Uzay Yolu: Orijinal Seri

Uzay Yolu (Orijinal Seri)
Format	Bilimkurgu
Proje tasarımcısı	Gene Roddenberry SA
Başrol	William Shatner Leonard Nimoy DeForest Kelley
Ülke	ABD
Bölüm sayısı	79
Yapım
Gösterim süresi	bölüm başına 60 dakika
Yayın bilgileri
Yayın tarihi	8 Eylül 1966 - 2 Ekim 1969
Dış bağlantılar
İnternet sitesi

Uzay Yolu, Gene Roddenberry tarafından yapılmış, 8 Eylül 1966'dan 3 Haziran 1969'a kadar yayınlanmıştır. 80 bölüm hazırlanmış bunlardan 79'u gösterilmiştir. Üç sezon kadar kısa süren bir yayın hayatından sonra sendikasyona geçmiş ve orada kendine geniş bir hayran kitlesi edinmiştir. Programın başarısı kendisinden sonra beş seriye ve on televizyon filmine olanak vermiştir. Guinness Rekorlar Kitabı tarafından en çok yan ürünü olan program olarak listelenmektedir. Program resmi olarak sadece Uzay Yolu olarak isimlendirilmiş olsa da kendisinden sonra gelen diğer ürünlerle karıştırılmaması için Uzay Yolu: Orijinal Seri (bazen kısaca TOS ya da ST:TOS) olarak adlandırılmıştır.

23. yüzyılda geçen Uzay Yolu Kaptan James T. Kirk ve 2. kaptan Mr. Spock tarafından kumanda edilen yıldız gemisi Atılgan ve mürettebatının maceralarını anlatır. İki ilk bölüm^[1] (The Cage ve Where No Man Has Gone Before) hariç - her bölümün başında Kaptan Kirk'ün sözleri geminin amacını anlatır.

Space, the final frontier. These are the voyages of the starship Enterprise. Its five-year mission: to explore strange new worlds, to seek out new life and new civilizations, to boldly go where no man has gone before.

Uzay, son sınır. Bunlar yıldız gemisi Atılgan'ın seyahatleridir. Beş yıllık görevi: yeni tuhaf dünyaları keşfetmek, yeni hayat ve yeni uygarlıklar aramak, daha önce hiçbir insanın gitmediği yerlere cesurca gitmektir.

Uzay Yolu 1966'da NBC'de gösterime girdiği zaman başarılı değildi. Reytingler düşük, reklam gelirleriyse yetersizdi. İkinci sezonda iptal tehlikesi baş gösterdi fakat sadık hayranlarının mektup kampanyası sayesinde bir üçüncü sezona hak kazandı. Buna rağmen NBC Uzay Yolu'nu kimsenin seyretmediği bir gün ve saat olan Cuma 22:00'a koydu ve en sonunda dizi üçüncü sezonu sonunda yayından kaldırıldı.

Uzay Yolu orijinal olarak NBC televizyon ağında yayınlandı. Tüm saatler standart doğu saati'dir.

• 8 Eylül 1966-31 Ağustos 1967: Salı, 8:30-9:30 Ö.S.
• 15 Eylül 1967-30 Ağustos 1968: Cuma, 8:30-9:30 Ö.S.
• 20 Eylül 1968-4 Nisan 1969: Cuma, 10:00-11:00 Ö.S.
• 3 Haziran 1969-2 Ekim 1969: Salı, 7:30-8:30 Ö.S.

Büyük bir bilimkurgu hayranı olan Gene Roddenberry 1960 yılında galaksiyi keşfetmeye adanmış büyük bir uzay gemisinde geçen bir bilimkurgu dizisi olan Uzay Yolunu önerdi. Roddenberry'e ilham kaynağı olan eserler arasında A. E. van Vogt'un Space Beagle'ı (Space Beagle), Eric Frank Russell'ın Maraton hikâyeleri ve 1956 bilimkurgu filmi Yasak Gezegen (en:Forbidden Planet) sayılabilir. Bununla birlikte Roddenberry o zamanlar televizyonda oldukça popüler olan kovboy filmi yazma konusunda derin bir tecrübeye sahipti ve şovu NBC'ye "en:Wagon Train (wagon train: dört tekerlekli yük arabası)to the stars."[1] 6 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. olarak pazarladı.

