İçeriğe atla

Völuspá

Völuspá 
Lorenz Frølich çizimi: "Odin ve Völva" (1895).
Özgün adıVǫluspǫ́
Özgün diliEski Norsça
Ölçüor

Vǫluspá (ayrıca Völuspá, Vǫlospá veya Vǫluspǫ; Eski Norsça: 'Völva'nın kehaneti, bir kahin'; yeniden oluşturulmuş Eski Norça: [ˈwɔloˌspɔː], Modern İzlandaca : [ˈvœːlʏˌspauː]) Şiirsel Edda'nın en iyi bilinen şiiridir. Odin'e hitap eden bir völva ile dünyanın yaratılışını ve yaklaşan sonunu ve ardından yeniden doğuşunu izleyiciyle ilişkilendirerek anlatır. İskandinav mitolojisinin incelenmesi için en önemli birincil kaynaklardan biridir. Şiir, Codex Regius ve Hauksbók'ta bütün olarak korunurken bazı bölümleri Nesir Edda'dan alıntılanmıştır.

Muhafaza etme

Völuspá, Codex Regius el yazmasında (yaklaşık 1270 yılı) ve Haukr Erlendsson'un Hauksbók Codex'inde (yaklaşık 1334 yılı) ve kıtalarının çoğu Nesir Edda'da (yaklaşık 1220'de yazılmış, mevcut en eski el yazması yaklaşık 1300 yılından kalmadır) bulunur. Kıtaların sırası ve sayısı bu kaynaklarda farklılık göstermektedir. Bazı editörler ve çevirmenler materyali yeniden düzenlemiştir. Codex Regius sürümü genellikle sürümler için bir temel olarak alınır.

Konu

Şiir, "Heimdallr'ın oğulları"ndan (insanlardan) sessizlik talep eden ve Odin'e antik ilimlerinden okumasını isteyip istemediğini soran völva ile başlar. Völva, kendisini yetiştiren antik çağlarda doğmuş devleri hatırladığını söyler.

Daha sonra bir yaratılış mitini anlatmaya devam eder ve Ymir'den bahseder: Borr'ın oğulları dünyayı denizden çıkarana kadar dünya boştur. Æsir daha sonra güneş, ay ve yıldızlar için yerler bularak kozmosta düzen kurar ve böylece gece ve gündüz döngüsünü başlatır. Æsir'in bolca altına sahip olduğu ve mutlu bir şekilde tapınaklar inşa ettiği ve aletler yaptığı bir altın çağ başlar. Ama sonra Jötunheimr'dan üç güçlü dev kız gelir ve altın çağ sona erer. Æsir daha sonra Mótsognir ve Durinn'in en güçlü olduğu cüceleri yaratır.

Bu noktada şiirin on kıtası biter ve cücelerin isimlerini içeren altı kıta gelir. Bazen "Dvergatal" ("Cüceler Kataloğu") olarak adlandırılan bu bölüm, genellikle bir enterpolasyon olarak kabul edilir ve bazen editörler ve çevirmenler tarafından atlanır.

"Dvergatal"dan sonra ilk erkek ve kadının yaratılışı ve dünya ağacı Yggdrasil anlatılır. Kâhin, ilk "halk" savaşına yol açan Gullveig'in yakılmasını ve Æsir ile Vanir arasındaki mücadelede neler olduğunu hatırlatır. Daha sonra, Gylfaginning 42'de anlatıldığı gibi, genellikle dev inşaatçı efsanesine bir referans olarak yorumlanan Freyja'nın devlere verildiği zamandan bahseder.

Kâhin daha sonra Odin'e kendi sırlarından bazılarını bildiğini ve bilginin peşinde bir gözünü feda ettiğini açıklar. Ona gözünün nerede saklandığını ve bilgi karşılığında nasıl vazgeçtiğini bildiğini söyler. Birkaç nakaratla anlayıp anlamadığını ya da daha fazlasını duymak isteyip istemediğini sorar.

