İçeriğe atla

Vakıf (kitap serisi)

Vakıf
YazarIsaac Asimov
Dilİngilizce
TürBilimkurgu
Yayım tarihi1942–1993
Ortam türüBasılı
Kitap sayısı7

Vakıf, Rusya doğumlu Amerikalı yazar Isaac Asimov tarafından yazılan bilimkurgu serisidir. Yaklaşık 30 yıl boyunca bir üçleme olarak kalan seri Vakıf, Vakıf ve İmparatorluk ve İkinci Vakıf kitaplarından oluşmaktaydı. 1981 yılından sonra Asimov seriye 2 ardıl (Vakıf'ın Sınırı, Vakıf ve Dünya) ve 2 öncül (Vakıf Kurulurken, Vakıf İleri) eklemiştir. Eklenen bu kitaplar Asimov'un yazdığı diğer iki seri olan Robot ve İmparatorluk serilerine göndermeler yaparak, tüm bu serilerin aynı hayali evrende geçtiğini göstermiştir.

Serinin temelini ilk romanın baş karakterlerinden olan Hari Seldon'un tüm hayatını geliştirmeye harcadığı psikotarih [en] (matematiksel sosyoloji'nin kurgusal bir dalı) biliminin tahminleri oluşturmaktadır.[1] Kitle eylemi kanunlarını kullanan bu bilim, büyük ölçeklerde geleceği tahmin edebilmektedir. Hari Seldon yaptığı araştırmalar sonucunda tüm Samanyolu'nda hüküm süren Galaksi İmparatorluğu'nun çöküşünün önüne geçilemez olduğunu ve ikinci bir imparatorluk kurulana kadar yaklaşık 30.000 yıllık bir Karanlık Çağ'ın geçeceğini görmüştür. Seldon ayrıca eğer gerekli düzenlemeler yapılırsa imparatorluksuz geçecek bu dönemin 1.000 yıllık bir süreci kapsayacak kadar azaltılabileceğini de hesaplamış ve bu daha tercih edilir sonuç için bir vakıf kurmaya karar vermiştir. Bu vakıf yetenekli sanatkar ve mühendisler tarafından insanlığın bilgi birikimini korumak ve geliştirmek üzere Galaksi'nin bir ucunda kurulmuş ve insanlığın bilgi birikiminin özetini Galaksi Ansiklopedisi [en]'nde toplamak için çalışmıştır.

Yayınlanma tarihi

Asıl hikâyeler

Vakıf ilk olarak 8 kısa hikâye şeklinde Astounding Magazine dergisinde Mayıs 1942 ve Ocak 1950 ayları arasında yayınlanmıştır. Asimov'a göre, hikâyelerin ana fikri Edward Gibbon'un Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi kitabına dayanmakta ve editörü John W. Campbell ile bir buluşması sırasında düşünmeden ortaya çıkmıştır.[2] Asimov bu hikâyelerini Batı Philadelphia'daki apartman dairesinde Philadelphia Tersanesi'nde çalışırken yazmıştır.

Vakıf üçlemesi

İlk yayınlanan hikâyelerinden ilk dördü bir öncül hikâye ile birlikte toplanarak Gnome Press tarafından 1951 yılında Vakıf adında yayınlanmıştır. Kalan dört hikâye ise ikili ikili ayrı olarak yine Gnome tarafından Vakıf ve İmparatorluk (1952) ve İkinci Vakıf (1953), adları ile basılmış ve hâlen anılmakta olan Vakıf üçlemesi adını almıştır.[3]

Sonraki öncül ve ardıl kitaplar

1981 yılında Asimov, yayıncısı tarafından "Vakıf"ın hikâyesini anlatan dördüncü bir kitabı yazması için ikna edilmiş ve ortaya önceki kitaplardaki olayları kronolojik olarak takip eden Vakıf'ın Sınırı (1982) kitabı çıkmıştır.[4]

Bu kitaptan dört yıl sonra ise Asimov adı Vakıf ve Dünya (1986) olan yeni bir ardıl kitap yayınlamıştır. Bu kitabı ise öncül kitaplar olan Vakıf Kurulurken (1988) veVakıf İleri (1993) izlemiştir. Ardıl ve öncül kitapların yazımı arasındaki iki yıllık sürede Asimov Vakıf serisini yazmış olduğu diğer seriler ile bağlamış ve tek bir hayali evren yaratmıştır.