Gene Roddenberry 1964 yılında Desilu adında bağımsız bir TV firmasıyla üç yıllık bir geliştirme kontratı imzaladı. Roddenberry'nin orijinal konseptinde kahraman "S.S. Yorktown" kaptanı Robert April'di. Daha sonra bu karakter Kaptan Christopher Pike oldu. İlk pilot "The Cage" Pike'ı canlandıran aktör en:Jeffrey Hunter ile çekildi.

Amerika'da birçok yerde ırkçılığın köklü olduğu bir zamanda Roddenberry ırk ayrımcılığının ve seksizmin olmadığı bir 23. yüzyıl hayal ederek çok-ırklı ve farklı cinsiyetlerden oluşan bir mürettebat yarattı. Bunun yanında yarı-insan yarı-volkan Spock gibi uzaylı ırklardan karakterler de ekledi ve bunların hepsini Birleşmiş Gezegenler Federasyonu altında topladı.

Diğer yenilikçi Uzay Yolu buluşları ise yapım sorunlarını karşılamak içindi. Işıktan hızlı warp sürücüsü bilimkurgu için yeni değildi ama anlartımda Atılgan'ın uzayda çabucak seyahat etmesini sağladı. Mürettebatın bir yerden bir yere ışınlanmasını sağlayan madde taşıyıcı, karakterleri gemiden gezegene, gezegende gemiye çabucak taşımak içindi. Her bölüm için bir uzay mekiğinin iniş kalkış sahneleri çok pahalıya mal olmaktaydı.

Uzay Yolu ilk olarak CBS televizyonuna önerildi. Fakat CBS o zamanlar tercihini başka bir bilimkurgu dizisi olan Lost in Space'ten yana kullandı. Daha sonra Uzay Yolu ilk önce bir pilot bölüme izin veren ve sonra geri çeviren NBC'ye önerildi. (NBC yöneticileri daha sonra şovun fazla entelektüel olduğunu dile getirdiler.) Fakat NBC hiç alışılmamış bir şey yaparak yeni bir pilot bölüm çekilmesine izin verdi; "en:Where No Man Has Gone Before". Orijinal karakterlerden sadece Spock ve orijinal oyunculardan sadece Leonard Nimoy ve Majel Barrett kalmıştı. İlk pilot'ta çekilen çekimlerin çoğu daha sonradan iki parçalık "en:The Menagerie"'de kullanıldı.

İkinci pilot bölümde ana karakterler Kaptan Kirk (William Shatner), baş mühendis kıdemli yüzbaşı Scott(James Doohan), yüzbaşı Sulu(George Takei) takdim edildiler. Sadece bu bölümde Sulu'nun unvanı geminin fizikçisi iken daha sonra dümenci olarak değiştirildi. Geminin baş doktoru ve kaptanın sırdaşı Dr. McCoy ve kâtip Janice Rand ve haberleşme subayı teğmen Uhura daha sonraki bölümlerde diziye dahil oldular. Roddenberry'nin her ikisi de son derece akıllı ve profesyonel asyalı Sulu ve zenci Uhura'yı eklemesi o zamanlar hemen hemen hepsi beyaz, olmayanların ise steriotipler olduğu bir zaman için çok cesurca bir karardı.

Roddenberry'nin personeli arasında sanat yönetmeni Matt Jeffries vardı. Katkıları daha sonra bütün Federasyon gemilerinin yapımında kullanılan Jeffries Tüpleri ile onurlandırıldı. Jeffries'in tabak ve silindir dizaynı daha sonra üretilen neredeyse bütün Federasyon gemileri için standart oluşturdu. Jeffries aynı zamanda Atılgan'ın köprü dizaynı da gerçekleştirdi. II. Dünya Savaşı'ndaki tecrübesini ve bir havacı olmasını kullanarak ergonomik bir köprü dizayn etti. Kostüm tasarımcısı William Ware Theiss Atılgan mürettebatının üniformalarını ve misafir aktrislerin çarpıcı kıyafetlerini yarattı. Wah Chang, açılır kapanır haberleşme aygıtı, algılayan, kaydeden, hesaplayan küçük bilgisayar trikoder ve faser silahlarını yaptı. Daha sonra Gorn ve diğer yaratıkları yaratacaktı.

