İçeriğe atla

Ustaşa

Ustaşa
Ustaša - Hrvatski revolucionarni pokret
KurucuAnte Pavelić
PoglavnikAnte Pavelić
(10 Nisan 1941 - 8 Mayıs 1945)
Slogan(lar)Za dom spremni
("Vatan için - Hazır ol!")
Kuruluş tarihi7 Ocak 1929 (1929-01-07) (de jure)
1930 (de facto)
ÖnceliHak Partisi
ArdılıCrusaders
Merkez
Gazete(ler)Hrvatski Domobran
Gençlik koluUstaşa Gençliği
Üyelik (1941)100.000
İdeolojiHırvat milliyetçiliği
Büyük Hırvatistan
Ruhban Faşizmi
Antisemitizm
Antikomünizm
Siyasi pozisyonAşırı sağ
Resmî renkler  Beyaz,   mavi,   kırmızı ve   siyah

Ustaşa - Hırvat Devrimci Hareketi (Hırvatça: Ustaša - Hrvatski revolucionarni pokret), bilinen adıyla Ustaše, 1929-1945 yılları arasında faaliyet gösteren Hırvat, faşist, aşırı milliyetçi örgüt.[1] Üyeleri, yüzbinlerce Sırp, Yahudi, [1] ve Roman asıllı insanı ve II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'daki siyasi muhalifleri öldürdü.[2][3][4] Genellikle kurbanlarına işkence etmeleri ve onların vücutları parçalama gibi acımasız ve sadist infaz yöntemleri ile tanınıyorlardı.[5]

Ustaše ideolojisi çoğunlukla Nazi'lerin ırk politikasına dayanmaktaydı. Naziler gibi, Ustaše ideolojisine sahip kişiler de Yahudileri, Romanları ve Slavları alt insanlar (Untermenschen) olarak görüyordu. Alman ırksal teorisyenlerin ''Hırvatlar, Slav değil, bir Cermen ırkı'' iddiasını onayladılar. Sırplara, Yahudilere ve Romanlara karşı yaptıkları kırımlar, Nazi ideolojisinin birer örnekleriydi. Ancak, Ustaše Boşnakları bir Slav ırkı olarak değil de "Müslüman Hırvatlar" olarak gördü ve sonuç olarak Müslüman Boşnaklar ırk olarak zulme uğramadı.[6]

Nazilerin ırk politikasına ek olarak Ustaše ideolojisi, faşizmi, Roma Katolisizmini ve Hırvat milliyetçiliğini de içeriyordu.[2] Ustaše, Drina Nehri'ni kapsayan ve Belgrad sınırına kadar uzanan Büyük Hırvatistan'ın kurulmasını destekledi.[7] Hareket, ırksal olarak “saf” bir Hırvatistan'a duyulan ihtiyacı vurguladı ve Sırplara, Yahudilere ve Romanlara karşı soykırımı ve anti-faşist olan ya da muhalif Hırvat ve Boşnaklara karşı zulmü destekledi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Tomasevich 2001.
  2. ^ a b Ladislaus Hory und Martin Broszat. Der kroatische Ustascha-Staat, Deutsche Verlag-Anstalt, Stuttgart, 2. Auflage 1965, pp. 13-38, 75-80. (Almanca)
  3. ^ "Croatian holocaust still stirs controversy". BBC News. 29 Kasım 2001. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2010. 
  4. ^ "Balkan 'Auschwitz' haunts Croatia". BBC News. 25 Nisan 2005. 22 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2010. No one really knows how many died here. Serbs talk of 700,000. Most estimates put the figure nearer 100,000. 
  5. ^ Black (19 Ocak 2011). "The Holocaust's Most Vicious Killers". The Jewish Press. 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2020. 
  6. ^ Bernd Jürgen Fischer (2007). Balkan Strongmen (İngilizce). Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-455-2. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020. 
  7. ^ Meier, Viktor. Yugoslavia: A History of Its Demise (English), London, UK: Routledge, 1999, p. 125. 9780415185950


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bosna Savaşı</span> Bosna Hersekte 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma

Bosna Savaşı, 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Boşnaklar</span> Güney Slav halkı

Boşnaklar, Güney Slav halkı. Çoğunluğu Bosna-Hersek ile Sırbistan'da yaşar. Ayrıca Hırvatistan, Karadağ, Slovenya, Kosova, Kuzey Makedonya ve Türkiye’de mühim sayıda Boşnak yaşamaktadır. Türkiye'de 500.000 Boşnak bulunmaktadır. Boşnaklar eski dönemlerde "Bosnjanin" olarak adlandırılırlardı, Orta Çağ Bosna devletinin sakinleri anlamına gelmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Etnik temizlik</span> bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikalar

Etnik temizlik, bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikaları ifade eder. Genellikle, zorla göç ettirme, belirli bir nüfusun yerini değiştirme gibi uygulamaların sonucunda ortaya çıkar. Bu terim, etnosid ve jenosid ile yakından ilişkilidir.

