İçeriğe atla

Uzay araştırmaları

Amerika Saturn V roketini Ay'a gitmek için kullanmıştır

Uzay araştırmaları, uzay teknolojisi[1] kullanılarak uzayın keşfi ve incelenmesidir. Uzayın fiziksel keşfi hem insanlı uzay araçları ile hem de uzaktan yönetilen robot uzay gemileriyle yapılmaktadır.

20. yüzyılda geliştirilen roket ve mekikler sayesinde uzayın fiziksel olarak incelenmesi mümkün hale gelmiştir. Ülkelerin uzay araştırmaları yapmalarındaki ortak gerekçeleri: bilimsel araştırmalarda ilerleme kaydetmek, farklı ulusları birleştirmek, insanlığın gelecekte hayatta kalma mücadelesini garantiye almak ve diğer ülkelere karşı askeri ve stratejik üstünlük sağlamaktır. Uzay araştırmalarıyla ilgili zamanla çeşitli eleştiriler de yapıla gelmiştir.

Uzay araştırmaları Soğuk Savaş döneminde olduğu gibi sık sık jeopolitik rekabette bir yarış olarak kullanılır. Uzay araştırmalarının erken dönemleri, Sovyetler Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri arasında bir "Uzay Yarışı" şeklinde başladı. 4 Ekim 1957 tarihinde Sovyetler Birliği'nin Sputnik 1 yapay uydusunu dünya yörüngesine fırlatması ve ardından 20 Temmuz 1969'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Apollo 11 uzay gemisi ile aya iniş yapması bu uzay yarışının başlangıcı olarak bilinir. Sovyet uzay programı 1957'de yörüngeye ilk canlıyı gönderme, 1961'de uzaya ilk insanı gönderme (Yuri Gagarin'in Vostok 1 ile uçuşu), 1965'te ilk uzay yürüyüşü (Aleksei Leonov), 1966'da farklı bir gezegene otomatik iniş yapma ve 1971'de ilk uzay istasyonunu (Salyut 1) kurma gibi pek çok ilk uzay başarısının sahibi olmuştur.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Apollo Projesi</span> NASA insanlı ay yolculuğu programı

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yumuşama (uluslararası politika)</span> uluslararası ilişkilerde ilişkilerin yumuşama durumu

Yumuşama, özellikle siyasi ilişkilerin sözlü iletişim yoluyla gerilimlerin azaltılması anlamına gelen bir diplomasi terimidir. Bu terim, 1912 yılında Fransa ve Almanya'nın gerilimleri azaltmaya yönelik başarısız girişimleriyle ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik 1</span> Uzaya gönderilen ilk yapay uydu (1957)

Sputnik 1, Dünya'nın ilk yapay uydusu. Sputnik serisinden ilk uzay aracı. SSCB tarafından 4 Ekim 1957'de yörüngeye oturtuldu. Sputnik 1'in uzaya gönderilmesi soğuk savaş yıllarında gerçekleşti ve süper güçler arasında yeni bir rekabet olan Uzay Yarışı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik Krizi</span> Sovyet uydusunun fırlatılmasına Amerika Birleşik Devletlerinin tepkisi

Sputnik Krizi, 4 Ekim 1957´de Sovyetler Birliği´nin uzaya fırlattığı Sputnik yapay uydusunun ardından ABD ve SSCB arasında yaşanan kriz. Uzay Yarışı bu krizle başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 11</span> Aya ilk insanlı iniş (1969)

Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşudur. Amerika Birleşik Devletleri'nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18'de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar oldu. İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01.56'da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirdi. Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin'i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi. Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya döndü.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlı Ay yolculukları</span>

İnsanlı Ay yolculukları, ilk defa 20. yüzyılda Uzay Yarışı'nın bir parçası olarak 1969–1972 yılları arasında Apollo Projesi kapsamında Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı NASA tarafından gerçekleştirilmiştir. Ay yüzeyine yapılan ilk başarılı insansız görev, 1959 yılında Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen Luna 2 görevidir. Luna 2, Ay yüzeyine ulaşan ilk insan yapımı nesne olmuştur. ABD ise Aralık 1968'de Apollo 8 ve Mayıs 1969'da Apollo 10 görevleri kapsamında Ay yörüngesine mürettebatlı yolculuklar yapmış, 20 Temmuz 1969'da da Apollo 11 göreviyle insanları Ay yüzeyine ulaştırmayı başarmıştır. Apollo 11 mürettebatından Neil Armstrong Ay'a ayak basan ilk insan, Buzz Aldrin de ikinci insan olmuştur. Devam eden yıllarda ABD, Ay'a beş insanlı görev daha göndermiştir ve toplam 12 astronot Ay yüzeyinde yürümüştür. 19 Aralık 1972'de çalışmalarını tamamlayan Apollo 17; Ay'a giden son insanlı görev, astronot Eugene Cernan da Ay'a ayak basan son insan olmuştur. Sonraki yıllarda Uzay Yarışı'nın hız kaybetmesiyle birlikte insanlık bir daha Ay'a gitmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">LK</span>

.Sonradan Sovyetler Birliği Ay programını iptal edince yapım çalışmaları iptal edildi.