Dizi televizyon izleyicilerini daha sonra alışılmış hale gelen bilimkurgu terimleri ile tanıştırdı; Warp sürücüsü, ışınlanma, kablosuz el aletleri ve tarayıcılar, enerji silahları, masaüstü bilgisayar terminalleri, lazer ameliyat, uzay gemisi görünmezlik aletleri ve bilgisayar ses sentezi. Bu terimlerinin bazılarının bazı örnekleri varsa da daha önce hiçbir zaman tek bir sunumda bir araya gelmediler ve televizyon için kesinlikle yeniydiler. Geminin otomatik kapıları bile 1966 için bir yenilikti.

Uzay Yolu çoğunluğu hiç bilinmeyen oyuncularını birer ünlü yaptı. Kelley birçok sinema ve Tv filminde görünmesine rağmen sadece küçük rollerde yer almıştı. Shatner ve Nimoy'un sinema ve tv tecrübeleri vardı ama hiçbiri pek bilinen kişiler değillerdi. Bölümler yayınlandıktan sonra oyuncuların büyük kısmı kendilerini hep aynı tür rollerde buldular.

Üç ana karakter Kirk, Spock ve McCoy'du. Kirk tutkulu ve sıklıkla agresiftir. Spock son derece mantıklı, McCoy ise alaycı ama her zaman merhametlidir. Birçok hikâye bu üç karakterin çatışmasına tanık olur. Kirk çok zor bir karar vermek zorundadır, Spock olayın mantıklı ama bazen de hissiz yolu savunurken McCoy (ya da Kirk'ün taktığı isimle "Bones"^[2]) ise en az zarar verecek olan yolda ısrar eder. McCoy ve Spock birbirlerine olan gerçek bağlılık ve saygılarını maskeleyen bir ağız dalaşı içindedirler, bu devamlı tartışmaları izleyiciler tarafından çok popüler olmuştur. Spock karakteri sivri kulakları ve kaşları ile şeytani bir görüntü yansıtıp izleyicileri rahatsız edebileceği gerekçesi ile ilk olarak Tv ağının yöneticileri tarafından red edilmişti. Hatta ağ, diğer iştiraklerine göndereceği promosyon materyalleri üzerinde Spock'ın kulakların "yumuşatmıştı". Ama Spock kaldı ve şovun hatta Tv tarihinin en popüler karakterlerinden biri haline geldi, tıpkı kabına sığmaz taşra doktoru Hatta şovla ilişkili kimsenin tahmin bile etmediği bir şekilde Spock bir tür seks sembolü haline geldi.^[3]

Seri soğuk savaş zamanında yaratıldığı için bölümlerin konuları da bunu yansıtmaktadırlar. Orijinal seride Federasyon'un Klingon ve Romulan'lar gibi bir soğuk savaş durumunda olduğu uygarlıklarla karşılaşmaları da yansıtılmıştır.

Yazma bakımından Uzay Yolu Harlan Ellison, Theodore Sturgeon zamanın önde gelen diğer bilimkurgu yazarlarını kullanan ilk TV dizilerinden biri olması ile dikkate değerdir. Serinin senaryo editörü Dorothy C. Fontana'da (orijinalde Gene Roddenberry'nin sekreteri idi) Uzay Yolu'nun başarısında can alıcı bir role sahiptir. Senaryoların çoğunu düzeltmiş bir sürü de bölüm yazmıştır. Zamanın bütün yazarlarının (özellikle de bilimkurgu alanında) erkek olmasından dolayı ciddiye alınmayacağından korkan Roddenberry'nin önerisi ile ismi D.C. Fontana olarak geçmektedir.