Olayların oluş kronolojisine göre serideki kitaplar

Kaynakça

  1. ^ Kaçan, Can (16 Ocak 2020). "Psikotarihin Babası: Hari Seldon". Bilimkurgu Kulübü. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020. 
  2. ^ Asimov, Isaac. La edad de oro II. Plaza & Janes. 1987. P 252–253 (The Early Asimov kitabının İspanyolca çevirisi) "Legal Rites" hikâyesine bakılmalı.
  3. ^ ISAAC ASIMOV (1982). Foundation's Edge. Halmstad: Spectra. s. 1. ISBN 0-553-29338-9. 
  4. ^ ISAAC ASIMOV (2004). Foundation and Earth. Halmstad: Spectra. ISBN 0-553-58757-9. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yıldız Savaşları</span> Amerikan yapımı epik uzay temalı franchise

Yıldız Savaşları, George Lucas tarafından yaratılmış, öncelikle filmleriyle tanınmış, sonraki yıllarda çizgi roman, video oyunları, televizyon yapımları vb. dallarda ününü arttırmış kurgusal bir evren ve markadır. Serinin ilk filmi, 25 Mayıs 1977'de 20th Century Fox tarafından Star Wars (Yıldız Savaşları) ismiyle yayınlanmış ve dünya çapında bir popüler kültür fenomeni olmuştur. Üçer yıl arayla iki devam filmi yayınlanmıştır. Orijinal üçlemenin son filminin yayınlanmasının 16 yıl ardından, "öncül" üçlemenin ilk filmi yayımlanmış ve yine üçer yıl arayla diğer iki film de yayımlanmıştır. 2015 yılında "ardıl" üçleme başlamış, 2 yıl arayla devam filmleri yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Isaac Asimov</span> Amerikalı yazar

Isaac Asimov, Boston Üniversitesi'nde biyokimya profesörlüğü yapmış Amerikalı yazar ve biyokimyager.

<i>Yıldız Savaşları: Bölüm III - Sithin İntikamı</i> George Lucasın 2005 yapımı bilimkurgu filmi

Yıldız Savaşları: Bölüm III - Sith'in İntikamı, Yıldız Savaşları serisine ait 2005 yılı yapımı bir bilimkurgu filmi. Senaristi ve yönetmeni George Lucas'dır. Film yapım sırasına göre serinin altıncı filmidir. Fakat hikâyenin kronolojik sıralamasına göre üçüncü filmidir.

<i>Uzay Yolu</i> Amerikan yapımı bilim kurgu dizisi, kitabı, filmi ve çizgi romanı

Başlığın diğer anlamları için Uzay Yolu sayfasına bakınız.

Bilimkurgu, bilim kurgu ya da bilim-kurgu, yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin bugün olası olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak oluşturulmasıdır. Bilimkurgu bazen geçmişi de kurgulayabilir. Bilimkurgu kitap, sanat eserleri, televizyon, film, bilgisayar oyunları, tiyatro eserleri ve diğer kitle iletişim araçlarında bulunabilir. Yapısal ve pazarlama bağlamında bilimkurgu güncel gerçeklik içinde bulunmayacak kurgusal ögeler içeren yaratıcı çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlama fantastik, korku ve ilgili türleri de içerir.

<i>Otostopçunun Galaksi Rehberi</i> Douglas Adams tarafından yazılan beş kitaplık bilim kurgu serisi

Otostopçunun Galaksi Rehberi, İngiliz yazar Douglas Adams tarafından yazılan mizahi bilimkurgu serisidir. İlk olarak 1978'de BBC'de bir radyo programı olarak yayımlanan fenomenleşmiş seri; daha sonra sahne gösterisi, kitap serisi, televizyon dizisi ve çizgi roman olarak farklı formlarda uyarlanmıştır. Bu uyarlamaların çoğunu serinin fikir babası Adams bizzat üstlenmiştir. Adams, her uyarlamada hikâyeyi biraz daha değiştirmiştir, bu nedenle de uyarlamalarda birbiri arasında tutarsızlıklara rastlanılsa da asıl hikâye hep aynı kalmıştır.

