İçeriğe atla

Uzun COVID

Uzun COVID
NedenleriCOVID-19

Uzun COVID, uzatmalı COVID veya kronik COVID sendromu (KCS),[1][2][3] COVID-19'un atlatılmasına rağmen semptomlarının devam etmesine verilen gayriresmî bir addır. Kalıcı olan semptomların başında halsizlik, baş ağrısı, nefes darlığı, anozomi (koku kaybı), kas zayıflaması ve beyin sisi de denen bilişsel işlev bozukluğu bulunur.[]

Uzun COVID üzerine araştırmalar devam etmektedir. Aralık 2020 itibarıyla, bunun ayrı bir hastalık mı yoksa koronavirüs hastalığının belli kişilerde gösterdiği bir sendrom mu olduğunu belirlemek için erken olduğu kanısına varılmıştır.[]

Genç ve sağlıklı insanlar dahil SARS-CoV-2'nin bulaştığı herkes, küçük semptomlarla devam etse dahi uzun COVID'e yakalanabilir.[4] Uzun COVID, her yaştan insanı tehdit ettiği için sosyal mesafeye dikkat etmek, maske ve koruyucu ekipman kullanmak, el temizliğine dikkat etmek ve aşılamanın önemini ortaya çıkarmaktadır.[5]

Akut COVID-19'un ardından uzun COVID gözlemlenirken Aralık 2020 itibarıyla 100 bin kişinin katıldığı aşılamadan sonra hiç bildirilmemiştir.[6][7][8]

Uzun COVID (Long COVID) ifadesi ilk kez Mayıs 2020'de Twitter'da Elisa Perego tarafından kullanılmıştır.[9][10]

Kaynakça

  1. ^ Baig AM (Ekim 2020). "Chronic COVID Syndrome: Need for an appropriate medical terminology for Long-COVID and COVID Long-Haulers". Journal of Medical Virology. doi:10.1002/jmv.26624 Özgürce erişilebilir. PMID 33095459. 
  2. ^ Staff (13 Kasım 2020). "Long-Term Effects of COVID-19". Centers for Disease Control and Prevention. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020. 
  3. ^ "Overview | COVID-19 rapid guideline: managing the long-term effects of COVID-19 | Guidance | NICE". National Institute for Health and Care Excellence. 18 Aralık 2020. 18 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020. 
  4. ^ Brito D, Meester S, Yanamala N, Patel HB, Balcik BJ, Casaclang-Verzosa G, Seetharam K, Riveros D, Beto RJ, Balla S, Monseau AJ, Sengupta PP (Kasım 2020). "High Prevalence of Pericardial Involvement in College Student Athletes Recovering From COVID-19". JACC. Cardiovascular Imaging. ss. S1936878X20309463. doi:10.1016/j.jcmg.2020.10.023. PMC 7641597 $2. PMID 33223496. 
  5. ^ Cook TM (Temmuz 2020). "Personal protective equipment during the coronavirus disease (COVID) 2019 pandemic - a narrative review". Anaesthesia. 75 (7). ss. 920-927. doi:10.1111/anae.15071 Özgürce erişilebilir. PMID 32246849. 
  6. ^ Polack FP, Thomas SJ, Kitchin N, Absalon J, Gurtman A, Lockhart S, Perez JL, Pérez Marc G, Moreira ED, Zerbini C, Bailey R, Swanson KA, Roychoudhury S, Koury K, Li P, Kalina WV, Cooper D, Frenck RW, Hammitt LL, Türeci Ö, Nell H, Schaefer A, Ünal S, Tresnan DB, Mather S, Dormitzer PR, Şahin U, Jansen KU, Gruber WC (Aralık 2020). "Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine". The New England Journal of Medicine. 383 (27). ss. 2603-2615. doi:10.1056/NEJMoa2034577. PMC 7745181 $2. PMID 33301246. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 
  7. ^ Anderson EJ, Rouphael NG, Widge AT, Jackson LA, Roberts PC, Makhene M, Chappell JD, Denison MR, Stevens LJ, Pruijssers AJ, McDermott AB, Flach B, Lin BC, Doria-Rose NA, O'Dell S, Schmidt SD, Corbett KS, Swanson PA, Padilla M, Neuzil KM, Bennett H, Leav B, Makowski M, Albert J, Cross K, Edara VV, Floyd K, Suthar MS, Martinez DR, Baric R, Buchanan W, Luke CJ, Phadke VK, Rostad CA, Ledgerwood JE, Graham BS, Beigel JH (Aralık 2020). "Safety and Immunogenicity of SARS-CoV-2 mRNA-1273 Vaccine in Older Adults". The New England Journal of Medicine. 383 (25). ss. 2427-2438. doi:10.1056/NEJMoa2028436. PMC 7556339 $2. PMID 32991794. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 
  8. ^ Mahase E (Aralık 2020). "Covid-19: Oxford vaccine could be 59% effective against asymptomatic infections, analysis shows". BMJ. Cilt 371. ss. m4777. doi:10.1136/bmj.m4777 Özgürce erişilebilir. PMID 33298405. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 
  9. ^ Perego, Elisa; Callard, Felicity; Stras, Laurie; Melville-Jóhannesson, Barbara; Pope, Rachel; Alwan, Nisreen A. (1 Ekim 2020). "Why we need to keep using the patient made term "Long Covid"". The BMJ (İngilizce). 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  10. ^ Callard F, Perego E (January 2021). "How and why patients made Long Covid". Social Science & Medicine. Cilt 268. s. 113426. doi:10.1016/j.socscimed.2020.113426. PMC 7539940 $2. PMID 33199035. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aşı (tıp)</span> belirli bir hastalığa karşı bağışıklık sağlamak için üretilen biyolojik ilaç

