İçeriğe atla

VHDL

VHDL sayısal devrelerin tasarlanması ve denenmesi amacıyla yaygın olarak kullanılan bir donanım tanımlama dilidir. Dilin adı "yüksek hızlı tümleşik devreler için donanım tanımlama dili" teriminin İngilizce karşılığı olan Very high speed integrated circuit Hardware Description Language tümcesindeki sözcüklerin baş harflerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.

VHDL'nin özellikleri aşağıdaki gibidir:

  • Tasarımlar hiyerarşili şekilde bileşenlerine ayrılabilir.
  • Her bir tasarım elemanı iyi tanımlı bir arayüze ve hatasız davranış tanımlamasına sahip olmalıdır.
  • Uyumluluk, zamanlama ve saatle denetim modellenebilir. VHDL senkron ve asenkron ardışıl devre yapılarını gerçekleyebilir. İşlemlerin ve zaman davranışının simulasyonu yapılabilir.

VHDL'le programlama

VHDL ile programlama üç temel bölümden oluşur;

  1. Varlık (İngilizceentity)
  2. Mimârî (İngilizcearchitecture)
  3. Usûl ve yordam (İngilizceprocess)
  • Varlık: Tasarlanacak varlığın ve giriş, çıkış kapılarının tanımlanması.
	entity example_xor is	-- Tanımlama satırı
		port (a, b: in bit;
			c: out bit);
	end entity
  • Mimârî: Tasarlanan varlığın yapısı belirlenir.
	architecture my_arch of example_xor is
	begin
		c <= a xor b 
	end my_arch
  • Usûl: Tasarlanan varlığın davranışı tanımlanır.
	package body OR_PK is 
   
		procedure BIR_ARTIRICI (variable veri : inout INT8) is 
		begin 
			if (sayy >= MAKSIMUM) 
				then	sayy := SIFIR; 
				else	sayy := sayy + 1; 
			end;	-- if
		end BIR_ARTIRICI; 
	end OR_PK;

Ayrıca bakınız


İlgili Araştırma Makaleleri

Komut kümesi mimarisi, CPU'nun yazılım tarafından nasıl kontrol edileceğini tanımlayan bilgisayar soyut modelinin bir parçasıdır. ISA, işlemcinin ne yapabileceğini ve bunu nasıl yapacağını belirterek donanım ve yazılım arasında bir arayüz gibi davranır.

<span class="mw-page-title-main">Mikrodenetleyici</span>

Mikrodenetleyici bir VLSI entegre devre çipinde küçük bir bilgisayar'dır. Mikrodenetleyici, bellek ve programlanabilir giriş/çıkış çevre birimleri ile birlikte bir veya daha fazla CPU kapsar.

<span class="mw-page-title-main">AES</span> Şifreleme standartı

AES, elektronik verinin şifrelenmesi için sunulan bir standarttır. Amerikan hükûmeti tarafından kabul edilen AES, uluslararası alanda da defacto şifreleme (kripto) standardı olarak kullanılmaktadır. DES'in yerini almıştır. AES ile tanımlanan şifreleme algoritması, hem şifreleme hem de şifreli metni çözmede kullanılan anahtarların birbiriyle ilişkili olduğu, simetrik-anahtarlı bir algoritmadır. AES için şifreleme ve şifre çözme anahtarları aynıdır.

<span class="mw-page-title-main">Intel</span> ABD merkezli teknoloji şirketi

Intel, merkezi Santa Clara, Kaliforniya'daki Silikon Vadisi'nde bulunan Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir teknoloji şirketidir. Gelire dayalı, dünyanın en büyük ve en değerli yarı iletken yonga üreticisidir. Çoğu kişisel bilgisayarda bulunan işlemciler olan X86 serisi mikroişlemcilerin mucididir. Intel, toplam gelirine göre en büyük ABD şirketleri arasında 2018 Fortune 500 listesinde 46. sırada yer aldı. 2024-2025 sezonundan itibaren UEFA ile 3 yıllık sözleşme imzalayarak Dünyada ilk kez Futbol ile İnovasyonun birleşimi için büyük bir adım attı.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî işlem birimi</span> bir bilgisayar programının talimatlarını, talimatlar tarafından belirtilen temel aritmetik, mantıksal, kontrol ve giriş/çıkış (G/Ç) işlemlerini gerçekleştirerek yürüten ve diğer bileşenleri koordine eden bir bilgisayar içindeki elektro