Dune, Frank Herbert'in (1920-1986) Hugo ve Nebula ödüllerini almasını sağlayan ve tüm dünyada on beş milyondan fazla kopyası satılan 6 kitaptan oluşan bilimkurgu roman serisi;

<span class="mw-page-title-main">Arthur C. Clarke</span> İngiliz mucit ve bilim kurgu yazarı

Arthur Charles Clarke, Britanya İmparatorluk Nişanı'na sahip İngiliz mucit ve bilimkurgu yazarı. Aynı zamanda Mysterious World adlı İngiliz televizyon serisinin yapımcılığını ve sunuculuğunu da yapmıştır. Clarke, Robert A. Heinlein ve Isaac Asimov'la birlikte, bilimkurgunun "üç büyük yazar"ından biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Han Solo</span> Star Wars karakteri

Han Solo, orijinal Yıldız Savaşları üçlemesinde yer alan kurgusal bir karakterdir. Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut, Yıldız Savaşları: Bölüm V - İmparator, Yıldız Savaşları: Bölüm VI - Jedi'ın Dönüşü, Bölüm VII - Güç Uyanıyor ve Star Wars: Skywalker'ın Yükselişi filmlerinde Harrison Ford, Han Solo: Bir Star Wars Hikayesi filminde Alden Ehrenreich tarafından canlandırılmıştır. Ortağı Chewbacca onun yardımcı pilotudur. Aksi ve alaycı bir pilot olan Han Solo, filmlerin hikâyesine, yüklü bir ücret karşılığında gemisine aldığı Luke Skywalker ve Obi-Wan Kenobi sayesinde girer. Ödül için kurtardığı Leia Organa'ya aşık olur. Gemisi Millenium Falcon, Kessel Run turunu 12 parsekten daha az bir zamanda tamamlamıştır.

<i>Uzay Yolu: Orijinal Seri</i> Amerikan bilim kurgu televizyon dizisi

Uzay Yolu, Gene Roddenberry tarafından yapılmış, 8 Eylül 1966'dan 3 Haziran 1969'a kadar yayınlanmıştır. 80 bölüm hazırlanmış bunlardan 79'u gösterilmiştir. Üç sezon kadar kısa süren bir yayın hayatından sonra sendikasyona geçmiş ve orada kendine geniş bir hayran kitlesi edinmiştir. Programın başarısı kendisinden sonra beş seriye ve on televizyon filmine olanak vermiştir. Guinness Rekorlar Kitabı tarafından en çok yan ürünü olan program olarak listelenmektedir. Program resmi olarak sadece Uzay Yolu olarak isimlendirilmiş olsa da kendisinden sonra gelen diğer ürünlerle karıştırılmaması için Uzay Yolu: Orijinal Seri olarak adlandırılmıştır.

<i>Vakıf</i> (roman)

Vakıf, Isaac Asimov'un on milyonlarca gezegeni kapsayan bir galaktik imparatorluğun çöküşünü konu alan, bilimkurgunun başyapıtlarından sayılan romanıdır. Ayrıca kitap, Asimov'un Vakıf üçlemesinin ilk kitabıdır. Kitapta Vakıf'n kuruluşu ve ilk döneminde yaşadığı olaylar ele alınmaktadır.

<i>Buz ve Ateşin Şarkısı</i> George R. R. Martinin roman serisi

Buz ve Ateşin Şarkısı, Amerikalı yazar George R. R. Martin'in halen devam etmekte olan epik fantezi türündeki roman serisinin adıdır. Martin serinin ilk kitabını 1991 yılında yazmaya başladı ve sonra Taht Oyunları adıyla ilk kez 1996 yılında yayınlandı. İlk üç kitabı art arda yazarak yayımladı. Martin seriyi yedi kitap halinde yayınlamayı planladı ve bunların beş tanesi yayımlandı. Serinin en son yayımlanan kitabı Ejderhaların Dansı (2011) oldu. Martin'in kitabı yazması beş yılını aldı. Altıncı kitabı Kış Rüzgârları hala yazım aşamasındadır.

