İçeriğe atla

Valdoculuk

Valdocular'ın simgesi: Lux lucet in tenebris "Işık karanlıkta yanıyor."

Valdoculuk, ilk olarak 12. yüzyılda dindar laikat kesimin Lyonlu Petrus Valdo'nun düşünceleri etrafında toplanması üzerine Güney Fransa'da kurulmuş çileci bir akımdır. Katolik Kilisesi'ne karşı takındığı eleştirel yaklaşım nedeniyle zaman zaman proto-Protestan (önprotestan) olarak da adlandırılan Valdocular, Katolik Kilisesi'nce sapkın ilan edilmiş, engizisyona tabi tutulmuş ve dinden atılmıştır.

Katolik Kilisesi'nin uyguladığı büyük baskılara rağmen hızla yayılan akımın düşünceleri, sonraki dönemde Reform hareketini de etkilemiştir. Bugün hala bilhassa İtalya, Güney Almanya (Ötisheim) ve Güney Amerika'nın bazı ülkelerinde olmak üzere yaklaşık 100.000 takipçisi bulunan Valdoculuğun kiliseleri oldukça sade olmakla birlikte, haç ve altar bulundurmazlar.

İtalya'da Valdocu Evanjelik Kilisesi, 1975 yılında İtalya Metodist Evanjelik Kilisesi ile birleşerek Metodist ve Valdocu Kiliseler Birliği'ni oluşturmuştur.

