İçeriğe atla

Uygur resim sanatı

Uygur ve peygamber Mani'nin resimlerinin yer aldığı Arzhang kitabının bir yaprağı. Mani'nin resimlerle öğretimi için kullanılırdı.[1]

Uygur resim sanatı, yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğu olan Uygurların[2] duvar resimlerinden başlayarak, minyatürlerle devam ederek gerçekleştirdikleri resim sanatına dair tüm örnekleri kapsar.

Uygur resim tarihi

Kızıl Mağaraları'nda Tohar donörlerini resmeden duvar resimleri, MS 432-538

İlk örnekleri 8. yüzyılda görülmeye başlayan Uygur resimlerinin bu erken örneklerinde, başta Tang hanedanı olmak üzere Çin etkisi görülmektedir.[3]

Bezeklik Bin Buda Mağaraları'nın 9. mağarasının duvarına çizilmiş Uygur prensleri, Sincan, Çin, (MS 8.-9. yüzyıl, duvar resmi)
Buda'ya Soğdlu bağışçılar (fresk, detaylı), Bezeklik Bin Buda Mağaraları, Bezeklik, Doğu Tarım Havzası, 8. yüzyıl.
Turfan, Sincan, Çin yakınlarındaki Bezeklik Bin Buda Mağaraları'nın duvar resimlerinde iki Budist rahip, MS 9. yüzyıl.[not 1]
Bir Uygur Kağanının duvar resmi. (MS 8. yüzyıl)
Flaming Dağları'ndaki Bezeklik Mağaraları'nda bulunan duvar resmi, Turpan Depresyonu.
Hotan kralı Viśa' Saṃbhava'nın portresi, Mogao Mağaraları, Dunhuang)

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Sincan'ın İpek Yolu bölgesine yapılan bilimsel ve arkeolojik keşif gezileri, çok sayıda mağara tapınağı, manastır kalıntısı ve duvar resimlerinin yanı sıra minyatürler, kitaplar ve belgeler keşfedilmesini sağladı. Bölgede 77 adet kayaya oyulmuş mağara tespit edilmiştir. Çoğu, genellikle her biri Buda duvar resmi olan dört bölüme ayrılmış yuvarlak kemerli tavanlara sahip dikdörtgen alanlardan oluşmaktadır. Etkisi, yüzlerce Buda duvar resmiyle kaplı bir tavanın tamamında görülmektedir. Bazı tavanlar, büyük bir Buda'nın yanında Hint, Pers ve Avrupalı figürler de dahil olmak üzere resmedilip boyanmıştır. Duvar resimlerinin kalitesi, bazıları sanatsal açıdan saf olmakla birlikte, diğerleri dini sanatın şaheserleri olmakla değişmektedir.[8]

1930'larda Sincan'da gerçekleşen Kumul İsyanı sırasında, Budist duvar resimleri Müslümanlar tarafından tahrip edildi.[9]

Ayrıca bakınız

Konu hakkındaki eserler

Notlar

  1. ^ Albert von Le Coq (1913) mavi gözlü, kızıl saçlı keşişin bir Tohar olduğunu varsaymasına rağmen,[4] modern bilim insanları, etnik Soğdlar ile aynı mağara tapınağında benzer Kafkas figürlerini,[5][6] şöyle tanımladılar: Tang Çin (7.-8. yüzyıl) ve Uygur egemenliği (9.-13. yüzyıl) dönemlerinde etnik azınlık topluluğu olarak Turfan'da yaşayan Doğu İran halkı.[7]

Kaynakça

  1. ^ Arnold, Sir Thomas Walker (1924). Survivals of Sasanian and Manichean Art in Persian painting (İngilizce). Oxford: Clarendon Yayınları. s. 23-24. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  2. ^ Çandarlıoğlu, Gülçin (2012). "Uygurlar: Orta Asya'da bir Türk kavmi.". İslâm Ansiklopedisi. 4. ss. 242-244. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  3. ^ Russell-Smith, Lilla (2005). Uygur Patronage In Dunhuang: Regional Art Centres On The Northern Silk Road In The Tenth and Eleventh Centuries (İngilizce). BRILL. ss. 141, [https://books.google.com/books?id=hzsnT67gykkC&pg=PA157 157, 181. ISBN 978-90-04-14241-1. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  4. ^ von Le Coq, Albert (1913). "Chotscho: Facsimile-Wiedergaben der Wichtigeren Funde der Ersten Königlich Preussischen Expedition nach Turfan in Ost-Turkistan" (Almanca). Berlin: Dietrich Reimer (Ernst Vohsen), im Auftrage der Gernalverwaltung der Königlichen Museen aus Mitteln des Baessler-Institutes. s. 19. doi:10.20676/00000194. 30 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  5. ^ Gasparini, Mariachiara (2014). Rudolf G. Wagner; Monica Juneja (Ed.). "A Mathematic Expression of Art: Sino-Iranian and Uighur Textile Interactions and the Turfan Textile Collection in Berlin". Transcultural Studies (İngilizce). Ruprecht-Karls Universität Heidelberg (1): 134-163. ISSN 2191-6411. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  6. ^ Gasparini, Mariachiara. "endnote #32" (İngilizce). 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  7. ^ Hansen, Valerie (2012). The Silk Road: A New History (İngilizce). Oxford Üniversitesi Yayınları. s. 98. ISBN 978-0-19-993921-3. .
  8. ^ "Bizaklik Thousand Buddha Caves". www.showcaves.com (İngilizce). 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2007. 
  9. ^ "OLD STERILE DEATH LEAVES ITS MARK OVER SINKIANG". Life dergisi (İngilizce). 15 (24): 99. 13 Aralık 1943. ISSN 0024-3019. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cennet ve Cehennem Çökükleri</span> Mersinde obruk (mağara şeklinde doğal çökük) ve müze

