İçeriğe atla

Uzo

Uzo

Uzo (Yunanca: ούζο), Yunanistan ve Kıbrıs'ta tüketimi yaygın olan anason aromalı damıtılmış bir içki.[1][2] Türkiye'de üretilen rakı, Kuzey Akdeniz'de üretilen pastis, sambuca ile Levant ülkelerinde üretilen arak ile benzerdir.

Etimoloji

Uzo sözcüğü, Oxford English Dictionary'nin de aralarında yer aldığı kimi kaynaklara göre İtalyanca uso (kullanmak) kelimesinden gelmektedir. Bu kullanımın uso Massalia (Türkçe: Marsilya için kullanım) kalıbından türediği, bu kalıbın ise uzoya atfedilen yüksek kaliteyi belirttiği düşünülmektedir.[3] Bir rivayete göre uzonun eski adı olan tsipouro gemilerde özel olarak yapılmış tahta sandıklarda taşınırmış. Sandıkların üzerine "Marsilya'da kullanılmak üzere" yazısı İtalyanca "uso Masslia" diye yazılmıştır. Bir Yunan doktor yerel bir tsipouroyu denemesi ve hoşuna gitmesi üzerine içkinin yüksek kalitesini belirtmek için "uso Massalia" demesi sonucunda uzo adı kullanımı yaygınlaşmıştır.[4]

Buna karşın pek çok Yunanca sözlük kelimenin kökeninin Türkçe üzüm kelimesinden geldiğini söylemektedir.[5][6][7]

Tarihçe

Kökeninin bir tür boğma rakı olan çipuro (Yunanc): τσίπουρο, tsipouro) olduğu düşünülür. Uzo markaları %38-%50 oranında değişen alkol içerir. Yüksek derece alkolün iki ya da üç kez damıtılmasından elde edilir. Damıtılma sürecinde her marka rezene, kakule, sakız, karanfil, tarçın gibi baharatları kullanarak uzoya orijinal tadını verir.

İlk uzo fabrikası 1856'da Yunanistan'ın bağımsızlığına takiben Tyrnavos'ta açılmasına karşın büyük üretim Midilli Adası'na geçmiştir. Özellikle Plomari kasabasında onlarca aile tarafından geleneksel olarak uzo üretimi yapılmaktadır. Her yıl Mayıs ayında Midilli Adası'nın en büyük kenti Midilli'de Uzo Festivali düzenlenmektedir.

25 Ekim 2006 yılında uzo Yunanistan tarafından ulusal içki olarak tescil edilmiştir. Yunanistan'da 180 uzo üreticisi ve 370 çeşit uzo bulunmaktadır. Plomari'de en büyük uzo üreticisi olan Barbayanni (Yunanca: Βαρβαγιάννης) markasına ait bir müze bulunmaktadır.

Tüketim

Uzo tıpkı rakı gibi içine soğuk su ile küçük bardaklarda içilir. Uzo anasonunun yapısı gereği içine buz atıldığında, anason kristalize olup uzonun yapısını bozmaktadır. Bu sebeple geleneksel olarak buz ile tercih edilmez. Anasonun etkisinden beyaz bir hal alan uzo yanında çeşitli mezelerle tüketilir.

Uzo ile kokteyl yapımı Yunanistan'da yaygın değildir, ancak Uzini adlı kokteyl Kıbrıs'ta hazırlanan bir içkidir.[8]

Kaynakça

  1. ^ "The world of Ouzo (Ouzo Museum) - by Ouzo Plomari". theworldofouzo.gr. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024. 
  2. ^ "Μουσείο – Ούζο Βαρβαγιάννη". www.varvayanni.com. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024. 
  3. ^ Oxford English Dictionary online, Oxford University Press, retrieved September 7, 2007
  4. ^ The Times of Thessaly, 1959
  5. ^ G. Babiniotis, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (2002), p. 1285
  6. ^ G. Clauson, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford 1972, p. 288
  7. ^ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, 1998, s.v. ούζο
  8. ^ Michael Paraskos, 'A perfect sundowner to replace the tired old brandy sour', in The Cyprus Mail (Cyprus newspaper), 19 April 2015

Bibliyografya

  • Encyclopædia Britannica: Micropaedia article on "ouzo".

