İçeriğe atla

Uyuşturucu

En tehlikeli uyuşturuculardan olan eroin

Uyuşturucu, kişisel zevk veya tıbbi amaçlı kullanılan psikoaktif maddelere verilen ortak isim.

Tıbbi amaçlı kullanılan psikoaktif maddeler

Günümüzde uyuşturucu amacıyla kullanılan maddelerin bir kısmı normal tıbbî kullanımı olan ilaçlardır. Bu ilaçlara hidrokodon, kodein, metadon, afyon örnek olarak gösterilebilir.[1]

Madde bağımlılığında kullanılan psikoaktif maddeler

Esrar, eroin, amfetamin-metamfetamin, kokain, kubar, haşhaş, afyon, bonzai (sentetik kenevir) vs. isimlerle tanınırlar ve genellikle bitkisel kaynaklı maddelerden elde edilirler. Bazıları sağlık açısından zararlıdırlar. Dünyada hızla yayılmaya başlamıştır ve günümüzde daha çok gençler arasında yaygındır. Bazı uyuşturucular önlenmediği sürece ölüme kadar götürebilmektedir. Psikiyatri ve Adli Psikiyatri uygulamalarında bu maddelere yönelik bağımlılık "toksik madde bağımlılığı" ya da "madde bağımlılığı" olarak nitelendirilir. Bu tür maddeler tıp disiplini açısından 4 ana grupta toplanırlar:[1][2][3]

  1. Uyarıcı maddeler (kokain, amfetaminler, kafein),
  2. Uyutucu/uyuşturucu maddeler (opium alkaloidleri, barbitüratlar, benzodiazepinler),
  3. Halüsinojenler (esrar, liserjik asit dietilamid-LSD, fensiklidin-PCP),
  4. Uçucular (tiner ve benzerleri).

Yasallaştırılmasına dair görüşler

Uyuşturucu maddeler çoğu ülkede yasa dışı olmakla birlikte, bu durum maddenin tipine göre ve ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir.

Alman bilim insanı Christian Rätsch uyuşturucunun kullanımı üzerine çeşitli görüşler ileri sürmüştür. Uyuşturucunun yasallaşması gerektiğini ileri süren Rätsch'ın en önemli gerekçelerinden biri uyuşturucu tüketiminin hukuksal bir hak olduğu düşüncesidir. Bunun dışında uyuşturucunun yasak olduğu bir ortamda tüketiminin de doğru yapılamayacağını, çok fazla alındığı takdirde her maddenin ölüme götürebileceğini ileri sürmüştür. Ona göre devlet uyuşturucuyu yasallaştırırsa, karaborsa maddeler piyasada olmayacak ve böylece denetimli tüketim sağlanıp, ölümlerin önüne geçilebilecektir.[4]

İstatistik veriler

2014 yılında 29 milyon insanda uyuşturucu bağımlılığı saptanmıştır.[] Teşhis konulan her altı uyuşturucu bağımlısından sadece biri tedaviye başvurmaktadır. Dünyada en fazla afyon üretimi ise Afganistan'da yapılmaktadır. Birleşmiş Milletler yaptığı bir açıklama ile Avrupa ülkelerinin en büyük uyuşturucu pazarları arasında olduğu belirtildi.

Birleşmiş Milletler 2016 raporuna göre hayatında en az bir kere uyuşturucu kullananların sayısı 2013'te 246 milyon, 2015 yılında ise 247 milyon olarak açıklandı. Uyuşturucu kategorisinde en fazla Esrar üretimi yapılmaktadır. Esrar 129 ülkede yasadışı yollarla üretilmektedir. Dünyada esrar kullananların sayısı ise 182 milyon civarındadır.[5]

Konu hakkında kitaplar

  • Alfred R. Lindesmith, “Addiction and Opiates”
  • Ashley Montagu, “Refelections”
  • Edward M. Brecher “Licit and Illicit Drugs”

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Preedy V (editor). Neuropathology of Drug Addictions and Substance Misuse. Academic Press, London-San Diego-Cambridge-Oxford, 2016
  2. ^ Kringholm B, Christoffersen P. Lung and heart pathology in fatal drug addiction. A consecutive autopsy study. Forensic Science International 34(1):39-51, 1987
  3. ^ Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul,1996
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2015. 
  5. ^ Dünyada uyuşturucu kullanımı artıyor 28 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Anadolu Ajansı, Erişim tarihi: 30 Haziran 2016

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kokain</span> Uyuşturucu madde

Kokain veya bilimsel adıyla benzoilmetilekgonin, koka bitkisinin yapraklarından elde edilen kristalize tropan bir alkaloid. Kelime "coca"ya "-in" eki getirilmesiyle türetilmiştir. Bu madde merkezî sinir sistemi üzerine uyuşturucu, uyarıcı ve iştahın bastırılması gibi etkiler yapar. Özellikle dopamin, noradrenalin ve serotonin geri-alınım engelleyicisidir ve bu yollarla mezolimbik yolu etkileyerek bağımlılık yapmaktadır. Yine de özellikle bölgesel anestezide, çocuklarda bile, göz, burun ve boğaz ameliyatlarında kullanılan bir ilaç olmuştur. Günümüzde ise yerini daha az yan etkisi olan prokain (novokain) gibi ilaçlar almıştır. Prokain kokainden oldukça daha az zehirli olup, bağımlılık etkisi daha düşüktür.