Cennet ve Cehennem Çökükleri veya Cennet ve Cehennem Obrukları, Silifke ilçe merkezine 25 km mesafede Antik Narlıkuyu Limanının 2 km kuzeybatısında, Korykos'un (Kızkalesi) 5 km batısında yer almaktadır. Yer altı sularının uzun yıllar boyunca kireç tabakasını eriterek içerisindeki suyun boşalması ile altı oyulan tavan yapısının çökmesiyle meydana gelmiş doğal obruk oluşumlardır.

<span class="mw-page-title-main">Romanesk sanat</span>

Romanesk sanat, 1066 yılında Normanların İngiltere'yi fethetmesiyle başlayan sanat akımı. İngiltere'de Norman üslubu, Avrupa'da ise Roman üslubu - Romanesk olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Minyatür</span> kendine has bir biçimi olan resim

Minyatür, kendine has bir biçimi olan resim çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Turfan</span>

Turfan veya Turpan, Doğu Türkistan'da tarihi bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Turfan (il)</span>

Turfan İli, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin doğusunda bir ildir. Turfan başşehridir.

<span class="mw-page-title-main">Mogao Mağaraları</span>

Mogao mağaraları,, Mogao yeraltı odaları, Bin Buda mağaraları ve Dunhuang mağaraları adlarıyla da bilinir. Çin'in Gansu eyaletinin Dunhuang şehrinin 25 km güneydoğusunda Mingsha dağı eteklerinde bulunan mağaralarda 492 adet tapınak vardır. Tarihi İpek Yolu'nun üzerinde önemli bir vahada yer alan mağaralarda bin yıllık bir dilimi kapsayan süreç içinde yapılmış Budist sanatın en seçkin örnekleri bulunmaktadır. Budist yeraltı mabedlerinin yapımına 366 yılında başlanmış ve uzun süre çeşitli heykel ve sanat eserlerini saklamak amacıyla kullanılmışlardır. Mogao mağaraları Longmen yealtı odaları ve Yungang yeraltı odaları ile birlikte Çin'in en bilinen Budist yeraltı odalarından ve en ünlü antik heykel sitlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Karahoca</span> Çinde şehir

Karahoca ya da Karahoço Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'de Turfan'nın 30 kilometre güneydoğusunda İpek Yolu üzerinde tarihi bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Yanan Dağlar</span>

Yanan Dağlar, Çin'in doğu Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Tanrı Dağlarının silsilesinde bir çorak, aşınmış, kırmızı kumtaşlı tepelerdir. Kumtaşları, başlıca kum tanesi büyüklüğünde minerallerden ya da kayaların parçalanarak ufalanmasından tortul kayaçlar oluşturmuştur.

Niaux Mağarası Fransa'nın güneybatısındaki Niaux komününde, Cap de la Lesse de Bialac tepesindeki Sabart Mağarası ve Lombrives Mağarası'nı içeren daha geniş bir jeolojik sistemin parçası olarak Ariège département'ta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paolo Veronese</span> İtalyan Rönesans ressamı (1528–1588)

Paolo Veronese, geç Rönesans döneminde maniyerizm stilinde çalışmış Venedikli ressam.

<span class="mw-page-title-main">Dambulla mağara tapınağı</span>

Dambulla'nın Altın Tapınağı olarak da bilinen Dambulla mağara tapınağı, Sri Lanka'nın orta kısımlarında bulunan bir Dünya Mirası alanıdır. Bu site Kolombo'nun 148 kilometre doğusunda, Kandy'nin 72 kilometre kuzeyinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lascaux</span>

