Uzuh - Turkipedia

Uzuh – Türk ve Altay mitolojilerinde, efsanelerde, masallarda ve halk anlatılarında bahsedilen dev insanlar. Uzuğ veya Uğuz olarak da bilinirler. “Ucugulu” veya “Uzunbuluk” adıyla da anılırlar. Çok eski devirlerde yaşamış, iri cüsseli, azman varlık. Güneş onların fırını olacak kadar uzun ve büyüktürler. Yiyecekleri güneşe kaldırıp öyle pişirirler. Devasa halılar dokurlar. Bin yıldan fazla yaşarlar. Çınar kadar boyları olduğu ve üç yüz yıl yaşadıkları da söylenir. Başı bulutlara kadar uzanır. Normal insan boyu ancak onun topuğu kadardır. Ölmüş bir uzuhun bir tek kemiğinden koca bir köprü yapılabilir. Bu betimlemelere uygun bir insan ancak Dinozorlar çağına uygun olabilir. Irmakları bir adımda geçer. Nuh tufanının suları ancak dizkapağına gelir. Daha sonra yok olup gitmişlerdir.

Benzer isimler

Azerbaycan’da Ucubılıx (Nahçıvan’da Ucubuluk), Türkiye'de Ucubılık ayrıca Ucmuluh (Şarkışla-Sivas, Elazığ), Mucmuluh (Suşehri-Sivas) ve Araplarda Uc bin Anak (bazen Övc ibn Unug) gibi adlar verildiği görülür.^[1]

Ucmuluh

Anadolu'da bazı yörelerde halk inanışlarında bahsi geçer. Sivas iline bağlı Şarkışla ilçesi ve yöresinde obur çocuklar için de bu benzetme yapılır.^[2] Ucmuluh adlı yaratığa dair; "anasının karnından çıkarmak için üç ebe üç gün uğraşmış" denilir.^[3] Ucmuluh'a besmele çektirilebilirse üç gün yedikten sonra doyacağı söylenir aksi takdirde hiç doymak bilmeyeceğine inanılır. Bununla ilgili olarak anlatılan bir öykü de derlenmiştir.^[2]

Etimoloji

(Uz) kökünden türemiştir. Uzamak fiili ile kökteştir.

Kaynakça

^ 5. Uluslararası Ağrı Dağı Ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu - Bildiri Kitabı, 16-18 Ekim 2019, Nuh Tufanı Ve Mitolojik Anlatılarda Dev Ucubilik 20 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hayrettin İvgin (Sayfa: 146)
^ ^a ^b Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası (Sayfa: 369-371)
^ Şarkışla Efsaneleri, Zekeriya Metin, Yüksek Lisans Tezi, 1994, Elazığ (Sayfa: 110)

Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dipnotlar

İlgili Araştırma Makaleleri

Şarkışla, Sivas ilinin bir ilçesidir. Kuzeyinde Yıldızeli, doğusunda Sivas merkez ve Altınyayla, güneyinde Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesi, güneybatısında Gemerek ve batısında ise Yozgat'ın Akdağmadeni ilçesi bulunur. 2021 istatistiklerine göre toplam nüfusu 37,708 olan Şarkışla, merkez dışında Sivas'ın en kalabalık ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kopuz</span> telli çalgı aleti

Kopuz, Türk ve Altay halk kültüründe bir çalgı. Komus da denir. Bağlamanın atası olan müzik aletidir. Türkler’de önemi büyüktür. Bağlama ve kopuz kutsal sayılır. Bu kelimeyle ilişkili olan kobzamak, kopzatmak gibi fiiller çalgı çalmayı ifade eder.

Gemerek, Sivas ilinin bir ilçesidir. Şarkışla İlçesine bağlı bir bucak iken 1953 yılında İlçe olmuştur. 2'si belediye, 35'i Köy olmak üzere 38 yerleşim biriminden oluşur.

Tufan, birçok yerel efsaneye ve kutsal kitaplara göre Tanrı tarafından bir kavmi, milleti ya da tüm insanları cezalandırmak amacıyla gönderildiğine inanılan büyük felaket. Tufanın detayları farklı kültürlerde farklılıklar arz etmekle beraber en çok bilinen şekli Nuh Tufanı'dır.

Çanakçı, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Alaman, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Döllük, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Konakyazı, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Yalanı, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Hüyükköy, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Mezraa, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Aydoğan, Sivas ilinin İmranlı ilçesine bağlı bir köydür.

Karakura ; acıklı, kötücül bir ruhun adı. Bazı inanışlara göre yeni doğum yapmış lohusa kadınları korkutan ve ciğerlerini alıp götürdüğüne inanılan ruh, hayali yaratık. İnsanlara korkulu kâbusları ve karabasanları gönderen odur. Adıyla çocuklar korkutulur.

Kızılcakışla, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür. 1992-2014 yılları arası belde olan yerleşim birimi, 2014 yerel seçimlerinden sonra nüfus sayısının 2000'in altına düşmesinden dolayı tekrar köye dönüşmüştür.

Cemel, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir beldedir.

Akçakışla, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür. Geçmişte nahiye (bucak) statüsünde olan Akçakışla'nın belediyesi kapatılarak belde olma niteliği kaldırılmıştır. İlkokul; Ortaokul ve Sağlık Ocağı bulunmaktadır. Jandarma Karakolu ise kapatılmıştır. Köyün sınırları içerisinden Kaldırak Özü adı verilen ırmak akmaktadır.

Emlek yöresi, Sivas ili, Şarkışla ilçesinde bir bölge. Kendine özgü kültürel bir bütünlüğe sahip olup özellikle de halk ozanları ve aşıklık geleneği ile tanınmaktadır. Halk inanışları açısından oldukça zengindir. Halk ağzında yanlışlıkla Arapça kökenli "Emlak" sözcüğü ile karıştırılarak bu biçimi ile de kullanılır; ancak etimolojik köken olarak gerçekte hiçbir bağlantısı yoktur.

Alaman Kaya Mezarı, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi bölgesinde bulunan, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı Alaman köyü yakınlarında bulunan Roma dönemine ait bir kaya mezarıdır.

Emin Kuzucular derlemeci, halk kültürü araştırmacısı, yazar ve öğretmendir.

İlbeyli yöresi, Sivas il merkezi ile Şarkışla ilçesi arasında kalan kendine özgü kültürel bir bütünlüğe sahip olan bir bölgedir. Halk inanışları açısından oldukça zengin bir birikime sahiptir. Bölgedeki köylerin önemli bir kısmı coğrafi konum olarak Şarkışla'ya daha yakın olsa da idari olarak Sivas merkeze bağlıdırlar.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.