Ragnarök'ten sonra yükselen yeni dünya (Emil Doepler'in tasviri)

Codex Regius versiyonunda, kahin, tanrıların en iyisi ve en güzeli olan Baldr'ın öldürülmesini ve Loki'nin ve diğerlerinin düşmanlığını anlatmaya devam eder. Ardından, tanrıların düşmanlarıyla son savaşlarını verirken ateş ve selin, göğü ve yeri kapladığı yerde tanrıların yok edileceğini kehanet eder. Bu "tanrıların kaderi" yani Ragnarök'tür. Savaş çağrısını, birçok tanrının ölümünü ve Odin'in kendisinin büyük kurt Fenrir tarafından nasıl öldürüldüğünü anlatır. Gök gürültüsü tanrısı ve yeryüzünün yeminli koruyucusu Thor, dünya yılanı Jörmungandr ile yüzleşir ve kazanır ancak Thor, yılanın zehri nedeniyle yığılmadan önce sadece dokuz adım atabilir. Víðarr, Fenrir'e bakar ve mızrağıyla kurdu kalbinden bıçaklamadan önce çenesini açar. Tanrı Freyr, ateşi olan dev Surtr ile savaşır.

Sonunda, Baldr ve Höðr'ün, toprağın tohum ekmeden bolca filizlendiği yeni bir dünyada yeniden yaşayacakları, ölüm ve yıkımın küllerinden yeniden doğmuş güzel bir dünya yükselecek. Hayatta kalan Æsir, Hœnir ile yeniden yan yana gelir ve Iðavöllr alanında karşılaşarak Jörmungandr'ı, geçmişin büyük olaylarını ve runik alfabeyi tartışır. Son bir kıta, kahin transtan çıkmadan önce, kanatlarında cesetler taşıyan ejderha Nidhogg'un aniden ortaya çıkışını anlatır.

Popüler kültürde

  • Völuspá'ya aşina bir filolog olan J. R. R. Tolkien, 1937 tarihli fantastik romanı Hobbit'te Cüceler ve Büyücü Gandalf için Dvergatal'dan isimler kullanmıştır.[1]
  • Völuspá'dan Stanzalar, Vikings dizisinde şarkı biçiminde icar edilmiş ve savaş ilahileri olarak kullanılmıştır.
  • Burzum'un 2012 atmosferik black metal albümü Umskiptar, sözlerini Völuspá'dan almıştır.

Kaynakça

  1. ^ John D. Rateliff (2007), The History of The Hobbit, volume 2 Return to Bag-End, HarperCollins, Appendix III; 0-00-725066-5.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Týr</span>

Tyr; tek eli ve gözünün olmadığı belirtilen, İskandinav mitolojisinde savaş tanrısıdır. Simgesi yukarı doğru ok şeklindedir. Bu oku Vikingler savaşa gitmeden önce savaş aletlerine çizerlerdi. Cermenlerin dilinde "Ziu" olarak bilinir. Anglo Saksonlardaki adı "Tue"'dur. İngilizcede Tyr'ün kutsal günü olan Salı gününe Tuesday denir. Adının diğer Cermen halklarındaki telaffuzları Tsiu, Tiwaz, Zeo, Dio, Dieu ve Tiw'dur. İsmi etimolojik olarak Hint-Avrupa kökenli Dyaus kökünden olan Zeus ve Dionysos'la aynı kökten gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Odin</span> İskandinav Baş Tanrısı

Odin, Cermen mitolojisinde yer alan önemli bir tanrı. Odin ile ilgili günümüze ulaşan çoğu bilginin kaynağı olan İskandinav mitolojisi; Odin'i bilgelik, şifa, ölüm, kraliyet, bilgi, savaş, zafer, büyücülük, şiir, çılgınlık, şamanlık, ilham, şairlik, hava, rüzgar ile ilişkilendirir. İskandinav mitolojisine göre tanrıça Frigg'in kocasıdır. Genellikle en yüce Cermen tanrısı olarak kabul edilir. Eski İngilizce ve Eski Saksoncada Wōden, Eski Felemenkçede Wuodan ve Eski Yüksek Almancada Wuotan adıyla bilinir. Tüm bu adların kökeni ise Ana Almanca *Wōđanaz'dır. İngilizce dahil birçok Cermen dilinde çarşamba günü, bu tanrının adını taşır.

