İçeriğe atla

Vaclav Nijinski

Vaclav Nijinski
Vaclav Nijinski (1910, Sankt-Peterburg)
DoğumWacław Niżyński
12 Mart 1889
Kiev, Rus İmparatorluğu
Ölüm8 Nisan 1950 (61 yaşında)
Londra, İngiltere
Defin yeriParis, Fransa
MeslekBalet
Etkin yıllar1908-1916
EvlilikRomola de Pulszky (1913–1950)

Vaclav Nijinski (12 Mart 1889 - 8 Nisan 1950), Polonyalı balet, koreograf.

Paris'teki Ballets Russes topluluğunda, Michel Fokine'in koreografisini yaptığı eserlerde canlandırıldığı rollerle seyirci tarafından adeta, ilahlaştırıldı; döneminin en büyük dansçısı kabul edildi. Koreograf olarak ise döneminde çok eleştirilmiş, ancak kendinden sonraki dönemlerde yüzyılın büyük yenilikçi bale sanatçılarından biri kabul edilmiştir.[1]

Yaşamı

1889 yılında doğdu. Babası Polonyalı balet Tomasz Niżyński, annesi balerin Eleonora Bereda'dır. Nijinski, ebeveynleri gibi bale sanatçısı olarak yetişti.

1908'de kızkardeşi Nijinska ile birlikte[2] Sankt-Peterburg İmparatorluk Dans Akademisi'nde eğitimine başlayan Nijinski, yüksek sıçrama gücüyle dikkat çeken bir baletti. 1907'de okuldan mezun oldu ve Mariinski Tiyatrosu'nda görev aldı.[3] İmparatorluk Bale Topluluğu'nun baş balerinleri Mathilde Kschessinska, Olga Preobrajenska ve Tamara Karsavina ile dans etti.

1908'de, onu Don Juan balesinde izleyen Sergei Djagilev ile tanıştı. Djagilev'in Paris'te Ballets Russes adlı bale topluluğunun ilk turnesine davet edildi. Kızkardeşi Nijinska ile birlikte ülkeden ayrılıp Fransa'ya gitti.[2] Ballet Russes topluluğunun sahnelediği eserlerde Anna Pavlova ile başrolleri paylaştı. Turnenin sonunda Nijinsky zamanının en büyük dansçısı kabul edildi.[4] Bir yıl sonra yeniden Paris'e geldi; Şehrazad’da zenci köleyi, Karnaval’da Arlecchino’yu yorumladı; Gülün Ruhu’nda final sahnesindeki sıçrama ünlü oldu. Rolüyle bütünleşmesi, pandomim yeteneği, dönüşlerdeki ustalığı; "erkek dansçı" kavramının klasik balede kabul edilmesinde etkili oldu.[1]

1912’de kendi koreografilerini yapmaya başladı.[5] Cinsiyet rollerinin akışkanlığına yer veren ve tartışma yaratan eserler verdi. Djagilev’in desteği ile topluluk için önce Bir Pan’ın Öğleden Sonrası (1912) ve Oyun (1913) koreografilerini yarattı. Ardından Djagilev onu besteci Stravinsky’nin barbarca bir pagan ritüelini konu eden Bahar Ayini adlı bale müziğinin koreografisini yapması için görevlendirdi. Eser, henüz yeni açılmış bir sahne olan Champs-Élysée Tiyatrosu'nda 29 Mayıs 193'te sahnelendiğinde dansın henüz ilk dakikalarında protestolar, müzik ilerledikçe düpedüz bir isyana dönüştü; hem müzik hem de koreografi çok sert eleştiriler aldı.[6] Eser, 5 temsil ve kısa bir Londra turnesi dışında 1920 lere kadar sahnelenmedi. Sonraji yıllarda ise değişik yaklaşımlarla ele alındı ve izleyicileri ikiye bölmeye devam etti.[7]

Nijiinski, 1913'te Güney Amerika turnesine çıktı. Bu turne sırasında Macar balerin Romola de Pulszky ile evlendi, bu evlilikten iki kız çocuğu oldu. Evlendikten sonra Paris'e döndüğünde Djagilev onunla görüşmeyi reddeti ve Ballets Russes Topluluğu'ndaki işine son verdi. Kendi dans topluluğunu kurmak istedi ama başaramadı.

