İçeriğe atla

Vaccinium arctostaphylos

Vaccinium arctostaphylos
Korunma durumu

Durumu belirsiz (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Ericales
Familya:Ericaceae
Oymak:Vaccinieae
Cins:Vaccinium
Tür: V. arctostaphylos
İkili adlandırma
Vaccinium arctostaphylos
L., Sp. Pl.: 351 (1753).

Likarpa veya bilimsel adıyla Vaccinium arctostaphylos, Carl Linnaeus tarafından tanımlanmış, yenilebilir mavi meyveleri olan bir çalı türüdür. Batı Asya (İran ve Türkiye), Kafkasya (Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Rusya) ve Güneydoğu Avrupa'ya (Bulgaristan) endemiktir.[1] Uzunluğu 1 ila 6 metre arasında değişen likarpanın yaprakları sonbaharda kırmızıya döner. Kenarları testere dişli olan yapraklar 4.5–9 cm uzunluğunda ve 1.5–5 cm genişliğindedir. Kış aylarında yapraklar dökülür.

Etimoloji

Türün bilimsel adı olan "arctostaphylos", Antik Yunancada "ayının üzümleri" anlamına gelmektedir. Bu ad, bitkinin boz ayılar gibi yüksek rakımlı yerlerde yetişmesine ithafen verilmiştir. Bitkiye Türkçede Avcı üzümü, Çoban üzümü, Trabzonçayı, Sapancaçayı, Ligarbe, Likarpa, Anadolu otu, Çay üzümü, Likaba, Libade, Lifar, Lifor, Orman liforu, Ligarba ve Peygamber üzümü gibi isimler verilmiştir.[2]

Tıbbi etkileri

50 hiperlipidemik yetişkin hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, likarpa meyvesinin özünün serum lipid profili ve oksidatif stres üzerinde faydalı etkileri olduğu bulundu.[3] Çalışmada kullanılan her tıbbi kapsül 45 ± 2 mg antosiyanin içermekteydi. Araştırmacılar, tıbbi etkilerin meyvenin antosiyanin içeriğinden kaynaklanmış olabileceğini öne sürmektedir.

Genel bilgiler

Bu bitki Bulgaristan, Gürcistan ve Türkiye'de bulunur. Bulgaristan'da, yalnızca 1.000 km²'den daha az bir oluşum genişliği ve 500 km²'den daha az bir yaşam alanı olan Istranca dağlarında bulunur. Dört ya da beş yerden bilinmektedir ve yerleşim yerlerinin çoğunda nüfus azdır. Uygun olmayan orman yönetimi ve ağaç kesimi nedeniyle yaşam alanı sürekli azalmaktadır. Türk popülasyonları, büyüklükleri veya eğilimleri ve olası tehditler hakkında bilgi bulunmamaktadır. Vaccinium arctostaphylos bu nedenle IUCN Kırmızı Listesinde Veri Eksik olarak sınıflandırılır.[4]

AB 27 üye devleti için Vaccinium arctostaphylos, Tehlike Altında olarak listelenmiştir. Bulgaristan'da 1.000 km²'den daha az bir yayılış alanına ve 500 km²'den daha az bir yaşam alanına sahiptir. Dört ya da beş yerden bilinmektedir ve yerleşim yerlerinin çoğunda nüfus azdır. Uygun olmayan orman yönetimi ve ağaç kesimi nedeniyle yaşam alanı sürekli azalmaktadır.[4]

Bu tür, Avrupa Yaban Hayatı ve Doğal Habitatlarının Korunmasına İlişkin Sözleşmenin (Bern Sözleşmesi) Ek I'inde listelenmiştir. Bulgaristan Kırmızı Listesinde Tehlike Altında (EN) B2ab(ii); C1 (Petrova ve Vladimirov 2009) ve korumalıdır. Nüfusun izlenmesi ve türün meydana geldiği yerlerde uygun orman yönetimi gereklidir.[4]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Vaccinium arctostaphylos". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA). 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  3. ^ Soltani (2014). "Evaluation of the Effects of Vaccinium arctostaphylos L. Fruit Extract on Serum Lipids and hs-CRP Levels and Oxidative Stress in Adult Patients with Hyperlipidemia: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial". Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2014: 217451. doi:10.1155/2014/217451. PMC 3920853 $2. PMID 24587807. 
  4. ^ a b c Bilz, M. (2011). "Vaccinium arctostaphylos". IUCN Red List of Threatened Species. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anadolu kestanesi</span> bitki türü

Anadolu kestanesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasında anavatanı güney Avrupa ve Asya olan, 20–35 m boy, 2 m çap yapabilen bir kestane türü.