<span class="mw-page-title-main">İskandinav mitolojisi</span> İskandinav kültürü, dinleri

Nors veya İskandinav mitolojisi, İskandinavya'da yaşamış Kuzey Cermen halklarının Hristiyanlık öncesi dinleri, inanışları ve efsaneleri. Cermen mitolojisinin bir parçası olan İskandinav mitolojisi, Anglosakson mitolojisi ve Kıtasal Cermen mitolojisi ile yakından ilişkilidir.

İskandinav paganizmi, tanrıların babası Odin ve oğulları etrafında şekillenir.

Ragnarök, İskandinav mitolojisinde kıyamet kavramı. Eski Norsça "Tanrıların Kaderi" veya "Tanrıların Alacakaranlığı" anlamına gelen Ragnarök veya Ragnarøkkr, eski halk kaynaklarından derlenmiştir ve 13. yüzyılda Snorri Sturluson tarafından Nesir Edda'da bahsedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Balder</span> ışık tanrısı ve hasar almamayla kutsanmış tanrı tek zayıflığı ökse otu

Baldur, İskandinav tanrılarından Odin ile Frigg'in oğlu. Karısı Nanna, oğlu ise Forseti'dir. Işık, neşe, saflık, güzellik, masumiyet ve barış tanrısıdır. Tanrılar ve insanlar tarafından çok sevilirdi, iyiliği ile dikkat çekerdi. Gücünün az olmasına karşın, sıcakkanlı, akıllı ve belagatliydi. En yakışıklı tanrı olduğu da söylenir. Baldur'un salonu Breidablik'di.

<span class="mw-page-title-main">Loki</span> İskandinav mitolojisinde kurnazlık tanrısı

Loki, İskandinav mitolojisinde kötülük ve kurnazlık tanrısı. Kimi tasvirlerde boynuzludur. Ayrıca şekil değiştirme yeteneğine sahiptir. Loki'nin Angrboda ile evliliğinden Jörmungandr, Fenrir ve Hel adında çocukları vardır. Sigyn ile olan evliliğinden ise Narfi ve Vali adlı iki çocuğu bulunmaktadır. Loki aynı zamanda cinsiyet değiştirebilen bir tanrıdır. Bir aygırı baştan çıkartması gerektiği zaman, bir kısrağa dönüşmüş ve dönüşümden Sleipnir doğmuştur. Sekiz bacaklı bu atı Loki, Odin'e hediye etmiştir.

Cermen tanrıları, temel olarak Aesir ve Vanir olarak iki başlıkta görünseler de Dev'lerin de zaman zaman bu gruplara dâhil olmasıyla ayrım tam olarak netlik kazanmaz. Yine de genel olarak kabul gören düşünce Aesir'in savaş, Vanir'in ise bereket tanrılarından oluşmuş topluluklar olduğu yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Æsir</span>

Aesir ; İskandinav mitolojisinde başlıca tanrı topluluğunun genel adı. Diğer topluluğun adı Vanir'dir ve Odin'le birlikte ölümlü insanların hayatlarını yönetirler. Asgard'da yaşarlar. Tanrılar güçlü, güzel ve normal insanlardan daha iridirler. İnsanlardan uzun yaşarlar ama ölümsüz değillerdir. Her tanrı değişik alanlarda bilgiye sahiptir. İyi, sıcakkanlı ve yardımseverdirler. Asgard'da çok uzun süreden beri yaşayan Vanir'ler de Æsir tanrıları arasında sayılırlar.

