İçeriğe atla

Võro Enstitüsü

2011'de Võro Enstitüsü binası.

Võro Enstitüsü (Võro dili: Võro Instituut), Võro dilinin ve kültürünün korunması ve geliştirilmesine adanmış bir Estonya devlet araştırma ve geliştirme kurumudur.

Tarihi

Pulga, yerel bir Võro konuşmacısı

Võro (Võro dili: võro kiil' [ˈvɤro kʲiːlʲ], Estonca: võru keel),[1][2] Ural dillerinin Finnik koluna ait[3] bir dildir.[4][5] Geleneksel olarak, Estoncanın Güney Estonya lehçesi grubunun bir lehçesi olarak kabul edilmiştir, ancak günümüzde kendi edebi dili vardır[6] ve Estonya'nın otokton bölgesel dili olarak resmi tanıma arayışı içindedir.[7][8] Võroların, çoğunlukla güneydoğu Estonya'da, tarihi Võru ilinin sekiz parişinde yaklaşık 75.000 konuşmacısı (Võros) vardır: Karula, Harglõ, Urvastõ, Rõugõ, Kanepi, Põlva, Räpinä ve Vahtsõliina. Bu parişler günümüzde Võru ve Põlva ilçeleri civarında yer almakta ve parçaları Valga ve Tartu ilçelerine kadar uzanmaktadır. Konuşmacılar ayrıca Tallinn ve Tartu kasabalarında ve Estonya'nın geri kalanında da yaşamaktadır.[9][10][11]

Enstitü, 1995 yılında Estonya hükûmeti tarafından kuruldu ve Güney Estonya'nın Võru kasabasında yer almaktadır. Enstitünün geçmiş yöneticileri Enn Kasak, Kaido Kama ve Külli Eichenbaum'dur. Enstitünün günümüzdeki yöneticisi Rainer Kuuba'dır.[12] Enstitüdeki araştırmacılar arasında toponimist Evar Saar ve sözlükbilimci Sulev Iva da yer almaktadır.

Faaliyetler

Enstitü, daha az konuşulan dillerin karşılaştığı zorlukların üstesinden gelmek için, okul programları oluşturmak, dilbilimsel ve bölgesel araştırmalar yürütmek, yer adlarını ve bunlara karşılık gelen hikâyeleri korumak (çoğunlukla Evar Saar tarafından), Võro dilini yayınlamak, yıllık dil konferansları düzenlemek, burs ve okul kitapları düzenlemek de dahil olmak üzere çok çeşitli faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu faaliyetlerin amacı, Võro halkını kendi dillerini konuşmaya ve karakteristik yaşam tarzlarını korumaya teşvik etmektir.

Kaynakça

  1. ^ "Recent Events". Iub.edu. 13 Haziran 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  2. ^ "Päring LINGUAE andmebaasist. Keelte nimetused". Eki.ee. 24 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  3. ^ "Endangered languages in Europe and North Asia". Helsinki.fi. 13 Eylül 1980. 12 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  4. ^ "ISO 639 code sets". Sil.org. 16 Ocak 2009. 26 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  5. ^ "Ethnologue: Languages of the World". SIL International. 2015. 21 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015. 
  6. ^ "Võru kirjakeele sõnamuutmissüsteem (Inflectional Morphology in the Võro Literary Language)" (PDF). Dspace.utlib.ee. 25 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ "Maintenance of South Estonian Varieties: A Focus on Institutions" (PDF). Journal on Ethnopolitics and Minority Issues in Europe. 2012. 3 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015. 
  8. ^ "Legal and Institutional Framework Analysis: Seto and Võro languages". Working Papers in European Language Diversity 19. 2012. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015. 
  9. ^ "Võro Instituut » Welcome!". Wi.ee. 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  10. ^ "Võro Instituut » Võro language". Wi.ee. 29 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  11. ^ "Võro language and alphabet". Omniglot.com. 13 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2014. 
  12. ^ "Smoke sauna tradition in Võrumaa added to UNESCO Intangible Cultural Heritage List". eer.ee. 27 Kasım 2014. 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2018. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Estonya</span> Kuzey Avrupada bir ülke

Estonya ya da resmî adıyla Estonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da bulunan bir Baltık devletidir. Kuzeyinde Finlandiya Körfezi ve Finlandiya, güneyinde Letonya, batısında Baltık Denizi ve İsveç, doğusunda Peipus Gölü ve Rusya bulunmaktadır. Başkenti ve en büyük şehri Tallinn'dir. Estonya toprakları anakara ve Baltık Denizi'ndeki 2.222 adadan oluşur. Nemli karasal iklim görülür. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu bir Fin halkı olan Estonlar oluşturmaktadır. Ülkenin resmî dili, Finceden sonra dünyanın en çok konuşulan ikinci Baltık-Fin dili olan Estoncadır. Yapılan araştırmalara göre Estonya, Avrupa'nın; komşusu Finlandiya'dan sonra en temiz ikinci ülkesi, yaşam kalitesi en yüksek dokuzuncu ülkesi, en güvenli beşinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Estonca</span> Estonyanın resmi dili

Estonca, Estonya'nın resmî dilidir. 1,1 milyon Estonya vatandaşına ek olarak on binlerce Estonyalı göçmen tarafından konuşulan dil. Ural Dil Ailesi'nin Fin-Ugor dilleri'ne mensuptur. Dil, Finceye oldukça benzemektedir. Dili ailedeki diğer dillerden ayıran en önemli özellik, kısa, uzun ve çok uzun olmak üzere üç farklı tonlama barındırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Võro dili</span>

