İçeriğe atla

V. Mamia Gurieli

V. Mamia Gurieli (Gürcüce: მამია V გურიელი; 1789 - 21 Kasım 1826), 1797-1826 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1797'den 1809'a kadar amcası Prens Kaihosro'nun naipliği altındaydı. Mamia, Guria'nın idaresinde ve eğitim sistemindeki reform çabalarına öncülük eden Avrupalılaşan bir hükümdardı. Osmanlı'ya bağlılığı reddederek, 1810'da Guria'yı Rus İmparatorluğu'na bağlı özerk bir prenslik haline getirdi. Amcası Kaihosro ve Guria'nın önde gelen soyluları 1820'de Rus hegemonyasına karşı silahlanmaya başladıklarında bile yeni düzene bağlılığını sürdürdü. Mamia'nın imparatorluğa olan sadakati, Guria'daki ayaklanmaları durdurma konusunda kararsız bir tutum sergilemesine rağmen, Rus hükûmeti tarafından takdir edildi. Mamia'nın kendisi ayaklanmadan sonra giderek daha fazla depresyona girdi ve 1826'da öldü yerine oğlu Davit'i Guria'nın son prensi olarak bıraktı.

Erken dönem

Mamia ailenin üçüncü çocuğu ve Guria Prensi II. Simon Gurieli ile Prenses Marine'nin tek oğluydu. Simon 1792'de öldüğünde Mamia henüz üç yaşındaydı ve Guria'nın yönetimi Simon'un kardeşi II. Vahtang Gurieli tarafından devralındı. Vahtang tarafından zulüm gören dul Prenses Marine, 1797'de Vahtang'ı görevden alan Simon'un bir sonraki küçük erkek kardeşi olan Kaihosro'dan koruma istedi. Kaihosro, küçük prens Mamia'yı yetişkinlik çağına gelene kadar kendisinin naipliği altında Guria'nın bir sonraki prensi ilan etti.[1] Naipliği yıllarında Kaihosro, Guria'ya bir derece istikrar getirmeyi başardı ve genişleyen Rus İmparatorluğu ile ilişkiler kurmaya başladı, bu tüm Batı Gürcistan'da hükümdarlık iddiasında bulunan Osmanlı hükûmeti ile ilişkilerini kötüleştirdi.[2]

Rusya'ya katılması

1809'da Kaihosro naiplikten emekli oldu ve tüm yönetici yetkilerini Mamia'ya devretti. Aynı yıl, Rus-Osmanlı savaşı, Guria sınırlarına dayandı; General Dimitri Orbeliani komutasındaki Rus kuvvetleri Karadeniz'de Guria'nın hemen kuzeyinde bulunan Poti'deki Osmanlı kalesini kuşattı. Başlangıçta Ruslara açıkça katılma konusunda isteksiz olan Mamia, Osmanlı komutanlarıyla yazışmalarını sürdürdü; ancak sonunda Rus tarafını desteklemeye karar kıldı ve Poti'deki Osmanlı birliklerine Grigoleti'de arkalarından saldırarak Kasım 1809'da Rus zaferine katkıda bulundu.[3] Mart 1810'da, Mamia ve komşu Megrelya hükümdarı V. Levan Dadiani, Batı Gürcü Krallığı İmereti'yi kontrol altına almak için Rus ordusuna katıldı.[3]

Mamia, Poti'nin düşüşünden kısa bir süre sonra Rusya ile bir anlaşma talebinde bulundu. 1810 Nisan ayında Guriamta köyünde düzenlenen bir törenle Çar I. Aleksandr'a sadakat yemini ederek imparatorluk diplomasını aldı ve çar onun bir Rus tebaası olarak prens-hükümdar olduğunu devir teslim sembolleriyle - kıymetli bir kılıç ve Rus İmparatorluğu arması bulunan bir bayrakla - onayladı. 8 Nisan 1811'de bu vesileyle Mamia, St. Anna Nişanı, 1. Sınıf ve tümgeneral rütbesiyle ödüllendirilirken annesi Marina'ya yıllık 200 çervon emekli maaşı verildi.[3]

