Uruş, Beypazarı
| Uruş | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Ankara | |
Koordinatlar: 40°12′N 32°06′E / 40.2°K 32.1°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ankara |
| İlçe | Beypazarı |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Nüfus (2023) | 244[2] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0.312 |
| İl plaka kodu | 06 |
| Posta kodu | 06730 |
| İstatistiki bölge | Ankara alt bölgesi  |
| Seçim çevresi | Ankara (3. seçim bölgesi) |
Uruş, Beypazarı ilçesine bağlı bir mahalledir.
Tarihçe
Uruş ismi, Osmanlı'da Uluç Bey veya Oruç Bey isminde bir subaşının, bu beldeye yerleşmesi ve tımarlı sipahilerinin burada konaklamasıyla, bir yerleşim yeri haline gelmiştir. Halkı Türkmen Oğuz olup, Üreğil boyundan geldiği tahmin edilmektedir.
1968-2014 yılları arasında belde belediyesiydi. Kaş, Cumhuriyet ve Yeni olmak üzere üç mahallesi vardı. 2014 yerel seçimleri ile birlikte belediye kapanarak, tek mahalleye dönüştü ve ilçe belediyesine bağlandı.
Kuzey ve kuzey Doğu kısmında Bolu - Köroğlu dağları, batı kısmında Ankara Kızılcahamam'dan doğan Kirmir Çayı, batısında yine aynı boydan kurulmuş olan Üreğil köyü, Üreğil köyü ile arasından Köroğlu dağlarından doğan Süvari çayı ile çevrili 745 m rakımda bir plato üzerine kuruludur. Karadeniz iklimi ile Karasal iklim geçiş kuşağında yer alır. Kışları -10'a kadar düşebilmekte zaman zaman kış aylarında kuzey dağ köyleri ve yaylalar ile bağlantısı eksilebilmektedir. İki derin vadi arasında kalması ve yüksek dağ sırasına yakınlığı sebebi ile yağışlar coğrafik bir şanssızlık içerir yüksek yağış bulutları dağ tarafına ya da iki vadiden güneye doğru uzanmakta ve bu verimli plato zaman zaman kuraklık ile karşılaşmaktadır.
Ekonomi
Uruş beldesi bulunduğu coğrafik şartlara uygun olarak hububat, bakliyat, hayvancılık gibi tarımsal faaliyetler ile geçimini sağlamaktadır. Geriye dönük 10 yıl öncesine kadar Süvari çayı ve Kirmir çaylarında Türkiye'nin en iyi organik Çeltiği ve pirinçli yetiştiriliyorken azalan nüfus sebebi ile Çeltik ve pirinç üretimi tamamen bitmiş belki de dünyada endemik tür olan kılçıklı kırmızı pirinç üretimi de son bulmuştur. Geçmiş yıllarda Türk hükûmetinin yeni orman yasası düzenlemesi sebebi ile, Bolu Köroğlu dağlarına yakınlığı ve bölgedeki en büyük yerleşke olması, çok büyük yayla, yaylak ve otlama alanlarını, zaman içinde Türkiye devletinin yanlış hayvancılık ve orman planlaması sebebi ile yaylak alanlarının hemen hepsini kaybettiler. Böylelikle çok kısa sürede yaylacılık kültürü bitmiştir. Bölgeye ve Uruş'a en büyük ekonomik darbelerden biri vurulmuştur. Uruş beldesi ve etrafındaki diğer köyler tüm Dünyaca tanınan Ankara Tiftik keçisi içinde önemli bir üretim ve yetiştirme sahasıdır. Son yıllarda Türk hükûmetinin de desteklemesi ile Ankara Tiftik keçisi üretimi artırılmakta ve bölgenin önemli gelir kaynakları arkasındadır. Bölgedeki okuma %100'e yakın ve genç eğitimli nesil üst kademeler de eğitim ve iyi bir meslek için desteklenmektedir. Uruş beldesinden yetişmiş birçok önemli bürokrat, iş insanı ve önemli erkan bulunmaktadır. Geçmiş 20-30 yıl evvelinde 5-7 bin olan nüfusu eğitim ya da iş göçü sebebi ile hızla erimiş, 600-700 gibi çoğunluğu 60 yaş üzeri insan kalmıştır.