Merkezî işlem birimi, dijital bilgisayarların veri işleyen ve yazılım komutlarını gerçekleştiren bölümüdür. Çalıştırılmakta olan yazılımın içinde bulunan komutları işler. Mikroişlemciler ise tek bir yonga içine yerleştirilmiş bir merkezî işlem birimidir. 1970'lerin ortasından itibaren gelişen mikroişlemciler ve bunların kullanımı, günümüzde MİB teriminin genel olarak mikroişlemciler yerine de kullanılması sonucunu doğurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İnternet iletişim kuralları dizisi</span>

İnternet protokol takımı, bilgisayarlar ve ağ cihazları arasında iletişimi sağlamak amacıyla standart olarak kabul edilmiş kurallar dizisidir. Bu kurallar dizisi temel olarak verinin ağ üzerinden ne şekilde paketleneceğini ve iletilen veride hata olup olmadığının nasıl denetleneceğini belirlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ada (programlama dili)</span> programlama dili

Ada, yapısal, statik tipli, zorunlu, geniş spektrumlu ve nesne yönelimli bir üst düzey bilgisayar programlama dilidir. Pascal ve diğer dillerin genişletilmiş halidir. Gömülü design-by-contract (DbC), güçlü yazımı, açık eşzamanlı, senkronize mesaj geçişi, korunmuş objeli ve belirsiz bir dildir. Ada kod güvenliğini ve sürdürebilirliğini derleyicide hataları bularak geliştirdi.

MD5, yaygın olarak kullanılan bir kriptografik özet fonksiyonudur. Girilen verinin boyutundan bağımsız olarak, 128-bit özet değeri üretir. MD5 ilk olarak kriptografik özet fonksiyonu olarak tasarlanmış olmasına rağmen geniş çaplı güvenlik açıkları tespit edilmiştir. Veri bütünlüğünün sağlandığını kontrol etmek için sağlama değeri üretmek amacıyla kullanılır. Ancak sadece kasıtsız yapılan değişiklere karşı kullanışlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sun Microsystems</span>

Sun Microsystems, merkezi Santa Clara, Kaliforniya'daki Silikon Vadisi olan, 24 Şubat 1982 tarihinde kurulmuştur. Bilgisayar ve bilgisayar parçaları, yazılım ve bilgi teknolojileri de dahil olmak üzere birçok alanda üretim ve satış yapan şirkettir.

Tasarım bir planın, bir nesnenin ya da bir inşa sürecinin meydana getirilmesine denir. Elizabeth Adams Hurwitz tarafından kısa ve öz olarak “gerekli olanın araştırılması” şeklinde tanımlanmıştır. Genellikle tatbikî sanatlar ve görsel sanatlar, mühendislik, mimarî, peyzaj ve diğer yaratıcı işler çerçevesinde ele alınır. Hem bir isim, hem de bir fiil (tasarlamak) olarak kullanılır. Tasarlamak, yeni bir nesne veya ürün, mekân ve alan için bir plan oluşturma ve geliştirme sürecine işaret eder. Tasarı ise hem son plan veya taslak ya da bir plan veya taslağın sonucu için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Mikroişlemci</span> ana işlem biriminin fonksiyonlarını tek bir yarı iletken tümdevrede birleştiren programlanabilir sayısal elektronik bileşen

Mikroişlemci, işlemci olarak da bilinen, merkezî işlem biriminin (CPU) fonksiyonlarını tek bir yarı iletken tüm devrede (IC) birleştiren programlanabilir bir sayısal elektronik bileşendir.