Mamia, nüfusu yaklaşık 6.000 aileden oluşan küçük eyaletinde, idare ve ekonomi alanlarında dönüşüm ve gelişime ve ayrıca eğitimin iyileştirilmesine büyük ilgi gösterdi. Yabancı bir gözlemci onu "Avrupa gelenek ve alışkanlıklarını benimsemeye son derece istekli" olarak nitelendirdi.[4] 1817 civarında, çivit otu yetiştiriciliğini Guria'da tanıtması şartıyla, bazı toprakları ve serf çiftçi aileleri bir İskoç olan James Patrick Montague Marr'ın hizmetine verdi.[4] Marr, Guria'da çalışmaya başladıktan sonra buraya yerleşmeye karar verdi ve Gurialı köylü bir kızla evlenerek hayatını burada geçirdi ve uluslararası üne sahip bir tarihçi ve dilbilimci olan Nicholas Marr'ın babası oldu.[2] Mamia ayrıca sarayını eğlendirmek için haftada üç kez gösteri düzenleyen Alman halat dansçılarından oluşan bir grup görevlendirmiştir.[4]

1820 Ayaklanması

Mart 1820'de Mamia Gurieli'nin Rus İmparatorluğu ile ilişkileri bir teste tabi tutuldu; Rus hegemonyasına karşı İmereti'de patlak veren bir ayaklanma Guria'da yankı buldu. Ayaklanmanın liderleri Mamia'nın İmeretili kayınbiraderi İvane Abaşidze ve amcası ve eski naipi olan Kaihosro Gurieli idi. Rus birlikleri prensliğe ilerlerken, Mamia imparatorluğa sadakatini sürdürdü ve kendisine bağlı soylularını isyana katılmaktan caydırmaya çalıştı ancak bunda tam olarak başarılı olamadı ve direnişle mücadele operasyonlarına doğrudan dahil olmaktan kaçındı. Daha sonraları ise kendisine bağlı soyluların Rus ordusu tarafından el konulan mülklerini geri kazanmayı denedi. Rus Kafkasya Genel Valisi General Aleksey Yermolov, Guria prensinin bu konudaki talebini reddetti çünkü Yermolov'un iddia ettiği üzere asi soyluların yaptığı şey Mamia'nın itibarını zedelemişti. Yine de genel vali, Mamia'nın isyanı kontrol altına almadaki başarısından dolayı Mamia'nın imparatorluğa olan sadakatini takdir ediyordu. [1] Eylül 1820'de Gurieli, Çohatauri'deki bir askeri kampta Guria'daki Rus komutan General Velyaminov ile bir araya geldi ve imparatorluk hükûmetinin kendisine karşı iyi niyetli tutumundan emin oldu. [5]

1820 olaylarından kısa bir süre sonra Mamia depresyona yenik düşerek 21 Kasım 1826'da Ozurgeti'de öldü ve yerine iki yaşındaki oğlu Davit'i halefi olarak bıraktı.[1][5]

Ailesi

Mamia Gurieli, 1814'te İmereti Prensesi Sopio (ö. 7 Eylül 1829) ile evlendi.[6] Sopio Gurieli 1826'da kocasının ölümü üzerine Mamia'nın varisi Davit'in naipliğini üstlendi. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rus İmparatorluğu'na karşı Osmanlıları destekledi, bu Guria'nın özerk yönetimini kaybetmesine ve prensliğin 7 Eylül 1829'da Rusya tarafından doğrudan ilhak edilmesine neden oldu. Çiftin beş çocuğu, dört kızı ve bir oğlu vardı. Sopio'nun Osmanlı topraklarındaki sürgünde ölümünden sonra, Mamia'nın çocukları affedildi ve Rus hükûmeti tarafından St. Petersburg'a yerleştirildi. 20 Ocak 1843'te hayatta kalan iki kızı Ekaterina ve Terezia'ya Serene Majesteleri unvanı verildi.[6]

Mamia'nın çocukları şunlardı:

  • Prenses Ekaterina (1815–1880); Haziran 1834'te Megrelya Prensi Levan Çiçua ile evlenmiştir (1834'te öldü), ancak iki ay sonra dul kaldı.
  • Prens Davit (1818 - 23 Ağustos 1839), Guria'nın son prensidir. Bir Rus subayı olarak Ahulgo'da Kafkas dağlılarına karşı savaşta öldü.[6]
  • Prenses Koçibrola (d. 1820)[6]
  • Prenses Sopia (1823 - 15 Mayıs 1840)[6]
  • Prenses Terezia (1825 - 24 Mart 1871), 1843'te General Prens Grigol Dadiani (1814-1901) ile evlenmiştir.[6]

Notlar

  1. ^ a b c Church 2001.
  2. ^ a b Rayfield 2012.
  3. ^ a b c Belyavsky & Potto 1902.
  4. ^ a b c Encyclopædia Metropolitana 1845.
  5. ^ a b Belyavsky & Potto 1904.
  6. ^ a b c d e f Grebelsky, Dumin & Lapin 1993.

