İçeriğe atla

Uzay atlayışı

Dünya atmosferinin katmanları
(ölçeğe göre yerleştirilmiştir)

Uzay atlayışı, paraşütle atlamaya benzer şekilde kişinin uzaydan Dünya'ya doğru bir uçak ya da uzay aracından serbest düşme şeklinde atlamasıdır. Uzayın başlangıç yeri olarak genel kabul gören tanımlama, yeryüzünden 100 km yukarıda olan Kármán hattıdır. Bu tanımlamaya göre mevcut en yüksekten atlama rekorunu 2014 yılında 41.4 km yükseklikten atlayarak kırmış olan Alan Eustace bile teknik olarak "uzay atlayışı" yapmamış durumdadır, benzer tüm atlayışlar stratosfer katmanı içinde gerçekleştirilmiştir.[1]

Tarihçe

Tarihteki öne çıkan uzay atlayışları şunlardır:

Kittinger 31.300 metreden atlarken
Tarihte öne çıkan uzay atlayışları
Tarih Kişi Ülke Atlama yüksekliği
16 Kasım 1959 Joseph Kittinger 23.300 metre
11 Aralık 1959 Joseph Kittinger 22.800 metre
16 Ağustos 1960 Joseph Kittinger 31.300 metre
1 Kasım 1962 Yevgeni Andreyev25.500 metre
1 Kasım 1962 Pyotr Dolgov28.000 metre  (ölü)
1 Mayıs 1966 Nick Piantanida 37.000 metre  (ölü)
15 Mart 2012 Felix Baumgartner21.818 metre
25 Temmuz 2012 Felix Baumgartner29.460 metre
14 Ekim 2012 Felix Baumgartner38.969 metre
24 Ekim 2014 Alan Eustace41.422 metre

Teknik zorluklar

Uzay atlayışı yapan kişiler özel basınç dengeleyici giysi giyerek maruz kaldığı aşırı koşulların etkisine karşı korunur. Uzay atlayışı sırasında kişi serbest düşme şeklinde hem uzay hem de atmosferik koşullara maruz kalır. Teknik anlamda tam bir uzay atlayışı yapılması için dünyanın yakın yörüngesindeki bir mekikten atlamak ve atmosfere giriş yapabilmek için füze benzeri çeşitli itki sistemlerine gereksinim duyulacaktır.

Kaynakça

  1. ^ Space.com adresindeki ilgili makale 20 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 22 Aralık 2022 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Atmosfer</span> Bir gök cismini çevreleyen gaz katmanları

Atmosfer, gaz yuvarı veya hava yuvarı herhangi bir gök cisminin etrafını saran ve gaz ile buhardan oluşan tabaka.

Fizikte, kütle, Newton'un ikinci yasasından yararlanılarak tanımlandığında cismin herhangi bir kuvvet tarafından ivmelenmeye karşı gösterdiği dirençtir. Doğal olarak kütlesi olan bir cisim eylemsizliğe sahiptir. Kütleçekim kuramına göre, kütle kütleçekim etkileşmesinin büyüklüğünü de belirleyen bir çarpandır (parametredir) ve eşdeğerlik ilkesinden yola çıkılarak bir cismin kütlesi kütleçekimden elde edilebilir. Ama kütle ve ağırlık birbirinden farklı kavramlardır. Ağırlık cismin hangi cisim tarafından kütleçekime maruz kaldığına göre ve konumuna göre değişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Otomobil yarışı</span>

Otomobil Yarışları, 1894 yılında Fransa'da başlamıştır. Bugün en popüler izleyici sporlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Miki Ando</span> Japon artistik patinajcı (d. 1987)

Miki Ando Japon buz patenci. 2007 Dünya şampiyonu, 2004 Dünya Gençler şampiyonu ve 2004-2005 Japonya Ulusal şampiyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Artistik buz pateni</span>