Valdoculuk tarihi

Yıl Olay
1177 Petrus Valdo varlığını bırakıp, Lyon'da fakirlik vaaz eden bir akımın kurucusu olur.
1179 Valdocular Papa III. Alexander'dan vaaz izni isterler.
1182–1183 Valdocuların Lyon'dan kovulması. Akımın diğer bölgelerde yayılması.
1184 Papa III. Lucius Verona Konsili'nde Valdoculuğu sapkın ilan eder.
1218 Petrus Valdo'nun ölümü. Valdocular, Bergamo'da inanç meselelerinin konuşulduğu bir konferans düzenlerler.
1231 Valdoculuğun Trier'de yayılması.
1335–1353  Gallus von Neuhaus ile Valdoculara karşı zulüm başlar.
1391–1398 Almanya ve Avusturya'da zulümler Petrus Zwicker önderliğinde devam eder.
1532 Katalonya ve Luberon bölgesindeki Valdocular, Reform hareketine dahil olurlar.
1545 Luberon bölgesinde yaşanan zulümler.
1560 Piyemontlu Valdocular, Confessio Gallicana'yı kaleme alırlar.
1560–1561 Katalonya'daki Valdocuların yok edilişi.
1655 Piyemont mezalimi.
1685 XIV. Louis, Reform Kiliseleri'ni yasaklar. Birçok Valdocu İsviçre ve Almanya'ya kaçar.
1687 Piyemontlu Valdocular Savoie Hanedanınca kovulur.
1689 Piyemontlu Valdocular'ın bölgelerine geri dönüşleri
1698 Piyemont'tan ikinci kovuluş.
1699–1701 Güney Hessen'de Valdocu gruplar kuruluyor.
1805–1830 Almanya'daki Valdocular Protestan kiliselerine dahil ediliyor.
1834 Alexis Muston'un „Histoire des Vaudois des vallées du Piémont et de leurs colonies, depuis leur origine jusqu’à nos jours“ adlı eserinin yayınlanışı.
1848 Sardinya Krallığı Valdoculara tam vatandaşlık haklarını tanıyor. Valdocuların tölere edilmesinin başlangıcı. (culto tolerato).
1850 Fakirlik sebebiyle Valdocular yerleştikleri Valdocu yaylalarını terk ediyor.
1929 Valdocu kiliselere kanunen izin veriliyor. (culto ammesso).
1948 İtalya'da bütün dinlerin kanun önünde eşit sayılması.
1975/1979 İtalyan Valdocular, İtalyan Metodistlerle bir araya gelerek Chiesa Evangelica Valdese'yi kuruyorlar.
2010 Valdocu Kiliseler, bütün Reform Kiliseleri'nin dahil olduğu topluluğa üye oluyor.
2015 İlk defa Papa (Franciscus) tarihte yaşananlardan ötürü Valdoculardan özür diledi.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Gabriel Audisio: Die Waldenser. Die Geschichte einer religiösen Bewegung. München 1996.
  • Peter Biller: The Waldenses, 1170–1530. Between a religious order and a church. Variorum Collected Studies Series 676, Aldershot 2001.
  • Euan K. Cameron: Art. Waldenser. In: Theologische Realenzyklopädie 35 (2003), S. 388–402.
  • Martin Erbstößer: Sozialreligiöse Strömungen im späten Mittelalter. Geißler, Freigeister und Waldenser im 14. Jahrhundert. Berlin 1970.
  • Martin Erbstößer: Strukturen der Waldenser in Deutschland im 14. Jahrhundert. In: Sabine Tanz (Hrsg.): Mentalität und Gesellschaft im Mittelalter. Beiträge zur Mentalitätsgeschichte 2, Frankfurt am Main 1993, S. 95–106.
  • Helga Fiala: Die Waldenser zu Steyr: Eine vorreformatorische Bewegung. Ennsthaler Verlag, Steyr 2017, ISBN 978-3-85068-974-8.
  • Bernard Gonnet: Les Vaudois au Moyen Age. 1976.
  • Giovanni Gonnet: Le cheminement des vaudois vers le schisme et l'hérésie. Cahiers de civilisation médiévale 19, 1976.
  • Theo Kiefner: Die Privilegien der nach Deutschland gekommenen Waldenser. Stuttgart 1991.
  • Theo Kiefner: Die Waldenser auf ihrem Weg aus dem Val Cluson durch die Schweiz nach Deutschland 1532–1820/30, 5 Bände.
    • Band 1: Reformation und Gegenreformation im Val Cluson 1532–1730. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1985.
    • Band 2: Vorübergehend nach Deutschland 1685–1698. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1985.
    • Band 3: Endgültig nach Deutschland 1698–1820/30. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1995.
    • Band 4: Die Pfarrer der Waldenserkolonien in Deutschland. Die Pfarrer und ihre Gemeinden. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1997.
  • Dietrich Kurze: Zur Ketzergeschichte der Mark Brandenburg und Pommerns vornehmlich im 14. Jahrhundert. Luziferianer, Putzkeller und Waldenser. In: Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutschlands 16/17 (1968), S. 50–94.
  • Albert de Lange, Gerhard Schwinge (Hrsg.): Beiträge zur Waldensergeschichtsschreibung. Insbesondere zu deutschsprachigen Waldenserhistorikern des 18. bis 20. Jahrhunderts, Waldenserstudien 1, Verlag Regionalkultur, Ubstadt-Weiher 2003, ISBN 978-3-89735-235-3.
  • Albert de Lange: Die Waldenser. Geschichte einer europäischen Glaubensbewegung in Bildern. Karlsruhe 2000, ISBN 3-89116-048-8.
  • Sandra Marcella Lucia Liebscher: Gegenwärtige kulturelle Probleme und Varianten der Valdesi. Ethnographie der italienischen Waldenser 1991–1993. In: Abhandlungen zur Geschichte der Geowissenschaften und Religion. Umwelt-Forschung, Beiheft 8, Bochum 1994, ISBN 3-8196-0301-8.
  • Barbro Lovisa: Italienische Waldenser und das protestantische Deutschland 1655 bis 1989. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1993.
  • Amadeo Molnár: Die Waldenser. Geschichte und europäisches Ausmaß einer Ketzerbewegung. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1980.
  • Waltraud Plieninger: Waldenser – Glaubensflüchtlinge nach dem Dreißigjährigen Krieg in Württemberg. In: Migration 45 (2002) (online 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
  • Martin Schneider: Europäisches Waldensertum im 13. und 14. Jahrhundert. Gemeinschaftsform – Frömmigkeit – sozialer Hintergrund. Berlin 1981.
  • Kurt-Victor Selge: Die ersten Waldenser. Mit Edition des Liber Antiheresis des Durandus von Osca. 2 Bände, Arbeiten zur Kirchengeschichte 37, Berlin 1967.
  • Paul R. Tarmann: Der Armutsbegriff der Waldenser. Eine sozialphilosophische Annäherung. Frankfurt am Main 2010, ISBN 978-3-631-60203-4.
  • Giorgio Tourn: Geschichte der Waldenser-Kirche. Claudiana, Turin 1980. (Neuausgabe: Geschichte der Waldenser. Kitab-Verlag, Klagenfurt/Neuendettelsau, Erlanger Verlag für Mission und Ökumene 2006.)
  • Kathrin Utz Tremp (Hrg.): Quellen zur Geschichte der Waldenser von Freiburg im Üchtland (1399–1439). Monumenta Germaniae Historica, Quellen zur Geistesgeschichte des Mittelalters 18. Hannover 2000, ISBN 3-7752-1018-0.
  • Tullio Vinay: Liebe, die Berge versetzt. Quell-Verlag, Stuttgart 1997, ISBN 3-7918-3452-5.
  • Martin Windischhofer: Die Waldenser in Österreich. Aufbruch, Verfolgung und Wandel der frühen Bewegung bis 1315. Universitätsschrift, Wien 2006.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Wilmersdorf</span>