Aşı, belirli bir bulaşıcı veya malign hastalığa karşı aktif kazanılmış bağışıklık sağlayan biyolojik bir preparattır. Aşıların güvenliği ve etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Bir aşı tipik olarak hastalığa neden olan bir mikroorganizmaya benzeyen bir ajan içerir ve genellikle mikrobun zayıflatılmış veya öldürülmüş formlarından, toksinlerinden veya yüzey proteinlerinden yapılır. Vücudun bağışıklık sistemi ajanı bir tehdit olarak tanır, yok eder ve bu sayede gelecekte karşılaşabileceği bu ajanla ilişkili mikroorganizmaları daha fazla tanır ve yok eder.

<span class="mw-page-title-main">Kalp krizi</span> Kalbin bir kısmına kan akışının kesilmesi

Kalp krizi, kalp enfarktüsü ya da akut miyokard enfarktüsü, kan akımının azalması veya durması sonucunda koroner arterlerden birinde meydana gelen enfarktüs ile karakterize edilir. Tipik belirtiler arasında, sıklıkla sol omuz, kol veya çeneye yayılan, göğüs kemiğinin arkasında (retrosternal) göğüs ağrısı veya rahatsızlığı bulunur. Bu ağrı, bazen mide yanması gibi algılanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Proton pompa inhibitörü</span>

Proton pompa inhibitörleri (PPİ), gastrik asit üretiminde belirgin ve uzun süreli azaltan ilaç grubudur. Bunu, midenin H+/K+ ATPaz proton pompasını geri dönüşsüz engelleyerek yapar.

<span class="mw-page-title-main">Aşılama</span> hastalıklara karşı koruma için aşının uygulanması

Aşılama, bağışıklık sisteminin bir hastalığa karşı bağışıklık geliştirmesine yardımcı olmak için bir aşının uygulanmasıdır. Aşılar zayıflatılmış, canlı veya öldürülmüş halde bir mikroorganizma veya virüs ya da organizmadan alınan proteinler veya toksinler içerir. Vücudun adaptif bağışıklığını uyararak, bulaşıcı bir hastalıktan kaynaklanan hastalıkları önlemeye yardımcı olurlar. Bir nüfusun yeterince büyük bir yüzdesi aşılandığında, sürü bağışıklığı ortaya çıkar. Sürü bağışıklığı, bağışıklık sistemi baskılanmış - zayıflatılmış bir versiyonu bile kendilerine zarar vereceği için aşı olamayan - kişileri korur. Aşılamanın etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Aşılama, bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde en etkili yöntemdir; çiçek hastalığının dünya çapında ortadan kaldırılmasından ve çocuk felci ve tetanos gibi hastalıkların dünyanın büyük bir kısmından yok edilmesinden büyük ölçüde aşılama sayesinde sağlanan yaygın bağışıklık sorumludur. Bununla birlikte, Amerika'daki kızamık salgınları gibi bazı hastalıklarda, 2010'larda nispeten düşük aşılama oranları nedeniyle - kısmen aşı tereddütlerine atfedilen - artan vakalar görmüştür. Dünya Sağlık Örgütüne göre aşılama sayesinde yılda 3,5-5 milyon ölüm önlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eric F. Wieschaus</span>

