VI. Charles

VI. Charles
VI. Charles portresi (1412)
Fransa kralı
Hüküm süresi	16 Eylül 1380 – 21 Ekim 1422
Taç giymesi	4 Kasım 1380
Önce gelen	V. Charles
Sonra gelen	VII. Charles
Doğum	3 Aralık 1368(1368-12-03) Paris, Fransa
Ölüm	21 Ekim 1422 (53 yaşında) Paris, Fransa
Defin	Saint-Denis Bazilikası, Paris
Eş(ler)i	Isabeau
Çocuk(lar)ı	İngiltere Kraliçesi Isabella Bretonya Düşesi Joan Poissy Başrahibesi Marie Burgundi Düşesi Michelle Guyenne Dükü Louis Touraine Dükü John İngiltere Kraliçesi Catherine VII. Charles
Hanedan	Valois Hanedanı
Babası	V. Charles
Annesi	Joan de Bourbon
Dini	Roma Katoliği

VI. Charles (3 Aralık 1368 – 21 Ekim 1422), Sevilen (Fransızca: le Bien-Aimé) ya da Deli (Fransızca: le Fol) olarak adlandırılır. 1380-1422 yılları arasında Fransa kralı.

VI. Charles Fransa Kralı olduğu zaman 11 yaşında idi. Tam bu sırada Yüz Yıl Savaşı ortalarıydı ve savaş devam etmekte idi. Yetişkin olmadığı için devletin yönetimi dört amcasından oluşan bir naipler heyetine verilmişti. Bu taht naipler heyeti üyeleri şunlardı: Cesur Filip (Fr: Philippe le Hardi,): Burgundi Dükü; Jean de Berry: Bery Dükü; I. Louis: Anju Dükü ve II. Louis: Burbon Dükü. Fransa'da uygulanan Roma Katolik kilisesi hukukuna göre kralların yetişkinlik yaşına erişmesi 14 yaş olarak tespit edilmişti. Fakat Naipler Heyeti bu kuralı uygulamadı ve ülkede iktidarı, II. Charles 21 yaşına gelinceye kadar ellerinde tuttular. VI. Charles ancak 21 yaşında Fransa devleti yönetimini üzerine alabildi.

VI. Charles 17 yaşında iken 17 Temmuz 1385'te İsebeau Bavyeralı ile evlendi. İsabeau o zaman 14 yaşında idi ama zamanının hukuk kurallarına göre evlenmek için yetişkin yaşta idi. Kraliçe İsabaeu'nun 12 çocuğu oldu ama bunlardan çoğu yaşamadı. İsabeau'nın ilk çocuğu bir erkekti; Charles ismi verilmiş Veenois Dauphin (veliaht) unvanını almıştı ama 3 aylık iken öldü. 1392'de doğan beşinci çocuğu da erkekti; Charles adı verildi ve Daupphin (veliaht) oldu ama 9 yaşında öldü. Bu sırada VI. Charles delilik alametleri gösterdi. Sekizinci bebeği 1397'de doğdu; Louis adı verilen bu erkek çocuk da 1401'de dauphin (veliaht) unvanı aldı ama 1415'te öldü. Dokuzuncu erkek bebek Louis 1397'de doğdu ve 1415'te dauphin (veliaht) unvanı aldı fakat 19 yaşında 1497'de öldü. On birinci çocukları 1403'te doğdu ve Charles adını aldı ve 1317'de Dauphin unvanı aldı. Charles Paris'te Fransa Sarayı'nda büyütülmedi ama Provence'de Anjou Düşesi Yolande Aragonlu tarafından yetiştirildi. Babası VI. Charles 1422'de ölünce VII. Charles olarak Fransa Kralı oldu ama bu İngiltere ile büyük bir çatışma ve Fransa-İngiltere savaşı yarattı.

VI. Charles daha Fransa tahtına çıkmadan babası V. Charles yaşamakta ve kral olarak Fransa'yı yönetmekte iken mali bakımdan büyük çabalar sarf ederek gayet temkinli bir mali siyaset uygulayarak devlet harcamalarını gayet sıkı olarak kontrol etmişti. Bunun için oğlu VI. Charles tahta geçtiğinde Fransa devlet hazinesi dolu idi. Fakat VI. Charles 21 yaşında yetişkinliğe geldiği kabul olununcaya kadar devletin başında bulunan amcalarından oluşan naipler heyeti 10 yıl süre ile gayet savurgan bir devlet mali politikası izlediler. Yaptıkları savurgan harcamalar kendi şahsi düklük menfaatlerini gözetmekte idi ve çok kere bu harcamalar birbirine karşı olmakta ve hatta tam aksi yönlerde olmakta idi. Kraliyet devlet hazinesi azalıp erimeye başladı ve naiplerin savurgan harcamalarını karşılamak için vergilerin artırılması ve hatta yeni vergilerin getirilmesi gerekti. Bu ülkede hoşnutsuzluk yarattı ve hatta birkaç yerel isyanın çıkmasına neden oldu.

