İçeriğe atla

Valandova harekatı

Valandova harekatı
Birinci Dünya Savaşı

Savaşa katılan bir müfreze
Tarih20 Mart 1915
Bölge
Valandovo, Pirava, Udovo
SonuçİMDÖ'nün askeri ve propaganda başarısı
Taraflar
İMDÖ Sırbistan
Komutanlar ve liderler
Lyubomir Vesov
Petar Chaulev
Petar Ovcharov
Panayot Karamfilovich
Vane Stoyanov
Güçler
600 milis Bilinmiyor
Kayıplar
40 kişi öldü 470 ölü, 361 esir


Valandova harekâtı (Sırpça: Valandov katliamı olarak tercüme edilen Valandovski pokolљ), 20 Mart 1915'te İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından işgalci Sırp birliklerine karşı Makedonya'nın güneydoğu kısmında üç noktada gerçekleştirilen silahlı bir saldırıydı.

Amaç

Eylem başlangıçta Udovo istasyonunun yakınında Vardar Nehri üzerindeki büyük demiryolu köprüsünü havaya uçurmak üzerine tasarlandı. İMDÖ'nün birkaç hedefi vardı; Selanik-Üsküp hattı boyunca kuzeyde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na karşı savaşan Sırp birliklerine giden erzakı kesmek ve Boimia'daki Sırp varlığına darbe vurmak.[1] Bulgarların amacı Sırbistan'ı Makedon sorununun çözümünde daha esnek olmaya zorlamaya çalışıyordu. Bu eylemlerin yanı sıra İttifak Devletlerinin (özellikle Avusturya-Macaristan) Sırbistan'a olan saldırıları Sırbistan'ı esnekleştirecekti. Aynı dönemde Sırbistan'nın da dahil olduğu İtilaf Devletleri, Bulgaristan'a Makedonya'yı teklif ediyordu.

1915'te Pavel Shatev, Valandova harekâtı da dahil olmak üzere Yunanistan ve Sırbistan'a karşı ortak Bulgar-Türk eylemleri için Petar Chaulev; Fuat Bey ve Çolak İbrahim Bey ile işbirliği yaptı.

Vane Stoyanov, Petar Chaulev, Lyubomir Vesov, Stefan Alabakov, Panayot Karamfilovich, Todor Petrov, Nikola Lefterov, Tushe Skachkov ve Hristo Delchev'in dahil olacağı saldırıya Hüseyin Haki Bey komutasındaki bir Türk müfrezesi de katıldı.

Saldırı

1916 - 1917 tarihli bir kartpostal:"20 Mart 1915'te (Bulgaristan'a savaş ilanından önce) düzensiz Bulgar çetelerinin saldırısına uğrayan demiryolu köprüsünü muzaffer bir şekilde savunan 120 cesur Sırp'ın yattığı Ustrumca'daki mezarlık."

20 Mart'ta şafak vakti, örgütün yaklaşık 600 Bulgar milis ve Türk müfrezesi Sırp birlikleri tarafından güçlendirilmiş üç noktaya (Valandova, Pirava ve Udovo) saldırdı.[2] Saat 10'da İMDÖ savaşçıları Valandovo'ya girerken, Pirava ve Udovo'daki çatışmalar akşam geç saatlere kadar devam etti. Çatışmada 40 Bulgar ve Türk milis ile 470 Sırp askeri ve 7 subay ölürken, 353 asker ve 8 subay da esir alındı.

Valandovo'da müfrezeler evlerde dalgalanan Bulgar bayraklarıyla coşkuyla karşılandı. Ljubomir Vesov, toplanan mitingde şehirde Bulgar otoritesinin kurulduğunu ve Makedonya'nın yakında Sırp yönetiminden kurtulacağını duyurdu. 21 Mart gecesi milisler geri çekildi.

Sonuçlar

Panayot Karamfilovic'in rolü
Valandova mezarlığı

Silahlı eylem, geniş bir uluslararası yankı oluşturdu. Sırp hükûmeti ve İtilaf Devletleri Sofya'ya protesto notaları göndererek Bulgaristan'ı eylemi organize etmekle suçladı ve müfrezelerin Bulgar, Avusturyalı ve Türk subaylar tarafından komuta edildiğini iddia etti. Sırbistan'ın Bulgaristan'a karşı geniş baskısı, Makedonya'da tavizler müzakere etmedeki uzlaşmazlığını haklı göstermeyi amaçlıyordu.

Bulgaristan ise suçlamaları reddetti ve hatanın zayıf Sırp yönetiminde olduğunu belirtti, ancak Ustrumca'daki İMDÖ başkanı Kotse Tsipushev, Başbakan Vasil Radoslavov'a şahsen açıklama yapmaya davet etti onu uyardı: "İşinizi dikkatli yapın ki Bulgaristan'ın prestiji açığa çıkmasın".