Hel, İskandinav toplumunda, Ölüler Ülkesi'nin kraliçesidir. Şiirsel Edda'da ve 13. yüzyılda yazılmış Nesir Edda'da kayda geçmiştir. Ayrıca 9 ve 10. yüzyıllarda yazılmış olan Heimskringla ve Egils destanındaki şiirlerde de adı geçmektedir. 12. yüzyılda Saxo Grammaticus tarafından yazılan Latince eser Gesta Danorum'daki bir bölümün genellikle Hel'e atıfta bulunduğu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Sif</span> İskandinav mitolojisinde bir tanrıça

Sif, İskandinav mitolojisinde Thor'un eşi olarak yer alır. Bir Aesir tanrıçasıdır. Sif genellikle toprak ile bağdaştırılan bir tanrıçadır. Göz alıcı uzun ve altın saçlara sahiptir. Loki, Sif’in Thor ile birlikteliğini kıskandığı için bir gece gizlice odasına girerek Sif’in saçlarını yakar. Bunu yapanın Loki olduğunu öğrenen Thor, çok kızar. Loki ise Thor’dan korktuğu ve çekindiği için cücelerden yardım ister. Cüceler, Thor’un Loki’yi affetmesi için Sif’e her teli altından olan uzun ve görkemli bir saç yaparlar. O günden sonra Sif, göz alıcı altın saçlarıyla meşhur olur. Altın saçları genellikle olgunlaşmış sarı buğdaya benzetilir. Bu yüzden tanrıça Sif, bereket ve bolluk ile de bağdaştırılır.

<span class="mw-page-title-main">Asgard boyutu</span>

Cermen mitolojisindeki Ásgard'ın Marvel Comics'deki versiyonu. Kendi adıyla da anılan Cermen mitolojisi evreninde, kozmik ağaç Yggdrasill'in zirvesinde yer almaktadır. Aesir tanrılarının şefi Odin tarafından yönetilmekteydi.Daha sonra liderliği oğlu Thor'a bırakmıştır.İlk başta savaş içinde oldukları tanrı kuzenleri Vanirler'le daha sonra barış yapıp kaynaşmış ve iki halk birden Asgardlılar olarak anılmaya başlanmıştır. Asgardlılar Heimdall'ın bekçiliğini yaptığı Bifröst köprüsü sayesinde Dokuz Diyar'da istedikleri her yere seyahat edebilmektedirler. İlk kez 1962 yılında Journey into Mystery'nin 85. sayısında görünmüştür. Thor'un anavatanıdır. Sihirli güçlere sahip olan Asgardlılar, antik çağlarda Cermenler ve Vikingler tarafından tanrılar olarak kabul edilmişlerdir. Odin'in, Ragnarok'ta savaşması için seçtiği öimüş savaşçıları ağırladığı Valhalla da burada bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Thor (Marvel Comics) yardımcı karakterleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Marvel Comics'in Cermen mitolojisinden uyarladığı Thor çizgi romanında birçok yardımcı karakter bulunmaktadır. Bu karakterlerin de çoğunun Cermen mitolojisi ve diğer mitolojilerden alınmış olduğu gibi Marvel'in kendi yarattığı kurgusal karakterleri de mevcuttur. Bu karakterler başta süper kahramanlar olmak üzere dünyalı insan ve mutantlardan Elf, Troll, Dev ve Ejderha gibi sihirli yaratıklara ve uzaylılardan tanrılar ve diğer kozmik varlıklara kadar çok geniş bir yelpazede yer almaktadır. Diğer Marvel kahramanları önemli karakterlerdir. En önemli karakterler Thor'un ailesi ve halkı olan Asgard tanrılarıdır. Ayrıca, bu çizgi romanda görünen mitolojik tanrılar arasında en önemli tanrılar da onlardır. Elf Faradei, Troll Ulik, Kara Elf Malekith gibi pek çok dost ve düşmanı da bu panteonla bağlantılı sihirli yaratıklardır. İkinci en önemli tanrı grubuysa Thor'un dostu Herkül'ün de mensubu olduğu Olympos tanrılarıdır. Vişnu, Manitu, Horus ve Leir gibi diğer panteonların tanrıları da sık sık bu çizgi romanda yer almıştır. Galactus, Celestialler,Eternaller gibi kozmik varlıklar ve Skrull, Kree, Korbinite gibi uzaylı ırklar da önemli yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">Askr ile Embla</span> İskandinav mitolojisine göre tanrılar tarafından yaratılan ilk iki insan

Askr (erkek) ve Embla (kadın), İskandinav mitolojisine göre tanrılar tarafından yaratılan ilk iki insandır. İkili, 13. yüzyılda daha önceki geleneksel kaynaklardan derlenen Şiirsel Edda ile 13. yüzyılda Snorri Sturluson tarafından yazılan Nesir Edda'da doğrulanır. Her iki kaynakta da üç tanrı Askr ve Embla'yı bulur ve ikiliye, çeşitli maddi ve manevi hediyeler verir. İki figürü açıklamak için bir dizi teori öne sürülmüştür ve popüler kültürde ikiliye zaman zaman atıfta bulunulur.

