Vítkov Tepesi Ulusal Anıtı

Vitkov Tepesi Ulusal Anıtı, Çekya'nın başkenti Prag'ın Žižkov bölgesinde bulunan Vitkov Tepesine inşa edilmiş, Çekya ve Çekoslovakya tarihi açısından önem teşkil eden yapılardan biridir.

1420 yılında yapılan Vítkov Tepesi Muharebesi'nde Kral Sigismund liderliğindeki Katolik Haçlı kuvvetlerini mağlup eden Jan Žižka'nın^[1] dünyanın üçüncü en büyük bronz binici heykeli burada bulunmaktadır. Heykel dışında, alanda bir Tören Salonu, Çek ve Çekoslovak Devleti Kavşağı başlıklı bir sergi, Meçhul Asker Mezarı ve diğer sergi salonları bulunmaktadır.

Anıt, I. Dünya Savaşı'nda savaşmış Çekoslovak lejyonerlerinin onuruna 1928-1938 yılları arasında inşa edilmiştir. 1948'den sonra Komünist rejimi desteklemek için kullanılmış, 1954–1962 arasında ise komünist lider Klement Gottwald'ın mezarına ev sahipliği yapmıştır. 2000 yılında anıt, büyük bir restorasyon çalışması yürütmek üzere Prag Ulusal Müzesi tarafından satın alınmış, iki yılı aşkın bir süre yürütülen restorasyonun ardından 29 Ekim 2009'da tekrar halka açılmıştır.

Vítkov'dan yazılı olarak ilk kez 14. yüzyılda, Prag çevresindeki tepelere üzüm bağları diktiren Charles IV döneminde bahsedilmektedir. Üzüm bağları Vítkov'un eteklerinden Vinohrady üzerinden Karlov'a kadar uzamaktaydı. Vítkov tepesi üzümün dışında şerbetçiotu yetiştiriciliği için de kullanılıyordu.

Vítkov, Hussit savaşlarında önemli bir rol oynamıştır. Nisan ve Mayıs 1420'de Kutsal Roma İmparatoru Sigismund, Hussit hareketine karşı Papa destekli bir haçlı ordusu komuta etmiştir. Sigismund Prag'a doğru ilerlerken, şehrin temsilcileri Sigismund'a karşı durmaya karar vererek Tábor ve diğer Hussit kontrolündeki kentlerden yardım istemiştir. Sigismund Hradčany ve Vyšehrad'ı ele geçirirken, Hussit kuvvetleri Vítkov'u kontrol etmekteydi. Kritik Vítkov Tepesi Muharebesi, 14 Temmuz 1420'de Hussit güçlerinin Haçlı ordusunu mağlup etmesiyle sonuçlanmıştır.

19'uncu yüzyılın ikinci yarısında Çek milliyetçiliği, aralarında Žižkov ve Vítkov Tepesi'nin de bulunduğu tarihi yerlerde kendisini göstermiştir. 1877'de Kralovske Vinohrady I kasabasının adı Žižkov olarak değiştirilmiştir, bunun nedeni radikal Hussitlerin lideri Trocnovlu Jan Žižka'nın Çek çıkarları için verilen mücadelenin bir sembolü olarak görülmesidir. 1881 yılında Žižkov kasaba statüsüne yükseltildi. Vítkov, Çeklerin ve Çek ulusunun eski ihtişamının bir sembolü olarak görülerek burada Žižka için bir anıt inşa edilmesi fikri ortaya çıkmıştır. Anıtın inşa edilmesi girişimi Žižkov'un ilk belediye başkanı olan Karel Hartig'e atfedilmektedir.

1882 yılında Žižkov'da Žižka Anıtı İnşa Derneği, U Deklarace birahanesinin salonunda kurulmuştur. Dernek Žižkov'da ulusal törenler düzenlemiş ve 1910'da tepenin zirvesine bir anıt tabelası yerleştirmiştir. Derneğin en ses getiren eylemi 1912 yılında Žižka Anıtı için açılan yarışma olmuştur. Yarışmada birincilik ödülü verilmemiştir. Derneğin faaliyetleri I. Dünya Savaşı sırasında durdurulmuştur.

1918 yılında Çekoslovakya'nın kurulmasının ardından anıt ile ilgili çalışmalar yoğunlaştı. Tasarım için iki sanat yarışması düzenlendi, bunlardan en önemlisi 1925'te düzenlenen ve Anıt için ayrı binalar yapılmasını öngören yarışmaydı. Vítkov tepesinde yer alan ilk bina, Birinci Direniş'in önde gelen temsilcileri için bir nekropol olacaktı ve tepenin eteğindeki, şu anda Askeri Tarih Enstitüsü tarafından kullanılan ikinci bina ise yönetim ve müzeye ev sahipliği yapacaktı. Mimar Jan Zazvorka yarışmada birincilik ödülünü kazandı.