Seriler birçok kayda değer tema ile uğraşmıştır. Tartışmalı bir şekilde söylenebilir ki, en önemlileri seksizm, ırkçılık, milliyetçilik ve küresel savaş gibi 1960lar ABD'sinin olaylarını irdelemedisidir. Roddenberry bu konuları irdelemek için birçok yıl gelecekte geçen bir yıldız gemisi alegorisi kullanmıştır. Uzay Yolu ırklar arası bir öpücük (en:Plato's Stepchildren adlı bölümde) içeren ilk TV programıydı. Roddenberry bu gibi görüntülerin sansürlenmesinden olayların büyük zihinsel güçlere sahip yabancının dayatması olarak tasvir edilmesiyle kurtuluyordu.

En meşhur bölümlerden biri Harlan Ellison tarafından yazılmış olan ve hem Hugo Ödülü'nü (Hugo Award) hem de Yazarlar Loncası Ödülü'nü (Writers Guild Award) almış olan "en:The City on the Edge of Forever"'dır. O zamanlar bilinmeyen bir Joan Collins'in misafir oyuncu olarak katıldığı bölüm zamanda yolculuk ve geleceği değiştirme konsepti üstüne kuruludur. Bu konsept daha sonraları Yokedici (The Terminator)(filmin bitiş yazıları Ellison'un çalışmalarını sonuna kadar onaylamaktadırlar) ve Geleceğe Dönüş (Back to the future) gibi filmlerde kullanıldı.

"en:The Apple", "en:Who Mourns for Adonais?" ve "en:The Return of the Archons" güç algılanan anti-dinsel temalar içermektedirler. "en:Bread and Circuses" ve "en:The Omega Glory" ise daha belirgin dinsel ve vatansever temalara sahiptir. Filmlerin ve senaryoların toptan sansürlenmesine varacak derecede şirketlerin işlere karışması 1960'larda sık görülen bir olaydı ve Uzay Yolu bu oynamalardan payını aldı. Birçok senaryo NBC'nin sansürlemelerinden sonra yeniden gözden geçirilmek zorundaydı. Seriler hakkındaki bir kitaba göre "en:The Man Trap" bölümündeki tuz canavarının açık ağzı aslında açık-ağız öpüşmeleri sansürleme alışkanlığı olan ağın sansürcüsü ile ilgili bir şakaydı.

Orijinal Seri aynı zamanda Spock ve McCoy'un sivri ama dostça atışmaları gibi espri anlayışı ile de kayda değerdir. "en:The Trouble with Tribbles", "en:I, Mudd" and "en:A Piece of the Action" bölümleri komedi olarak yazılıp sahnelendiler. Söylentilere göre küskün yazar/yapımcı Gene L. Coon tarafından yazılan üçüncü sezon bölümü "en:Spock's Brain" şovun tam bir parodisidir. Uzay Yolu mizahı Uzay Yolu IV: Eve Dönüş'ün istisnası ile diğer seri ve filmlerde daha baskındır.

Serinin tüm 79 bölümü CBS Paramount Televizyon'u tarafından dijital olarak yenilenmektedir.[2]6 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Leonard Nimoy 1983'te Uzay Yolu III: Han'ın intikamı filmi ile beraber Orijinal Seri'de çalışırkenki hatıralarını Volkan sinir çimdiği (Vulcan nerve pinch) ve Volkan el selamı gibi şeylerin nasıl ortaya çıktığını anlattığı bir saatlik özel bir promosyon filmine sunuculuk etti. Bazı yerlerde bu seriye dahil edilerek 80. bölüm olarak verilebilmektedir.[3] 3 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Resim	Rol	Rütbe	Oyuncu	Posizyon
	James T. Kirk	Kaptan	William Shatner	Yıldız gemisi Atılgan'ın kaptanı ve kumanda subayı.
	Spock	Yarbay	Leonard Nimoy	Bilim subayı ve ikinci kaptan; mürettebatın biyolojik ebeveyni insan olmayan tek üyesi ve Kirk'ün en iyi arkadaşı.
	Leonard McCoy	Kıdemli yüzbaşı	DeForest Kelley	Baş Tıp subayı, kaptanın sırdaşı ve Spock'tan sonraki en yakın arkadaşı.
	Montgomery Scott	Kıdemli Yüzbaşı	James Doohan	Baş Mühendis, komuta zincirinde üçüncü (kaptan tarafından genelde "Scotty" olarak hitap edilir).
	Nyota Uhura	Teğmen	Nichelle Nichols	Haberleşme subayı düzenli kadrodaki tek kadın subay.
	Hikaru Sulu	Teğmen	George Takei	Dümenci (karakter ikinci pilot bölümde geminin fizikçisi olarak göründü).
	Pavel Chekov	Asteğmen	Walter Koenig	Rotacı. Düzenli kadroya ikinci sezon dahil oldu.
	Janice Rand	Katip	Grace Lee Whitney	Kaptanın katibesi.(Sadece 1.sezon)
	Christine Chapel	Hemşire	Majel Barrett	Baş hemşire, Dr. McCoy'un asistanı.