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Yunanistan, resmî adıyla Helen Cumhuriyeti, Güneydoğu Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Nüfusu 2022 itibarıyla yaklaşık 10,3 milyon olan ülkenin en büyük şehri ve başkenti Atina'dır. Kuzeybatısında Arnavutluk, kuzeyinde Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, kuzeydoğusunda Türkiye, doğusunda Ege Denizi, batısında İyon Denizi, güneyinde Girit Denizi ve Akdeniz ile sınırlanan Yunanistan, Avrupa, Asya ve Afrika'nın kavşağında stratejik bir konumda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rodos</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

Rodos Ege Denizi'nde bir ada, On İki Adalar'ın en büyüğü, Yunanistan'ın en doğuda bulunan adası, adanın aynı adlı idari merkezi. Türkiye kıyılarının en yakın noktası olan Bozburun Yarımadası'ndan 18 km mesafededir. Adanın 2019 nüfusu 130.000 olup, bunun 55.000'i Rodos şehrinde yaşamaktadır. Rodos şehri, Yunanistan'ın On İki Adalar idari bölgesinin ve Rodos ilinin (nomos) merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Rakı</span> anason aromalı alkollü içki

Rakı; damıtma yoluyla elde edilen suma kullanılan ve genellikle anason tohumu ile aromalandırılan, alkollü bir geleneksel Türk içkisidir.

<span class="mw-page-title-main">Midilli (ada)</span> Ege Denizinin kuzeydoğusunda bulunan dağlık bir Yunan adası

Midilli, Ege Denizi'nin kuzeydoğusunda bulunan, dağlık bir Yunan adasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Baklava</span> şerbetli bir Türk tatlısı

Baklava Türk, Orta Doğu, Balkan ve Güney Asya mutfaklarında yer etmiş önemli bir hamur tatlısıdır. İnce yufkaların arasına yöreye göre ceviz, antep fıstığı, badem veya fındık konarak yapılır. Genel olarak şeker şerbeti ile tatlandırılır. Ayrıca bal şerbeti de kullanılabilir. Bazı ticari firmalar kendi özel şerbetlerini kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Lokum</span> geleneksel Türk tatlısı

Lokum; su, şeker, nişasta ve sitrik asit veya tartarik asit veya potasyum bitartarat ile hazırlanan lokum kitlesine gerektiğinde çeşni maddeleri, kuru veya kurutulmuş meyveler ve benzeri maddelerin ilavesiyle tekniğine uygun olarak hazırlanan geleneksel bir Türk tatlısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Viski</span> Fermente tahıl püresinden yapılma damıtılmış alkollü meşrubat türü

Viski, arpa, buğday, çavdar veya mısırdan damıtılarak yapılan ve meşe fıçılarda dinlendirilerek olgunlaştırılan bir tür damıtılmış alkollü içecektir. İsmi İrlanda ve İskoçya lehçelerinde "yaşam suyu" anlamına gelen "uisge beatha"dan gelmektedir. Viski yapmak için mısır, arpa, çavdar ve hatta karabuğday gibi çeşitli tahıllar kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Limni</span> Kuzey Egede bulunan Yunanistana bağlı ada

Limni veya Ilımlı Kuzeydoğu Ege Yunan adaları grubuna giren, Gökçeada'nın güneybatısında bulunan Yunan adasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şarap</span> üzümden yapılan fermente içecek

Şarap veya mey, fermente meyvelerden yapılan alkollü bir içecektir. Maya, meyvelerdeki şekeri tüketir ve onu etanol ve karbondioksite dönüştürerek ısı açığa çıkarır. Şarap erik, kiraz, nar, yaban mersini, frenk üzümü ve mürver gibi çeşitli meyvelerden yapılabilse de çoğunlukla üzümden yapılır ve "şarap" terimi genellikle bir niteleyici olmadan kullanıldığında üzüm şarabını ifade eder. Şarap, çoğunlukla %9 ila %15 arası alkol ihtiva etmektedir. Başka meyvelerden de üretilebilen şaraplar o meyvenin adı ile anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Votka</span> Rusların millî içkisi

Votka veya orijinal ismiyle Vodka, Polonya ve Rusya menşeli, farklı çeşitlere sahip, şeffaf bir distile alkollü içkidir. Temelde su ve rektifiye etanolden oluşur, bazı diğer maddeler ve aroma izleri bulunabilir. Geleneksel olarak, fermente edilmiş tahıl tanelerinden veya patateslerden elde edilen sıvının damıtılmasıyla yapılır, ancak bazı modern markalar temel olarak meyve veya şeker kullanır. Özel bir tat ve kokusu yoktur ve renksizdir. İsminin Slavca su anlamına gelen "voda" 'dan geldiği sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yannis Kapodistrias</span> Birinci Hellenik Cumhuriyetin valisi