Yoksunluk sendromu, bir ilaca ya da maddeye olan fizyolojik adaptasyon demektir. İlacın ya da maddenin yokluğunda, şiddetli krizlere neden olabilir. Bir veya birkaç kimyasal maddeye bağlı gelişen tolerans sonucu vücuda yerleşir ve bu maddenin eksikliğinde yoksunluk sendromu ortaya çıkar. Alkol, sigara ve eroin yoksunluk sendromu tablosu en sık rastlanan madde bağımlılığı türleridir. Bağımlı gebelerin doğan bebeklerinde benzer bulgulara rastlanır. Eroin bağımlılarında, madde bırakıldığında ağır yoksunluk sendromu belirtileri izlenir. Kokain ve amfetamin gibi uyarıcıların bağımlılık yapmadığı görüşüne karşın, bu gruptaki toksik maddelerin kullanılış yöntemine göre eroin kadar güçlü bağımlılık yapabildiklerini gösteren örnekler vardır; örneğin, gebelik öncesi ve sonrası dönemlerde kokain kullanan annelerin bebeklerinde, memeden kesildikten sonra yoksunluk sendromuna özgü bulgular görülebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Madde bağımlılığı</span>

Madde bağımlılığı, uyutucu-uyarıcı-keyif verici psikotrop maddelere bağımlı olma durumudur. Bu maddeler, halk dilinde uyuşturucu olarak bilinirler ve bu maddeler merkezi sinir sistemini doğrudan etkileyen kimyasallardır. 4 ana grupta toplanırlar;

  1. Uyarıcı maddeler,
  2. Uyutucu/uyuşturucu maddeler,
  3. Halüsinojenler,
  4. Uçucular
  5. Tütün ürünleri
  6. Alkol içeren ürünler,
  7. Enerji içeceği
<span class="mw-page-title-main">Amfetamin</span> Merkezi sinir sistemi uyarıcısı

Amfetamin (alfa-metil-fenetilamin) narkolepsi ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dahil çeşitli bozuklukların tedavisinde, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılan sentetik bir uyarıcıdır (stimülan). Özellikle DEHB tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla elde edilebilir. Bu sebeple yasa dışı olarak en sık kullanılan uyarıcı maddelerden biridir. Yan etki olarak şizofreni benzeri psikozlara neden olur. Yaklaşık 20 günlük kullanım sonunda tolerans gelişir. Zayıf olarak MAO enzimini de inhibe ettiğinden MAO inhibitörleri ve SSRI'lar ile beraber kullanılırsa serotonin sendromuna sebep olabilir. Bu durum siproheptadin ile tedavi edilebilir. DEHB tedavisinde kullanılan ticari ilaçlardan Dexedrine, Elvanse ve Adderall amfetamin içeren ilaçlar arasında sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Haşhaş</span>

Haşhaş, gelincikgiller familyasından Papaver cinsinden bir bitki türü. Haşhaş, yazların sıcak geçtiği orta derecede yağış alan yerleri sever. Anavatanının Doğu Akdeniz olduğu düşünülmektedir. Hindistan ve Anadolu'da çok eskiden beri tarımı yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bağımlılık</span>

Bağımlılık, zevke neden olan madde veya davranışların artan miktarlarda tekrarlanmasıyla oluşan biyopsikososyal bir bozukluktur. Bağımlılık kavramı, psikolojide ve politikada farklı tanımlanır. Tıptaki bağımlılık genellikle "toksik madde" olarak nitelendirilen kimyasal maddelerin istismarı için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Eroin</span> kimyasal bileşik; öforik etkileri nedeniyle en yaygın olarak eğlence amaçlı bir ilaç olarak kullanılan opioid

Eroin yani diasetilmorfin (diamorfin), yarı-sentetik bir afyon alkaloidi türevidir.