Kaynakça

V. Mamia Gurieli
Gurieli Hanedanı
Resmî unvanlar
Önce gelen
II. Vahtang Gurieli		Guria Prensi
1797-1826 		Sonra gelen
Davit Gurieli

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sopio Gurieli</span>

Sopio Gurieli, Gurieli hanedanından Gürcü prensesidir. 1826-1828 yılları arasında, bir konseyin başkanı olarak Guria'yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Guria Prensliği</span> Devlet

Guria Prensliği, Gürcistan'da tarihi bir devlettir. Guria kelimesi Megrelce ve Lazca kökenli bir kelime olup kalp ya da merkez anlamına gelmektedir. Gürcistan'ın güneybatı bölgesi Guria'da - Karadeniz ve Küçük Kafkas sıradağları arasında - yer alır. 1463 yılından 1829 yılına kadar Gurieli hanedanı'nın 22 prensi tarafından yönetilmiştir. Gürcistan Krallığı'nın dağılmasından sonra ortaya çıkmış, sınırları Osmanlı İmparatorluğu ile çıkan sürekli çatışmalar sebebiyle değişken olmuş, 1829 yılında Çarlık Rusyası tarafından ilhak edilene kadar farklı derecelerle özerk olarak hüküm sürmüştür.

I. Mamia Gurieli 1512'den öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası I. Giorgi'nin ölümüyle tahta geçen Mamia, Doğu Gürcistan'daki Kartli ve Kaheti krallıklarının çatışmalarında yer almıştır; silah zoruyla, Kartlili X. Davit'i damadı Kahetili Levan ile barıştırmıştır. 1533'te Megrelya prensi olan adaşıyla beraber Çerkes korsanlarının ana üssüne karşı düzenlediği sefer fiyaskoyla sonuçlanmıştır. Rehin alınan Mamia Gurieli, fidye karşılığında serbest bırakılmıştır.

Rostom Gurieli, 1534'ten ölümüne kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı boyunca İmereti Kralı III. Bagrat'a sadık olan Rostom, genişleyen Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaşmış ve topraklarının bir kısmını kaybetmiştir. Rostom'un Bagrat ile olan ilişkisi, Rostom'un Megrelya Prensi ve Bagrat'ın rakibi I. Levan Dadiani'ye destek vermesiyle kötüleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Mamia Gurieli</span>

III. Mamia Gurieli veya yaygın olarak bilinen adlarıyla Büyük Mamia Gurieli veya Kara Gurieli (შავი გურიელი, Şavi Gurieli) 1689'dan öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Batı Gürcistan'daki savaşlarda çatışan Gurieli, 1701, 1711-1712 ve 1713-1714 tarihlerinde üç kez İmereti kralı olmuştur. Krallık yaptığı ilk dönemde, kayınpederi Giorgi Abaşidze'nin baskısıyla tahttan çekilmiştir. İmereti kralı olduğu sonraki dönemlerde, Imeretili VII. Giorgi ile kan davası içinde olmuştur. Gurieli öldüğünde yerine taht için rekabet ettiği VII. Giorgi geçmiştir.

III. Giorgi Gurieli 1669'dan 1684'e kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Ayrıca 1681-1683 yılları arasında İmereti'nin krallığını yapmıştır. Etkisi altına almaya çalıştığı Batı Gürcistan'daki iç savaşlara dahil olmuştur. Kaybettiği İmereti tahtını geri almaya çalıştığı savaşta öldürülmüştür.

IV. Mamia Gurieli, 1726-1756, 1758-1765 ve 1771-1776 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı döneminde küçük kardeşi V. Giorgi Gurieli ile rekabet halinde olan Mamia, bölgedeki Osmanlı saldırıları ve İmereti krallarının Batı Gürcistan'ın tamamını kendilerine bağlama çabalarından dolayı aralıklı saltanat sürmüştür.

Demetre Gurieli, 1658-1668 yılları arasında Guria'nın, 1663-1664 yılları arasında İmereti'nin yöneticiliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Batı Gürcistan'daki kaotik iç savaşın sebep olduğu darbelerle Guria tahtına oturmuştur. Demetre'nin İmereti'deki saltanatı, tahttan indirilmesi ve körleştirilmesiyle son bulmuştur.