<span class="mw-page-title-main">Hyrrokkin</span>

Hyrrokkin İskandinav mitolojisinde bir kadın Jötunn.13.yüzyıl şairi Snorri Sturluson'a göre, gemiyi kıpırdatamayınca, Baldr'ın cenazesinde Æsir (tanrılar) 'dan sonra gemilerin en büyüğünü denize indirdi.

Üç ve dokuz sayıları, İskandinav mitolojisi ile paganizmde önemli sayılardır. Her iki sayı, hem mitolojide hem de tapınma ayinlerinde, İskandinav paganizminin günümüze ulaşan kanıtları arasında yer alır.

<i>Gylfaginning</i> Nesir Eddanın bir bölümü

Gylfaginning, 13. yüzyıla ait Nesir Edda'nın prologundan sonraki ilk bölümüdür. Yaklaşık olarak 20 bin kelimeden oluşur. Gylfaginning, Æsir dünyasının yaratılması ile yok edilmesi ve İskandinav mitolojisinin diğer birçok yönü ile ilgilenir. Nesir Edda'nın ikinci bölümü Skáldskaparmál ve üçüncü Háttatal olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce (folklor)</span> mitolojik varlık

Germen mitolojisi de dahil olmak üzere Germen folklorunda cüce, dağlarda ve yeryüzünde yaşayan bir varlıktır. Bu varlık; bilgelik, demircilik, madencilik ve zanaatkarlık ile çeşitli şekillerde ilişkilidir. Cüceler bazen kısa ve çirkin olarak tanımlanırken bazı bilim insanları, bunun varlıkların komik tasvirlerinden kaynaklanan daha sonraki bir gelişme olup olmadığını sorgulamıştır. Cüceler; modern popüler kültürde, çeşitli medyada tasvir edilmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nótt</span> İskandinav mitolojisinde geçen bir tanrıça

Nótt, İskandinav mitolojisinde gece teşhisi olan tanrıça. Nótt jötunn Narfi ve Nór'un kızı, Thor'un büyükannesidir. Yggdrasill ağacının altındaki vadilerde doğmuştur. Hayvanı, Alfödr'in Nott ve Dagr'a verdiği atlardan biri olan Hrímfaxi'dir. Anonim Eski Norsça şiirlerin 13. yüzyıldaki derlemesi niteliğindeki Manzum Edda ve 13. yüzyılda yazılan Nesir Edda'da Nótt, Narfi'nin kızı olarak geçer ve Hrímfaxi ile ilişkilendirilir. Nesir Edda'da Nótt'un evlilikleri ve soyağacından bahsedilir. Nótt; ilki Naglfari, ikincisi Annar, üçüncüsü ise Dellingr ile olmak üzere her birinden bir çocuğu olan üç evlilik yapmıştır. Bir özel isim olan nótt kelimesi, Eski Norsça edebiyatında da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Vafþrúðnismál</span>

"Vafþrúðnismál" Şiirsel Edda''nın üçüncü şiiridir. Başlangıçta Æsir Odin ve Frigg arasında, daha sonra Odin ve dev Vafþrúðnir arasında geçen şiir biçiminde bir konuşmadır. Şiir, İskandinav kozmogonisi hakkında ayrıntılara giriyor ve açıkça Snorri Sturluson tarafından, onu alıntılayan Nesir Edda'nın yapımında bir kaynak belge olarak yaygın bir şekilde kullanıldı. Şiir Codex Regius'ta ve kısmen AM 748 I 4to'da korunmaktadır. 40-41. kıtalarla ilgili koruma sorunları vardır. Vafşrúðnismál'ın 10. yüzyıl şiiri olduğuna inanılır.