Ari ırk, 19. yüzyılın sonlarında Proto-Hint-Avrupa mirasına sahip insanları ırksal gruplarla tanımlamak için ortaya çıkmış ve artık kullanılmayan bir tarihsel ırk kavramıdır. Antropolojik, tarihi ve arkeolojik kanıtlar bu kavramın geçerliliğini desteklememektedir. Kavram, Proto-Hint-Avrupa dilini ilk konuşanların insanlığın üstün bir örneğinin belirgin ataları olduğu ve günümüze kadar onların soyundan gelenlerin Sami ve Hamitik ırklarının yanı sıra Kafkas ırkının bir alt ırkını ya da kendine özgü başka bir ırkı oluşturduğu düşüncesinden türemiştir. Günümüzde, bu gruplar arasındaki yakın genetik benzerlik ve karmaşık karşılıklı ilişkiler nedeniyle, insan popülasyon gruplarını kategorize etmeye yönelik bu taksonomik yaklaşımın yanlış yönlendirilmiş ve biyolojik olarak anlamsız olduğu düşünülmektedir. Irk, kültür ve dilin izomorfizmi, modern akademisyenler tarafından hatalı bir anlayış olarak reddedilmiştir. Ari ırk kavramı 19. yüzyıl boyunca Arthur de Gobineau, Richard Wagner ve bilimsel ırkçılığı daha sonra Nazi ırkçı ideolojisini etkileyen Houston Stewart Chamberlain gibi çeşitli ırkçı ve antisemitik yazarlar tarafından benimsenmiştir. 1930'lara gelindiğinde, kavram hem Nazizm hem de Nordizm ile ilişkilendirilmiş ve Aryan ırkını "üstün ırk" olarak tasvir eden, Aryan olmayanları ırksal olarak aşağı ve yok edilmesi gereken varoluşsal bir tehdit olarak gören beyaz üstünlükçü Aryanizm ideolojisini desteklemek için kullanılmıştır. Bu fikirler Nazi Almanyası'nda Holokost'a yol açan devlet ideolojisinin önemli bir parçasını oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek tarihi</span> Bosna-Hersek ülkesinin tarihi

Bosna-Hersek tarihi Bosna-Hersek'in tarih öncesi zamanlardan günümüze uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan tarihi</span>

Hırvatistan tarihi, bugünkü Hırvatistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ante Pavelić</span>

Ante Pavelić, Hırvat faşist siyasetçi. II. Dünya Savaşı'nda Almanya ve İtalya'nın uydusu olan Hırvatistan Bağımsız Devleti'nin başkanlığını yaptı. Savaşın ardından Nazi kaçış yolları sayesinde Arjantin'e kaçabilmiştir, ömrünün kalan günlerini işlediği savaş suçlarından dolayı yargılanmadan sığındığı Franco İspanyası'nda tamamlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Krayina Sırp Cumhuriyeti</span> tanınmayan ülke

Krayina Sırp Cumhuriyeti (Sırp-Hırvatça: Република Српска Крајина / Republika Srpska Krajina or РСК / RSK ya da Sırp Krayina ya da kısaca Krayina olarak bilinen Krayina Sırp Cumhuriyeti, kendi kendini ilan eden bir Sırp proto-devletiydi, yeni bağımsızlığını kazanmış Hırvatistan Cumhuriyeti içinde bir bölgeydi. Uluslararası alanda tanınmadı. Krayina adı, önemli bir Sırp nüfusuna sahip olan ve 19. yüzyılın sonlarına kadar var olan Habsburg monarşisinin tarihi askeri sınırından alınmıştır. Krayina Sırp hükûmeti, Franjo Tuđman'ın ilan ettiği bağımsız Hırvatistan'ın bir parçası olmayı reddederek, etnik Sırpların Hırvatistan'dan bağımsızlığı, Federal Yugoslavya Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti ile birleşmesi için bir savaş yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsız Hırvatistan Devleti</span>

Bağımsız Hırvatistan Devleti, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya'nın Nazi Almanyası tarafından işgali üzerine kurulan kukla devlettir. NDH'nin kuruluşu 10 Nisan 1941'de Zagreb'de ilan edildi. Almanlar Bosna, Hersek ve Srem'i Hırvatistan'a bağlayarak Ustaşa lideri Ante Paveliç'in yönetiminde faşist bir rejim kurdular. Hırvat faşistler Bağımsız Hırvatistan Devleti'nde çok sayıda Sırp, Yahudi ve Çingene nüfusunu öldürerek ortadan kaldırdılar.