<span class="mw-page-title-main">Kubar</span> kenevir ürünü

Kubar, kenevir bitkisinin reçinesinden yapılmış psikoaktif bir maddedir. Genellikle pipo, bong veya vaporizör yardımıyla ya da sigara gibi sarılarak tüketilen kubar, dekarboksile edildiği takdirde oral yolla da kullanılabilir. Kubar tek başına sarıldığı takdirde yanmayacağından ötürü bu yöntemle içildiği takdirde genellikle normal esrar veya tütün ile karşıtırılarak tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Psikotrop madde</span> beyin fonksiyonunu veya algısını etkileyen kimyasal madde

Psikotrop madde ya da psikoaktif madde, asıl olarak merkezi sinir sisteminde etkisini gösteren ve beynin işlevlerini değiştirerek algıda, ruh hâlinde, bilinçlilikte ve davranışta geçici değişikliklere neden olan kimyasal maddelerdir. Bu ilaçlar eğlence amaçlı olarak bilerek bilinç düzeyini değiştirmek, entojen olarak ritüel ve spiritüel amaçlı, zihni incelemek amaçlı ya da tedavi amaçlı ilaç olarak kullanılabilir.

Rehabilitasyon veya Rehab şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Opiat</span> afyon bazlı ilaç sınıfı

Opiat, afyondan türetilen bir ilacı ifade etmek için farmakolojide klasik olarak kullanılan bir terimdir. Opioid, daha modern bir terimdir, hem doğal hem sentetik olarak, beyindeki opioid reseptörlere, bağlanan bütün maddeleri ifade etmek için kullanılır. Opiatlar doğal olarak afyon haşhaş bitkisi Papaver somniferum'da bulunan alkaloid bileşiklerdir. Afyon bitkisinde bulunan psikoaktif bileşikler arasında morfin, kodein ve tebain bulunur. Opiatlar orta ile yüksek kötüye kullanım potansiyeli olan ilaçlar olarak kabul edilir ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Tek Düzenli Kontrollü Maddeler Yasası altında çeşitli "Madde Kontrol Programları" nda listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'da afyon üretimi</span>

Afganistan, 2001 senesi hariç olmak üzere, 1992 yılından beri Myanmar ve "Altın Üçgen" ülkelerini geçerek en yüksek yasadışı afyon üreticisi konumuna yerleşmiştir. 2001 senesi bu istatistiğin dışında tutulur. İran, Pakistan ve Afganistan'dan oluşan Altın Hilal isimli afyon üretici ülkeler arasında Afganistan ana üretici konumundadır. 2001 senesinde Taliban yönetiminin devrilmesinin ardından haşhaş üretimi arttı. Taliban bu dönemden sonra afyon üretiminden haraç keserek milyon dolarlar kazandı. UNODC veritabanına göre, afyon çiçeği üretimi Taliban yönetiminde geçmişteki 4'lü (2004–2007) gelişim yıllarından daha fazladır. Aynı zamanda şimdilerde Afganistan'da afyon çiçeği tarımı için kullanılan tarım alanı Latin Amerika'daki kola tarımı topraklarından daha fazladır. 2007 senesinde, tıp için uygun saflıkta olmayan afyonlu ilaçların %92'si Afganistan'dan dünya pazarına açılmıştır. Bu da 4 milyar dolar civarında bir ihracata denk gelir. Bunun dörtte biri afyon çiçeği tarımcılarına giderken geri kalanı bölgenin resmi yetkililerine, isyancılara, diktatörlere ve uyuşturucu kaçakçılarına gitmektedir. Taliban'ın afyon çiçeği yasağından önceki yedi yıl içerisinde (1994-2000), Afgan tarımcıların brüt gelirdeki payı 200.000 aile arasında bölüştürüldü. Afyonlu ilaçlara ek olarak, ülke haşhaş üretiminde de dünyada birinci sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Drug Enforcement Administration</span>

Drug Enforcement Administration ya da bilinen kısa adıyla DEA, ABD Adalet Bakanlığı'na bağlı federal hükûmet dairesi ve kolluk kuruluşudur. DEA, ABD'de uyuşturucu kullanımı ve uyuşturucu kaçakçılığı ile mücadele etmekle görevlidir. DEA, Kontrollü Maddeler Yasası'na göre bu mücadelede tek sorumlu olmayıp, FBI ve Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Bürosu ile görevi paylaşır.

Önemli bir tema olarak ya da birkaç unutulmaz sahnede, uyuşturucu dağıtımı veya uyuşturucu kullanımını tasvir eden filmlerdir. Sinemada bazı filmler uyuşturucular ile ilgili tamamen gerçeküstü üst gerçekçi aralıklarda; daha az yargılayıcı iken bazı filmler, arsızca uyuşturucu yanlısı veya önleyici-uyuşturucu içerir. En sık filmlerde gösterilen uyuşturucular kokain, eroin, LSD, esrar ve metamfetamindir.