Wilmersdorf, Charlottenburg-Wilmersdorf'da bir semt.

<span class="mw-page-title-main">Erhard Busek</span>

Erhard Busek, Avusturyalı siyasetçi. Avusturya'nın eski şansölye yardımcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Nietzsche'nin kütüphanesi</span>

Alman filozof Friedrich Nietzsche, ölümünden sonra dahi korunmuş ve günümüze kadar ulaşmış geniş bir özel kütüphaneye sahipti. Bugün bu kütüphane, yaklaşık 170'i, çoğu önemli olmak üzere, onun tarafından yapılan açıklamalar içeren yaklaşık 1,100 ciltten oluşmaktadır. Lakin okuduğu kitapların ancak yarısından azı kütüphanesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Walther Nehring</span>

Walther Nehring, II. Dünya Savaşı'nda Alman generali.

<span class="mw-page-title-main">Werner Sombart</span>

Werner Sombart, Alman ekonomist ve sosyolog. 20. yy'ın ilk çeyreğinde Kıta Avrupası'nın önde gelen sosyal bilimcilerindendir. Alman genç tarihçi okulu içinde yer almıştır. Ekonominin tarihsel bir süreç olduğunu ve bu nedenle evrensel ekonomi yasalarının olamayacağını savunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Laichingen</span>

Laichingen, Almanya'nın Baden-Württemberg eyaletinde yer alan bir şehirdir.

Asurbanipal Kütüphanesi, Antik Yakın Doğu'nun günümüze ulaşan en büyük kütüphanesidir. Yaklaşık 30.000 adet çivi yazısı tableti bulunduran kütüphane, antik Mezopotamya hakkında sahip olunan bilgilerin temelini oluşturmaktadır. Ninive'de bulunan kütüphane, Asuroloji'nin en önemli keşifleri arasında sayılmakla beraber, keşfi çivi yazısının deşifre edilmesine sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleida Assmann</span> Alman mısırbilimci.