<span class="mw-page-title-main">Assembly</span> uygulanan işlemlerle programlama dilinin birbirine çok yakın olduğu düşük seviye programlama dilleri

Assembly dili, bir işlemcinin komut kümesi üzerine tanımlanmış alt seviye bir dildir. Assembly dili kolay hatırlanabilir semboller tanımlar ve böylece işlemcinin makina koduna karşılık gelen sayı dizilerinin bilinmesine gerek kalmaz. Assembly dili, platformdan bağımsız yüksek seviyeli programlama dillerinin aksine, işlemci mimarisine bağımlıdır. Tipik uygulamaları; cihaz sürücüleri, alt seviyeli dahili (embedded) ve gerçek zamanlı sistemlerdir. Bır assembly programı assembler kullanılarak makine koduna çevrilir.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar mimarisi</span>

Bilgisayar mimarisi, en küçüğe ve en başarılıya ulaşmayı hedeflerken aynı zamanda maliyeti de göz önünde bulundurduğu için sanat ve bilimin ortak buluştuğu nokta olarak da tanımlanır. Bilgisayar Mimarisi, bilgisayar parçalarının iç yapıları ve aralarındaki haberleşme bağlantıları ile ilgilidir.

Verilog elektronik sistemleri modellemek için kullanılan bir donanım tanımlama dilidir. Verilog analog, sayısal ve karışık işaretli devrelerin tasarımını, doğrulanmasını ve yürütülmesini değişik düzeylerde desteklemektedir. Verilog dilinin tasarımcıları dilin C programlama diline yakın bir söz dizimine sahip olmasını istemişlerdir. Böylece bu dile yatkın olan mühendislerin dili kolayca kullanmasını amaçlamışlardır. Dil küçük/büyük harf duyarlılığına sahiptir ve temel denetim akışının “if” ve “while” gibi anahtar kelimeleri, C'ye benzemektedir. Verilog birkaç temel yönde C’den farklıdır. Verilog bir blok kodu tanımlamak için kıvrık parantezler yerine Begin/End kullanmaktadır. Verilog 95 ve 2001 işaretçi veya yinelemeli alt yordamlar yapılarına sahip değildir fakat SystemVerilog bu özelliklere sahiptir. Son olarak Donanım Tanımlama Dilleri için çok önemli olan zaman kavramı C dilinde bulunmamaktadır. Verilog geleneksel programlama dilleri gibi basamaklarını tam olarak ardışık bir şekilde yürütmez. Verilog tasarımı modüller arasında bir hiyerarşi bulundurur. Modüller bir takım giriş, çıkış ve çift yönlü portlar şeklinde tanımlanır. Bir modül içinde yazmaç ve kablo listesi bulunur. Eş zamanlı ve ardışık ifadeler modülün davranışını; portların, kabloların ve yazmaçların arasındaki ilişki ile tanımlar. Ardışık ifadeler bir begin/end bloğuna konur ve blokla beraber ardışık olarak yürütülür. Tüm eş zamanlı ifadeler ve begin/end blokları koşut olarak yürütülür. Bir modül aynı zamanda diğer bir modülün bir veya daha çok örneğini içererek bir alt-davranışı belirtebilir. Eğer tasarımdaki modüller sadece sentezlenebilir ifadeler içeriyorsa bu tasarımın donanımda gerçekleştirilecek temel bileşenlerini ve bağlantılarını içeren netlist, yazılım sayesinde sentezlenebilir. Elde edilen bu netlist bir tümleşik devreyi tanımlamak amacıyla kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Gömülü sistem</span> Belli bir fonksiyonu yapmaya yönelik bilgisayar sistemi