1388'de VI. Charles naip olan amcalarının görevlerine son verdi. Babasının eski mali sorunlar danışmanları olan (ve bir tür maymun olan "marmuset" alaylı adla anılan) eski devlet memurlarını devlet malı yönetiminin başına getirdi. Bu devlet memurlarının gayet adil ve iyi yönetimi ile Fransa Krallığının mali ve ekonomik durumu gözle görülebilir şekilde iyileşmeye başladı. Bu nedenle VI. Charles'ın halk arasında ismi Sevilen' oldu.

Fakat Ağustos 1392'de VI. Charles ordunun başında Paris'ten batıda Bretonya'ya gitmekte iken VI. Charles birden delirme emareleri göstermeye başladı. Etrafında bulunan asiller ve şövalyelere kılıcı ile saldırmaya başladı. Kralın kardeşi olan I. Louis, Orleans Dükü kardeşinin bu delice saldırısından hayatını zor kurtardı. Fakat VI. Charles silahlı saldırısına devam ederek kendi maiyetinde bulunan dört şövalyeyi öldürdü.^[1]

Bundan sonra VI. Charles nöbet nöbet delilik alametleri göstermeye devam etti. Bu delilik nöbetleri daha sık ve daha uzun zaman devam eder oldu. Bu delilik nöbeti esnasında VI. Charles abuk subuk kendi kendine söylenerek kendisinin camdan yapılmış olduğunu ve kırılabileceğini ifade etmekte idi. Birkaç nöbetinde karısı ve çocuklarını tanımamıştı.^[1] Bazen etrafındaki hizmetkarlara saldırılarda bulunmaktaydı. Diğer nöbetlerde delilerin kaldığı Paris konağında olan Hotel Saint-Pol koridorlarında yorgunluktan yere serilinceye kadar delice koşuya devam eti. Onun için bu konağın koridorları duvarlarla ve kilitli kapılarla kapatıldı. Bu nöbetlerde bağırarak düşmanlarının kendini öldürmeye hazır olduklarını ve kendini onlardan savunmakta olduğunu söylemekteydi. Bu delilik nöbetleri dışında kral VI. Charles gayet mantıklı ve akıllı davranıp hareket etmekte idi.^[1] Tarihle ilgili olan modern doktorlar kralın bu delilik alametlerine ait tarihsel kayıtları inceleyip kralın psikiyatrik rahatsızlığına bipolar bozukluk teşhisi koymuşlardır.

29 Ocak 1393 bir delilik sonucu Hotel Saint-Pol'da Bal de Ardent (Yananlar Balosu) adlı tertip edilen maskeli balo idi. Bu baloda kral ve maiyetindeki asiller ve saraylılar kıyafet değiştirip yağ çektirilmiş yanacak kumaşlardan vahşi adamlar gibi giyinip dans edip eğlenmeye koyuldular. Bu arada ışık vermek için kullanılan açıkta yanan meşalelerden sıçrayan veya bilerek yayılan alevler birkaç asil ve saraylının çok ciddi olarak yanmasına ve dördünün de ölmesine neden oldu.

Kral delilik nöbetleri dolayısıyla kendini devlet sorunlarına teksif edememekte ve kararlar alamamakta idi. Sonunda devletin en önemli soyluları, "krala en yakın akraba olan soylular" (Prince du şang) tarafından kurulan ve kraliçe İsabeau tarafından başkanlığı yapılan bir "naip danışmanlar heyeti" kuruldu. Bu heyet devletin yönetimini eline aldı. Bu naipler yönetim heyeti içinde önceleri Kralın ilk naipler heyeti içinde önemli olan; kraliçe üzerinde büyük etkisi olan kralın amcası olan (Burgundililer kliği başı olan) Burgundi Dükü Cesur Filip önemli rol oynadı. Sonra bu heyete önemli rol kraliçeyi çok etkileyen (Orleanslılar kliği başı olan) Orleans Dükü İ. Louis'e geçti. Burgundililer ve orleanslılar klikleri Fransa'da devlet idaresi için birbirleri ile mücadeleye giriştiler. Nisan 1404'te Burgundi Kontu Cesur Filip oldu ama yerinin oğlu ve varaisi olan yeni Burgundi kontu Korkuzuz Jean "Burgundililer kliği başkanı" olarak aldı ve klik çatışmaları daha şiddetli olarak devam etti.

1407'de Orleanslılar kliğinin başı olan Orleans Dükü I. Louis Paris'te bir suikast ile öldürüldü. Burgundililer kliği başı olan Korkusuz Jean bu suikastı ne inkâr etti ne de kabullendi. Ama şüpheler ve siyasi rekabet arttı. Orleanslılar kliği yeni Orleans Dükü Charles Orleans'li kayın pederi Armagnac Dükü VII. Bernard VII'dan Burgundililere karşı destek istedi. Bu 1407'den ta VI. Charles'in ölümünden sonra 1435'e kadar devam eden Armagnac-Burgundililer İç Savaşı'na neden oldu. Bu iç savaş Fransa-İngiltere savaşı devam ederken bile ortadan kalkmadı.