Coğrafya
Ankara il merkezine 125 km, Beypazarı ilçesine 25 km uzaklıktadır. Kuzeyinde Bolu-Köroğlu sıradağları, doğusunda Kirmir Çayı ve İnönü Vadisi, batısında Süvari Çayı vadisi ile çevrili 745 metre rakımda bir platodur.
Kültür
Uruş beldesi büyük şehir merkezlerine uzaklığı sebebi ile yıllarca kültürel ve kendine ait kimliğini dilini ve şivesini korumuştur. Halkın kıyafet ve günlük giyiniş tarzı özellikle bayanların özel günlerde bölgeye has cepken, şalvar, üç etek, çoraplar, altın ya da gümüş başlıklar yine bölgeye has el dokuması ve kök boyaması eşarp ve atkılar el işlemeleri yaşatılmaktadır. Bölgedeki ağız ve konuşma dili Eski Osmanlı öz Türkçesine çok yakındır. Beypazarı ilçesi ve Güdül ilçesi gibi yakın büyük merkezlere rağmen karakteristik farklar vardır. Uzak olmasına rağmen Toros ve Ege dağları Yörüklerine yakın bir ağız konuşulmaktadır. Uruş mimari özellikleri ve yapısı eski Osmanlı tipi ev mimarisi ile tipik Beypazarı evleri şeklindedir. Genelde evler iki katlı ve ahşap olup alt katı hayvanları için ve tarım malzemeleri, hububat ve depo olarak kullanılır. Üst katta ise büyük Türk ailesi evi özellikleri taşır. Bir kuş konmaz balkon ve küçük pencere genişçe bir hayat hayatın dört köşesi divan, her evli çift için ayrı ayrı hayata kapısı açılan bir oda her odanın içinde eski Osmanlı tipi duvara gömme ahşap banyo bulunur. Hayatın tam ortasında tavanda kök boya ile boyanmış genelde dişbudak ağacından yapılma ağır işçilik içeren tavan göbeği bulunur. Isıtma odun ya da kömür sobasıdır. Bölge tarım, orman, hayvancılık ve ticarette Osmanlı dönemi ve geçmiş dönemlerde hep güçlü olmuş önemli ticaret insanları yetiştirmiş ve önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Bolu, Karadeniz, Anadolu bozkırı birleşim noktasında olması mutfağını ve kültürünü çok çeşitli ve zengin kılmıştır. Eski dönemde her mahallede bir köy fırını ve köy kadınları imecesi ile her hafta ekşi mayalı delikli köy ekmeği yapılırdı kara fırınlarda. Uzak coğrafyada olası imece ve yardım geleneğini çok geliştirmiştir. Uruş beldesinde eskiden 10 civarı köy konaklama misafir evi bulunur her hafta pazar günü kurulan pazara gelen esnaf, yakın köylerden gelen insanlar ücretsiz konaklar köylü tarafından temizliği yemeği ve masraflar karşılanırdı. Bu davranış çevre "Uruşlu gibi cömert" sözcüğünü yerleştirmeyi bilmiştir. Uruş bölgesine has yemek kültürü de farklıdır . Bölgenin sosyoekonomik durumu ve birçok çeşit tarım faaliyeti sebebi ile zengin bir mutfak kültürü geliştirmiştir. Her hafta hemen her evde odun ateşinde pişen ve kuzu etinden testi de yapılan kuzu kapama, yaprak sarması, gibi birçok yerel lezzetler barındırır. Bölgede hemen her köye has ekmek çeşidi ve yemek çeşidi vardır. Uruşta her mübarek üç aylar döneminde ya da bir vefat edenin hayrı için, kimin geldiğine ve sayısına bakılmaksızın kuzu kapama ve çorba, hoşaf ve helvanın sofraları süslediği ziyafetler verilir hayırlar ve dualar edilir. Düğün ve nişanlar harman yeri ya da kasabanın mahalle arasında kurulur bayan erkek genelde ayrı düğün tertip edilir. Tipik Türk usulü düğün yapılmaktadır. Bölgeye has bir oyun bulunmayıp Ankara oyun havaları, zeybek, eski dönemde Sim Sim oyunları tertip edilirdi . Yine eski dönemde ramazan sahurlarında köy odalarında toplanıp oyunlar oynanır Kuran tilaveti yapılır yemekler yenirdi.
Kaynakça
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023.