Uzay teknolojisi; uzay bilimi araştırmaları veya havacılık endüstrisi tarafından uzay uçuşları, uydular ve uzayın keşfi konularında kullanılmak üzere geliştirilen teknolojiler. Uzay teknolojisi kavramının içine uzay aracı, yapay uydular, uzay istasyonları ve destek altyapısı, ekipman ve prosedürler ile uzay savaşı konuları girmektedir. Uzayda çalışma yapmak; yeni aletler ve teknikler, kısacası yeni teknolojiler gerektirmektedir. Hava tahmini, uzaktan algılama, GPS sistemleri, dijital uydu ve bazı uzak-mesafe iletişim sistemleri gibi günlük olarak kullanılan hizmetler uzay teknolojisi altyapısına bağımlıdırlar. Bilimler arasında özellikle astronomi ve yer bilimleri uzay teknolojilerinden faydalanmaktadır. Uzay ile ilgili girişimler tarafından üretilen ya da daha da geliştirilen yeni teknolojileri genellikle kısa sürede diğer ekonomik aktiviteler tarafından tüketilmeye başlar.

<span class="mw-page-title-main">Ay'a aslında gidilmediği iddiası</span>

Ay'a aslında gidilmediği iddiası, Apollo Projesi ile insanoğlunun Ay'a gidilmediğini, aslında tüm projenin bir aldatmacadan ibaret olduğu iddialarıdır. Kamuoyunda önemli miktarda taraftar toplamıştır. Bu iddialar, tarihçiler ve uzay araştırmaları camiasınca kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Jeofizik Yılı</span>

Uluslararası Jeofizik Yılı, 1 Temmuz 1957 tarihinde başlayıp 31 Aralık 1958'ye kadar süren uluslararası bilimsel proje. Batı Bloku ve Doğu Bloku'nun oluştuğu ve bilimsel değişimin ciddi kesintiye uğradığı Soğuk Savaş döneminde, 1953 yılında Sovyetler Birliği lideri Joseph Stalin'in ölümünden meydana gelen ve Barış içinde bir arada yaşama olarak isimlendirilen yumuşama döneminde işbirliği için yeni bir dönem açıldı. Çin'in Çin Cumhuriyeti (Tayvan)'ın katılımını protesto için katılmadığı proje, 67 ülkenin katılımıyla gerçekleşti. Doğu ve Batı ilgili uluslararası örgütün genel sekreteri olarak Belçikalı Marcel Nicolet'i seçtiler.

Luna 20, Sovyetler Birliği'nin gezegen bilimi kapsamında uyguladığı Luna programı kapsamında başarılı üç uzay aracından ikincisi.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği posta pulları</span>

Sovyetler Birliği posta pulları, Sovyetler Birliği'nde 1923–1991 yılları arasında çıkarılan posta pullarını kapsamaktadır. Moskova merkezli pullar genellikle Rusça yazılı olarak basılırdı. Sovyet pulları; konusu itibarıyla büyük ölçüde dünyanın ilk sosyalist devletinin tarihi, Sovyet politikası, ekonomisi ve kültürü gibi konuları ele almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde bilim ve teknoloji</span>

Sovyetler Birliği'nde bilim ve teknoloji, Sovyetler Birliği'nin ulusal politikasında önemli bir parçası olarak rol aldı. Vladimir Lenin zamanından 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nin dağılmasına kadar hem bilim hem de teknoloji, Sovyet devletinin ideolojisi ve pratik işleyişi ile yakından bağlantılıydı ve diğer ülkelerdeki modellerden hem benzer hem de farklı yollarla takip edildiler. Konstantin Tsiolkovskiy gibi İmparatorluk Rusyası'nda çalışan birçok bilim insanı SSCB'de çalışmaya devam etti ve Sovyet bilimini doğurdu.

Bulgaristan kozmonot programı, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nde insanlı uzay uçuşları yapmaya çabalar. Bulgar insanlı uzay uçuşları misyonu fikri, ilk yapay uydu olan Sputnik 1'in lansmanından önce başlamıştır. Sovyetler Birliği'nin bir Bulgar kozmonotu uzaya göndermesi için gayri resmi bir teklif 1964'te yayınlandı, ancak bu teklif Sovyetler tarafından ciddi olarak değerlendirilmedi. Resmî uzay işbirliği, 1966'da Doğu Bloku ülkelerinin Sovyet uzay teknolojisi ve varlıklarına erişmesine izin veren Interkosmos programının kurulmasıyla başladı.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Çağı</span> 1957de başlayıp günümüze kadar devam eden, uzay araştırmaları ve uzay teknolojisinin zirve yaptığı tarihî süreç

Uzay Çağı; Uzay Yarışı, uzay araştırmaları, uzay teknolojisi ile ilgili etkinler ile çalışmaları ve bunların etkilediği/tetiklediği kültürel gelişmeleri içeren dönemdir. Uzay Çağı'nın genel olarak 1957 yılında Sputnik 1 uydusunun fırlatılmasıyla başladığı ve günümüzde de devam ettiği kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Fobos programı</span>

Fobos programı, Sovyetler Birliği tarafından Mars ve uyduları, Phobos ve Deimos'u incelemek için fırlatılan iki sondadan oluşan insansız bir uzay göreviydi. Phobos 1, 7 Temmuz 1988'de, Phobos 2 ise 12 Temmuz 1988'de, her biri bir Proton-K roketiyle fırlatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Luna 15</span>

Luna 15, 21 Temmuz 1969'da Ay'a düşen Sovyet Luna programının robotik uzay göreviydi.