| Vahş Nehri | |
|---|---|
 Vahş Nehri (mavi bölge) | |
| Genel bilgiler | |
| Ağız | Amu Derya |
Vakhsh Nehri (Tacikistan'da: Surkhob, Kırgızistan'da: Kızılsu), Orta Asya'da Amu Derya Nehri'nin kolu olan nehir.
Toplam uzunluğu 786 km. olan nehir, Kırgızistan'da doğarak Tacikistan'a geçer. Burada Afganistan sınırında Amu Derya'ya katılır.
Kırgızistan, resmî adıyla Kırgız Cumhuriyeti, Orta Asya'daki bir ülkedir. Kırgızistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin'dir.
Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.
Taşkent, Özbekistan'ın kuzeydoğusunda bir il. Seyhun nehri ile Tanrı Dağları arasında kurulmuştur. Komşuları kuzeydoğuda Kırgızistan, kuzeybatıda Kazakistan, güneyde Tacikistan, güneybatıda Sirderya ili, güneydoğuda Namangan ili'dir. Merkez şehri Nurefşan'dır.
Ceyhun Alp ya da Amuderya, Orta Asya'nın en uzun ırmaklarından biridir. Ceyhun, Afganistan'dan, Pamir ve Hindukuş dağlarının kesiştiği yerden, yaklaşık 4950 m rakımdaki kaynağından Aksu adı altında doğarak batıya doğru ilerler ve kuzeyden, başlıca Pamir Vahan suyu, Kızılsu (Vahş/Uranovodsk), Kâfirnihân ve Surhân, güneyden de Kökçesu kollarını kendisine katarak Kunduz-Belh hizasında kuzeybatıya döner. Bu dönüşten sonrası bir bölümü çöller ve stepler içinde kurak iklim kuşağından geçerek, hiçbir kol kendisine katılmadan kuzeybatı yönünde ilerler ve sonunda değişik kollara ayrılarak Aral Gölü'ne suyunu boşaltır. 2540 km uzunluğundaki ırmağın kıyılarında tarih boyunca önemli yerleşim merkezleri kurulmuştur.
Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir.
Seyhun veya Siriderya, Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.
Belh (Darice ve Farsça:بلخ, Balkh), Türkçe Balık (kent), Afganistan'ın kuzeyinde yer alan eski bir yerleşim yeridir.
Narın Nehri, 807 km uzunluğunda olup Seyhun nehrinin sağ kaynak nehridir. Narın Nehri Kırgızistan'ın en büyük ve en uzun nehridir, batıya Fergana Vadisi üzerinden Özbekistan'a doğru akan Narın nehri Kara derya ile özbekistan'da birleşerek Sir derya havzasını oluşturan önemli bir hidrolojik sistem yaratır.
Çu veya Çuy Nehri, kuzey Kırgızistan ve güney Kazakistan'dan akan, ortalama uzunluğu 1,186 kilometre olup Kırgızistan'nın en uzun nehridir.
Bu liste Afganistan'da bulunan akarsuları içermektedir.
Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti tarafından 1 Ağustos 1953 tarihinde kullanılmaya başlandı.
Zerefşan Nehri, Orta Asya'da bulunan önemli bir nehirdir. Doğu Türkistan (Pamirlerde) sıradağlarının doğusundan kaynak alan Zerefşan nehri Özbekistan ve Tacikistan boyunca 877 km akarak Türkmenistan'ın Türkmenabad şehri yakınlarında çöl kıyısında kaybolur. Çok sayıda Özbek şehri bu nehrin havzasına dahilinde uzanmaktadır.
Amu Derya Boru Hattı Köprüsü, Özbekistan ve Türkmenistan arasında Ceyhun Nehri üzerinde bulunan bir asma köprüdür. Köprü, 1964 yılında inşa edilmiş olup Özbekistan'ın Harezm ili ile Türkmenistan'ın Lebap ilini birbirine bağlamaktadır.
Amuderya Tabiatı Koruma Alanı, kuzeydoğu Türkmenistan'da yer alan bir doğa koruma alanıdır (zapovednik).
Türkmenistan, Orta Asya'da karayla çevrili bir ülkedir ve batıda Hazar Denizi, güneyde İran ve Afganistan, kuzeydoğuda Özbekistan ve kuzeybatıda Kazakistan ile komşudur. 1991'in sonunda Sovyet sonrası devletlerin çoğu tarafından oluşturulan gevşek federasyon olan Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) en güneydeki cumhuriyetidir.
Afganistan-Özbekistan sınırı, Özbekistan'ın yabancı ülkelerle olan 144 kilometrelik sınırının en kısasıdır. Türkmenistan sınırından Tacikistan sınırına kadar Amu Derya Nehri boyunca uzanır.
Tacikistan'ın sınır komşuları Afganistan, Kırgızistan, Çin ve Özbekistan'dır. Tacikistan genelde dağlık bölgedir. Tacikistan'ın yarısından fazlası 3000 metreden yüksektir. Karasal iklim hüküm sürmektedir.
Asya nehirlerinin takvimi - Asya'nın iç suları (nehirler)
Kırgızistan'daki nehirler listesi, kısmen veya tamamen Kırgızistan'da bulunan nehirlerin listesidir. Nehirler drenaj havzalarına göre gruplandırılmıştır. Başka nehirler ile birleşen nehirler, aktıkları nehirlere göre listelemiştir. Bazı nehirler kendileri Kırgızistan'dan akmazlar, ancak Kırgızistan'dan geçen kollara sahip olduklarından listelenmiştir; bu nehirler İtalik olarak verilmiştir. Anlaşılır olması için, yalnızca drenaj havzası alanı 1.000 km2'nin üzerinde olan nehirler gösterilmiştir. Kırgızistan nehirlerinin alfabetik bir özeti için Kırgızistan Nehirleri kategorisine bakınız. Toplamda, uzunluğu 10 km ile 35000 km arasında 2044 nehir vardır.
Alay veya Alai Sıradağları Kırgızistan'ın batısındaki Tanrı Dağları sıradağlarından Tacikistan'a kadar uzanan bir sıradağdır.Pamir-Alay dağ sisteminin bir parçasıdır. Dağ sırası yaklaşık olarak doğudan batıya doğru uzanır. En yüksek doruğu 5.544 m'ye ulaşan Pik Tandykul'dur. Fergana Vadisi'nin güney sınırını oluşturur, güneyde ise dik bir şekilde Alay Vadisi'ne iner. Sıradağların güney yamaçları, Amu Darya'nın bir kolu olan Kyzylsuu veya Vahş Nehri'ne akar. Sıradağların kuzey yamaçlarını akıtan akarsular Sir Derya'nın kollarıdır ve dağ sırasının kuzeyindeki Fergana Vadisi'ne boşalırlar. 5.051 m'lik Pik Skobeleva, aynı zamanda iyi bilinen bir doruktur. İrkeştam'dan Oş'a giden yollar bu dağlardan geçer.
