İçeriğe atla

Uygur kağanları listesi

SıraUygur unvanıÇinden verilen unvanSoyadı ve adSüre
Kabile dönemi
Kertö Tigin Tè jiàn qí jīn (Kı-tio Ti-cin)

特健俟斤

Alp İlteber[1] (Çince kişisel adı Pusa, Türkçesi muhtemelen Barsıg) 菩薩俟斤
Han-hai askerî valisi

(Bu dönemde Uygur bölgesine Çin tarafından atanan valilerin bir listesi verilmiştir.)

Tumidu

吐迷度

?—648
Bolun

婆闰

648—661
Bilig

比栗 (比粟毒)

661—?
Tutukçıg

独解支

?—715
Fú dì fú

伏帝匐

715—?
Çengçon

承宗

?—727
Fudinan

伏帝難

727—?
Uygur (回紇) kağanı
1Kutlug Bilge Kül Kağan
骨咄禄毗伽阙可汗
懷仁可汗 Yaglakar Boyla
藥羅葛骨力裴羅
744—747
2Çabış Tigin

Bayan Çor Kağan
葛勒可汗

英武威遠可汗 Yaglakar Bayan Çor
藥羅葛磨延啜
747—759
3Bögü Kağan
牟羽可汗
Tengri Kağan
登里可汗
Alp Kağan
英義可汗
藥羅葛移地健759—780
4Alp Kutlug Bilge Kağan (Tun Baga Tarkan)
合骨咄禄毗伽可汗
武義成功可汗
长寿天亲可汗
Yaglakar Tun Baga Tarkan
藥羅葛頓莫賀达干
780—789
Uygur (回鹘) kağanı
5Ay Tengri Kut Bolmış Kutlug Bilge Kağan

(Külüg Bilge Kağan)
愛登里邏汨沒密施俱錄毗伽可汗

忠貞可汗 藥羅葛多邏斯789—790
6Ur Çor Kağan

Kutlug Bilge Kağan
汨咄錄毗伽可汗

奉诚可汗 藥羅葛阿啜790—795
7Kutluk Bilge Kağan

Ay Tengride Kut Bolmış Kutluğ Bilge Kağan
愛騰里邏羽錄沒密施合祿胡毗伽可汗

懷信可汗 骨咄祿795—805
8Alp Külüg Bilge Kağan
滕里野合俱錄毘伽可汗
805—808
9Alp Bilge Kağan

Ay Tengride Kut Bolmış Alp Bilge Kağan
愛登里羅汩密施合毗伽可汗

保義可汗 808—821
10Küçlüg Bilge Kağan

登囉羽錄沒密施句主毗伽可汗

崇德可汗 821—824
11Kasar Kağan

Ay Tengride Ülüg Bolmış Bilge Kağan
愛登里囉汩沒密施合毗伽可汗

昭禮可汗 曷薩特勒824—832
12Külüg Beg

Ay Tengride Ülüg Bolmış Kutluğ Bilge Kağan
愛登里囉汩沒密施合句錄毗伽可汗

彰信可汗 胡特勒832—839
13II. Kasar Kağan

(Çin tarafından resmî Uygur kağanı olarak

sayılsa da egemen bir kağan olamamıştır.)

阖馺特勒839—840
14Üge Kağan (Son egemen Uygur kağanı)

乌介可汗

烏介特勒841—846
15Ormaz (Egemen değildir.)

遏捻可汗

遏捻特勒846—848
16Menglig Kağan "Pan Tigin" (Egemen değildir.)

Ay Tengride Kut Bolmış Alp Kutluğ Bilge Kağan
溫祿登里邏汩沒密施合俱錄毗伽可汗

怀建可汗 厖特勒848—?
SıraUygur unvanıÇinden verilen unvanSoyadı ve adSüre
1Ormaz

烏母主可汗

英義可汗 藥羅葛仁美?—924
2Yaglakar Argun 順化可汗(後唐封)
奉化可汗(後晉封)
藥羅葛狄銀 (Tigin)
藥羅葛阿咄欲
藥羅葛仁裕
924—959
3Ying

(Türkçe adı bilinmiyor.)

