İçeriğe atla

Utavi Kalesi

Koordinatlar: 40°56′41″K 41°30′04″D / 40.94472°K 41.50111°D / 40.94472; 41.50111
Utavi Kalesi
Harita
Genel bilgiler
DurumKalıntılar
TürKale
Mimari tarzGürcü mimarisi
KonumBostancı, Yusufeli
Koordinatlar40°56′41″K 41°30′04″D / 40.94472°K 41.50111°D / 40.94472; 41.50111
Tamamlanma? Orta Çağ
Teknik ayrıntılar
MalzemeKaba yontu taş, kireç harcı

Utavi Kalesi (Gürcüce: უთავის ციხე), Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Utavi olan Bostancı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.[1] Köyün Ahalta mahallesinde bulunduğu için Ahalta Kalesi olarak da bilinir.[2]

Tarihçe

Utavi Kalesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kaleyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcüce bir yer adı olan Utavi (რუთავი), ark başı anlamına gelen Rutavi'den (რუთავი) değişime uğramıştır.[3] Kalenin yer aldığı Ahalta (ახალთა) veya Ahalt da yine Gürcüce bir yer adı olup yeni anlamındaki "ahali" (ახალი) kelimesinden türemiştir.[4] İki adının da Gürcüce olması, Utavi Kalesi veya Ahalta Kalesi'nin Osmanlı dönemi öncesinde inşa edildiğini göstermektedir. Nitekim kalenin Gürcü Bagrationi Hanedanınca askeri amaçla inşa edilmiş, gözetleme ve karakol işlevli bir yapı olduğu tahmin edilmektedir.[1]

Mimari

Utavi Kalesi veya Ahalta Kalesi, Bostancı köyünün arazisi içinde, Ahalta (Çayağzı) mahallesinin yakınında iki derin vadisi arasında kalan Parhali (Barhal) Çayı'nın kıyısındaki kaya silsilesinin zirvesinde inşa edilmiştir. Kalenin inşasında kireç harcı ve orta büyüklükte kaba yonu taşlar kullanılmıştır. Eski yazılı kaynaklardan da varlığı bilinen orta büyüklükteki kaleden (60 × 33 m) geriye 5 metre yüksekliğe ulaşan sur duvarlarının bazı kısımları ve su sarnıcı kalmıştır.[2][5][6]

Kaynakça

  1. ^ a b ""Bostancı Köyü Kalesi - Artvin" - Türkiye Kültür Portalı". 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. 
  2. ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 97. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  3. ^ Ekvtime Takaişvili -Works / თხზულებანი I, Tiflis, 2016, s. 435. ISBN 978-9941-463-96-9
  4. ^ "ახალი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 31 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  5. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 275, ISBN 9789941478178.
  6. ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 137, ISBN 9786058624818.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arpacık, Yusufeli</span>

Arpacık, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bostancı, Yusufeli</span>

Bostancı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çevreli, Yusufeli</span> Yusufelide bir köy

Çevreli, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Darıca, Yusufeli</span>

Darıca, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köyüdür. Tao-Klarceti'in ünlü Esbeki Manastırı ve Esbeki Kalesi bu köyün Espek mahallesinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Esenyaka, Yusufeli</span>

Esenyaka, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Gümüşözü</span>

Gümüşözü, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

Tuharisi, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde erken Orta Çağ kale-kentidir. Tao ile Klarceti bölgelerinin sınırında yer aldığı, 11. ve 15-16. yüzyıllara ait yazılı kaynaklardan belirtilmiştir. Bir görüşe göre kale, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesinde, kale, kilise ve yapı kalıntılarının günümüze ulaştığı Erkinis köyünde bulunuyordu.

Suagara Kalesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesinde, bugün Soğanlı adını taşıyan Suagara köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Eklevana (ეკლევანა) mahallesinde bulunduğu için Eklevana Kalesi olarak da bilinmektedir.

Kvamçireti Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünde, eski adı Kvamçireti olan Geniştaş mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Kavkasidzeler Kalesi</span>

Kavkasidzeler Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünün Kaledibi mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Çoruh Nehri'nin sol kıyısında, bir kayanın tepesinde inşa edilmiş olan kaleden geriye sur bölümleri ile tek nefli kilise kalmıştı. Ancak bu yapılar 2023 yılında Yusufeli Barajı suları altında kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kisporeti Kalesi</span> Artvin, Yusufeli Bahçeli Köyü Kalesi

Kisporeti Kalesi veya Vejangeti Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli kasabasına bağlı Demirçubuk (Sapaneti) mahallesinde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Tarihsel kaynaklarda Vejangeti Kalesi olarak geçer. Kalenin bulunduğu Demirçubuk mahallesi 2002 yılından önce Bahçeli köyüne bağlı olduğu için Kisporeti Kalesi, Bahçeli Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

Parnaki Kalesi, Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.

Mamanelisi Kalesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Mamanelisi olan Yavuzköy'de Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Thiladzuri Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Thiladzuri olan Zorlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Ahoti Klisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Ahoti olan Kömürlü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Bice Kalesi, Bica Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Bice olan Tütünlü köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Nihahi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nihahi olan Yokuşlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Baketi Kalesi veya Bakta Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Baketi olan Dikmenli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Mindieti Kalesi, tarihsel Maçaheli bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Mindieti olan Maral köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.