yapının 1250 ve 1259 yılları arasında, yani Moğol yönetimi altındaki iki hükümdarlı Gürcistan döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lihauri Kilisesi</span>

Lihauri Kilisesi, Gürcistan'ın Guria bölgesindeki Osurgeti Belediyesinde yer alan bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. 12. yüzyılda inşa edilmiş olan kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gudarehi Manastırı</span>

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hobi Manastırı</span>

Hobi Manastırı veya resmi adıyla Nocihevi Meryem'in Ölümü Manastırı, Batı Gürcistan'daki Hobi şehrinin yakınlarında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kilise binasının tarihi 13. yüzyıla dayanmaktadır. Dış kısmı taş oymalarla, iç kısmı ise fresklerle süslenmiştir. Manastır, Megrelya Prensliği'nden Dadiani hanedanına manastır olarak hizmet vermiştir. Manastır, birkaç rölik ve ikonaya ev sahipliği yapmaktadır. Manastır, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tsilkani Katedrali</span>

Tsilkani Meryem Ana Katedrali, Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta Belediyesinin Tsilkani köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 4. yüzyılda inşa edilen kilisenin, Orta Çağ'da sürekli biçimi değiştirilmiştir. Köşelerinde kuleler bulunan bir duvarla çevrelenmiş olan mevcut yapı, kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bieti Kilisesi</span>

Bieti Meryem Ana Kilisesi, Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahaltsihe Belediyesinde, Gurkeli ve Tsinubani köyleri yakınında yer alan harabe bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. 14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Bieti kilisesi, kubbeli Yunan haçı planı tasarımıyla inşa edilmiştir. Kubbenin 1930'da yıkılmasından sonra, sadece sığınağın kubbesi ve pastoforium ayakta kalmıştır. Bazı ön temizlik ve koruma çalışmalarından sonra, kilise 2019 yılında yeniden yapılanmaya başlamıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Günümüzde tartışmalı Güney Osetya bölgesinde bulunan "Bieti" adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

Bieti Manastırı Güney Osetya/Gürcistan'ın tarihi Şida Kartli bölgesinde konumlanmış, yarı harabe bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Salon kilisesi planında inşa edilmiş olan kilise, kısmen kayaya oyulmuştur. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Gürcistan'ın güneyindeki Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Bieti adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ağaiani Azize Nino Kilisesi</span>

Ağaiani Azize Nino Kilisesi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesine bağlı Kaspi Belediyesindeki Ağaiani köyünün 2 km güneydoğusunda yer alan, Thoti Dağında konumlanmış bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tarihsel bir söylentiye göre kilise, Hristiyanlığın Kartli halkı tarafından benimsendiğini göstermesi için Azize Nino'nun emriyle dikilen üç tahta haçtan birinin yanında konumlanmıştır. Mevcut yapı, Yunan haçı planıyla yapılmış eski kilisenin yeniden yapılanmasıyla, 9. ve 10. yüzyıllar arasında yapılmış bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tsirkoli Meryem Ana Kilisesi</span>

Tsirkoli Meryem Ana Kilisesi, Ksani nehri vadisindeki Tsitkoli köyünün yanında konumlanmış bir 8-9. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kubbesiz ve kubbeli kilise tasarımlarının özelliklerini birleştiren kilise, Orta Çağ Gürcü mimarisinin "geçiş dönemine" ait olarak sınıflandırılmaktadır. Kilisenin bulunduğu bölge, Ağustos 2008'deki yılındaki Rus-Gürcü Savaşı savaşında Rus ve Güney Oset birliklerinin kontrolü altına giren Ahalgori belediyesinin parçasıdır. Savaşla beraber, Gürcü din adamları ve kilise cemaati kiliseye erişimlerini kaybetmiştir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Pirğebuli Manastırı Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Hrami nehri vadisinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 12. yüzyılın sonlarına veya 13. yüzyılın başlarına tarihlenen manastır, farklı koruma durumlarındaki çeşitli yapılardan oluşmaktadır. Ana kilise, dışı zengin taş oymalarla süslenmiş büyük bir salon kilisesidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mğvimevi Manastırı</span>

Mğvimevi Manastırı, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Çiatura kentinin yakınlarında konumlanmış, kısmen kayaya oyulmuş bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Meryem'in doğuşunu adanmış olan kilise, 13. yüzyılda kalma iki nefli bir bazilikadır. Kompleks ayrıca küçük bir kilise, çan kulesi ve bir savunma duvarı içermektedir. Manastır günümüzde rahibe manastırı olarak kullanılmaktadır. Kilisenin dışını birçok mimari heykel süslemektedir. Mğvimevi kompleksi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi</span>

Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi, ayrıca bilinen adıyla Matshvar Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. 1140 yılında Mikail Maglakeli tarafından fresklerle bezenmiş olan yapı, basit bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şoreti Manastırı</span> Gürcistanda bulunan bir manastır

Şoreti Manastırı Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Aspindza belediyesinde konumlanmış, taş vadide yer alan bir Orta Çağ Hristiyan manastırıdır. Birkaç yapıdan oluşan manastırdaki ana kilise, Aziz Yorgi'ye adanmıştır. Ana kilise, 6–7. ve 15. yüzyıllar arasında birkaç inşaat evresinde inşa edilmiştir. Kalıntılar içinde duran kilise, 2018 yılında tamamen yeniden inşa edilmiştir. Kilise, mozaik süslemeleri ve Orta Çağ yazıtları için dikkat çekicidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zeda Tmogvi</span>

Zeda Tmogvi Güney Gürcistan'ın tarihi Cavaheti bölgesindeki bir Orta Çağ Hristiyan kilisesidir. Mevcut yapı, IV. Bagrat döneminde (1027-1072) daha önceki bir kilisenin yerine yapılmış üç nefli bir bazilikadır. Kilisenin dış cephelerinde, zamanın tarihi insanlarından bahseden birkaç modern Gürcüce yazıt vardır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. 2007 itibarıyla da içinde bulunduğu bölge UNESCO geçici listesi'ne dahil edilmiştir.