Utsmi, Dağıstan'ın merkezi bölgesinde ve tarihi Derbent kentinin batısında, Darganta toprakları içinde yaşayan Dargi boyu Khaydaglar'ın hanlarına verdikleri ad.
Tarihsel olarak Dağıstan'ın ileri gelen hanlık merkezlerinden Mecalis kenti, Khaydaglar'ın Utsmi prensliklerinin tahtlarının bulunduğu başkentleriydi.
Dargi boylarının en kalabalık ve etkin boyu Khaydaklar; kuzeydoğu Kafkas dillerinden Dargwa dilinin farklı bir lehçesini konuşuyorlardı.
Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.
Dağıstan, resmî adıyla Dağıstan Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'nın Kuzey Kafkasya kısmında, Hazar Denizi kıyısında bulunan Rusya'ya bağlı, özerk bir cumhuriyettir. Kuzey Kafkasya Federal bölgesinin bir parçasıdır ve Büyük Kafkas Dağları'nın kuzeyinde konumlanır. Rusya'nın en güneyinde yer alan Dağıstan, güney ve güneybatıda Gürcistan ve Azerbaycan ile, batı ve kuzeyde Rusya'ya bağlı cumhuriyetler olan Çeçenistan ve Kalmukya ile kuzeybatıda ise Stavrapol Krayı ile sınır komşusudur. Mahaçkale, başkenti ve en büyük kentidir. Diğer büyük kentleri ise Derbent, Kizlyar, İzberbaş, Kaspiysk, Buynaksk'tır.
Avarlar veya Kafkasya Avarları, Kafkasya halklarından biridir. Rusya'nın Dağıstan Cumhuriyeti'nde yaşayan çeşitli etnik gruplar arasında baskın olan Kuzeydoğu Kafkasya yerli etnik grubudur. Avarlar, Karadeniz ile Hazar Denizi arasında Kuzey Kafkasya olarak bilinen bir bölgede yaşarlar. Kuzey Kafkasya bölgesindeki diğer etnik grupların yanı sıra Kafkas Avarları, deniz seviyesinden yaklaşık 2.000 m yükseklikte bulunan eski köylerde yaşarlar. Kafkas Avarları tarafından konuşulan Avar dili, Kuzeydoğu Kafkas dilleri ailesine aittir ve Nah-Dağıstan grubu olarak da bilinir. İslam, 13. yüzyıldan beri Avarların hakim dini olmuştur. Çoğunluğu Dağıstan'da yaşamakta ve Dağıstan nüfusunun % 29.6'sıyla en kalabalık etnik grubunu oluşturmaktadır. Avarların ezici çoğunluğu Sünni Müslüman olup dilleri ise Kuzeydoğu Kafkas dillerine bağlı bir dil olan Avarcadır.
Kuzeydoğu Kafkas dilleri veya Nah - Dağıstan dilleri. Kafkasya'nın doğu kesiminde konuşulan dil ailesi. İki ana kola ayrılır. Nah kolu Çeçence, İnguşça ve Batsça dilinden oluşur. Dağıstan kolu ise daha fazla çeşitlilik gösterir ve alt öbeklere ayrılır. Bunlar Avar - Andi - Dido, Lak - Dargin ile Lezgi öbekleridir. Bu öbeklerin başta gelen dilleri Avarca, Lakça, Lezgice ve Dargice'dir.
Lakça. Dağıstan'da, Lakların konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dilidir. Dağıstan Cumhuriyeti'ndeki altı yazılı dilden biridir. Yaklaşık 160.000 kişi tarafından konuşulur. Eskiden Rusça adlandırmadan (Кази-Кумук /Kazi-Kumuk veya Каси-Кумук / Kasi-Kumuk) dolayı Gazi Kumuk (ГЬази-КЬумукь) olarak da bilinir.
Lezgice veya Lezgince, Dağıstan'ın güneyinde ve Azerbaycan'ın kuzeyinde Lezgilerin konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dili.
Dargiler Kuzeydoğu Kafkasya'da, özellikle de Dağıstan'da yaşayan ve Doğu- Kafkas dillerinden Dargice'yi konuşan halk. Günümüzde Dağıstan Cumhuriyeti'ndeki nüfusları tahminen 516 bin kadar olup, diğer eski Sovyet toprakları üzerinde yaşayanlarla birlikte yaklaşık 680 binin üzerinde bir nüfusa sahip oldukları tahmin edilmektedir.
Laklar, daha çok Dağıstan'ın orta kesimlerinde dağlık bölgelerde yaşayan ve 178,630 kadar bir nüfusa sahip etnik bir gruptur. Lakça konuşurlar. Konuştukları dil; Kafkas dil gruplarının Kuzey Kafkas ana kolundan Kuzeydoğu Kafkas dilleri kolu içinde Dargwa-Lak dil grubuna girer. Yaşadıkları bölgelerin doğusunda Dargi boyları, batı ve doğusunda Avarlar, güney bölgelerinde de Lezgi boyları yaşamaktadır. Antik çağ yazarların ın Lega, Gele ve Gelon kabileleri olarak adlandırdığı Laklar'a Gürcü dilinde Leki (Dağlı), Avarlar ise Gumi / Toma, Dargiler Kumuçan / Bulikan denir.