Gömülü sistem, bilgisayarın kendisini kontrol eden cihaz tarafından içerildiği özel amaçlı bir sistemdir. Genel maksatlı, örneğin kişisel bilgisayar gibi bir bilgisayardan farklı olarak, gömülü bir sistem kendisi için önceden özel olarak tanımlanmış görevleri yerine getirir. Sistem belirli bir amaca yönelik olduğu için tasarım mühendisleri ürünün boyutunu ve maliyetini azaltarak sistemi uygunlaştırabilirler. Gömülü sistemler genellikle büyük miktarlarda üretildiği için maliyetin düşürülmesinden elde edilecek kazanç, milyonlarca ürünün katları olarak elde edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Usul ve Yeni Usul tarihler</span> Jülyen takvimden Gregoryen takvime dönüştürmede değişiklikler

Eski Usul (E.U.) ve Yeni Usul (Y.U.) tarihler, özellikle tarihsel İngilizce dil çalışmalarında Jülyen takviminde de her ne kadar yılın başlangıcı (E.U.) 1 Ocak'tan itibaren başlamış olsa bile, bazı ülkelerde Gregoryen takvimine (Y.U.) geçişin değişik tarihlerde olması nedeniyle arada oluşan gün farkını belirtmek amacıyla kullanılan bir zaman gösterme yöntemidir. Çünkü sonuç olarak, Jülyen takviminde tarih 1 Ocak iken, Gregoryen takviminde tarih 14 Ocak'tır. Arada toplam 13 günlük fark bulunmaktadır.

SHA-2, ABD Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) tarafından tasarlanmış kriptografik özet (hash) fonksiyonları kümesidir. Kriptografik özet fonksiyonları, hesaplanmış “özet” ile bilinen ve beklenen özet değerinin karşılaştırılmasıyla, dijital veri üzerinde yürüyen matematiksel operasyonlardır. Özet fonksiyonları ile bir kişi verinin bütünlüğüne karar verebilir. Örneğin, yüklenmiş bir dosyanın özet değerini hesaplamak ve sonucu önceden açıklanmış özet sonucu ile karşılaştırmak, yüklemenin değiştirilip değiştirilmediğini veya üzerinde oynama yapılıp yapılmadığını gösterebilir. Kriptografik Hash fonksiyonlarının kilit noktası çakışma dirençleridir: hiç kimse aynı özet çıktısı veren iki farklı girdi bulamamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Primoriyel</span>

Primoriyel, matematikte ve bilhassa sayı teorisinde doğal sayılardan doğal sayılara tanımlanmış faktöriyele benzer şekilde art arda pozitif tam sayıları çarpacağı yerde sadece asal sayıları çarpar.

Kriptografide Galois / Sayaç Modu (GCM), performansı sayesinde yaygın olarak benimsenen simetrik anahtar şifreleme blok şifrelemeleri için bir çalışma modudur. Son teknoloji ürünü olan GCM, yüksek hızlı iletişim kanalları için ucuz donanım kaynakları ile üretim hızlandırabilir. Bu operasyon, hem veri doğruluğu (bütünlük) hem de gizlilik sağlamak için tasarlanmış kimliği doğrulanmış bir şifreleme algoritmasıdır. GCM, 128 bit blok boyutuna sahip blok şifreleri için tanımlanmıştır. Galois İleti Kimlik Doğrulama Kodu (GMAC), arttırımlı ileti doğrulama kodu olan GCM'in sadece kimlik doğrulama türüdür. Hem GCM hem de GMAC, başlatma vektörleri keyfi uzunlukta kabul edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Nullsoft Scriptable Install System</span>

Nullsoft Scriptable Install System (NSIS), Winamp'ın yapımcıları Nullsoft tarafından desteklenen Microsoft Windows için komut dosyasıyla çalışan bir kurulum sihirbazı hazırlama aracıdır. NSIS, başta zlib lisansı olmak üzere, özgür yazılım lisanslarının bir kombinasyonu altında yayımlanır. Amazon, Dropbox, Google, Ubisoft, FL Studio, BitTorrent ve McAfee gibi kullanıcılarla, InstallShield gibi ticari özel mülk ürünlere yaygın olarak kullanılan bir alternatif haline geldi.