Tepenin eteğindeki müzenin inşaatına 1927 yılında başlandı ve iki yıl sonra tamamlandı. Ulusal Kurtuluş Anıtı'nın inşasına 1928 yılında, Çekoslovakya'nın kuruluşunun 10. yıldönümü münasebetiyle Cumhurbaşkanı T. G. Masaryk'in huzurunda Vítkov Tepesi'ne köşe taşının konulmasıyla başlandı. Kabuk 1933 yılında tamamlandı ve iç mekan çalışmaları birçok önde gelen sanatçının katılımıyla devam etti.

İkinci Dünya Savaşı başladığında, şimdi Askeri Tarih Enstitüsü olan müzenin alt binaları Almanlar tarafından ele geçirildi. Anıt binası Kasım 1942'ye kadar Wehrmacht'ın dikkatinden kaçtı. Anıt yönetimi bu dönemden yararlanarak heykellerin dökümü için kullanılan metaller ve sanat eserleri gibi değerli her şeyi gizlice ortadan kaldırdı. Kasım 1942'den itibaren Anıt işgal edildi ve savaşın sonuna kadar Wehrmacht burayı depo olarak kullandı.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Haziran 1920 gibi erken bir tarihte Cumhurbaşkanı T. G. Masaryk'in huzurunda anıtın temel taşı atılmıştır. Sanat ihaleleri 1923, 1925 ve 1928 yıllarında gerçekleştirilmiş, ancak tatmin edici bir sonuç alınamamıştır.

Sonunda anıt 1931 yılında Prag Görsel Sanatlar Akademisi'nde profesör olan heykeltıraş Bohumil Kafka'ya sipariş edildi. Heykelin anıtsal ve gerçekçi olması amaçlanıyordu. Kafka'nın heykeli tamamlaması on yıl sürdü ve çalışmalarını denetlemek üzere uzmanlar, tarihçiler ve hippologlardan oluşan dokuz kişilik bir danışma kurulu kuruldu. Bohumil Kafka bu iş için Prag, Ořechovka'da 27m yüksekliğinde ve 18m genişliğinde yeni bir stüdyo inşa ettirdi. İlk olarak binicisi olmayan bir at modeli üzerinde çalışmaya başladı. Daha sonra birkaç kişi binici kısmı için modelleme yaparak binicinin pozisyonunu, vücudunu ve başını tasarladı. Tarihi silah uzmanları sadece binicinin giyim stili hakkında değil, aynı zamanda ayak çerçevesinin tasarımı gibi diğer birçok ayrıntı hakkında da bilgi verdi. Kafka, Žižka'nın heykelinin alçı modelini Kasım 1941'de yaptıktan kısa bir süre sonra hayatını kaybetti.

Heykel, İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda ülkenin kurtuluşundan kısa bir süre sonra yapılmıştır. Vítkov Muharebesi'nin yıldönümü münasebetiyle 14 Temmuz 1950 tarihinde törenle açılmıştır. Heykel, anıtın yapısına sabitlenmiş betonarme tapalara bağlanmıştır. Anıt 9 metre (30 ft) yüksekliğinde, 9,6 metre (31 ft) uzunluğunda ve 16,5 ton ağırlığındadır (16,2 uzun ton; 18,2 kısa ton)^[2]

Meçhul Asker Mezarı, Atlı Heykelin altında yer almaktadır. Çekoslovak Meçhul Asker Mezarı ilk olarak 1922 yılında Eski Belediye Binası'nda geçici bir ibadet yeri olarak kurulmuş ancak Naziler tarafından 1941 yılında yıkılmıştır.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra mezarın yenilenmesi ve Vítkov'a taşınması düşünülmüştür. Haziran 1949'da Dukla yakınlarındaki askeri mezarlıktaki restorasyon çalışmaları ve 14 Temmuz 1949'daki kazı çalışmaları sırasında Vyšný Komárnik'teki mezarlıkta meçhul askerlerden birinin daha kalıntıları ortaya çıkarılmış, 9 Ekim 1949 Pazar günü, Dukla Geçidi Muharebesi'nin 5. yıldönümü kutlamalarının zirveye ulaştığı sırada, kalıntılar Kurtuluş Anıtı'na taşınmıştır.

8 Mayıs 2010 tarihinde Zborovlu meçhul bir askerin diğer kalıntıları da Dukla'lı meçhul askerin yanındaki mezara yerleştirilmiş ve böylece anıtın orijinal fikri yerine getirilmiştir. Meçhul Asker Anıtı bugün Çek ve Çekoslovak devletlerini özgürleştirme mücadelesinde şehit düşen Çek ve Slovaklara bir şükran ifadesi olarak algılanmaktadır. 2006 yılında General Alois Eliáš ve eşi de buraya gömülmüştür.

• Vítkov Tepesi'ndeki Ulusal Anıt, Resmi sayfa 3 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.