<span class="mw-page-title-main">Nürnberg Yasaları</span>

Nürnberg Yasaları, 15 Eylül 1935'te Nürnberg'de yıllık Nazi Partisi toplantısında kararlaştırılan Nazi Almanyası'nda antisemitik yasalardı. Yasalar, Alman ve Yahudi insanlarını sınıflandırdı. Bu kanuna göre, ari ırktan olmayanlar alt sınıf insanlardır ve ari ırkına ait insanlar ile evlenmeleri yasaklanmıştır. Kanunlar 26 Kasım 1935'te Romanları ve Siyahileri da kapsayacak şekilde genişletildi.

II. Dünya Savaşı'nda Sırplara yönelik zulüm, 1941-1945 yılları arasında Faşist ve Nazi destekli unsurların Sırplar'a karşı yürüttüğü etnik temizlik uygulamasıdır. Belgrad Üniversitesi Profesörü Ljubodrag Dimic'in yayınladığı incelemedeki rakamlara göre Sırp tarafının toplam kaybı 1.000.000'dur. Hırvatistan Bağımsız Devleti, Sırp halkın büyük çoğunluğunu Ortaçağ Engizisyonu yöntemleriyle öldürdü. Papa XII. Pius, Zagreb başpiskoposu Alojzije Stepinac, Saraybosna başpiskoposu Ivan Šarić, reis-ül ulema Fehim Spaho, Zagreb müftüsü Ismet Muftić, Kudüs Baş Müftüsü Muhammed Emin el-Hüseyni ve başka Katolik-Müslüman din adamları, NDH'deki katliamları desteklediler. II. Dünya Savaşı boyunca Ustaşa rejimi sırasında 700.000 Sırp'ı öldürmüş, 400.000'i göç etmek ve 250.000'i de Katolik olmak zorunda kalmıştır.

<i>Untermensch</i> Terim

Untermensch veya alt insan, Naziler tarafından sık sık "Doğu’dan gelen kitleler" olarak adlandırılan, Aryan olmayan kitleleri alt insan olarak betimleyen terim. Yahudiler, Romanlar, Slavlar bu tanımlama içerisine sokulmuştur. Terim aynı zamanda Siyahlar, Mulattolar ve Fin-Asya'ya da uygulandı. Nihai Çözüm ile Yahudilerin Holokost ile Polonyalı ve Romanların, ayrıca fiziksel ve zihinsel engelli insanların yok edilme planları bu fikre dayanır. Generalplan Ost’a göre, Doğu-Orta Avrupa’nın Slav nüfusu kısmen Holokost’taki toplu cinayetlerle azaltılacaktı, çoğunluğu Asya’ya sürüldü ve Almanya'da köle emeği olarak kullanıldı. Bu kavram Nazi ırk politikasının önemli bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">İmha kampı</span>

İmha kampları, II. Dünya Savaşı dönemindeki Holokost sırasında Nazi Almanyası tarafından milyonlarca Yahudiyi sistematik bir şekilde öldürmek için inşa ettirilmiştir. Polonyalılar, savaştaki Sovyet esirleri ve Çingeneler gibi diğer etnik gruplar da imha kamplarında öldürülmüştür. İmha kamplarındaki kurbanlar en çok gaz odalarında öldürülmüştür. Öldürülmeler ya bu özel amaç için yapılmış kalıcı tesislerde ya da gaz kamyonetlerinde gerçekleşmiştir. Auschwitz-Birkenau ve Majdanek gibi bazı Nazi toplama kampları, 1945 yılında savaşın bitiminden önceki dönemde ikili bir amaca hizmet etmiştir: zehirli gazla imha ve açıktan ölmek üzere olan insanları çok yoğun bir şekilde çalıştırma.