Artistik buz pateni bireysel, çift ya da grup olarak buz üstünde dönüş, atlayış, kaldırış, adım dizisi gibi hareketlerin yapıldığı bir buz pateni sporudur. Yarışmalarda müzik eşliğinde, yapılacak dansın ya da gösterinin konusuna uygun kostümlerle gerçekleştirilir. Sporun uluslararası yönetim organı Uluslararası Paten Birliği kısa adıyla ISU'dur. Artistik buz pateni 1908 Yaz Olimpiyatları ile olimpiyat programına alınmış, 1924 Kış Olimpiyatları ile de ilk kez Kış Olimpiyat Oyunları altında yapılmıştır. ISU, Avrupa Şampiyonası, Dünya Şampiyonası, Dört Kıta Şampiyonası ve İSU Grand Prix Yarışmaları gibi yarışmalarda düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Serbest paraşüt</span>

Serbest paraşüt; paraşütle atlamanın güvenlikle ilgili temel kuralları dışında belli bir düşüş prosedürü olmadan yapılan serbest atlayışı ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Smirnov</span>

Aleksandr Viktoroviç Smirnov Rus buz patenci. Yuko Kawaguchi ile birlikte kaymaktadır. Çift 2008 ve 2009 yılında Rusya şampiyonu olmuş, 2009 Avrupa şampiyonasında gümüş,2009 Dünya şampiyonasında bronz madalya almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alyona Leonova</span> Rus artistik buz patenci

Alena Leonova, Rus buz patenci.

ISU Puanlama Sistemi (ayrıca Code of Points (CoP) veya New Judging System (NJS) olarak da bilinir), 2004'ten bu yana artistik buz pateni yarışmalarında (kadınlar, erkekler, çiftler, buz dansı ve senkronize buz pateni) kullanılan puanlama sistemidir. Uluslararası Paten Birliği (ISU) tarafından tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paraşütle atlama</span> uçaktan paraşütle Dünyaya atlama aksiyon sporu

Paraşütle atlama, yeterli bir yükseklikten atlanılması sonucu paraşüt adı verilen kumaşın güvenli bir hızda yere inmek amacıyla açılması olarak gerçekleşen eğlence sporudur.

<span class="mw-page-title-main">Kayakla atlama</span>

Kayakla atlama, dik bir rampadan aşağı kaymayı, havalanmayı, mümkün olduğunca yükseğe atlamayı ve ardından düşmeden yumuşak bir biçimde en uzak noktaya inmeyi içeren gösterişli bir spordur.

Kuzey kombine, kayaklı atlama ve kayaklı koşunun bir araya gelmiş halidir; iki gün süren bir rekabete dayanır. Birinci günde kayakla atlama, ikinci günde kayaklı koşu etkinlikleri gerçekleştirilir. Atletler yarışlarda bireysel,sprint ve takım halinde yer alırlar. Kuzey kombine Olimpiyatlarda, Dünya Kupası'nda, Dünya Şampiyonası'nda sadece erkekler dalında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Michelle Kwan</span> Amerikalı buz patenci

Michelle Wingshan Kwan d. 7 Temmuz 1980), Amerikalı buz patenci. İki kez Olimpiyat madalyası kazanmış, beş kez Dünya şampiyonu ve dokuz kez ABD Ulusal şampiyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Felix Baumgartner</span>

Felix Baumgartner Avusturyalı paraşütçü ve yüksek atlamacı. 14 Ekim 2012 tarihinde 39.000 metre yükseklikten uzay atlayışı yaparak 833.9 mph (1,342 km/h) hıza ulaşarak Sovyet paraşütçü Evgeni Andreyev'e ait olan serbest düşüş dünya rekorunu kırmıştır. Ancak 24 Ekim 2014 tarihi itibarıyla bu rekor, Google'ın eski bilgisayar uzmanı Alan Eustace'a geçmiştir. Avusturya Ordusu mensubuyken pek çok paraşütle atlama denemesi gerçekleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ağırlıksızlık</span>