Kaspiysk. Kuzeydoğu Kafkasya'da yer alan Dağıstan Cumhuriyetinde kent. Hazar (Kaspi) denizinin batı kıyılarında ve Dağıstan Cumhuriyetinin başkenti Mahaçkala kentinin güneyinde yer alır. Nüfusunun çoğunluğunu Türki kökenli Kumuklar ile Kafkas kökenli Dargiler oluştururlar.
Buynaksk, Kuzeydoğu Kafkasya'da yer alan Dağıstan Cumhuriyeti'nin merkezinde bir kenttir.
Mecalis, Dağıstan'ın merkezi bölgesinde ve tarihi Derbent kentinin batısında, Darganta toprakları üzerinde küçük bir kent.
Kuzey Kafkas dilleri kendi içinde iki alt öbeğe ayrılır:
Dargince, bir Kafkas halkı olan Dargiler tarafından kullanılan ve Kuzeydoğu Kafkas dil ailesine mensup bir dil. Dil, Lakça, Avarca, Andi, Dido, Lezgice ve Tabasaranca gibi diğer Dağıstan dilleriyle aynı köke dayanmaktadır.
Dağıstan, İzmir ilinin Bergama ilçesine bağlı bir mahalledir. 1877 yılında Kafkasya'nın Dağıstan Bölgesi'nde yaşayan 12 ailelik bir Lezgi topluluğunun 19. yüzyılda büyük Rusya Sürgünü neticesi sonucunda Osmanlı topraklarına sığınmasıyla oluşmuştur. Lezgice diline hakimdirler ve günlük yaşantıda 1970'li yıllara kadar Lezgice konuşmuşlardır. Ancak günümüz tarihinde köy sakinlerinden Lezgice konuşabilen kişi sayısı oldukça azdır.
Mahaçkale veya Mahaçkala, Dağıstan'ın başkenti.
Rutulca, Rusya'ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde ve Kuzey Azerbaycan'da yaşayan küçük bir yerli halk olan Rutullar′ın konuştuğu dil. Rutulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Samur öbeğinde yer alır ve bugün Dağıstan Anayasası tarafından tanınmış 14 dilden biridir.UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre dil, "kesinlikle tehlike altında" kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Magomedsalam Magomedaliyeviç Magomedov, , Kuzey Kafkasya bölgesinde bulunan Rusya'ya bağlı Dağıstan'ın devlet başkanıdır. Rusya Cumhurbaşkanı tarafından atanmadan önce 10 Şubat 2010 tarihinde Dağıstan parlamentosu tarafından kabul edildi. Magomedov bir etnik Dargidir. Babası Magomedali Magomedov, 1987 ve 2006 yılları arasında Dağıstan Devlet Başkanı olarak görev yapmıştır.
Kuzey Kafkasya halkları, Çarlık Rusyası döneminde Kuzey Kafkasya’da yaşarlarken Kafkas-Rus Savaşında yenilmeleri üzerine 1864 Çerkes Sürgünü'nde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün diaspora olarak Türkiye, Suriye ve Irak gibi ülkelerde yaşayan Adığe ve Adığe olmayan Kuzey Kafkas halklarına Türkiye ve Ortadoğu'da verilen ortak ad. Çerkeslerin baskın unsurunu oluşturan Adığeler dışında ayrıca Kuzeybatı Kafkas dillerini konuşan Ubıhlar, Abazalar, Abhazlar; İran dillerini konuşan Osetler; Türk dillerini konuşan Karaçaylar, Balkarlar; Kuzeydoğu Kafkas dillerini konuşan Çeçenler, İnguşlar ve Dağıstan halkları da bu tanımlamaya girer. Sünni Müslümandırlar. Karaçaylar, Balkarlar ve Adığeler Hanefi mezhebinden, İnguşlar, Çeçenler ve Dağıstanlılar ise ağırlıklı olarak Şafii mezhebindendir. Türkiye'deki Çerkeslerin 893 köy-kasabası bulunmaktadır.
Paloçka (Ӏ), Slavik olmayan Kiril alfabesi'ndeki kullanılan bir harftir. Bu harf genellikle Kuzey Kafkas dillerinin yazımında kullanılır. Abazalar, Adigeler, Avarlar, Çeçenler, Dargiler, İnguşlar, Kabardeyler, Laklar, Lezgiler ve Tabasaranlar tarafından kullanılır. Harfin büyük ve küçük hali aynıdır. Birçok bilgisayar tarafından doğru gösterilmediği için bu harfin yerine sık sık Latin Alfabesi'ndeki I harfi de kullanılır. Genelde harf /ʔ/ veya /'/ olarak kullanılır.
Dağıstan Oblastı, Rus İmparatorluğu'nun Kafkasya Genel Valiliği'ne bağlı bir oblasttı (eyalet). Sınırları, kabaca günümüz Rusya Federasyonu içerisinde bulunan Dağıstan'ın güneydoğusunun çoğuna karşılık geliyordu. Dağıstan oblastı, 1860 yılında eski Kafkasya İmamlığı topraklarından oluşturuldu ve kuzeyde Terek Oblastı, batıda Tiflis Guberniyası ve Zakatala Okrugu, güneyde Yelizavetpol Guberniyası ve doğuda Bakü Guberniyası ile sınır komşusuydu. Oblastın idari merkezi Temir-Han-Şura'ydı.