Valandova'da Sırp yetkililer yerel Bulgar ve Türk nüfusa karşı sistematik terör başlattı, yüzlerce kişi tutuklandı ve işkence gördü. İMDÖ'nün eylemi sonucunda 6.000'den fazla mülteci Bulgaristan'a kaçtı.

1936'da Udovo yakınlarında, şehit düşen Sırp askerlerinin kemiklerinin konulduğu bir mezarlık inşa edildi.

Kaynak

  1. ^ "МАКЕДОНИЯ: ИСТОРИЯ И НОВИНИ ОТ МНИ / MACEDONIA: HISTORY AND NEWS FROM MSI: ДИМИТЪР Г. ГОЦЕВ-НАЦИОНАЛНО-ОСВОБОДИТЕАНАТА БОРБА В МАКЕДОНИЯ". web.archive.org. 5 Şubat 2008. 5 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  2. ^ "Македонија под српска окупација". Македонија под српска окупација (Makedonca). 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Makedonya</span> Avrupadaki coğrafi ve tarihi bölge

Makedonya, Balkanlar'da bir devlet olan Kuzey Makedonya'yı, Bulgaristan'ın güneybatısında yer alan Blagoevgrad ilini ve Yunanistan'ın Güney Makedonya olarak da bilinen kuzeyinde üç idari bölüme ayrılmış araziyi kapsayan kültürel, coğrafi bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi</span> I. Dünya Savaşında Balkanlarda meydana gelen muharebeler

Balkan Cephesi, I. Dünya Savaşı dahilinde Balkanlar'da meydana gelen muharebeleri kapsayan cephedir. I. Dünya Savaşı, Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasında yaşanan çatışmalarla başlamış olması açısından Balkanlar'da çıkmıştır. Balkan Cephesi'ndeki savaşa sonradan Rusya, Osmanlı İmparatorluğu, İtalya ve Bulgaristan gibi ülkeler de katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Demir Kapı</span>

Demir Kapı Kuzey Makedonya'nın güneydoğusunda yer alan bir kasaba ve belediye merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Valandova</span>

Valandova veya Valandovo, Kuzey Makedonya'nın güneydoğusunda Yunanistan sınırına yakın bir konumda bulunan bir kasaba ve belediye merkezidir. Valandova yakınlarında, güneydoğu yönünde Doyran Gölü yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Balkan Savaşı</span> Balkan Birliği ile Osmanlı Devleti arasında 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913 tarihleri arasında gerçekleşen savaş

Birinci Balkan Savaşı, 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913'te Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'ndan oluşan Balkan Birliği'nin Osmanlı Devleti'ne karşı başlattığı savaş. Bu savaş ile Balkan devletleri, Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki topraklarının büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti Edirne ve Kırklareli'ne kadar olan Midye-Enez Hattı'nın batısındaki tüm topraklarını Balkan devletlerine bırakmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İlinden İsyanı</span>

İlinden İsyanı veya İlinden-Başkalaşım İsyanı Ağustos-Kasım 1903 tarihleri arasında Makedonya'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından gerçekleştirilen bir isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Yane Sandanski</span> Makedon devrimci

Yane Ivanov Sandanski veya Jane Ivanov Sandanski Bulgaristan ve Kuzey Makedonya'da ulusal kahraman olarak tanınan bir devrimci. Başlangıçta Yüksek Makedon-Edirne Komitesi'ne (YMEK) katıldı, ancak daha sonra İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'ne (İMDÖ) geçti. Serez bölgesinde İMDÖ'nün liderlerinden ve örgütün aşırı solcu kanadının başında yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Dame Gruev</span> Bulgar devrimci

Damyan Yovanov Gruev ya da bilinen kısa adıyla Dame Gruev, Osmanlı Makedonyası ve Trakyası'da Bulgar devrimci ve isyancı liderdi. İç Makedon Devrimci Örgütü'nün kurucuları arasındaydı. Makedon tarih yazımına göre, bir Makedonyalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi</span> 1944ten II. Dünya Savaşının sonuna kadar Makedonyadaki en üst düzey yasama ve yürütme kurumu

Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi, 1944'ten II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Makedonya'daki en üst düzey yasama ve yürütme kurumu. Meclis 1944 yazında, Yugoslavya'nın işgal altındaki Bulgar bölgesinde Makedonya Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın son aşamalarında komünist partizanlar tarafından kuruldu. Örgütsel olarak Yugoslavya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Konseyi'nin bir parçası idi.