<span class="mw-page-title-main">Kızılağaç yapraklı huş</span> bitki türü

Kızılağaç yapraklı huş, huşgiller (Betulaceae) familyasından 15 m'ye kadar boy yapabilen bir huş türü.

<span class="mw-page-title-main">IUCN Kırmızı Listesi</span>

IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi ve bitki ve hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı Küresel Koruma durumu envanteridir. IUCN Kırmızı Listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nesli tehlikedeki türler</span>

Nesli tehlikedeki türler, yok olma tehdidi altındaki bitki ve hayvan türleridir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'nin (IUCN) iki yılda bir yayımlanan kırmızı listesinde yer alırlar. Bir türün kırmızı listeye alınması için Dünya üzerinde 50'den az yetişkin bireyin kalmış olması gereklidir.

<span class="mw-page-title-main">Yaban mersini</span> fundagiller familyasından bir bitki türü

Yaban mersini veya ayı üzümü fundagiller (Ericaceae) familyasından ılıman iklimlere alışmış bir üzümsü meyve türüdür. Anavatanı Kuzey Yarımkürenin serin ve dağlık bölgelerinde yetişen birçok türü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Şili orman kedisi</span>

Şili orman kedisi, kedigiller (Felidae) familyasından Güney Amerika'ya özgü bir tür.

<i>Setophaga angelae</i> kuş türü

Setophaga angelae, Setophaga cinsine bağlı, Karayiplerde yer alan Porto Riko adasına özgü endemik ve nadir görülen bir kuş türüdür. 1968 yılında keşfedilip ve 1972 yılında tanımlandı. Türün ismindeki angelae, kâşiflerinden biri olan Angela Kepler'e atfendir. Böcekçil olan kuş, yapraklar üzerindeki küçük böceklerle beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Kermes meşesi</span>

Kermes meşesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasından Akdeniz'e özgü bir meşe türü.

<span class="mw-page-title-main">Pudu</span> memeli cinsi

Pudu (Pudu), geyikgiller (Cervidae) familyasından Güney Amerika'ya özgü bir cinsdir. Söz konusu cins, dünyanın en küçük geyikleri olup, bir tavşandan ancak büyüktür. İki alt türe ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Carpinus betulus</span>

Adi gürgen, huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman ağacı türü.

<i>Galanthus elwesii</i> bitki türü

Galanthus elwesii, Amaryllidaceae familyasına bağlı bir kardelen türüdür.

<i>Solanum diphyllum</i>

Solanum diphyllum, Solanum cinsine bağlı bir bitki türüdür. Bu tür ilk olarak Carl Linnaeus tarafından 1753 tarihli Species Plantarum adlı kitabında tanımlanmışlardır.

Uzunkuyruklu karfaresi veya bilimsel adıyla Chionomys roberti, Cricetidae familyasından bir kemirgen türüdür. Azerbaycan, Gürcistan, Rusya ve Türkiye'nin kuzeydoğusuna endemiktir. Doğal yaşam alanları 800 ila 2000 metre yükseklikteki ılıman ormanlar ve ılıman çayırlardır.

<i>Ostrya carpinifolia</i> bitki türü

Ostrya carpinifolia, Betulaceae familyasından bir ağaç türü.

<i>Dulus dominicus</i>

Dulus dominicus, Passeriformes takımı içinde sınıflandırılan monotipik Dulidae familyasının Dulus monotipik cinsi içinde bulunan tek kuş türüdür. Karayiplerde Hispaniola adasına endemiktir. Bombycillidae familyasına yakın akrabadır.

Pyrus sosnovskyi, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir ağaç türü.

Pyrus chosrovica, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir ağaç türü.

<i>Galanthus plicatus</i> bitki türü.

Galanthus plicatus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus gracilis</i> bitki türü

Galanthus cilicicus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.

<i>Galanthus koenenianus</i> bitki türü

Galanthus koenenianus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.