1916'da Djagilev'den aldığı teklif üzerine yeniden onunla birlikte çalışmaya başladı ve Kuzey Amerika'da turnesine çıktı. Bu turnede psikolojik bir hastalığın ilk belirtileri görüldü. Turneden sonra eşiyle İsviçre'ye yerleşti.[5]

1919'da ağır bir sinir krizinden sonra kendisine şizofreni teşhisi konudu; hayatının geri kalanını psikiyatri kliniklerinde geçirdi.

Paris'te, Montmartre Mezarlığı'ndaki mezartaşı

1950'de Londra'da böbrek yetmezliğinden ölen Nijinski'nin cenazesi üç yıl sonra Londra'dan Paris'e getirildi; Montmartre Mezarlığı'na defnedildi.

Ölümünden sonra eşyaları arasında bulunan dört defterlik günlüğü, Nijinski’nin Günlüğü adıyla yayımlandı.[5]

Hakkında yazılanlar

Ferit Edgü, Nijinski'nin günlüğünden esinlenerek yazdığı öyküleri Nijinski'sinin Öyküleri adıyla yayımlamıştır.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b Tuna, Ayda (11 Temmuz 2017). "2. Bahar Ayini Diaghilev'in Bale Tarihindeki Epik Macerası". Sahne ve Müzik (5): 16-31. ISSN 2149-7079. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024. 
  2. ^ a b "Öteki Nijinski: Bronislava Nijinska'nın unutulan koreografisi". 5Harfliler.com. 7 Eylül 2021. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024. 
  3. ^ Bekçi, Mert (27 Kasım 2018). "Son Otuz Yılını Şizofreni ile Geçiren Dünyanın En Etkileyici Baleti Vaslav Nijinsky Hakkında 8 Bilgi". ListeList. 27 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2024. 
  4. ^ "Vaslav F. Nijinsky". Yapı Kredi Yayınları sitesi. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024. 
  5. ^ a b c Dönmez, Aslı (1 Mayıs 2017). "Tanrının göğsünde oturan güvercin: Vaslav Nijinski". Gaia Dergi. 27 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2024. 
  6. ^ "ATEŞ KUŞU- STRAVINSKY". ekonometrik perspektif. 28 Temmuz 2014. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024. 
  7. ^ Çıkıgil, Necla (26 Aralık 2016). "Balede Kışı Uğurlama, Baharı Karşılama". Sanattan Yansimalar. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024. 
  8. ^ Gari̇per, Cafer (2013). "Ferit Edgü'nün Nijinski Öyküleri'nin Metinsel Özellikleri". Erdem. 0 (65): 97-115. doi:10.32704/erdem.2013.65.097. ISSN 1010-867X. 27 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2024. 
Vikisöz'de Vaclav Nijinski ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bale</span> bir dans türü

Bale, İtalyan Rönesansı döneminde, mim sanatçılarının tiyatro ve gösterilerdeki dansları ile temelleri İtalya’da atıldıktan sonra, Fransa ve Rusya da gelişen, belli figürlere, adım atışlara dayalı bir dans ve müzikli gösteri türüdür. Dünya çapında yayılarak yaygın bir dans türü haline gelmiş ve birçok başka dansı etkilemiştir.

Merih Bahar Çimenciler, Türk balerin ve koreograf.

<span class="mw-page-title-main">Şehrazad (Nikolay Rimski-Korsakov)</span>

Şehrazad, Op.35, Rus müzisyen Nikolay Rimski-Korsakov tarafından 1888 yılında bestelenen senfonik süit.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Nureyev</span> Sovyet doğumlu balet dansçısı ve kareografyacı

Rudolf Hamit oğlu Nuriyev, SSCB'li balet.

<span class="mw-page-title-main">Klasik bale</span>

Klasik bale, kökeni 17. yüzyıl Fransız saray balesine dayanan, kuralları belirgin, estetiğe dayalı bir dans formudur.