景瓊959—977?
4Yaglakar Bilge Kağan 夜落紇·密禮遏
(Yaghlaqar Bilga)
980—998?
5Lu Şeng

(Türkçe adı bilinmiyor.)

祿勝998?—1003?
6III. Yaglakar

(Çong-şun Bay Kağan)

忠順保德可汗 (Yaghlaqar=藥羅葛=夜落紇=夜落隔)1003?—1016
7Guī huà

(Türkçe adı bilinmiyor.)

懷甯順化可汗 夜落隔·歸化1016—1023
8Ubangu Kağan 寶國可汗
寶物可汗
歸忠保順可汗(北宋封)
夜落隔·通順1023—1028
9Yasug Kağan 伊嚕格勒·雅蘇
(Yaghlaqar=伊嚕格勒=夜落隔)
1028—1036
國亡,被西夏李元昊吞併。

Kaynakça

  1. ^ Bu çağda başlarında Alp İlteber unvanını taşıyan, Pusa isimli biri bulunuyordu. İbrahim Sarı, Şanlı Türk Tarihi, s. 94.

程溯洛:〈甘州回鶻可汗譜系考〉,《唐宋回鶻史論集》(北京:人民出版社,1994),頁140-149。 James R. Hamilton, Les Ouighours a l'epoque des Cinq Dynasties d'apres les Documents Chinois (Paris, 1955)=耿昇、穆根來譯:《五代回鶻史料》(烏魯木齊:新疆人民出版社,1982),頁153-154。

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zhejiang</span>

Zhejiang ya da Türkçesiyle Cıciang veya Cıcianğ, Çin'in doğusunda endüstrisi önemli olan bir eyalet.

<span class="mw-page-title-main">Şantung</span> Çin eyaleti

Şantung veya

<span class="mw-page-title-main">Karahoca Uygur Krallığı</span> 9.-13. yüzyıllar arasında var olmuş bir Türk devleti

Karahoca (Gaochang) Uygur Krallığı, 9.-13. yüzyıllarda bugünkü Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Uygurların egemenliğinde var olmuş devlet.

<span class="mw-page-title-main">Guangşi Zhuang Özerk Bölgesi</span> Çinin güneyinde özerk bölge

Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi Çin'in güneyinde özerk bölge (zìzhìqū). Batıda Yunnan, kuzeyde Guizhou, kuzeydoğuda Hunan, güneydoğuda Guangdong eyaletleri ile Vietnam ve Tonkin Körfeziyle çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Çinghay</span>

Çinghay, Çin'in kuzeybatısında bir eyalettir. Tibet Platosu'nda yer alır. Kuzeybatıda Kansu, güneydoğuda Siçuan eyaletleri, kuzeybatıda Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve güneybatıda da Tibet Özerk Bölgesi'yle çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Hubei</span>

Hubei (

<span class="mw-page-title-main">Hunan</span>

Hunan (Çince: 湖南; pinyin: Húnán,

<span class="mw-page-title-main">Fujian</span>

Fujian'in büyük bir kısmı Çin Halk Cumhuriyeti tarafından idare edilmektedir. Ancak Kinmen ve Matsu olmak üzere iki takım ada Çin Cumhuriyeti'nin (Tayvan) idaresi altındadır. Bu nedenle Çin Cumhuriyeti idari bölümlenmesinde de bir Fujian eyaleti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hainan</span>

Hainan Çin'in en küçük eyaletidir. Eyalet takımadalar halinde 200'den fazla ada içerir. Alanı 33.920 km²'dir. Başkenti ve en büyük şehri Haikou'dur. Nüfusu 8.180.000 'dir.