Eric F. Wieschaus, Amerikalı gelişimsel biyolog. 1995 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü Edward B. Lewis ve Christiane Nüsslein-Volhard ile birlikte "embriyonik gelişimin genetik kontrolü ile ilgili keşiflerinden dolayı" kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">COVID-19</span> SARS-CoV-2nin neden olduğu bulaşıcı hastalık

Koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü 2 (SARS-CoV-2)'nin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İlk vaka ile Çin'in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde Kasım 2019 tarihinde karşılaşılmıştır. O zamandan bu yana yayılmaya devam etmiş ve dünya genelinde pandemiye neden olmuştur. Ancak bu pandemi geçtiğimiz yıl birçok ülkede sona ermiştir. 3 Mart 2020 itibarıyla dünya çapında ölüm oranı %3,4 olup, 12 Nisan 2024 tarihi itibarıyla Dünya'da 704.753.890 onaylanmış vaka, 675.619.811 iyileşen varken virüs nedeniyle 7.010.681 hasta öldü.

<span class="mw-page-title-main">COVID-19 aşısı</span> COVID-19 hastalığına karşı bağışıklık sağlamayı amaçlayan biyoteknoloji ürünü

COVID‑19 aşısı, COVID-19 hastalığına karşı kazanılmış bağışıklık sağlamayı amaçlayan bir biyoteknoloji ürünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı</span> Pfizer ile işbirliği içinde BioNTechten COVID-19a karşı mRNA aşısı

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı BioNTech ve Pfizer şirketlerinin iş birliğinde geliştirilen COVID-19 aşısı. Dünya Sağlık Örgütü tarafından sıkı düzenleyici kurumlar olarak tanımlanan kurumlardan acil kullanım onayı ve düzenli kullanım onayı alan ilk COVID-19 aşısıdır. Etkin maddesi tozinameran adıyla bilinmektedir.

Aşı karşıtlığı, aşı hizmeti kendisine sunulmasına karşın kişinin kendisi ve çocuğu adına aşılamaya yanaşmaması veya tamamen karşı çıkma durumudur. Dünya Sağlık Örgütü, aşı karşıtlığını 2019'un en büyük on sağlık tehdidinden biri saymıştır. Terim, genel olarak aşılar hakkında olumsuz görüşler yaymayı, aşıları ertelemeyi ve kimi aşıları daha makbul görmeyi içerir. Aşılamaya karşı çıkan argümanlar, aşıların güvenliği konusunda sağlanmış bilimsel konsensüs ile de çelişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İnaktif aşı</span> bir hastalık patojeninin öldürülmüş bir halini kullanan aşı

İnaktif aşı, kültürde yetiştirilen ve daha sonra hastalık üretme kapasitesini yok etmek için öldürülen virüs partikülleri, bakteriler veya diğer patojenlerden oluşan bir aşıdır. Buna karşılık, canlı aşılar hâlâ canlı olan patojenleri kullanır. İnaktif aşılar için patojenler kontrollü koşullar altında yetiştirilir ve enfektiviteyi azaltmak ve böylece aşıdan kaynaklanan enfeksiyonu önlemek için bir araç olarak öldürülür.

<span class="mw-page-title-main">Oxford-AstraZeneca COVID-19 aşısı</span>

Vaxzevria adı altında satılan AstraZeneca COVID-19 aşısı Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca tarafından geliştirilmiş bir COVID‑19 aşısıdır. Eski Adı : Azd1222

<span class="mw-page-title-main">Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü</span>

Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü, Önceki adıyla NF Gamaleya Federal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Merkezi (Gamaleya Bilimsel Araştırma Enstitüsü veya Gamaleya Ulusal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Merkezi olarak da bilinir) Moskova'da bulunan bir tıbbi araştırma enstitüsüdür. Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığı'na bağlı olarak faaliyet göstermektedir. 1891 yılında Filipp Markovich Blyumental tarafından kurulmuştur İsmini mikrobiyoloji ve aşı araştırmalarında öncü olarak tanınan Ukrayna ev Rus kökenli Sovyet bilim adamı Nikolay Fyodorovich Gamaleya'dan (1859-1949) almıştır. Enstitü son zamanlarda COVID-19 salgını etkeni SARS-CoV-2'ye karşı etkili bir aşı bulmak üzere 48. Merkez Araştırma Enstitüsü ve Rospotrebnadzor Vektör Enstitüsü ile işbirliğinde bir çalışma başlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Viral vektör aşısı</span> aşı türü

Bir viral vektör aşısı, alıcının konak hücrelerine istenilen antijenin genetik materyal kodlamasını sağlamak için bir viral vektör kullanan aşıdır. Nisan 2021 itibarıyla, en az bir ülkede altı viral vektör aşısı yetkilendirilmiştir. Bu aşılar dört COVID-19 aşısı ve iki ebola aşısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hatırlatma dozu</span> ilk uygulamadan sonra ekstra aşı uygulaması