Lascaux,, Fransa'nın güneybatısındaki Dordogne ilindeki Montignac köyü yakınlarında yer alan mağara kompleksidir. 600'den fazla paryetal duvar resmi mağaranın iç duvarlarını ve tavanlarını süslemektedir. Resimler öncelikle Üst Paleolitik zamanın fosil kayıtlarına uygun olan tipik yerel ve çağdaş faunaya aittir. Birçok kuşağın mağara resimlerinde etkisi olduğu düşünülmektedir ve resimler günümüzden 17,000 yıl öncesine tarihlenmektedir. Lascaux 1979 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine girdi ve Vézère Vadisi'ndeki Tarihöncesi Alanlar ve Dekore Edilmiş Mağaralar Dünya Mirası Alanı'nın bir parçası haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Bezeklik Mağaraları</span> Magara

Bezeklik Bin Buda Mağaraları, Çin'in Turfan ve Piçan (Loulan) kentleri arasında yer alan ve 5. yüzyıldan 14. yüzyıla tarihlenen Budist grottolardan oluşan bir komplekstir. Mağaralar kuzeydoğu Taklamakan Çölü'nde, Karahoca antik kalıntılarının da bulunduğu Yanan Dağlar'ın Mutou Vadisi'nde yer alır. Batı Mutou Vadisi'ndeki kayalıklarda yer alan mağaraların ayakta kalanlarının çoğu 10. ila 13. yüzyıllar arasında Batı Uygur Krallığı'ndan kalmadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Mağaraları</span> Çinin Sincan Uygur Özerk Bölgesindeki bir dizi Budist kaya mağarası

Kızıl Mağaraları, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Bay İlçesindeki Kızıl kasabası yakınlarında bulunan bir dizi Budist kaya mağarasıdır. Site, Muzat Nehri'nin kuzey yakasında, Kuça'nın 65 kilometre batısında yer almaktadır. Bu alan İpek Yolu üzerinde yer alan bir ticaret merkeziydi. Mağaraların Çin'deki en eski büyük Budist mağara kompleksi olduğu ve 3. ve 8. yüzyıllar arasında gelişim gördüğü ifade edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kumtura Mağaraları</span>

Kumtura Bin Buda Mağaraları, Çin'in Sincan Özerk Bölgesi'nde yer alan bir Budist mağara tapınak sitesidir. Site antik İpek Yolu üzerinde, Kuçar İlçesi'ndeki Kuça'nın 25 km batısında yer almaktadır. Beşinci yüzyıldan on birinci yüzyıla kadar tarihlenen 112 mağara tapınağı içermektedir. İslami fetihler sırasında ve daha sonra sitenin terk edilmesinden sonra ara sıra gerçekleştirilen yerleşimlerle hasar gören Kumtura, 1902 Otani seferi, Oldenburg ve Le Coq dahil olmak üzere Çin Orta Asyası'na yapılan erken yabancı seferler ile araştırıldı. Sonuncu seferde birkaç duvar resmi çıkarıldı ve bu buluntular Berlin'e götürüldü.

Uygur mimarisi, 8. yüzyıldan itibaren yerleşik hayata ilk geçen Türk topluluğu olan Uygurların mimari tarihini ve günümüzde Uygurların yaşadıkları Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve diğer bölgelerdeki özgün mimariyi kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Magura Mağarası</span>

Magura Mağarası, Bulgaristan'ın Vidin ilinde yer alan bir mağaradır. Magura'nın tarih öncesi duvar resimleri, olağanüstü ifade ve sanatsal derinliğe sahip olan ve Avrupa Post-Paleolitik dönemin en önemli sanat eserleri olarak kabul edilen İtalya'daki Grotta dei Cervi resimleriyle büyük benzerlik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Romuald Mağarası</span>

Romuald Mağarası, Hırvatistan'ın Istria İlçesinin batı kesiminde, güneydoğu Avrupa'da bilinen en eski mağara resimlerinin yanı sıra hem hayvan hem de insan Üst Paleolitik yerleşiminin izlerini içeren bir mağaradır. Mağaradaki araştırmalar 19. yüzyılın sonlarından beri sürdürülmekte olmasına rağmen, resimler 2010 yılında Profesör Darko Komšo tarafından bulundu, bulgular 2019'da Antiquity'de yayımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Coliboaia Mağarası</span>

Coliboaia Mağarası, Romanya'nın Bihor ilindeki Câmpani'de yer alan Apuseni Tabiat Parkı içinde yer alan bir mağaradır. Radyokarbon tarihleme yöntemi ne göre günümüzden 32.000 - 35.000 yıl öncesine tarihlenen ve Paleolitik dönemin Orinyasiyen ve Gravettiyen kültürlerine karşılık gelen dönemlere tarihlenen resimlere ev sahipliği yapan mağara Orta Avrupa'nın bilinen en eski mağara resimlerini içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cuciulat Mağarası</span>

Cuciulat Mağarası Romanya'nın Sălaj ilindeki Letca komünündeki Cuciulat köyünün yakınında, Podișul Someșan platosunda yer alan bir mağaradır. Orta Avrupa'da bilinen en eski mağara resimlerine ev sahipliği yapmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.