• Taşıyıcı Şefi Kyle (John Winston).
• Teğmen Galloway (David L. Ross), orijinal serinin öldürülmüş tek tekrarlanan karakterdir.
• Mr. Leslie (Eddie Paskey).
• Kevin Riley (Bruce Hyde), "en:The Naked Time" ve "en:The Conscience of the King" göründü.
• Dr. M'Benga (Booker Bradshaw), "en:A Private Little War" ve "en:That Which Survives".

Bunlara ek seri, görünmesinden hemen sonra ölen ya da yaralanan karakterler(bu karakter genelde "kırmızı yelek" giyen güvenlik subaylarıdır) içermesi ile ünlüdür. Bu hikâye kurgusu o kadar yaygındır ki tek amacı şiddetli bir şekilde ölerek ana karakterleri tehlikeli bir durumun beklediğini göstermek olan sıradan karakterleri anlatan "kırmızı yelek" terimine ilham vermiştir.

Orijinal Seri'yi takip eden Yeni Nesil, yaklaşık olarak 100 sene sonra geçmektedir. Bu seri ilerledikçe ve diğer serilerde orijinal seri karakterleri kısa rollerle diğer seri ve filmlerde yer almışlardır.

• Artık bir Volkan elçisi olan Spock Federasyon ile barışçıl ilişkiler kurmak ve Volkan toplumu ile birleşmeyi sağlamak üzere gizlice Romulan İmparatorluğunda bulunmaktadır. ("Unification, I ve II").
• 137 yaşında bir amiral olan Leonard "Bones" McCoy, Atılgan-D ilk yolcuğuna çıkmadan gemiyi inceler. ("Encounter at Farpoint")
• Kaptanlığa terfi etmiş olan Scotty, Atılgan-D tarafında kurtarılmadan önce taşıyıcı tamponunda 70 yıl mahsur kalmıştır. Daha sonra Picard ona bir mekik verir ("Relics").
• Uzay Yolu: Keşfedilmemiş Ülke'de USS Excelsior'ın kaptanı olan Sulu Uzay Yolu: Voyager'ın "Flashback" bölümünde tekrar gözükür.
• Spock'ın babası Sarek elçilik görevine yüz yıl kadar daha devam eder. "Unification" bölümleri sırasında Volkan'da inzivaya çekilir.
• Kang, Koloth ve Kor "Day of the Dove", "The Trouble with Tribbles" ve "Errand of Mercy"'de gözüken üç Klingon İmparatorluğa 24. yüzyıla kadar hizmet ederler. Uzay Yolu: Derin Uzay Dokuz "Blood Oath" bölümünde gözüktüler. Kang ve Koloth öldü. Kor ise daha sonra Dominion savaşından öldü. Kang'ın genç bir şekli Voyager'da göründü (Flashback).
• Atılgan-B'nin ilk yolculuğunda kaybolan James T. Kirk daha sonra başka bir düzlemde Jean Luc Picard ile karşılaştı.

Bunların dışında resmi olmayan bir sürü roman ve hikâyede seriler arasındaki karakterler zaman yolculuğu ya da benzer yöntemlerle bir araya geldiler.