<span class="mw-page-title-main">Todor Pavlof</span> 1878 doğumlu Makedon asıllı Osmanlı ve Bulgar siyasetçi

Todor Pavlof Efendi, Bulgar diplomattır, İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'nün bir aktivistidir ve Bulgar Eksarhlığı'nda barış danışmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kozyak Dağı</span>

Kozyak Dağı, Sırbistan ve Kuzey Makedonya arasında bulunan bir dağdır. Dağ, Kumanova'nın kuzeydoğusunda yer almaktadır. En yüksek zirvesi ise 1.284 metre yüksekliğindeki Virovi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Merhamlı Muharebesi</span>

Merhamlı ya da, eskiden Edirne vilayetine şimdi ise Yunanistan'ın Dedeağaç iline bağlı bir yerleşim birimidir. Bulgar ve Osmanlı orduları arasında 14/27 Kasım 1912'de yaşanan Merhamlı Muharebesi Birinci Balkan Savaşı muharebelerindendir. Uzun bir takip sonrası Batı Trakya'da General Nikola Genev ve Albay Aleksandar Tanev yöetimindeki Bulgar ordusu Kırcaali Muharebesi sonrası Gümülcine tarafına geri çekilmeye çalışan askerlerle birlikte 10,000-18.000 arası güçlü Tuğgeneral Mehmet Yaver Paşa komutasındaki Kırcaali Müfrezesi birliklerini sıkıştırır. Merhamlı köyünde sarılıp sıkıştırılıp saldırıya uğrayan Osmanlı birliklerinin, sadece bir kısmı Meriç nehrini geçerek kaçabildi. Kalan kısmı sonraki gün olan 28 Kasım'da teslim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Töresi Muharebesi</span>

20 Kasım 1912'de gerçekleşen Balkan Töresi Muharebesi(bugünkü Makaza Geçidi'nin olduğu yerde ve çevre köy ve tepelerde), Birinci Balkan Savaşı'nın bir muharebesiydi ve bunun sonucunda Bulgarlar Osmanlı birliklerini neredeyse tamamen Rodoplardan çıkardılar. Doğu Rodoplarda, bir zamanlar Osmanlı'ya tabii olan ancak savaştan hemen önce ve sonrasında Bulgar ordusuna geçen Makedon-Edirne Gönüllüleri-3. Tugayının Doğu Anadolu'dan Osmanlı'ya savaş ilanının hemen ardından gelip Bulgar ordusunda katılan Hınçak ve Taşnak çetelerine bağlı Ermeniler ve Makedon-Bulgar Komitacılar Bulgar ordusunun burada başarı kazanmasında kilit rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bregalnica Muharebesi</span> Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı arasında geçmiş olan muharebe

Bregalnica Muharebesi, Bulgaristan Krallığı ordusu ve Sırbistan Krallığı Karadağ Krallığı ordusu arasında 30 Haziran -9 Temmuz 1913 arasında gerçekleştirilen İkinci Balkan Savaşı sırasında yapılan muharebedir. İkinci Balkan Savaşının en büyük katılımlı muharebesidir. Bu muharebe Bulgarların Delçevo'ya çekilmesi ile sonuçlanmıştır. Makedonya'nın kaderi Bulgar mı yoksa Sırbistan toprağı olarak kalacağı bu muharebe ile şekillenmiş ve Makedonya Sırbistan Krallığı toprağı olarak kalmıştır. "Bregalnica Muharebesi" terimi esas olarak Yugoslav ve Sırp tarihçiliğinde kullanılmaktadır. Bulgar tarih kitaplarında bu olaylar çoğunlukla bir muharebe olarak değil, savaşın başlangıcında Bulgar 4. Ordusunun bir dizi muharebesi olarak kabul edilir.

Sırp Birinci Ordusu, I. Dünya Savaşı sırasında savaşan bir Sırp sahra ordusuydu.

<span class="mw-page-title-main">Tikveş Ayaklanması</span>

Tikveş Ayaklanması, 1913 yılının haziran ayı sonlarında Makedonya'nın Tikveş bölgesinde gerçekleşen bir ayaklanmadır.

<span class="mw-page-title-main">İşgal altındaki Sırbistan'daki Çetnikler (1916–1918)</span>

Sırbistan Krallığı, 1 Ocak 1916'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Bulgaristan Krallığı tarafından işgal edildi. Ordu Kurmayları, Çetnik gazisi Kosta Pećanac'ı bir gerilla ayaklanması organize etmesi için Topliçe Bölgesi'ne gönderdi. İşgal altındaki topraklarda birkaç Çetnik (gerilla) müfrezesi kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar işgali altındaki Sırbistan</span>

Bulgar işgali altındaki Sırbistan, Birinci Dünya Savaşı sırasında Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Bulgaristan Krallığı'nın birleşik ordularının Sırbistan'ı işgal etmesinin ardından 1915 Sonbaharında başladı. Sırbistan'ın yenilgisi ve kuvvetlerinin Arnavutluk boyunca geri çekilmesinin ardından ülke, Bulgar ve Avusturya-Macaristan işgal bölgelerine bölündü.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar-Türk Devrimci Komitesi</span>

Bulgar-Türk İhtilal Komitesi, Makedonya'da 1913'te kurulan ve fiilen İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'ne bağlı bir Bulgar-Türk devrimci örgütüdür. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra örgüt, ağırlıklı olarak Doğu Makedonya ve Trakya'da faaliyet göstermiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.