Ağırlıksızlık ya da ağırlığın yokluğu aslında dışarıdan uygulanan kuvvetler, genellikle yerden koltuktan yataktan vb. uygulanan temas gerektiren kuvvetler, sonucu oluşan baskı ve gerilmenin yokluğudur. Sezgilere aykırı bir şekilde düzgün kütleçekimsel kuvvet tek başına gerilmeye ve baskıya neden olmaz ve b tip bir kuvvetin bulunduğu ortamda serbest düşüşte olan bir cisim g- kuvveti algılamaz ve ağırlıksız hisseder. Bu ayrıca sıfır g- kuvveti olarak adlandırılır. Cisimler kütleçekimi dışındaki kuvvetlere maruz kaldığında, santrifüjde ya da dönen bir uzay istasyonunda ya da roketleri ateşlenen bir uzay mekiğinde, kuvvet cismin eylemsizliğini bastırdığından ağırlık hissi oluşur. Bu tip durumlarda, ağırlık hissi, kütleçekimsel alan sıfır dahi olsa baskı durumu ile oluşabilir. Bu tip durumlarda g kuvveti hissedilir ve cisimler ağırlıksız değildir. Kütleçekimsel alan düzgün olmadığında serbest düşüşteki bir cisim gelgitsel kuvvetler hissedecektir ve cisim baskısız değildir. Bir karadeliğin yanında bu tip gelgitsel kuvvetler çok güçlü olabilir. Dünya göz önüne alındığında bu tip kuvvetler oldukça küçüktür. Özellikle de küçük boyutlu cisimler için. Örneğin insan vücudu veya bir uzaymekiği için. Ve bu durumlarda genel ağırlıksızlık hissi korunmuş olur. Bu durum mikroyerçekimi olarak da bilinir ve yörüngede dolanan uzay mekiklerinde oldukça yaygındır.

Yüksek irtifa askeri paraşütle atlama veya askeri serbest düşüş (MFF), askerî personel, askeri teçhizat ve diğer askeri malzemeleri bir nakliye uçağından yüksek irtifada serbest düşüşlü paraşüt atma yoluyla hava indirme yöntemidir. İki teknik kullanılır:

<span class="mw-page-title-main">Aleksandra Trusova</span> Rus artistik patinajcı

Aleksandra "Saşa" Vyaçeslavovna Trusova, Rus buz patencidir. 2022 Kış Olimpiyatları ikincisi, 2021 dünya üçüncüsü, 2020 ve 2022 Avrupa şampiyonası üçüncüsü, 2019 Grand Prix Finali üçüncüsüdür. Üç kez Rusya ulusal şampiyonasında madalya kazanmıştır. Ekim 2021 itibarıyla Trusova, Uluslararası Paten Birliği sıralamasında dünyada ilk sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Yevgeni Andreyev</span> Paraşütçü ve hava subayı

Yevgeni Nikolayeviç Andreyev, Sovyetler Birliği Kahramanı (1962) Sovyet usta paraşütçü ve hava subayı. 1962 yılında Volga adlı stratosferik balondan yaptığı 25.500 metreden yaptığı uzay atlayışında başarılı olmuş ve FAI tarafından onaylanan derecesi ancak 2012 yılında Felix Baumgartner tarafından kırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Volga (stratosfer aracı)</span>

Volga SSCB yapımı bir stratosfer aracıdır. 1 Kasım 1962 tarihinde Saratov bölgesindeki Volsk kentinden başarıyla havalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pyotr Dolgov</span>

Pyotr İvanoviç Dolgov, Sovyetler Birliği Kahramanı (1962) Sovyet usta paraşütçü ve hava subayı. 1962 yılında Volga adlı stratosferik balondan yaptığı 28.640 metreden yaptığı uzay atlayışı öncesinde maskesi çatlamış ve iniş sırasında hayatını kaybetmiştir. Beraber uzaya çıktığı Andreyev ise 25.500 metrelik atlayışında başarılı olmuş ve FAI tarafından onaylanan derecesi ancak 2012 yılında Felix Baumgartner tarafından kırılmıştır.