Komis Yannis Antonios Kapodistrias, Rus İmparatorluğu'nun Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Yunan devlet adamı, Avrupa'nın en seçkin politikacı ve diplomatlarından biriydi. Modern Yunan devletinin kurucusu ve Yunan bağımsızlığının önderi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Pastis</span> Fransız içkisi

Pastis, Bir tür Fransız içkisine verilen ad. Alkol ve anasondan imal edilmiş olması nedeniyle, rakı ile büyük bir benzerlik gösterir. Ancak rengi su karıştırıldığında rakı beyazlığını değil, sarımsı bir renk alarak değişir. Rakıya benzer bir şekilde hacmen %40-45 oranında alkol içerir. Rakı, uzo, arak gibi Akdeniz'e özgü içki zincirinin bir halkası olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çipuro</span>

Tsipouro veya çipuro, yaş üzüm cibresinden üretilen Yunanistan'a özgü rakıdır. Uzo'dan farklı olarak suma üretiminde üzümün şırası değil, şırası alınmış ancak hâlâ bir miktar şıra barındıran üzüm posası kullanılmaktadır. %45 alkol derecesiyle Uzo'dan yüksek olan Tsipouronun anason içeren çeşitleri kuru üzüm sumasından yapılan Türk rakısına epey benzemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Soju</span>

Soju Kore’nin yerli damıtılmış içeceğidir. Tadı votka ile karşılaştırılabilir olsa da üretim sürecinde eklenen şekerlerden dolayı genellikle hafif tatlıdır. Genellikle sek tüketilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zivaniya</span>

Zivaniya(Yunanca: ζιβανία, ζιβάνα, İngilizce: Zivania, Zivana), Xynisteri ve Mavro üzümlerinden yapılan yerel sek şaraplar ile üzüm cibresi karışımının damıtılmasından üretilen bir Kıbrıs cibre brendisidir. Zivaniya adı Kıbrıs'ın Rumca lehçesinde cibre anlamına gelen zivana kelimesinden türemiştir. Zivaniya, renksiz ve alkoliktir ve hafif bir kuru üzüm aromasına sahiptir. Alkol içeriği değişiklik gösterse de, sıklıkla hacme oranla %45'tir. Yasal tanımına göre, zivaniya % 60'tan fazla alkol içeriğine sahip olamaz. Zivaniya şeker içermez ve asitliği yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Likörler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Likörler, ilave şekerle hazırlanan ve genellikle meyvelerden, bitkilerden veya kuruyemişlerden elde edilen alkollü içeceklerdir. Likörler, ilave şeker içermeyen eaux-de-vie, meyve brendi ve aromalı likörlerden farklıdır. Çoğu likör hacimce %15 ila %55 alkol arasında değişir.

<span class="mw-page-title-main">Gyros</span>

Gyros dikey bir döner şişinde pişirilen ve domates, soğan, patates kızartması ve caciki gibi malzemelerle birlikte sarılmış veya pide ekmeğine doldurulmuş olarak servis edilen Yunan kökenli bir yemektir. Yunanistan'da normalde domuz eti veya bazen tavukla yapılırken diğer ülkelerde dana eti ve kuzu eti de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kaşasa</span>

Kaşasa (Cachaça), fermente edilmiş şeker kamışı suyundan yapılan damıtılmış bir içkidir. Pinga, caninha ve diğer adlarla da bilinir. Brezilya'daki damıtılmış alkollü içecekler arasında en popüler içkidir. Brezilya dışında, kaşasa neredeyse yalnızca tropikal içeceklerde bir bileşen olarak kullanılır ve "feijoada" yemeğiyle eşleştirilen "caipirinha" en ünlü kokteyldir.

<span class="mw-page-title-main">Cointreau</span>

Cointreau, Fransa'nın Saint-Barthélemy-d'Anjou kentinde üretilen portakal aromalı triple sec likörü markasıdır. Aperatif ve digestif olarak tüketilir ve birçok bilinen kokteylin bir bileşenidir. Başlangıçta Curaçao Blanco Triple Sec olarak adlandırıldı. Turuncu şişesine rağmen Cointreau renksizdir. Cointreau ayrıca, House of Rémy Martin'den %70 Cointreau ve %30 konyak karışımı olan Cointreau Noir'ı da üretmektedir.