Aleida Assmann kültürel alanda yaptığı çalışmalar ile tanınan Alman Mısırbilimci. Assman özellikle eşi Jan Assmann ile birlikte kültürel bellek konusu üzerine yaptığı yayınlar ile bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Galya İmparatorluğu</span> 3. yüzyılın ortalarında Roma İmparatorluğundan ayrılan devlet

Galya İmparatorluğu ya da Imperium Galliarum, MS 3. yüzyılda Roma İmparatorluğu kuzey sınırında yaşanan Cermen saldırılarına bir tepki olarak 260 ila 274 yılları arasında kurulan, Roma eyaletleri Germania Inferior, Germania Superior, Rhaetia, Galya, Britanya ve Hispania'yı içerisinde barındıran, Roma İmparatorluğu'na sadık geçici askeri bir imparatorluktur.

<span class="mw-page-title-main">Mittelbau-Dora toplama kampı</span>

Mittelbau-Dora toplama kampı, ya da KZ Mittelbau-Dora, Thüringen'de Nordhausen şehrinin kuzeyinde bulunan bir nazi toplama kampına verilen addır. Buraya getirilen mahkûmların yeraltı fabrikası Mittelwerk GmbH'de zorla çalıştırıldıkları bilinmektedir. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi bu kampta infaz edildi. aynakça

Özel;
<span class="mw-page-title-main">Ekmek ve şarabın dönüşümü</span> Ekmek ve şarabın İsanın kanı ve bedenine dönüştüğünü söyleyen öğreti

Ekmek ve şarabın dönüşümü ya da diğer dillerde bilinen Latince kökenli adıyla Transsubstantiation Hristiyan teolojisinde Efkaristiya ayinindeki ekmek ve şarabın İsa'nın kanına ve bedenine dönüşmesi inancıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mogontiacum</span>

Mogontiacum Mainz şehrinin neredeyse 500 yıla varan Roma döneminde taşıdığı Latince adıdır. Mogontiacum MS 90 yılından itibaren Germania Superior'un başkentliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Johann Gottfried Eichhorn</span> Alman teolog ve ahit eleştirmeni

Johann Gottfried Eichhorn Alman tarihçi ve teolog, ahit eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand Christian Baur</span> Alman teolog ve tarihçi

Ferdinand Christian Baur, Alman protestan teolog ve ahit eleştirmeni. Tübingen ilahiyat okulunu kurucusudur.

Hansgerd Hellenkemper Alman Bizantolog ve tarihi coğrafyacı.

<span class="mw-page-title-main">Carl Dahlhaus</span> Alman Müzikbilimci ve Müzikolog

Carl Dahlhaus, Alman müzik bilimci ve müzikolog.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Otto</span> Alman din bilimcisi ve teolog

Rudolf Otto Alman din bilimcisi, siyasetçi ve Lüteriyan teologu.

Rudolf Kautzsch Orta Çağ Alman mimarisi ve minyatür sanatı hakkında uzmanlaşmış Alman sanat tarihçisi. En önemli eseri sütun başlıklarını ele aldığı 1936 yılında yayınlanan Kapitellstudien adlı eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Esterwegen toplama kampı</span> Nazi toplama kampı

Esterwegen yakınlarındaki Esterwegen toplama kampı, ilk olarak Almanya'nın Emsland bölgesinde kurulan bir dizi kamp içinde erken bir Nazi toplama kampı idi. Kamp, 1933 yazında 2000 siyasi "Schutzhäftlinge" için bir toplama kampı olarak kurulmuş ve bir süre Dachau'dan sonra en büyük ikinci toplama kampı olmuştur. Kamp 1936 yazında kapatılmıştır. Bundan sonra 1945 yılına kadar esir kampı olarak kullanılmıştır. Siyasi mahkûmlar ve Nacht und Nebel olarak adlandırılan mahkûmlar da burada tutulmuştur. Savaş sona erdikten sonra Esterwegen İngiliz toplama kampı, hapishane ve 2000 yılına kadar Alman Ordusu için bir depo olarak hizmet verdi.

<span class="mw-page-title-main">Katoliklik karşıtlığı</span>

Anti-Katoliklik, Katolik Kilisesi'ne ve kısmen de üyelerine karşı düşmanca bir tutumu ifade eder.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.