Dinko Šakić II. Dünya Savaşı sırasında Nisan-Kasım 1944 tarihleri arasında Hırvatistan Bağımsız Devleti'nde Jasenovac toplama kampına komuta eden Hırvat faşist bir lider ve savaş suçlusuydu. Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı olan Imotski kasabası yakınlarındaki Studenci köyünde doğdu, genç yaşta faşist Ustaše üyesi oldu. Eksen güçleri Nisan 1941'de Yugoslavya Krallığını işgal ettiğinde, 19 yaşındaki Šakić, Jasenovac'taki yönetime katıldı. Ertesi yıl kampın komutanı oldu ve 1943'te toplama kampı komutanı Vjekoslav "Maks" Luburić'in kız kardeşi Nada Luburić ile evlendi. Nisan 1944’te Jasenovac’ın komutanlığına atandı. Konsantrasyon kampında altı ay boyunca ölen tahmini 2 bin kişinin ölümüyle suçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Sırp milliyetçiliği</span>

Sırp milliyetçiliği, Sırpların bir ulus olduğunu iddia ediyor ve kültürel birliğini destekliyor. Sırp dilbilimci Vuk Stefanović Karadžić ve Sırp devlet adamı Ilija Garašanin'in etkisi altında, başlangıçta Balkanlar'daki Osmanlı egemenliği sırasında milliyetçiliğinin genel yükselişi bağlamında ortaya çıkan etnik bir milliyetçiliktir. Sırp milliyetçiliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesine katkıda bulunan Balkan Savaşları sırasında, I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasına katkıda bulunduğunda ve yine 1990'larda Yugoslav Savaşları ve Yugoslavya'nın dağılmasında önemli bir faktördü.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan'da İslam</span>

İslam, Hristiyanlıktan sonra Hırvatistan'daki en büyük ikinci inançtır. 2011 nüfus sayımına göre ülke nüfusunun %1.47'si Müslüman iken, %91.06 Hristiyan ve %4.57 dindar olmayan, ateistler, agnostikler ve şüpheciler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hırvat milliyetçiliği</span>

Hırvat milliyetçiliği, Hırvatların milliyetini savunan ve Hırvatların kültürel birliğini destekleyen milliyetçiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Aryanizm</span>

Aryanizm, sözde Ari ırkını ayrı ve üstün olarak gören bir ırksal üstünlük ideolojisidir. İnsanlığın geri kalanını yönetme hakkına sahip ırksal grup. Başlangıçta Arthur de Gobineau ve Houston Stewart Chamberlain gibi ırkçı teorisyenler tarafından desteklenen Aryanizm, Nazi Almanyası'nda etkisinin zirvesine ulaşmıştır. Rejim 1930'lu ve 40'lı yıllarda bu ideolojiyi tüm gücüyle uyguladı ve Aryan halkı için Lebensraum ya da yaşam alanı arayışıyla 1939 Polonya'nın İşgali ile İkinci Dünya Savaşı'nı ateşledi. 1930'larda Naziler tarafından uygulanan ırk politikaları, Avrupa ve Sovyetler Birliği'nin fethi sırasında doruğa ulaşmış ve günümüzde Holokost olarak bilinen, altı milyon Yahudi ve on bir milyon diğer kurbanın endüstriyel toplu katliamı ile sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası'nın ırk politikası</span>

Nazi Almanyası'nın ırk politikası, Adolf Hitler'in diktatörlüğü altında Nazi Almanyası'nda uygulanan ve bilimsel meşruiyet iddiasında bulunan Ari ırkın üstünlüğünü savunan belirli bir ırkçı doktrine dayanan bir dizi politika ve yasaydı. Bu, zorunlu kısırlaştırma ve Untermenschen ("alt-insanlar") olarak gördüklerinin imhası yoluyla ırksal hijyeni amaçlayan ve Holokost ile sonuçlanan öjenik programı ile birleştirildi.

Nazi ırksal teorileri, nazi ırkçılığını meşrulaştırmak amaçlı ortaya atılmış teorilerdir. Nazi Partisi, ırksal olarak aşağı gördüğü insan gruplarının soykırımını meşrulaştırmak için ideolojisinin bir parçası olarak çeşitli sözdebilimsel ırk sınıflandırmalarını benimsemiş ve geliştirmiştir. Naziler, varsayılan "Aryan ırkı"nı üstün bir "Üstün Irk" olarak görüyorlardı ve Siyahileri, Slavları, Çingeneleri, Yahudileri ve diğer etnik grupları ırksal olarak aşağı "insan altı" olarak kabul ediyorlardı. Bu inançlar, 19. yüzyıl antropolojisi, bilimsel ırkçılık ve anti-semitizmin bir karışımından kaynaklandı.