Vakit (gazete)
 Gazetenin 4 Ağustos 1931 tarihli sayısında yer alan bir haber | |
| Tür | Günlük gazete |
|---|---|
| İmtiyaz sahibi | Diyarbakırlı Filip Efendi, Ahmet Emin Yalman, Mehmet Asım Us |
| Kuruluş tarihi | 15 Mayıs 1875 |
| Dil | Türkçe |
| Son yayım tarihi | 1949 |
| Genel merkez | İstanbul, Türkiye |
Vakit gazetesi, ilk defa 15 Mayıs 1875'te[1] Diyarbakırlı Filip Efendi (1828 - 1900) İstanbul'da Kemalzade Lastik Said Bey başyazarlığı altında yayınlanmaya başladı.[2] Gazetenin yönetimi önce Ketenciler başındaki Han-ı Halil'de iken, sonraları Bab-ı Ali caddesindeki 54 numaraya taşınmıştı. Gazete o dönemde 30 paraya satılırdı. Yayınlanan makaleler imzasız olup yazıların altında "Muharriri evvel" imzası vardı.[1] Vakit mücadeleci gazete olarak[2] kısa zamanda en çok okunan gazetelerden biri oldu. Gazetenin yayınlanmasına bir süre göz yumuldu fakat daha sonra Padişah Abdülaziz'in ve hükûmetin tahammülü kalmadı, Vakit kapatıldı.[1]
1917 yılında Ahmet Emin Bey (Yalman) Gödesli Mehmed Asım Bey (Us) ile ortak olarak gazetenin imtiyazını aldı. Gazetenin yönetimi ve basımı için Cağaloğlu'daki Amedi matbaası ve üst katında bulunan bütün tesis ve eşyası ile birlikte 50 liraya tutuldu. Böylece Vakit gazetesi Ali Naci Karacan'ın başyazarlığı altında 22 Ekim 1917'de yeniden yayın hayatına başladı. Gazetenin yazı kurulunda Necmettin Sadık, Kazım Şinasi ve Ruşen Eşref yer aldılar. Ziya Gökalp, Hüseyin Cahit, Halide Edip gibi isimler de halka söylemek istedikleri bir şey olduğu zaman Vakit sütunlarını tercih ediyorlardı. Ziya Gökalp'in Araplara bağımsızlık verilmesi yönündeki,Yeni Mecmua sütunlarında ortaya attığı fikri Vakit gazetesinde de yayınlandı.[2] Vakit, İttihat ve Terakki yönetimiyle tek başına mücadele eden bir gazete oldu.[3]
O sırada İstanbul'da Vakit dışında Tasvir, Tanin, Sabah, İkdam ve Tercüman gazeteleri yayınlanmaktaydı. Vakit gazetesi 20 paraya satılmaktaydı.[2] 1918'de gazete Cağaloğlu'nun alt başında bulunan beş katlı bir binaya taşındı. Almanya'dan yeni bir matbaa makinesi alınıp getirildi.[4]
Vakit gazetesinin çok başarılı olup o dönemde öncü bir rol oynamasına rağmen, ortağı Mehmet Asım'ın kardeşi Hakkı Tarık Bey ile gazete işlerinde bazı anlaşmazlıklar çıkması üzerine ve yazı işleri müdürü Enis Tahsin'in gazetenin siyasi yazarı Ahmed Şükrü ile birlikte ayrılmaları dolayında Ahmet Emin hissesini 12.000 liraya Mehmet Asım'a satarak ortaklıktan ayrılıp 26 Mart 1923'te Vatan gazetesini çıkarmaya başladı.[5]
Vakit gazetesi 1934'e kadar bu adla, Ekim 1934'ten Aralık 1938'e kadar Kurun, Ocak 1948'den Aralık 1949'a kadar ise Yeni Gazete adıyla yayımlandı. Kadrolu yazar ve yöneticileri arasında Enis Tahsin Til, Hakkı Tarık Us, Ahmet Rasim, Ahmet Şükrü Esmer, Ömer Rıza Doğrul, Refik Ahmet Sevengil, Sadri Ertem, Yekta Ragıp Önen, Fikret Adil, İsmail Safa, Osman Cemal Kaygılı, Kemal Ahmet gibi isimler yer aldı. Ayrıca, Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit'in yazıları da yayımlandı.
Dış bağlantılar
- İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi basın arşivinde bulunan 1929-34, 1939-42 Vakit sayıları 11 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Vakit Resmi Web Site
Kaynakça
- Yalman, Ahmet Emin (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (2 bas.). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
- ^ a b c "Filip Efendi" (PDF). Enis Tahsin. 1950. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ a b c d Yalman 1997, ss. 355-357.
- ^ Yalman 1997, s. 378.
- ^ Yalman 1997, s. 365.
- ^ Yalman 1997, ss. 834-835.