IV. Giorgi Gurieli, 1714'ten 1726'ya kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1714'te babası III. Mamia Gurieli, Giorgi'yi prens naibi olarak atamıştır. 1716'da kısa süreliğine İmereti kralı olmuş, ancak aynı yıl tahttan çekilmek zorunda kalmıştır. İmereti'den Guria'ya döndüğünde, annesi Elene ve kardeşi III. Kaihosro'nun de dahil olduğu yerel bir soylu grup Giorgi'ye darbe düzenlemiştir. Giorgi, Megrelya Prensi Bejan Dadiani ile barıştıktan sonra konumunu korumayı başarmıştır.

II. Simon Gurieli, 1788/89'dan öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir.

I. Kaihosro Gurieli, 1626'dan 1658'e kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Görevden alınan selefisi I. Simon Gurieli'nin yerine Megrelya Prensi II. Levan II Dadiani tarafından prens ilan edildi. Kaihosro, İmereti Kralı III. Alexander tarafından devrildi ve sınır dışı edildi. Osmanlı desteğiyle Guria'ya dönüşü, Gurialı bir soylu tarafından öldürülmesiyle son buldu.

I. Vahtang Gurieli, 1583'ten öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Selefisi II. Giorgi Gurieli'yi görevden alan Megrelya prensi IV. Mamia Dadiani'nin vasalıydı. Vahtang, Guria'nın ana katedrali Şemokmedi Manastırı'na bir kilise inşa ettirdi.

V. Giorgi Gurieli 1756-1758, 1765-1771 ve 1776-1788 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir.

II. Vahtang Gurieli, 1792'den 1797'ye Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Abisi II. Simon'un ölümüyle tahta geçen II. Vahtang, küçük kardeşi Kaihosro tarafından tahttan indirildi. Vakhtang'ın iktidarı yeniden kazanma çabaları sonuç vermedi.

<span class="mw-page-title-main">III. Kaihosro Gurieli</span>

III. Kaihosro Gurieli Gurieli hanedanından 1716 yılı Guria prensi. 1716'da kardeşi V. Giorgi Gurieli'ye rakip olarak kısa süreliğine Guria Prensi oldu. 1724 yılında Rus İmparatorluğu'na göç etti ve 1740'larda Gürcü Hussar Alayı komutanı oldu.

II. Mamia Gurieli, 1600 yılından oğlu tarafından öldürüldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Mamia'nın saltanatı Osmanlı saldırılarına karşı savunma yapmakla geçti. 1614'te toprak kaybını ve Guria'nın Osmanlı'ya düzenli haraç ödemesini kabul etmek zorunda kaldı.

IV. Kaihosro Gurieli 1797'den 1809'a kadar reşit olmayan yeğeni V. Mamia Gurieli'nin naibi olarak Guria Prensliği'ni fiilen yönetmiş Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı döneminde, Guria'ya düzen ve istikrar getiren bir dizi önlem aldı. Kaihosro, 1809'da iktidar yetkilerini yeğeni V. Mamia'ya verdikten sonra bile Guria siyasetindeki etkisini sürdürdü. Rus İmparatorluğu Guria ile sıcak ilişkiler kursa da, Kaihosro Rusların iyi niyetlerinden şüpheleniyordu. Mamia Rusya'ya sadık kalırken, Kaihosro 1820'de Batı Gürcistan'da patlak veren Rus hegemonyasına karşıtı ayaklanmaya katıldı. İsyancıların yenilgisinden sonra Kaihosro, 1829'da öldüğü Osmanlı topraklarına kaçmak zorunda kaldı.

II. Giorgi Gurieli, 1564-1583 ve 1587-1600 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası Rostom Gurieli'nin ölümüyle tahta geçen Giorgi'nin saltanatı, komşu ülke Megrelya'daki Dadianiler ve bölge üzerindeki hak iddialarını arttıran Osmanlılar ile çatışma içinde geçti. Saltanatı 1583-1587 yılları arasında Megrellerin bölgeyi istilası ile kesintiye uğradı, ancak Osmanlı'nın desteğiyle yeniden tahta çıktı.

<span class="mw-page-title-main">III. Bagrat (İmereti kralı)</span>

III. Bagrat (1495-1565) II. Aleksandre'nin oğlu 1510'dan 1565 tarihine kadar İmereti kralıdır.

II. Davit, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1784'ten 1789'a ve 1790'dan 1791'e kadar İmereti kralıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.