Võro dili, Fin-Ugor dillerinin Baltık-Fin koluna mensup bir dildir. Geçmişte Estoncanın Güney Estonca lehçelerinden biri olarak tanımlansa da günümüzde başlı başına bir dil olarak kabul görmektedir. Dili konuşan halk, günümüzde Estonya'nın azınlık dilleri arasında yer alma girişimlerinde bulunmaktadır. Dilin 70,000 kadar konuşanı olup konuşanlara da Võro adı verilmektedir. Bu dili konuşanların büyük çoğunluğu, Güney Estonya'daki Võru bölgesindeki sekiz bucakta bulunmaktadır. Bu bucaklar, Karula, Harglõ, Urvastõ, Rõugõ, Kanepi, Põlva, Räpinä ve Vahtsõliina şeklindedir. Ancak bunun dışında başkent Tallinn ve Tartu gibi kentlerde de dilin konuşanlarına rastlamak mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Tatjana Mihhailova</span>

Tatjana Mihhailova-Saar, bilinen adıyla Tanja, Rus-Eston Pop şarkıcısı ve oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Tullio Ilomets</span>

Tullio Ilomets, Eston kimyager, tarihçi, bilim insanı ve tarihçidir. Estonya bilim tarihi mirasının korunmasında gönüllü olmuştur. Ollomets, 13 Temmuz 1921'de Tartu, Estonya'da doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Estonya'da demiryolu ulaşımı</span>

Estonya'daki demiryolu ulaşım sistemi, yaklaşık 1.200 kilometrelik demiryolu hattının 900 kilometresi şu anda genel kullanımda olan bir ağdır. Demiryolu ağının altyapısı çoğunlukla devlete aittir ve Estonya Teknik Gözetim Kurumu tarafından incelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Võro halkı</span>

Võro halkı, çoğunlukla Estonya'nın güneydoğusundaki Võru vilayetinde yaşayan bir Baltık-Fin halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Võru tren istasyonu</span>

Võru tren istasyonu, Estonya'nın Võru şehrinde bulunan banliyö tren istasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Estonca</span>

Güney Estonca Tartu, Mulgi, Võro ve Seto değişkelerini kapsamak üzere Estonya'nın güneydoğusunda konuşulur. Güney Estoncanın statüsü üzerinde akademik çevrelerde henüz fikirbirliği bulunmamaktadır; bazı dilbilimciler Güney Estoncayı Estoncanın bir lehçesi olarak görürken, diğer dilbilimciler ise Güney Estoncanın kendi kendine bağımsız bir Fin dili olduğunu savunurlar. Diyakronik açıdan Kuzey ile Güney Estonca, Fin dil ailesi içerisinde ayrı dallar teşkil ederler.

<span class="mw-page-title-main">Kauksi Ülle</span>

Kauksi Ülle Estonyalı bir yazar.

<span class="mw-page-title-main">Petseri (il)</span>

Petseri İli, Estonya'da 1920 yılında kurulmuş bir il. 1944 yılından beri ilin çoğu, önce Rusya SFSC'nin, 1991 yılından beri ise Rusya Federasyonu tarafından Pskov Oblastı'nın Peçorski Rayonu'nun bir parçası olarak yönetilmiştir. Estonya ise günümüzde Võru İli Setomaa belediyesini oluşturan toprakları muhafaza etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Jakob Hurt</span>

Jakob Hurt önemli bir Estonyalı halkbilimci, ilahiyatçı ve dilbilimciydi.

<span class="mw-page-title-main">Karl Ast</span>

Karl Ast, Estonyalı bir yazar ve politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kaido Kama</span> Estonyalı politikacı

Kaido Kama Estonyalı bir politikacı, çevreci ve öğretmen. 1992-1994 yılları arasında Estonya Adalet Bakanı ve 1994-1995 yılları arasında Estonya İçişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Jaak Kangilaski</span>

Jaak Kangilaski Estonyalı bir sanat tarihçisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Tartu (kırsal belediye)</span>

Tartu kırsal belediyesi, Estonya'nın Tartu ilinde bulunan bir belediyedir. Belediye, ülkenin güneydoğusunda Tartu'nun kuzeyinde yer almaktadır. Yüzölçümü 742 km² olan belediyenin nüfusu 2021 yılı itibari ile 11.539'dur. Belediyenin merkezi Kõrveküla'dır.

<span class="mw-page-title-main">Rõuge</span>

Rõuge, Estonya'nın Võru ilinde bulunan bir küçük kasaba ve belediyedir. Belediye, ülkenin güneydoğu ucunda yer almaktadır. Yüzölçümü 933 km² olan belediyenin nüfusu 2021 yılı itibari ile 5.180'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tiit-Rein Viitso</span>

Tiit-Rein Viitso, Eston dilbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Värska</span>

Värska güneydoğu Estonya'da Võru İlçesi, Setomaa Belediyesi'ne bağlı küçük bir kasabadır. 2021 Nüfus Sayımı'na göre, yerleşim yerinin nüfusu 414'tür. Bu, belediyenin en kalabalık köyüdür.

<span class="mw-page-title-main">Estonya Basketbol Ligi</span>

Korvpalli Meistriliiga (KML), Estonya'nın en üst düzey basketbol ligidir. PAF Korvpalli Meistriliiga adıyla sponsorluk nedeniyle bilinmektedir. Lig, Estonya Basketbol Federasyonu tarafından düzenlenmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.