<span class="mw-page-title-main">Tayfun Sav</span> Türk oyuncu ve balet

Murat Tayfun Savlıoğlu, Türk oyuncu ve balet.

<span class="mw-page-title-main">Anton Dolin</span>

Anton Dolin, İrlanda kökenli İngiliz koreograf ve balet.

<span class="mw-page-title-main">Gülün Ruhu (bale)</span> Fransız şair Théophile Gautierin bir şiiri üzerine kurulu bir bale

Le Spectre de La Rose , Fransız şair Théophile Gautier'in bir şiiri üzerine kurulu bir baledir.

Beyhan Ayşe Murphy, Türk sanat yönetmeni, koreograf, eğitmen ve sanat aktivistidir.

<span class="mw-page-title-main">George Balanchine</span> Amerikalı dansçı ve koreograf (1904 – 1983)

Georges Balanchine, Gürcü asıllı Amerikalı koreograftır.

<span class="mw-page-title-main">Mikhail Baryshnikov</span> Rus asıllı Amerikalı balet, koreograf ve aktör

Mikhail Nikolayevich Baryshnikov, "Mişa" olarak da çağırılmaktadır. Rus asıllı Amerikalı balet, koreograf ve aktör. Vaslav Nijinsky ve Rudolf Nureyev gibi büyük baletlerle birlikte anılmaktadır. Leningrad'da Kirov Balesi'nde parlak bir kariyer başlangıcı yapmasına rağmen, 1974 yılında, sanatını icra ve geliştirme konusunda daha fazla imkân sahibi olacağını düşündüğü için, Batı'ya, Kanada'ya iltica etti. Bağımsız olarak çeşitli gruplarla çalıştıktan sonra, New York Balesi'ne baş balet olarak katıldı. Burada George Balanchine'in geliştirdiği dans stilini öğrendi. Akabinde, daha sonra sanat yönetmeni olarak çalışacağı, American Ballet Theatre'da dans etti.

<span class="mw-page-title-main">Rus bale dansçıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Rus İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve Rusya'da yaşamış veya yaşamakta olan, Rus veya diğer etnik kökenli balet ve balerinlerin isimlerini içermektedir. Liste, yukarıda bahsedilen üç devlet sınırlarında doğmuş fakat daha sonra başka ülkelere göç dansçıların yanı sıra, başka ülkelerden, bu ülkelere göç eden, kariyerlerinin büyük kısmını buralarda devam ettiren dansçıları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Michel Fokine</span> Rus balet (1880-1942)

Mikhail Fokine Bale sanatında çığır açmış, Rus koreograf ve balet.

Uğur Seyrek Türk balet, bale koreografı, ressam, heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Kiev Balesi</span>

Kiev Balesi, 27 Ekim 1867 kurulmuş, Kiev'de yerleşik bale topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Olga Spessivtseva</span>

Olga Alexandrovna Spessivtseva, sahne kariyeri 1913'ten 1939'a kadar devam etmiş olan Rus balerini.

<span class="mw-page-title-main">Dušanka Sifnios</span>

Dušanka Sifnios, , Duška Sifnios olarak da bilinen uluslararası alanda en başarılı Sırp balerinlerinden biri olarak kabul edilen bir balerin ve koreograftı. Kariyerinin zirvesi 1960'larda, Maurice Béjart ile yaptığı çalışmalarla, dünyanın en popüler balerinlerinden biriyken elde edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kuğunun Ölümü</span>

Kuğunun Ölümü, Camille Saint-Saëns'ın Hayvanlar Karnavalı adlı eserinin Kuğu adlı bölümü için koreograf Michel Fokine'in hazırladığı tek kişilik bale eseri.

Ballets Russes, Rus impresaryo Sergei Diaghilev tarafından 1909'da Paris'te kurulan ve 1929'da kapanan kadar Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika'da sahne alan bir dans topluluğudur.

Bahar Ayini Rus besteci Igor Stravinsky'nin bale ve orkestral konser eseridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.