Tıbbi terimlerle bir hatırlatma dozu, pekiştirme dozu, takviye dozu veya rapel bir aşının daha önceki (primer) bir dozdan sonra fazladan uygulanmasıdır. İlk bağışıklamadan sonra bir hatırlatma enjeksiyonu veya bir hatırlatma dozu, bağışıklık kazandırıcı antijene yeniden maruz kalmadır. Bu antijene karşı hafıza zamanla azaldıktan sonra, o antijene karşı bağışıklığı tekrar koruyucu seviyelere yükseltmesi amaçlanır. Örneğin, tetanoz aşısı hatırlatıcıları genellikle her 10 yılda bir önerilir; çünkü tetanoza özgü bellek hücreleri işlevlerini kaybeder veya apoptoza uğrar.

<span class="mw-page-title-main">Deksametazon</span> Kortikosteroid ilacı

Deksametazon, romatizmal sorunlar, bazı cilt hastalıkları, şiddetli alerjiler, astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, krup, beyin ödemi, göz ameliyatı sonrası göz ağrısı, superior vena kava sendromu ve tüberkülozda antibiyotiklerle birlikte kullanılan bir glukokortikoid ilaçtır. Adrenokortikal yetmezlikte, fludrokortizon gibi bir mineralokortikoid ilaçla birlikte kullanılabilir. Erken doğumda, bebeğin sonuçlarını iyileştirmek için kullanılabilir. Ağız yoluyla, kas içine enjeksiyon olarak, damar içine enjeksiyon olarak, cilt için topikal krem veya merhem olarak veya göze topikal oftalmik solüsyon olarak verilebilir. Deksametazonun etkileri sıklıkla bir gün içinde görülür ve yaklaşık üç gün sürer.

<span class="mw-page-title-main">Heidi Larson</span> antropolog

Heidi J. Larson, Amerikalı bir antropologdur ve Aşı Güven Projesi'nin kurucu direktörüdür. Larson, UNICEF'te Küresel Bağışıklama İletişimine başkanlık etmiştir.Stuck: How Vaccine Rumours Start and Why They Don't Go Away kitabının da yazarıdır. BBC'nin 2021'in 100 kadını listesinde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bağışıklık pasaportu</span>

Bağışıklık pasaportu, bağışıklık sertifikası, sağlık kartı veya tahliye sertifikası, hamilinin bulaşıcı bir hastalığa karşı bağışıklıklı olduğunu kanıtlayan kağıt veya dijital formatta bir belgedir. Hükûmetlerin bir salgını hafifletmek için alabileceği bir eylemdir.

IIBR-100 olarak da bilinen BriLife, replikasyon yetkinliğine sahip bir rekombinant VSV viral vektörlü COVID-19 aşısı adayıdır. İsrail Biyolojik Araştırma Enstitüsü (IIBR) tarafından geliştirilmiştir. IIBR, klinik deneyleri tamamlamak ve aşıyı ticarileştirmek için ABD merkezli NRx Pharmaceuticals ile ortaklık kurmuştur. Hamsterlarda yapılan bir araştırma, aşının bir dozunun COVID-19'a karşı korumada güvenli ve etkili olduğunu öne sürmüştür.

Zayıflatılmış aşı, bir patojenin virülansını azaltarak, ancak yine de onu canlı tutarak oluşturulan bir aşıdır. Zayıflatmada, bulaşıcı ajanı alınırr ve zararsız veya daha az virülan hale gelecek şekilde değiştirilir. Bu aşılar, patojeni "öldürerek" üretilen aşıların tersidir.

<i>The BMJ</i> hakemli tıp dergisi

The BMJ, tamamı Britanya Tabipler Birliğine (BMA) ait olan BMJ Group tarafından yayımlanan haftalık hakemli bir tıp dergisidir. The BMJ, BMA'dan editoryal özgürlüğe sahiptir. Dünyanın en eski genel tıp dergilerinden biridir. Önceleri British Medical Journal olarak adlandırılan derginin adı 1988 yılında resmi olarak BMJ olarak kısaltılmış, 2014 yılında ise The BMJ olarak değiştirilmiştir. Dergi, Brtianya Tabipler Birliğinin (BMA) bir alt kuruluşu olan BMJ Publishing Group Ltd tarafından yayımlanmaktadır. The BMJ'nin şu anki baş editörü, Ocak 2022'de atanan Kamran Abbasi'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.