<span class="mw-page-title-main">Sinaloa Karteli</span> Uyuşturucu karteli ve organize suçlar şebekesi

Sinaloa Karteli, aynı zamanda Guzmán-Zambada Örgütü, Federasyon, Kan İttifakı veya Pasifik Karteli olarak da bilinir, merkezi Culiacán, Sinaloa şehrinde bulunan, yasadışı uyuşturucu kaçakçılığı ve kara para aklama konusunda uzmanlaşmış büyük, uluslararası bir organize suç örgütüdür. 1980'lerin sonlarında Meksika'da, Guadalajara Karteli olarak bilinen öncül bir örgüt altında faaliyet gösteren çeşitli sayıdaki ikincil "plazalardan" biri olarak kurulmuştur. Şu anda Ismael Zambada García tarafından yönetilmektedir ve merkezi Culiacán, Sinaloa şehrinde bulunmaktadır ve dünyanın birçok bölgesinde, özellikle de Meksika'nın Sinaloa, Baja California, Durango, Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde faaliyet göstermektedir ve Latin Amerika'nın bir dizi başka bölgesinin yanı sıra ABD genelindeki şehirlerde de varlığı vardır. Amerika Birleşik Devletleri İstihbarat Topluluğu genellikle Sinaloa Kartelini dünyadaki en büyük ve en güçlü uyuşturucu kaçakçılığı örgütü olarak görmekte ve bu da onu belki de Pablo Escobar'ın meşhur Kolombiya Medellín Kartelinin en parlak döneminde olduğundan daha etkili ve yetenekli kılmaktadır. Ulusal Uyuşturucu İstihbarat Merkezi ve ABD'deki diğer kaynaklara göre, Sinaloa Karteli öncelikle kokain, eroin, metamfetamin, fentanil, esrar ve ekstazi dağıtımıyla ilgilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Altın Hilal</span>

Altın Hilal, Orta, Güney ve Batı Asya'nın kesişme noktasında bulunan ve Asya'nın iki ana yasadışı afyon üretim alanından birine verilen addır. Bölge, dağlık çevreleri hilali tanımlayan üç ülke, Afganistan, İran ve Pakistan'ı kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de uyuşturucu ticareti</span>

Türkiye'de uyuşturucu ticareti, Türkiye'de ulusal veya uluslararası olarak yürütülen yasadışı madde ticaretini tanımlar. Türk yetkililere göre PKK gibi yasadışı örgütler, başta Güneydoğu Türkiye'de yürütülen esrar üretimi olmak üzere madde ticaretiyle ilgilenmekte ve bundan gelir elde etmektedir. 1920'lerin ortasından 1930'lara kadar İstanbul'da yer almış 3 eroin fabrikası dünya yasadışı eroin ticaretinin en önemli merkezini oluşturmaktaydı. 1996 yılında meydana gelmiş Susurluk Skandalı, Türkiye'deki derin devlet ile uyuşturucu ticareti arasındaki bağları ortaya koydu.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz'in uyuşturucu madde politikası</span>

Portekiz'in, "uyuşturucu stratejisi" olarak adlandırılan uyuşturucu politikası 2000 yılında uygulamaya konmuş ve Temmuz 2001'de yürürlüğe girmiştir. Yeni vakaların yaklaşık yarısının enjeksiyon uyuşturucu kullanımından kaynaklandığı tahmin edildiğinden, amacı ülkedeki yeni HIV/AIDS vakalarının sayısını azaltmaktı.

İstanbul'da 1930'lara kadar eroin üretimi üzerine yoğunlaşmış 3 adet fabrika ve pek çok imalathane işletilmiştir. Yasal açıdan Türkiye'nin diğer ülkelerin aksine uyuşturucu karşıtı çeşitli sözleşmeleri imzalamamış olması dolayısıyla ülke, bu fabrikalar vasıtasıyla dünyada yasadışı eroin ticaretinin merkezi hâline gelmiştir. 1930'da üç fabrikanın senelik cirosu, Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık %1’ine tekabül ediyordu. İstanbul’daki yasadışı narkotik ticareti, Yahudi, Rum ve Ermeni tüccarlar vasıtasıyla dönemin ileri gelen politikacı ve bürokratlarıyla yakın ilişkide yürütülmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı</span>

Keyif verici uyuşturucu kullanımı, bir ya da daha fazla psikoaktif ilacın zevk, eğlence veya başka bir amaç için bilinç durumunu değiştirmek amacıyla kullanılmasıdır. Psikoaktif bir ilaç kullanıcının vücuduna girdiğinde sarhoş edici bir etki yaratabilir. Eğlence amaçlı uyuşturucular genellikle üç kategoriye ayrılır: depresanlar, uyarıcılar ve halüsinojenler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.