Memtimin Hoşur, günümüzdeki Uygur Edebiyatı'nda önemli bir mertebe kazanmış yazarlardan birisi.1996 yılında yayınlanan Qum Basqan Sheher (Türkçe adı: Çöl Altındaki Şehir) romanı ile halkın beğenini toplayan yazar, aynı zamanda Çin Yazarlar Cemiyeti'nin de bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şanşi</span>

Şanşi, Çin'in kuzeyinde bulunan bir yönetim bölgesidir. Doğuda Hebei, güneyde ve güneydoğuda Henan, batıda Şensi yönetim bölgeleri, kuzeyde ise İç Moğolistan Özerk Bölgesi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Şensi</span>

Şensi ya da Shaanxi, Çin'de bir yönetim bölgesi. Wei Nehri ile verimli Loess Platosu'nu içeren bölge, İç Moğolistan'ın güneyinde yer alır. Yönetim merkezi Xi'an'dır.

<span class="mw-page-title-main">Hebei</span>

Hebei (Çince: 河北; pinyin: Héběi, Çin'in Kuzey Çin bölgesinde bulunan bir eyalet. Eyalet isminin "jì" şeklinde kısaltılması, eski Han Hanedanı'na ait Ji Eyaleti 'nden alınır. Ji Eyaleti, günümüz güney Hebei'in üstünde bulunurdu. "Hebei" isminin tam anlamı "ırmağın kuzeyi". Bu, eyaletin Sarı Irmak 'ın kuzeyinde yer almasından dolayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Henan</span>

Henan, Çin'in Orta Çin bölgesinin doğusunda bulunan bir eyalet.

<span class="mw-page-title-main">Jiangsu</span>

Jiangsu, Çin'in merkez doğusunda bulunan bir eyalet. Elektronik ve konfeksiyon üretimi alanlarında Çin'in önde gelen eyaletlerindendir. Eyaletin başkenti Nankin. Yüzölçümü açısından Çin'in en küçük 3. eyaleti olsa da, nüfus açısından en büyük 5. nüfusa sahip, üstelik Çin'deki en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip olan eyalettir. Guangdong'dan sonra Çin eyaletleri arasındaki en yüksek 2. GSYİH'ya sahip. Jiangsu, kuzeyde Şantung, batıda Anhui ve güneyde Zhejiang ve Şanghay ile sınır paylaşmaktadır. Sarıdeniz'de yaklaşık 1.000 kilometrelik bir kıyısı var ve Yangtze Nehri eyaletin güneyinden geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Liaoning</span>

Liaoning, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalettir. Eyalet, günümüzdeki haliyle 1907 yılında Fengtian ismiyle kuruldu, ancak isim 1929'da "Liaoning" olarak değiştirildi. Eyalet başkenti ayrıca o dönemde Shenyang'ın eski ismi olan Shengjing'in Mançuca telaffuzu olan Mukden olarak bilinirdi. Japon Mançukuo kukla rejimi altında eyaletin ismi 1907'deki ismine dönüştürüldü, fakat Liaoning ismi 1945'te yine geri getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Jiangxi</span>

Jiangxi, Çin'in doğusunda bulunan bir eyalet. Kuzeyde Anhui, kuzeydoğuda Zhejiang, doğuda Fujian, güneyde Guangdong, batıda Hunan ve kuzeybatıda Hubei eyaletleri ile sınır paylaşmaktadır. Başkenti Nanchang. Ji'an, Ganzhou, Pingxiang ve Jiujiang, eyalette bulunan diğer önemli şehirlerdir.

China Daily, Çin'de yayınlanan Çin Komünist Partisi Propaganda Bölümüne ait bir İngilizce gazetedir. Gazete, 1 Haziran 1981 tarihinde kurulmuş olup ana okuyucu kitlesi turistler, işadamları, diplomatlar ve Çin'de seyahat eden diğer kişilerdir.

Çin Kazakları, Çin'de gündelik kullanımda "Hāsākè zú" terimi kullanılır, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. 2010 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre, tüm Çin anakarası çapında 1,46 milyonu aşan etnik Kazak vardır. Çin Kazakları ağırlıklı olarak Kuzeybatı Çin'de yaşar ve Çin'in en büyük 17. etnik grubunu teşkil ederler. Çin Kazaklarının yüzde 90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşar, ancak Kansu Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardır. Tarihî olarak Çinghay Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardı, fakat Haziran 1984'te burada yaşayan Kazakların büyük çoğunluğu Sincan'a geri taşındı.