<i>Vakıf ve İmparatorluk</i> Asimovun 1952de basılan bilimkurgu türündeki romanı

Vakıf ve İmparatorluk, Amerikalı yazar Isaac Asimov'un 1952 yılında Gnome Press tarafından basılan bilimkurgu türünde romanı. Vakıf serisinde ikinci kitaptır. Asimov yazdığı üçlemeden sonra ikişer tane öncesini ve sonrasını konu alan kitap kaleme aldığından kronolojide dördüncü kitaptır. Birinci kitap olan Vakıf'ın devamını konu alır. 1980'lerde kitabın Türkçe çevirileri piyasada bulunmaktaydı fakat zamanla basılmamaya başladı. Türkçede tekrar 2018 yılında İthaki tarafından basılmaya başlandı.

Mount & Blade, Armağan Yavuz ve İpek Yavuz tarafından yaratılan, Türk oyun firması TaleWorlds tarafından geliştirilen ve ilk oyunu 2008'de piyasaya sürülen, Orta Çağ temalı açık dünya, aksiyon-rol yapma video oyunu serisi.

<i>The Witcher</i> roman serisi

The Witcher, Leh yazar Andrzej Sapkowski tarafından yazılmış Geralt of Rivia adındaki bir canavar avcısı hakkında fantezi tarzında kısa hikâye ve roman serisidir. Sapkowski'nin kitaplarında "Witcher", yaratıklarla savaşmak için genç yaştan itibaren usta bir şekilde kılıç eğitimi alan ve büyük mutasyonlar geçiren yaratık avcılarıdır. En belirgin özellikleri kediye benzer gözleri, sırtlarında taşıdıkları 2 uzun kılıç ve eğitildikleri okulun bir kolyesidir. Kitaplar bir filme, iki televizyon dizisine, video oyun üçlemesine ve bir görsel romana uyarlandı. Kısa hikâyeler ve romanlar İngilizce de dahil birçok dile çevrildi.

Vakıf'ın Sınırı, Isaac Asimov tarafından yazılmış Vakıf Serisi'nin yazım tarihine göre dördüncü kitabı olan bilimkurgu romanıdır. Asıl üçlemenin yaklaşık 30 yıl sonrasında Asimov'un editörünün baskısı ile yazılan roman Asimov'un The New York Times çok-satanlar listesine giren ilk kitabıdır. Vakıf'ın Sınırı 1983 yılında en iyi roman dalında Hugo Ödülü kazanmış ve 1982 yılında en iyi roman dalında Nebula Ödülü'ne aday olmuştur.

Üç robot yasası, Amerikalı bilimkurgu yazarı Isaac Asimov tarafından ortaya atılan, robotların işlev ve haklarına ilişkin yasalardır. Asimov'un ilk kez 1942 yılında yayımlanan, daha sonrasında Ben Robot isimli kitabının da bir bölümünü oluşturan "Durağan Döngü" isimli hikâyesinde ortaya attığı üç yasa şu şekildedir:

  1. Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
  2. Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
  3. Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumak zorundadır.

Foundation Apple TV+ için David S. Goyer ve Josh Friedman tarafından yaratılan, Isaac Asimov'un Vakıf serisinden uyarlanan Amerikan yapımı bilimkurgu dizisidir. Foundation, 24 Eylül 2021 tarihinde yayımlanmıştır. Ekim 2021'de dizinin ikinci sezonu için onay verilmiştir.

Hari Seldon, Isaac Asimov'un Vakıf serisindeki ilk kitap olan Vakıf'ta psikotarih üzerine araştırmalar yapan bir bilim insanıdır. Vakıf'ın kuruluşunda en önemli kişilerden birisidir. Amacı imparatorluğun çöküşünden sonraki anarşi döneminin süresini kısaltmaktır. Sonraki nesiller tarafından peygamber olarak tanınır.

Çelik Mağaralar, Amerikalı yazar Isaac Asimov tarafından yazılan bir bilimkurgu romanıdır. Bu bir dedektif hikâyesi ve Asimov'un savunduğu bir fikri, bilimkurgunun kendi içinde sınırlı bir tür olmaktan ziyade herhangi bir edebi türe uygulanabileceğini gösteriyor


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.