İngiltere ile savaş devam etmekte ve İngilizler Fransa'da ilerleyip her gün bir kısım Fransa;yı da ellerine geçirmekte idiler. Bu vahim durumda Fransa'nın en üst aileler grubunun ikiye ayrılıp birbirleri ile ölümcül mücadeleye girmesi birçöl Fransız soylu uygun gelmekte idi. Bunlardan olan Burgundi kliği başı olan Korkusuz Jean kralın veliahtı ve varisi olan Dauphin Charles ile görüşmelere girişmek istedi. İki taraf bu görüşmelere başlamak için Montreau'da bulunan bir köprü üzerinde karşı karşıya geldiler. Bu görüşme yapılmakta iken Dauphin'in bir takipçi şövalyesi Burgundililerin başı olan Korkusuz Jean'ı öldürüldü.

Yeni Burgundi Duku ve sarayda Burgundililer kliginin basi Korkusuz Jean'in oğlu ve vârisi olan Filip Iyi oldu.

Vİ. Charles'in karısı Kraliçe İsabeau başkanlığındaki Naipler Heyeti'nin idare donemione Fransa krallığı için önemli olan bazı politik tedbirler alındı.

Bunların başında Vİ. Charles'in devletin mali politikası idare etmek ve savurgan harcamaları önlemek için devletin içine getirdi mali memurlarla ilgilidir. Yeni naipler heyetui, eskisi gibi harcamalarına bir kısıtlama getirilmesinden hoşlanmamakta bunların yüksek soylu kişilerin bağımsızlıklarına bir gem vurma olduğunu kabul etmekte ve "Marmoset" adını verdikleri bu özel maliye memurlarından hiç hoşlanmamakta idiler. Fransa'da devlet gücünü ellerine tekrar geçirdikten sonra bu naipler heyeti "marmoset" lakabı verilmiş olan bu maliye memurlarının hepsini görevlerinden uzaklaştırdı. Böylece VI. Charles'in bir disiplin altına sokturduğu devlet maliyesi yine Naipler Heyeti'nde bulunan soyluların ellerine bırakmaktaydı.

17 Eylül 1394'te birdenbire Vİ. Charles bir ferman yayınlayarak Yahudilerin Hristiyanlara karşı uzun zamandır işledikleri kötülükler, suçları ve bunların ortaya çıkardığı şikayetleri göz önüne alarak bundan belli bir zaman sonra hiçbir Yahudi'nin kendinin hükümdarı olan arazilerde yaşamaya hakkı olmadığı ilan etti. Bu fermanın karısının talebine göre hazırladığı bilinmektedir. Bu fermanın kuralları uygulanması için Yahudilere Fransa'daki işlerini bitirmek için mehil müddette tanınmakta idi. Yahudiler gayrimenkullerini satmayı ve borçlarını ödemeyi bu mehil dönem içinde tamamlayacaklardı. Yahudilere borçları olanların da borçlarını geri ödemek de verilen bu mehil müddet içinde son erdirilmesi ön görülmekte ve borç ödem bu mehil müddeti geçerse Yahudilerin kefalet veya teminatlarını hemen paraya çevirme hakları olacaklardı. Yahudiler verilen mehil müddetten biraz dah sonra ülkenin sınırına özel emniyet memurları tarafından götürülmeleri ve ülkeden burada çıkartılmaları da öngörülmüştü. Bu müddet geçince Hristiyanların Yahudilere hiçbir borcu olmadığı kabul edilecekti. Böylelikle VI. Charles Fransa'yı Yahudilerden temizleme kararı almış ve uygulamamış olmaktaydı.

VI. Charles'in hükümdarlık dönemi boyunca İngiltere ile Fransa arasında hiç durmadan bir açık savaş hali bulunmaktaydı. Buna Yüz Yıl Savaşı adı verilmekteydi.

VI. Charles 21 Ekim 1422'de Paris'te öldü. Mezarı Paris Sen Denis Bazilikası'nda karısı İsebeau Bevaryalı'nın mezarının yanındadır.

• Guenée, Bernard, (2004) La folie de Charles VI : roi Bien-Aimé, Paris: Perrin, "Pour l'histoire" Koleksiyonu ISBN 2-262-01994-0 (Fransızca).
• Autrand, Françoise (1986),Charles VI : la folie du roi, Paris:Editions Fayard, ISBN 978-2213017037 (Fransızca) On-line:[1]^[]
• Famiglietti, R.C., (1986) Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420, New York: AMS Press, (İngilizce)
• Famiglietti, R.C., (1992) Tales of the Marriage Bed from Medieval France (1300–1500), Providence; Picardy Press, (İngilizce)

Wikimedia Commons'ta VI. Charles ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• "FMG MedLands" Projesinde Fransa Krallari12 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Önce gelen: V. Charles

Fransa kralı (1380 - 1422)

Sonra gelen: VII. Charles